Συμφωνία fast track και σε… καλό κλίμα

Αυτή τη φορά η κυβέρνηση των ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ δεν κράτησε ούτε τα προσχήματα: η συμφωνία για την τρίτη αξιολόγηση έκλεισε γρήγορα-γρήγορα, προκαλώντας τα ενθουσιώδη σχόλια των εκπροσώπων των δανειστών. Ο εθισμός στο «ναι σε όλα» είναι πλέον βαριάς μορφής, η δε αποενοχοποίηση έχει προχωρήσει τόσο, ώστε ο Ευκλείδης Τσακαλώτος, επικεφαλής της υποτιθέμενης αριστερής πτέρυγας του ΣΥΡΙΖΑ, να υπερηφανεύεται για τη fast track συμφωνία, να δηλώνει… περιχαρής ότι δεσμεύτηκε για τη νομοθέτηση όλων των προαπαιτούμενων μέχρι τις αρχές Ιανουαρίου και να φεύγει ήσυχος για τη Νέα Υόρκη για να εξηγήσει στους «επενδυτές» ότι η Ελλάδα είναι πλέον ασφαλής επενδυτικός προορισμός…

Για να τους πείσει, θα έχει -μεταξύ άλλων- ένα πολύ πειστικό επιχείρημα: μεταξύ των μέτρων που δεσμεύτηκε να νομοθετήσει, είναι και η σχεδόν κατάργηση του δικαιώματος της απεργίας…   

Ας αφήσουμε όμως τον ΣΥΡΙΖΑ, για τον οποίο ουδεμία χρεία περαιτέρω αποδείξεων υπάρχει όσον αφορά τη μνημονιακή του πειθαρχία, για να δούμε τη «μεγάλη εικόνα», η οποία εξηγεί γιατί αυτή τη φορά δεν είχαμε μεγάλες καθυστερήσεις ή -σκηνοθετημένες ή μη- «κόντρες» μεταξύ κυβέρνησης και δανειστών. 

Η συμφωνία έκλεισε… τον περασμένο Ιούνιο

Η συμφωνία του περασμένου Ιουνίου για το κλείσιμο της δεύτερης αξιολόγησης, ύστερα από μήνες διαπραγματεύσεων σε κλίμα αστάθειας και με μπόλικη εσάνς δραματοποιήσεων, δεν αφορούσε μόνο τα προαπαιτούμενα της δεύτερης αξιολόγησης, αλλά περιελάμβανε και ευρύτερες, πολιτικού χαρακτήρα δεσμεύσεις. Οι δανειστές ποτέ δεν αντιμετώπισαν τα ζητήματα του ελληνικού μνημονιακού προγράμματος στενά τεχνοκρατικά, αλλά έδιναν πάντα μεγάλη βαρύτητα στις πολιτικές «εγγυήσεις» που έδιναν οι ελληνικές κυβερνήσεις αλλά και ευρύτερα το πολιτικό σύστημα.

Η πρώτη αξιολόγηση πέρασε με πολλές αναταράξεις, η δεύτερη με πολύ λιγότερες, η τρίτη με αναιμικές. Επιπλέον, με τη δεύτερη αξιολόγηση το κόμμα ΣΥΡΙΖΑ είχε ήδη «ωριμάσει» αρκετά, ώστε να μπορεί ο Τσίπρας και άλλα κυβερνητικά στελέχη να δηλώνουν ανοιχτά ότι αναλαμβάνουν την «ιδιοκτησία» του προγράμματος – έκφραση-κλειδί, που ισοδυναμεί με ανοιχτή πολιτική διαβεβαίωση στους δανειστές ότι «θα γίνουν όλα όσα χρειάζεται να γίνουν» - το περιβόητο whatever it takes. 

Αυτού του τύπου η μνημονιακή «ωρίμανση» της κυβέρνησης και του κόμματος ΣΥΡΙΖΑ σε συνδυασμό με το whatever it takes ήταν η «μεγάλη υπόσχεση», η μεγάλη πολιτική δέσμευση της υπό τον Αλέξη Τσίπρα κομματικής και κυβερνητικής εξουσίας που έδωσε στη συμφωνία του περασμένου Ιουνίου χαρακτηριστικά «πολιτικού deal». Οι δανειστές, από την πλευρά τους, υποσχέθηκαν πολιτική στήριξη στην κυβέρνηση: «θα τελειώσουμε τη ‘‘δουλειά’’ με σας, αρκεί να υλοποιήσετε τις δεσμεύσεις σας»…

Πράγματι, ό,τι έγινε από τον Ιούνιο και ύστερα υπογραμμίζει όλα τα παραπάνω: ούτε δραματοποιήσεις, ούτε καθυστερήσεις, ούτε «καυτά» ρεπορτάζ για διαφωνίες κ.λπ. Και σαν επιστέγασμα, οι δανειστές συναίνεσαν πολύ γενναιόδωρα στη διανομή του κοινωνικού μερίσματος με βάση τα προσωρινά στοιχεία εκτέλεσης του προϋπολογισμού – που κάλλιστα θα μπορούσαν να αμφισβητήσουν…

Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι οι σχέσεις κυβέρνησης - δανειστών είναι σχέσεις πολιτικής εμπιστοσύνης ή ότι όσον αφορά το ελληνικό πρόγραμμα είναι όλα «τακτοποιημένα»: ο ελληνικός καπιταλισμός δεν έπαψε να είναι ένας ντε φάκτο χρεοκοπημένος και σε βαθιά κρίση, η δε μορφή που παίρνει ο διεθνής ιμπεριαλιστικός οικονομικός έλεγχος δεν επιτρέπει την έξοδο από την κρίση. Ωστόσο, πρόσκαιρα έστω, έχει παραμεριστεί μια πηγή άμεσης πολιτικής αστάθειας: η «κρίση εμπιστοσύνης» μεταξύ κυβέρνησης - δανειστών και οι οξείες αντιπαραθέσεις μεταξύ των δανειστών που δημιουργούσαν κλίμα άμεσης πολιτικής αστάθειας.

Εν ολίγοις, οι κ. Τσίπρας και Τσακαλώτος είναι… πανευτυχείς γιατί έγιναν -μέχρι… νεωτέρας- η βασική επιλογή των δανειστών, γιατί οι δανειστές αποφάσισαν να τελειώσουν τη «δουλειά» με αυτούς. Πραγματικός… τίτλος τιμής που μπορεί να «δικαιώσει» μια πολιτική καριέρα…

Τι περιλαμβάνει η συμφωνία

Οι γρήγορες διαδικασίες και το φιλικό κλίμα μεταξύ κυβέρνησης και δανειστών δεν οφείλονται στην υποτιθέμενη υποβαθμισμένη σημασία των μέτρων που περιλαμβάνει η τρίτη αξιολόγηση. Μια «χοντρική» κωδικοποίηση των βασικών από αυτά πείθει για του λόγου το αληθές:

• Κατάργηση της προστασίας της πρώτης κατοικίας από πλειστηριασμούς, ηλεκτρονικοί πλειστηριασμοί, αστυνομική επιτήρηση των πλειστηριασμών στα Ειρηνοδικεία.

• Καθιέρωση ηλεκτρονικών πλειστηριασμών και για οφειλές προς τα ασφαλιστικά ταμεία και την εφορία, με βάση την εμπορική και όχι την αντικειμενική αξία. Η έναρξη τέτοιων πλειστηριασμών έχει τεθεί ως προαπαιτούμενο της «υπεραξιολόγησης» του Μαΐου - Ιουνίου.
• Πώληση των λιγνιτικών μονάδων της ΔΕΗ και απελευθέρωση της αγοράς φυσικού αερίου.
• Αύξηση των οικογενειακών επιδομάτων για το πρώτο και δεύτερο παιδί, αλλά μείωσή τους για τις τρίτεκνες και πολύτεκνες οικογένειες, ταυτόχρονα με νέο «ψαλίδι» σε άλλα κοινωνικά και προνοιακά επιδόματα.
• Κατάργηση του ΕΚΑΣ μέχρι το τέλος του 2019. Από το μέτρο προβλέπονται εξοικονομήσεις 800 εκατ. ευρώ το 2018 και 853 εκατ. ευρώ το 2019.
• Νέα νομοθεσία για την προκήρυξη απεργιών, που θα προβλέπει ότι για να ληφθεί απόφαση απαιτείται πλειοψηφία σε σώμα με απαρτία 50% των εργαζομένων.
• Αύξηση των ασφαλιστικών εισφορών των αυτοαπασχολούμενων. Εναλλακτικά, η κυβέρνηση έχει θέσει την πρόταση για μείωσή τους με κάλυψη των όποιων απωλειών μέσω αύξησης των συντελεστών του ΕΝΦΙΑ! 
• Πλήρη συγχώνευση όλων των ασφαλιστικών ταμείων στον ΕΦΚΑ.
• Η κυβέρνηση ελπίζει ότι το ΔΝΤ δεν θα προσθέσει άλλα δημοσιονομικά ζητήματα… πλην της επίσπευσης εφαρμογής του μειωμένου αφορολογήτου ορίου από το 2019 αντί του 2020 – η κυβέρνηση δεν έχει διαψεύσει ότι ανέλαβε ήδη τέτοια δέσμευση, σύμφωνα με τα… ομόφωνα σχετικά ρεπορτάζ.

Όταν ο κ. Τσακαλώτος είναι «ευτυχής» και «ανακουφισμένος» που με δική του υπογραφή καταργείται η προστασία της πρώτης κατοικίας και διευρύνεται για εκατοντάδες χιλιάδες και εκατομμύρια ο τρόμος των πλειστηριασμών, σχεδόν καταργείται το δικαίωμα στην απεργία, ιδιωτικοποιείται η ΔΕΗ κ.λπ., τι άλλο μένει για να σχολιάσει κανείς… Προφανώς ήταν υποδεέστερης σημασίας θέματα για να χαλάσουν το καλό κλίμα με τους δανειστές και να «σπαταληθεί» χρόνος…

Νέες αξιολογήσεις

Οι κυβερνητικοί ισχυρισμοί ότι η συμφωνία «για πρώτη φορά δεν περιλαμβάνει δημοσιονομικά μέτρα» είναι εντελώς παραπλανητικοί.

Πρώτο, γιατί είναι τμήμα μιας ευρύτερης συμφωνίας που υλοποιείται τμηματικά. Έτσι, τα πιο σκληρά μέτρα δημοσιονομικού χαρακτήρα (δηλαδή περικοπής δαπανών) μένουν εκκρεμή για την επόμενη, τέταρτη αξιολόγηση, η οποία θα πραγματοποιηθεί τον Μάιο - Ιούνιο και θα έχει χαρακτήρα «υπεραξιολόγησης», δηλαδή καθορισμού του συνολικού πλαισίου της διπλής επιτήρησης από «κουαρτέτο» και αγορές μετά τον Αύγουστο του 2018 που λήγει το τρέχον πρόγραμμα. Τότε, βάσει συμφωνίας και όχι χάρη στις ανύπαρκτες «αντιστάσεις» της κυβέρνησης, θα έρθει η ώρα για τα «βαριά» δημοσιονομικά μέτρα. Επιπλέον, για να αξιολογήσουν με μεγαλύτερη ακρίβεια τα «απαραίτητα» νέα δημοσιονομικά μέτρα, οι δανειστές θα πάρουν πρώτα υπόψη τους την επίσημη ανακοίνωση των ελληνικών δημοσιονομικών στοιχείων του 2017 από τη Eurostat στα τέλη Απριλίου. Τέλος, για τα όποια νέα δημοσιονομικά μέτρα πρέπει να συνυπολογιστεί και η άποψη του ΔΝΤ. Πριν την «υπεραξιολόγηση» του επόμενου Μαΐου - Ιουνίου, θα πραγματοποιηθεί η εμβόλιμη αξιολόγηση του ΔΝΤ το Φεβρουάριο. Διότι δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η «αντιστασιακή» μας κυβέρνηση ψήφισε τον περασμένο Ιούνιο δύο μνημόνια στη συσκευασία του ενός: ένα με την ευρωπαϊκή τρόικα και ένα με το ΔΝΤ, καθένα με τις δικές του διαδικασίες αξιολόγησης! Τα δύο αυτά μνημόνια δεν αποκαλούνται μνημόνια για ένα και μοναδικό λόγο: επειδή δεν συνοδεύτηκαν από νέα χρηματοδότηση…

* Αναδημοσίευση από το φ. 397 της Εργατικής Αριστεράς