«Ζεις; Όλοι στο καφενείο λένε ότι σκοτώθηκες»: Συνέντευξη του Τάσου Κατιντσάρου για την εξέγερση του Πολυτεχνείου

Αυτό που έχει με­γά­λη ση­μα­σία είναι η ματιά που βλέ­πεις [τα πράγ­μα­τα]. Δια­πί­στω­σα πολ­λές φορές ότι, με αν­θρώ­πους που συχνά ήσου­να δίπλα ή συμ­με­τεί­χα­νε μ’ έναν τρόπο στα γε­γο­νό­τα, άλλα γε­γο­νό­τα εί­χα­νε ζήσει αυτοί κι άλλα γε­γο­νό­τα είχες ζήσει εσύ! Για πα­ρά­δειγ­μα, υπήρ­χαν άν­θρω­ποι που θε­ω­ρού­σαν ότι το Πο­λυ­τε­χνείο ήταν μειο­ψη­φι­κό γε­γο­νός. Αυτοί είναι κυ­ρί­ως εκεί­νοι που έδω­σαν τη μάχη των «δω­μα­τί­ων», των συ­νε­λεύ­σε­ων και των μη­χα­νι­σμών (ποια γραμ­μή θα πε­ρά­σει, αν θα βγει το Α ή το Β) και η επαφή τους με τον κόσμο μάλ­λον δεν ήταν το κύριο [στοι­χείο]. Αυτό είναι ένα πρώτο που με σφρά­γι­σε. Άρ­χι­σα να κα­τα­λα­βαί­νω ότι όταν συμ­με­τέ­χεις κάπου, δεν είναι εύ­κο­λο να έχεις την ίδια ανά­γνω­ση του γε­γο­νό­τος ⎼ όταν μά­λι­στα το γε­γο­νός είναι τόσο με­γά­λο. Άλλος το έκανε πιο μικρό για να μπο­ρέ­σει να κάνει πιο εύ­κο­λη την ανά­γνω­σή του, άλλος το με­γα­λο­ποιού­σε υπερ­βο­λι­κά και το ’κανε [υπό­θε­ση] όλου του ελ­λη­νι­κού λαού. Όλη την γκάμα την έβλε­πες.

Εγώ είχα μόλις δώσει εξε­τά­σεις και δεν είχα πε­ρά­σει και, όπως κάθε κα­λο­καί­ρι, δού­λευα σ’ ένα κα­τά­στη­μα που πού­λα­γε μου­σι­κά όρ­γα­να στην Πα­τη­σί­ων. Στα Χαυ­τεία. Και με το που ξε­κί­νη­σε το Πο­λυ­τε­χνείο, τέ­λειω­σα τη δου­λειά στις 15.00-16.00 και πήγα απέξω απ’ το Πο­λυ­τε­χνείο. Είχαν κα­τέ­βει οι φοι­τη­τές απ’ τη Νο­μι­κή και υπήρ­χε μια συρ­ροή κό­σμου ⎼όχι υπερ­βο­λι­κά πράγ­μα­τα βέ­βαια⎼ και φώ­να­ζε ο κό­σμος συν­θή­μα­τα: «Κάτω η Χού­ντα» κ.λπ. Υπήρ­χε μια δια­φο­ρά στα συν­θή­μα­τα κι από τη Νο­μι­κή ακόμα (την οποία την είχα πα­ρα­κο­λου­θή­σει ως μα­θη­τής, πή­γαι­να φρο­ντι­στή­ριο και το ’σκα­γα...). Στη Νο­μι­κή δεν υπήρ­χε το «Κάτω η Χού­ντα». Το πιο «ακραίο» σύν­θη­μα ήταν το «ΕΣΑ-ΕΣ-ΕΣ Βα­σα­νι­στές». Στο Πο­λυ­τε­χνείο, τα συν­θή­μα­τα ήταν από μιας αρχής πολύ πιο πο­λι­τι­κο­ποι­η­μέ­να, κα­ταγ­γελ­τι­κά του κα­θε­στώ­τος, χιου­μο­ρι­στι­κά για τον Μαρ­κε­ζί­νη και τον Πα­πα­δό­που­λο και εξε­γερ­σια­κά (το «Ταϊ­λάν­δη»[1] απ’ την αρχή). Αλλά το «κάτω» μπήκε απ’ την πρώτη στιγ­μή. Και, θυ­μά­μαι, κά­θι­σα μπρο­στά στην πόρτα στην Πα­τη­σί­ων, είχαν έρθει κάτι φίλοι απ’ το Πε­ρι­στέ­ρι και μπή­κα­με μαζί μέσα, γιατί κά­ποια στιγ­μή άρ­χι­σε να λέει το με­γά­φω­νο «όσοι πρέ­πει να μπεί­τε, μέσα,  όσοι θέ­λε­τε να μεί­νε­τε, γιατί θα έρ­θου­νε ασφα­λί­τες και χα­φιέ­δες και πρέ­πει να προ­στα­τευ­θού­με». Το κάπως κω­μι­κό είναι ότι ο άν­θρω­πος που μπή­κα­με μέσα μαζί, ένας βι­βλιο­πώ­λης απ’ το Πε­ρι­στέ­ρι (που εγώ δεν ήξερα τη μορφή της στρά­τευ­σής του), ήταν στρα­τευ­μέ­νος στον «Ρήγα Φε­ραίο». Ούτε κι αυτός ήξερε βέ­βαια τι γι­νό­τα­νε με τα κόμ­μα­τα και τα λοιπά.

Μπή­κα­με μέσα. Πα­ρα­κο­λού­θη­σα τη συ­νέ­λευ­ση της Φυ­σι­κο­μα­θη­μα­τι­κής Σχο­λής, στις 3 η ώρα τη νύχτα... Πρέ­πει να γίναν ανά­λο­γες όλων των σχο­λών. Εγώ πήγα στη Φυ­σι­κο­μα­θη­μα­τι­κή γιατί ήταν ένας φίλος μου ⎼πάλι απ’ το Πε­ρι­στέ­ρι⎼ που μου λέει «δεν έρ­χε­σαι να πα­ρα­κο­λου­θή­σεις τι λέμε;». Ε, ήτανε πε­ρί­που 100 άν­θρω­ποι, μπο­ρεί και λίγο πα­ρα­πά­νω, ήτανε πολύ αγω­νι­στι­κά τα πράγ­μα­τα. Μου ’χε κάνει εντύ­πω­ση κάτι που είχε πει ένας αρι­στε­ρι­στής και που ήταν το πιο «δεξιό» πράγ­μα που άκου­σα μες στο Πο­λυ­τε­χνείο. Ανα­ρω­τή­θη­κα από τότε ⎼με­γά­λη κου­βέ­ντα⎼ κι ακόμα ανα­ρω­τιέ­μαι. Ήταν ο Διο­νύ­σης ο Μαυ­ρο­γέ­νης, μυ­θι­κό πρό­σω­πο και με όλα όσα έγι­ναν στο όνομά του απ’ το ΚΚΕ κ.λπ. Ση­κώ­θη­κε στη συ­νέ­λευ­ση ⎼το θυ­μά­μαι σαν τώρα⎼ και είπε: «Κοι­τάξ­τε συ­να­γω­νι­στές, εμείς πα­λεύ­ου­με αλλά δεν θα τη ρί­ξου­με τη Χού­ντα σή­με­ρα. Ο αγώ­νας θα είναι μα­κρύς και δύ­σκο­λος». Εκεί, μόνο που δεν τον λίν­τσα­ρε ο κό­σμος... Ο κό­σμος ση­κώ­θη­κε κι άρ­χι­σε να τον βρί­ζει και «τι είν’ αυτά που λες;». Βε­βαί­ως, εκλέ­χθη­κε στη συ­ντο­νι­στι­κή επι­τρο­πή γιατί, απ’ ό,τι κα­τά­λα­βα, όλοι οι κα­τα­ξιω­μέ­νοι ως αγω­νι­στές εκλε­χτή­κα­νε. Αλλά με σό­κα­ρε και μένα αυτή η κου­βέ­ντα, κι ακόμα με προ­βλη­μα­τί­ζει. Γιατί ακόμα κι εσύ, όταν έχεις μια στρα­τη­γι­κή στο μυαλό σου και δεν είσαι σί­γου­ρος για κά­ποια γε­γο­νό­τα, αν είναι δυ­να­τόν να τη με­τα­φέ­ρεις σαν κλίμα εκτί­μη­σης στον ίδιο τον κόσμο. Γιατί ο κό­σμος εκεί πί­στευε ακρά­δα­ντα ότι θα την έρι­χνε τη δι­κτα­το­ρία, αλ­λιώς δεν θα πά­λευε. Ο κό­σμος πάντα για το άμεσο πα­λεύ­ει, δεν πα­λεύ­ει για την προ­ο­πτι­κή. Βε­βαί­ως υπάρ­χουν άν­θρω­ποι και δυ­νά­μεις και ορ­γα­νι­σμοί που εντάσ­σουν σε μια προ­ο­πτι­κή. Ο κό­σμος όμως δεν πα­λεύ­ει παρά για κάτι το συ­γκε­κρι­μέ­νο. Δεν μπο­ρείς να λες «Κάτω η Χού­ντα» και να μην πι­στεύ­εις ότι αυτό μπο­ρεί να πραγ­μα­το­ποι­η­θεί. Γιατί όπως εί­δα­με, πε­θά­να­νε 150 άν­θρω­ποι γι’ αυτόν ακρι­βώς τον λόγο. Αν δεν πι­στεύ­α­νε ότι θα έπε­φτε, μπο­ρεί και να μην πε­θαί­να­νε. Αυτό είναι κάτι σο­βα­ρό που επί­σης δεν έχει βγει. Πα­ρα­κο­λού­θη­σα αρ­κε­τές συ­νε­λεύ­σεις και μετά, αλλά ήταν κα­θο­ρι­στι­κή αυτή η ομι­λία του Διο­νύ­ση, ενός με­τρη­μέ­νου αγω­νι­στή, χωρίς με­γά­λα λόγια. Και απ’ το κομ­μά­τι που κα­τέ­βη­κε απ’ τη Νο­μι­κή το πρωί και να κάνει γε­γο­νό­τα. Προ­σπά­θη­σε να δώσει τη διάρ­κεια του αγώνα (κι αυτό εκτι­μιέ­ται) αλλά ακόμα πι­στεύω πως πρέ­πει να φιλ­τρά­ρε­ται αυτή η σκέψη, είναι κα­θο­ρι­στι­κό. Το λέω και για μας, σή­με­ρα, που λέμε πολ­λές φορές κα­τε­βαί­νο­ντας στο Σύ­νταγ­μα, ότι «θα ’ναι μα­κρύς και δύ­σκο­λος ο αγώ­νας». Και το λέμε γιατί θέ­λου­με ν’ ανα­τρέ­ψου­με τον κα­πι­τα­λι­σμό αλλά ο άλλος δεν κα­τε­βαί­νει για ν’ ανα­τρέ­ψει τον κα­πι­τα­λι­σμό, αλλά γιατί θέλει ν’ ανα­τρέ­ψει τον Πα­παν­δρέ­ου ή τον «Πα­πα­δή­μιο» ή τον Πα­πα­δό­που­λο ⎼ κα­τά­λα­βες; Και το πι­στεύ­ει. Κι αφού το πι­στεύ­ει, γί­νε­ται εξέ­γερ­ση. Το πί­στε­ψαν ο Κο­μνη­νός κι ο Μυ­ρο­γιάν­νης. Το πι­στέ­ψα­νε, δε­κα­ε­φτά­χρο­να παι­διά, και μπή­κα­νε μπρο­στά στις σφαί­ρες και τα τανκς.

Τέλος πά­ντων, είναι μια νύχτα με ζυ­μώ­σεις πε­ρί­ερ­γες και μετά με αντι­πα­ρα­θέ­σεις με ασφα­λί­τες που έρ­χο­νται από απέ­να­ντι, πέ­φτου­νε κά­ποια νε­ράν­τζια κι ιστο­ρί­ες. Απ’ το πρωί [της Πέμ­πτης] ξε­κι­νά μια μα­ζι­κή εμ­φά­νι­ση αν­θρώ­πων γύρω απ’ το Πο­λυ­τε­χνείο, πολύ γρή­γο­ρα οι αστυ­νο­μι­κοί κλοιοί που πάνε να στη­θούν κα­ταρ­ρέ­ουν και γί­νε­ται πολύ μα­ζι­κό το γε­γο­νός. Όχι βέ­βαια με τε­ρά­στιες δια­στά­σεις. Ενώ την πρώτη νύχτα πρέ­πει να είναι στο Πο­λυ­τε­χνείο 2-3.000 άν­θρω­ποι (τώρα, ό,τι βλέ­πουν τα μάτια μου), τη δεύ­τε­ρη μέρα πλη­θαί­νει και το πο­σο­στό των αν­θρώ­πων που βρί­σκο­νται μέσα και των αν­θρώ­πων που «πε­ρι­σφίγ­γουν». Είναι κά­ποιες σκη­νές που θέλω να κα­τα­γρά­ψω γιατί είναι πραγ­μα­τι­κά φο­βε­ρές για τον χα­ρα­κτή­ρα της εξέ­γερ­σης: Π.χ. εγώ δεν φο­βή­θη­κα ούτε την αστυ­νο­μία ούτε τον στρα­τό παρά μόνο κά­ποιους που έβγαι­ναν με μια ντου­ντού­κα από και­ρού εις και­ρόν κι έλε­γαν: «Όσοι δεν είναι φοι­τη­τές να ση­κω­θούν να φύ­γουν!». Κι έλεγα, θα με διώ­ξουν κι εμένα που δεν είμαι φοι­τη­τής... Βέ­βαια στα­μά­τα­γε αυτό, διά­φο­ροι εμ­φα­νι­ζό­ντου­σαν: «Αφή­στε ρε τον κόσμο, είναι κι οι­κο­δό­μοι εδώ» κ.λπ. Γι­νό­ταν όμως αυτό ιδιαί­τε­ρα τη δεύ­τε­ρη μέρα (την τρίτη μέρα που είχε πλη­θύ­νει ο κό­σμος πάρα πολύ δεν ει­πω­νό­τα­νε κα­θό­λου). Το άλλο ήτανε ⎼η γνώμη μου είναι δη­λα­δή⎼ ότι η πρώτη λαϊκή διά­στα­ση του γε­γο­νό­τος δό­θη­κε από τους μα­θη­τές. Η δια­φο­ρά απ’ όλα τ’ άλλα γε­γο­νό­τα (και είναι πραγ­μα­τι­κά συ­γκι­νη­τι­κό γιατί τότε οι μα­θή­τριες φο­ρά­γα­νε πο­διές) είναι ότι πε­ρά­σα­νε χι­λιά­δες μα­θη­τές. Από τη δεύ­τε­ρη μέρα, όσοι ήμα­σταν μέσα στο Πο­λυ­τε­χνείο γρά­φα­με συ­νέ­χεια ⎼ήτανε μια τε­ρά­στια πα­ρα­γω­γι­κή δου­λειά⎼ προ­κη­ρύ­ξεις, συν­θή­μα­τα, τρι­κά­κια, τα δί­να­με στους απέξω να τα μοι­ρά­ζου­νε κ.λπ. ή δου­λεύ­α­με σε διά­φο­ρους το­μείς που απο­φά­σι­ζαν οι συ­νε­λεύ­σεις, ή στα μα­γει­ρεία ή στις πόρ­τες κά­να­με πε­ρι­φρού­ρη­ση· ελά­χι­στοι πά­ντως κά­θο­νταν. Αυτό που αμέ­σως δια­πί­στω­σα ήταν το βλέμ­μα και η μα­ζι­κή απο­δο­χή από κομ­μά­τια μα­θη­τών. Εκεί κα­τά­λα­βα ότι το πράγ­μα αλ­λά­ζει.

Από κει και πέρα, τι να πω; Το πράγ­μα μύ­ρι­ζε λαϊκή εξέ­γερ­ση: από φουρ­να­ραί­ους που μας έφερ­ναν κο­φί­νια με φραν­τζό­λες, μέχρι αν­θρώ­πους που μας δί­να­νε λεφτά χωρίς να μας ξέ­ρου­νε. Εμένα ένας στην πόρτα μου ’δωσε ένα χι­λιά­ρι­κο. Κι εγώ ούτε σκέ­φτη­κα και το ’βαλα στο κουτί. Κι αυτό δεν θα συ­νέ­βη μόνο με μένα, θα συ­νέ­βη με πολ­λα­πλα­σια­στι­κό τρόπο. Κα­τα­λά­βαι­νες δη­λα­δή ότι εδώ κάτι συμ­βαί­νει, κάτι αλ­λά­ζει στον κόσμο... Βε­βαί­ως ήτανε κι άλλη η από­στα­ση από ό,τι η Νο­μι­κή, αλλά ήταν κι η ωρί­μαν­ση αυτού του δια­στή­μα­τος. Οι συ­νε­χείς μάχες που δό­θη­καν απ’ τον Μάρτη μέχρι τον Νο­έμ­βρη [έφε­ραν] πολύ γρή­γο­ρη κλι­μά­κω­ση. Έτσι γί­νε­ται. Όταν κάτι αρ­χί­ζει και τρί­ζει, φαί­νε­ται ότι το λαϊκό αι­σθη­τή­ριο το μυ­ρί­ζε­ται με άλλον τρόπο από αυτόν που αντι­λαμ­βά­νο­νται οι πρω­το­πο­ρί­ες. Και μά­λι­στα οι πρω­το­πο­ρί­ες της επο­χής οι οποί­ες είναι κι αρ­κε­τά ξε­κομ­μέ­νες απ’ τον ίδιο τον λαϊκό πα­ρά­γο­ντα ⎼ ορ­γα­νώ­σεις που στην κα­λύ­τε­ρη πε­ρί­πτω­ση είναι 100-150 μέλη. Και φαί­νε­ται αυτό απ’ τα γε­γο­νό­τα στις άλλες πό­λεις, που είναι ξε­κομ­μέ­νες. Βέ­βαια αρ­χί­ζουν και κάπως αργά, αλλά δεί­χνουν ότι δεν έχει πα­ρα­τη­ρη­θεί η κλι­μά­κω­ση των συ­γκρού­σε­ων που είχε πα­ρα­τη­ρη­θεί στην Αθήνα. Το μνη­μό­συ­νο του Πα­παν­δρέ­ου ήταν η πρώτη μα­χη­τι­κή αντι­πα­ρά­θε­ση με την αστυ­νο­μία: Ο κό­σμος όχι μόνο δεν στα­μά­τη­σε, αλλά ανά­γκα­σε την αστυ­νο­μία να αμυν­θεί και να φύγει στο τέλος. Ήταν το πρώτο δείγ­μα ότι αλ­λά­ζει η «φάση», γι’ αυτό και διο­γκώ­θη­κε το Πο­λυ­τε­χνείο σε τέ­τοιον βαθμό.

Σαν κομ­μού­να ήταν. Ένα πράγ­μα σε ορ­γα­σμό, σε μια συ­νε­χή πα­ρα­γω­γι­κή λει­τουρ­γία, με συ­νε­λεύ­σεις... Αυτό το έχω ξα­να­πεί, νο­μί­ζω ότι ήταν η πιο δη­μο­κρα­τι­κή λει­τουρ­γία που έχει ακο­λου­θη­θεί από ένα κί­νη­μα. Συ­νε­λεύ­σεις οι οποί­ες απο­φά­σι­ζαν στην πο­λι­τι­κή γραμ­μή του κι­νή­μα­τος και είχαν γραμ­μή ότι πρέ­πει να ανα­τρα­πεί η χού­ντα και καμία δεν δέ­χτη­κε τη γραμ­μή που πρό­τει­ναν και τα δύο κόμ­μα­τα της αρι­στε­ράς, της «οι­κου­με­νι­κής κυ­βέρ­νη­σης» σαν λύση, και τρά­βη­ξαν τη σύ­γκρου­ση μέχρι το τέλος. Μά­λι­στα, η ερ­γα­τι­κή συ­νέ­λευ­ση που, κατά τη γνώμη μου έχει και την πιο ρι­ζο­σπα­στι­κή και κα­λο­γραμ­μέ­νη από­φα­ση (και μ’ έναν τρόπο, λο­γο­κρί­θη­κε κιό­λας απ’ τη συ­ντο­νι­στι­κή επι­τρο­πή ⎼ θα τα ξέ­ρεις αυτά), λέει κα­θα­ρά ότι «δεν θα επι­τρέ­ψου­με να πα­ρα­δο­θεί η εξου­σία σε αυ­τούς που με τα γε­νι­κά περί δη­μο­κρα­τί­ας λόγια τους προ­σπα­θού­σαν να μας κα­να­κέ­ψουν όλο το προη­γού­με­νο διά­στη­μα». Κι είναι γε­γο­νός ότι και οι αστοί πο­λι­τι­κοί που εμ­φα­νί­στη­καν στο Πο­λυ­τε­χνείο δεν έτυ­χαν και ιδιαί­τε­ρης υπο­δο­χής. Ιδιαί­τε­ρης λα­ο­φι­λί­ας έτυ­χαν άλλοι. Όταν μπήκε μέσα ο Ξυ­λού­ρης, ήταν κάτι το συ­γκλο­νι­στι­κό. Τον ση­κώ­σα­νε στα χέρια και τρα­γού­δα­γε όλο το Πο­λυ­τε­χνείο το «Πότε θα κάνει ξα­στε­ριά». Αυτός, μ’ ένα τε­ρά­στιο χα­μό­γε­λο (δεν ξέρω, μπο­ρεί και να ’κλαι­γε κιό­λας ο άν­θρω­πος), δε­κά­δες χι­λιά­δες κό­σμου γύρω του, σαν τε­ρά­στια δια­δή­λω­ση μέσα στο Πο­λυ­τε­χνείο. Και με τον Μαρ­κό­που­λο. Με τους καλ­λι­τέ­χνες ήταν αλ­λιώς, με τους αστούς πο­λι­τι­κούς ο κό­σμος ήταν κου­μπω­μέ­νος, με τους αρι­στε­ρούς πο­λι­τι­κούς δεν ξέρω ⎼ δεν είδα και κα­νέ­ναν, να σου πω την αλή­θεια, πα­ρό­λο που οι πε­ρισ­σό­τε­ροι ήταν ελεύ­θε­ροι. Νο­μί­ζω ότι ίσχυ­σε η παλιά, καλή, δο­κι­μα­σμέ­νη γραμ­μή του Κόμ­μα­τος: «Οι βα­λί­τσες κάτω απ’ το κρε­βά­τι και στα γε­γο­νό­τα δεν συμ­με­τέ­χου­με». Πα­ρό­λο που ήταν ανά­γκη να συμ­με­τέ­χεις. Συμ­με­τεί­χε όλος ο κό­σμος. Την Πα­ρα­σκευή πλέον είναι όλες οι ηλι­κί­ες, όλα τα στρώ­μα­τα.

Αυτό που θέλω να πω είναι η τε­ρά­στια ση­μα­σία του ρα­διο­φω­νι­κού σταθ­μού. Και η ανα­πα­ρα­γω­γή του από δε­κά­δες πει­ρα­τές. Που έφτα­σαν το μή­νυ­μα σε όλες τις συ­νοι­κί­ες. Εδώ, στο Πε­ρι­στέ­ρι εί­χα­με δυο πει­ρα­τές: Τον «Όλι­βερ», που έπαι­ζε ρο­κιές κι έναν άλλον, που έπαι­ζε Κα­ζαν­τζί­δη. Και οι δύο συν­δέ­θη­καν με το Πο­λυ­τε­χνείο και το ανα­πα­ρή­γα­γαν ακόμα κι όταν έπεσε. Κι απ’ ό,τι έχω κα­τα­λά­βει, με τα τε­χνι­κά μέσα, αν δεν υπήρ­χαν αυτοί, το μή­νυ­μα του σταθ­μού θα έφτα­νε μόνο με­ρι­κά τε­τρά­γω­να. Αυτοί έδω­σαν τη διά­στα­ση τη μα­ζι­κή.

Τη δεύ­τε­ρη μέρα αρ­χί­ζουν κι έρ­χο­νται διά­φο­ρα κομ­μά­τια, όπως [οι αγρό­τες] απ’ τα Μέ­γα­ρα με το πε­ρί­φη­μο «Κάτω το κε­φά­λαιο», που το φώ­να­ξαν οι άν­θρω­ποι ενά­ντια σε συ­γκε­κρι­μέ­νο κε­φα­λαιο­κρά­τη ⎼ο Αν­δρε­ά­δης πρέ­πει να ’ταν, που πήγε να τους πάρει τα χω­ρά­φια⎼ (όχι ότι ήταν γε­νι­κώς ενά­ντια στο κε­φά­λαιο), αλλά φω­νά­χτη­κε αρ­κε­τά αυτό το σύν­θη­μα. Ρι­ζο­σπα­στι­κο­ποιεί­ται ο κό­σμος, «Ή τώρα ή ποτέ», «Επα­νά­στα­ση, λαέ», αρ­χί­ζει το πο­λι­τι­κό στοι­χείο και βρά­ζει. Υπάρ­χουν διά­φο­ρα πανό που ανε­βαί­νουν και κα­τε­βαί­νουν στην Πα­τη­σί­ων, γί­νο­νται διά­φο­ρα με τα συν­θή­μα­τα. Να σου πω αυτό: Εγώ από την Πέμ­πτη το πρωί, με μια παρέα παι­διών απ’ το Πε­ρι­στέ­ρι, κρα­τά­με την πρώτη πύλη της Στουρ­νά­ρα ⎼ την κύρια πύλη στη Στουρ­νά­ρα. Υπάρ­χει ένα με­γά­φω­νο, φω­νά­ζου­με, τρα­γου­δά­με κι έρ­χο­νται άν­θρω­ποι και λέει ο κα­θέ­νας ό,τι θέλει. Κά­ποια στιγ­μή, εντός της ημέ­ρας, έρ­χε­ται μια κο­πέ­λα μ’ ένα χαρτί και λέει: «Συ­να­γω­νι­στές, αυτή είναι η από­φα­ση της συ­ντο­νι­στι­κής επι­τρο­πής, το με­γά­φω­νο είναι υπό τον έλεγ­χο της συ­ντο­νι­στι­κής επι­τρο­πής». Μόνη της ήταν η κο­πέ­λα. Της λέμε: «Συ­να­γω­νί­στρια, κι εμείς αυτά που μας λέει η συ­ντο­νι­στι­κή επι­τρο­πή λέμε. Δεν τα λέμε βέ­βαια με σειρά, όπως μας έρ­χο­νται...». «Καλώς, λέει, άμα είναι κάτι, θα σας ει­δο­ποι­ή­σω». Μου φαί­νε­ται ότι μέχρι το τέλος, το συ­γκε­κρι­μέ­νο με­γά­φω­νο έμει­νε χωρίς κά­ποιο συ­γκε­κρι­μέ­νο έλεγ­χο. Μάλ­λον θα πά­λευε η συ­ντο­νι­στι­κή επι­τρο­πή να ελέγ­ξει τον σταθ­μό (κι ούτε εκεί θα τα κα­τά­φε­ρε...). Γι­νό­ντου­σαν τέ­τοια πράγ­μα­τα. Οι συ­ζη­τή­σεις ήτανε θυ­ελ­λώ­δεις. Για να κα­τα­λά­βεις τις οπτι­κές γω­νί­ες […], κα­τα­λυ­τι­κό ρόλο παί­ζουν τα συν­θή­μα­τα που ακού­γο­νται πρώτη φορά, το «Έξω το ΝΑΤΟ», «Έξω οι Αμε­ρι­κά­νοι». Ει­δι­κό­τε­ρα το «Έξω οι Αμε­ρι­κά­νοι» [ήταν] πολύ λα­ο­φι­λές. Και γί­νε­ται συ­ζή­τη­ση τώρα, τε­ρά­στια πη­γα­δά­κια, ότι δεν πρέ­πει να τα λέμε αυτά τα συν­θή­μα­τα. Γιατί διώ­χνου­νε κόσμο αντί να φέρ­νουν. Εγώ τότε νό­μι­ζα, δυ­στυ­χώς, ότι αυτοί που τα λέγαν αυτά ήταν οπα­δοί του Αντρέα Πα­παν­δρέ­ου, τί­πο­τα κε­ντρώ­οι άν­θρω­ποι. Μετά, απ’ ό,τι κα­τά­λα­βα, ήταν εκ­πρό­σω­ποι των δύο με­γα­λύ­τε­ρων κομ­μά­των της αρι­στε­ράς, που προ­σπα­θού­σαν να κο­ντύ­νουν τον ρι­ζο­σπα­στι­σμό τους (πα­ρό­λο που το Κ.Κ. τον αντι­ι­μπε­ρια­λι­στι­κό αγώνα ήθελε μετά να τον έχει και μο­νο­πώ­λιο). Νο­μί­ζω ότι μα­ζι­κά θριάμ­βευε η ρι­ζο­σπα­στι­κο­ποί­η­ση της γραμ­μής. Την Πέμ­πτη και την Πα­ρα­σκευή έρ­χο­νται οι­κο­δό­μοι, θυ­μά­μαι ένα μπλοκ μ’ ένα πανό που γρά­φει «Οι­κο­δό­μοι». Μά­λι­στα, μου έχει δι­η­γη­θεί ένας οι­κο­δό­μος που ήταν τότε στην ΚΝΕ, ότι σύ­ντρο­φός του που είχε έρθει από πιο πριν, δεν τον άφηνε να μπει στο Πο­λυ­τε­χνείο γιατί, λέει, δεν έπρε­πε να μπού­με εμείς οι ερ­γά­τες μέσα (γέλια). Είχε γίνει τε­ρά­στια δου­λειά κι απ’ την ερ­γα­τι­κή συ­νέ­λευ­ση στην κύρια πιά­τσα των οι­κο­δό­μων της οδού Αθη­νάς. Πήγε εκεί η από­φα­ση της συ­νέ­λευ­σης της Πέμ­πτης, μοι­ρά­στη­κε και μπήκε το ζή­τη­μα της γε­νι­κής απερ­γί­ας. Το ακο­λού­θη­σε και η συ­ντο­νι­στι­κή επι­τρο­πή και οι φοι­τη­τι­κές συ­νε­λεύ­σεις κι άρ­χι­σε να το προ­πα­γαν­δί­ζει και ο ρα­διο­φω­νι­κός σταθ­μός, κι έδωσε κι αυτό τη διά­στα­σή του στην εξέ­γερ­ση. Η εί­σο­δος αυτών των κομ­μα­τιών ήταν με­γά­λα γε­γο­νό­τα. Αυτοί τώρα έβγαι­ναν έξω, κά­να­νε δου­λειά σε διά­φο­ρους χώ­ρους κι επα­νέρ­χο­νταν με κόσμο, με ολό­κλη­ρες πο­ρεί­ες ⎼ πρέ­πει να συ­μπί­πτει με την αρχή της σύ­γκρου­σης η δεύ­τε­ρη επά­νο­δος των οι­κο­δό­μων στο Πο­λυ­τε­χνείο.

Η αστυ­νο­μία είναι εξα­φα­νι­σμέ­νη, όλα τα τρό­λεϊ που πέρ­να­γαν την πρώτη και τη δεύ­τε­ρη μέρα είναι γε­μά­τα συν­θή­μα­τα [και] με­τα­φέ­ρε­ται το πνεύ­μα της εξέ­γερ­σης πα­ντού, συ­νέ­χεια γί­νο­νται συ­νε­λεύ­σεις που το κα­τα­γρά­φουν όλα αυτά, γί­νο­νται προ­σπά­θειες πο­δη­γέ­τη­σης αλλά δεν γί­νε­ται σε τέ­τοια πράγ­μα­τα. Η δεύ­τε­ρη ερ­γα­τι­κή συ­νέ­λευ­ση που πα­ρα­κο­λού­θη­σα ει­δι­κά ⎼τίγκα το κτί­ριο Γκίνη, 500 άν­θρω­ποι που δεν χω­ρά­νε να κά­τσου­νε⎼ και είναι συ­γκλο­νι­στι­κά αυτά που λέ­γο­νται για το πώς πρέ­πει να πα­λέ­ψου­με. Αλλά ήταν και συ­γκλο­νι­στι­κό να κά­θο­νται σε πα­νε­πι­στη­μια­κά έδρα­να άν­θρω­ποι που δεν είχαν κά­τσει ποτέ τους σε θρα­νίο, έτσι; Και να το ανα­γνω­ρί­ζουν. Θυ­μά­μαι ένας είπε μά­λι­στα: «Πρέ­πει να ανα­γνω­ρί­σου­με στους φοι­τη­τές ότι αυτοί είναι ο σπιν­θή­ρας για να εξε­γερ­θού­με. Η πα­ρα­δο­σια­κή ερ­γα­τι­κή τάξη δεν κου­νή­θη­κε όπως έπρε­πε, αλλά από δω και πέρα, ας κά­νου­με το κα­θή­κον μας». Ξέρει ο κό­σμος, κρύ­βει με­γά­λη λαϊκή σοφία ο κα­θέ­νας στο πώς χτί­ζο­νται γε­γο­νό­τα.

Και η πο­ρεία των γε­γο­νό­των είναι με γε­ω­με­τρι­κή πρό­ο­δο. Αν την Τε­τάρ­τη το βράδυ είναι 5.000 άν­θρω­ποι, την Πέμ­πτη 30-50.000, την Πα­ρα­σκευή πια χάνει η μάνα το παιδί και το παιδί τη μάνα...Θυ­μά­μαι ξύ­πνη­σα το πρωί […] και είναι συ­γκλο­νι­στι­κή η ει­κό­να μπρο­στά στο Πο­λυ­τε­χνείο. Όλη η Πα­τη­σί­ων γε­μά­τη, με χέρια ση­κω­μέ­να. Ένας κό­σμος που στρο­βι­λί­ζε­ται και φω­νά­ζει. Όπου και να κοι­τά­ξεις, κό­σμος πα­ντού. Την Πα­ρα­σκευή το από­γευ­μα πρέ­πει να ήταν 100.000 κό­σμος, 200.000 κό­σμος; Δεν μπο­ρεί κα­νείς να με­τρή­σει, αλλά μέσα που ήμουν εγώ γι­νό­ταν το αδια­χώ­ρη­το […]. Ένας λαός σε κα­τά­στα­ση πα­ρο­ξυ­σμού, φω­νά­ζει συν­θή­μα­τα μί­σους, θέλει να δρά­σει εκεί­νη τη στιγ­μή και να δρά­σει κα­τα­λυ­τι­κά.

Οι προ­τά­σεις μέσα στο Πο­λυ­τε­χνείο παίρ­νουν ρυθμό πο­λυ­βό­λου. Και αυτοί που θέ­λουν ν’ απο­τρέ­ψουν την έκρη­ξη και αυτοί που βλέ­πουν ότι πρέ­πει να τρα­βή­ξουν μέχρι το τέλος, κα­νέ­νας δεν έχει ει­κό­να του τι πρό­κει­ται να γίνει. Κά­ποια στιγ­μή θυ­μά­μαι χα­ρα­κτη­ρι­στι­κά ότι ει­πώ­θη­κε (πρέ­πει να ήταν απ’ τους κόλ­πους της ΚΝΕ, σε συ­νερ­γα­σία και με τον Ρήγα μ’ έναν τρόπο) πως πρέ­πει να φύ­γου­με. Μια μα­ζι­κή έξο­δος με μια πο­ρεία μέχρι το Σύ­νταγ­μα και να δια­λυ­θού­με. Το συ­ζη­τού­σαν σο­βα­ρά και ήταν σε θέση να το κά­νουν. Θυ­μά­μαι έγι­ναν τότε τε­ρά­στιες συ­ζη­τή­σεις πάνω σ’ αυτά, αλλά εξο­πλί­στη­καν οι πε­ρι­φρου­ρή­σεις με μια γραμ­μή απ’ την αντί­θε­τη άποψη, ότι «όποιος σας λέει να φύ­γου­με, είναι προ­βο­κά­το­ρας» (γέλια). Σε τε­λι­κή ανά­λυ­ση, τα ίδια τους τα μέλη που φύ­λα­γαν τις ει­σό­δους, έτοι­μα να κου­τρου­βα­λιά­σου­νε οποιον­δή­πο­τε εκ­φρα­ζό­ταν έτσι. Οξυ­μέ­νη κα­τά­στα­ση, υπήρ­χε όμως το στοι­χείο του δια­λό­γου (με έντα­ση βέ­βαια), ο οποί­ος ήταν υγιής. Εγώ, να σου πω την αλή­θεια, δεν έχω συ­να­ντή­σει πιο υγιή διά­λο­γο στο κί­νη­μα, από τότε. Νο­μί­ζω ότι είναι ο πιο συ­ντρο­φι­κός διά­λο­γος που έχω ζήσει. Μπο­ρεί να ήμουν και παιδί και να το ’χω με­γα­λο­ποι­ή­σει, αλλά συμ­με­τεί­χαν όλοι σε κάτι κοινό. Έβλε­πες τον δι­πλα­νό αντι­κει­με­νι­κά ως σύ­ντρο­φό σου γιατί συ­νει­σέ­φε­ρε με τον ίδιο τρόπο που συ­νει­σέ­φε­ρες κι εσύ ή με κά­ποιον πα­ρα­πλή­σιο. Θυ­μά­μαι στη συ­ζή­τη­ση που κά­να­με στον Μα­χη­τή μετά, η μο­να­δι­κή αυ­το­κρι­τι­κή που εί­χα­με κάνει (βγήκε και κεί­με­νο) ήταν μήπως θα μπο­ρού­σα­με να εί­χα­με προ­τεί­νει κυ­βέρ­νη­ση ερ­γα­τι­κών, επα­να­στα­τι­κών ορ­γα­νώ­σε­ων και κομ­μά­των απέ­να­ντι στην οι­κου­με­νι­κή που προ­τεί­ναν αυτοί κι έτρω­γε φούμο. Νο­μί­ζω όμως ότι θα ήταν εξ­τρε­μι­σμός γιατί κα­νείς δεν ήξερε εκεί­νη την εποχή τι ήταν οι επα­να­στα­τι­κές ορ­γα­νώ­σεις και τα κόμ­μα­τα εκεί­νης της επο­χής ⎼ τα ’μαθε μετά τη Δι­κτα­το­ρία.

Θυ­μά­μαι χα­ρα­κτη­ρι­στι­κά την ερ­γα­τι­κή συ­νέ­λευ­ση να στα­μα­τά­ει επει­δή έχουν αρ­χί­σει οι συ­γκρού­σεις· έρ­χο­νται μέσα και λένε «Σύ­ντρο­φοι, υπάρ­χουν χτυ­πη­μέ­νοι», δη­μιουρ­γεί­ται αυτή η «λαϊκή κλι­νι­κή», με φοι­τη­τές της Ια­τρι­κής που πραγ­μα­τι­κά σώ­ζουν κόσμο. Εγώ είχα τις εξής εμπει­ρί­ες με τις σφαί­ρες: Μ’ έναν τρόπο ρί­χνα­νε ελεύ­θε­ροι σκο­πευ­τές από την τα­ρά­τσα του Ακρο­πόλ. Σε μια χρο­νι­κή στιγ­μή βλέ­πα­με να κου­νιού­νται τα φύλλα των δέ­ντρων. Μου λέει ένας συ­να­γω­νι­στής: «Σφαί­ρες είναι αυτές». «Και κα­θό­μα­στε εδώ ρε;», «Λες να είναι πραγ­μα­τι­κές;», «Δη­λα­δή τι να μας ρί­χνου­νε; Πλα­στι­κές; Θα έχου­νε βάλει ελεύ­θε­ρους σκο­πευ­τές και μας ρί­χνουν με πλα­στι­κές;». Για χρο­νι­κό διά­στη­μα μισής ώρας θυ­μά­μαι κρύ­φτη­κα πίσω από ένα αυ­το­κί­νη­το που ήταν στο προ­αύ­λιο, αλλά μετά το ξέ­χα­σα κι αυτό και ξα­να­βγή­κα. Ένα άλλο είναι ότι έβλε­πα διά­φο­ρους αν­θρώ­πους με αί­μα­τα να περ­νά­νε μπρο­στά μου. Και το τρίτο, όταν με­τέ­φε­ρα κάτι γά­λα­τα σε μια πόρτα, από τη Στουρ­νά­ρα στην Το­σί­τσα. Από την έντα­ση και την κού­ρα­ση των ημε­ρών, κά­ποια στιγ­μή κα­τέρ­ρευ­σα· λι­πο­θύ­μη­σα όπως κρά­τα­γα την κούτα με τα γά­λα­τα. Με μα­ζέ­ψα­νε λοι­πόν τα παι­διά και με πή­γα­νε στη «λαϊκή κλι­νι­κή» αμέ­σως. Ξύ­πνη­σα εκεί, κοι­τάω γύρω μου και βλέπω μια αί­θου­σα βαμ­μέ­νη στο αίμα, βο­γκη­τά τρο­με­ρά, και μια υπέ­ρο­χη κο­πέ­λα, ξαν­θιά ⎼για­τρί­να⎼ μ’ ένα χα­μό­γε­λο φο­βε­ρό να μου λέει: «Πώς είσαι;», «Καλά, καλά» (να φύγω από δω μέσα αμέ­σως!) (γέλια). «Τι έπα­θες;», «Λι­πο­θύ­μη­σα». Μου έδωσε μια πορ­το­κα­λά­δα, μου ’δωσε και μια ασπι­ρί­νη. Μου λέει: «Θες να κά­τσεις κι άλλο;». Να κάτσω, μ’ αυτά που έβλε­πα, απο­κλεί­ε­ται. Ήτανε γε­μά­τα τα κρε­βά­τια (δεν ξέρω πώς τα ’χανε φτιά­ξει), το ένα πάνω στ’ άλλο ⎼ γι­νό­τα­νε δου­λειά τρο­με­ρή εκεί μέσα. Κι εκεί κα­τά­λα­βα ότι τι πράγ­μα δεν έχει σω­τη­ρία. Κι επι­λέ­ξα­με να μεί­νου­με μέχρι το τέλος.

Σιγά σιγά πε­ριο­ρί­στη­κε το γύρω, ώσπου δεν έμει­νε κα­νέ­νας απέξω. Και μετά οι πε­ρί­φη­μες σει­ρές: Τα ΛΟΚ, η ασφά­λεια, η αστυ­νο­μία, όλη η Πα­τη­σί­ων και γύρω γύρω. Και το τανκ με το φως το εκτυ­φλω­τι­κό. Έβλε­πα όλη τη σκηνή, ήμου­να στης Αρ­χι­τε­κτο­νι­κής τον εξώ­στη. Το είδα όλο […] Θυ­μά­μαι χα­ρα­κτη­ρι­στι­κά ότι μέχρι την τε­λευ­ταία στιγ­μή ήταν άτομα με τις γρο­θιές υψω­μέ­νες. Κι όταν μπήκε το τανκ, έπε­σαν προς τα πίσω. […] Δεν πέ­ρα­σε ένα λεπτό και ήρθαν οι λο­κα­τζή­δες, ήτανε κι αυτό τρο­μα­κτι­κό. Εμείς δεν εί­χα­με τέ­τοιες εμπει­ρί­ες. Φο­ρά­γα­νε μα­ντί­λια, στο­λές μάχης, πα­ραλ­λα­γή. Μόνο που τα παι­διά τα ’χανε χα­μέ­να κι αυτοί. Να σου πω, από μια άποψη, κα­λύ­τε­ρα που μπή­καν αυτοί κι όχι οι μπά­τσοι. Ένα χα­ρα­κτη­ρι­στι­κό που το θυ­μά­μαι: Φω­να­ζό­ταν το σύν­θη­μα (από πριν) «Φα­ντά­ροι αδέρ­φια μας». Μπή­καν οι φα­ντά­ροι, κάναν ένα διά­δρο­μο, ήταν κα­τα­κί­τρι­να τα παι­διά, φαι­νό­ντου­σαν. Κά­ποιοι εκεί πήγαν να ση­κώ­σουν ένα φα­ντά­ρο στα χέρια! Τα ’χε χα­μέ­να το παιδί, δεν ήξερε τι να κάνει. Κά­ποιοι πιο ψύ­χραι­μοι ευ­τυ­χώς είπαν «τι κά­νε­τε ρε μα­λα­κι­σμέ­να, σο­βα­ρευ­τεί­τε. Θα το κά­ψου­με το παιδί». Μας άνοι­ξαν έναν διά­δρο­μο, κα­τε­βή­κα­με και μας βγά­λαν απ’ την κε­ντρι­κή εί­σο­δο. Ήταν αυτή η Μερ­σε­ντές που λει­τουρ­γού­σε σαν οδό­φραγ­μα και περ­νά­γα­με είτε από πάνω της είτε από δίπλα της. Εγώ προ­σω­πι­κά πρέ­πει να έπεσα του­λά­χι­στον δέκα φορές κάτω. Έκανα μια απλή σκέψη (είχα και μια κο­πέ­λα μαζί μου, οπότε δεν ήταν μόνο η σω­τη­ρία η δικιά μου): Η μόνη μας ελ­πί­δα είναι ότι δεν μπο­ρούν να μας πιά­σουν όλους ⎼γιατί δεν χω­ρά­με να μας πιά­σουν όλους⎼ και ο μόνος τρό­πος είναι να είσαι μαζί με το πλή­θος. Όποιος φεύ­γει απ’ το πλή­θος έχει με­γα­λύ­τε­ρες πι­θα­νό­τη­τες να πάθει κακό. Μας έβγα­ζαν κατά κύ­μα­τα, το δικό μας κύμα πήγε προς την Το­σί­τσα. Ε, εκεί ορ­μά­γα­νε. Με ρό­πα­λα, με κλο­τσιές, με μπου­νιές, έπεσε πολύ ξύλο. Και ιδιαί­τε­ρα Το­σί­τσα και Μπου­μπου­λί­νας ήταν ένα κο­μά­ντο της ασφά­λειας με κάτι ξύλα τρία μέτρα το κα­θέ­να που βα­ρά­γα­νε στο ψαχνό, ας πούμε. Πώς γλι­τώ­σα­με εκεί και πώς με βα­στά­γαν τα πόδια μου, δεν μπορώ να κα­τα­λά­βω (έφαγα ελά­χι­στο ξύλο εκεί). Και μπήκα στην πρώτη ή δεύ­τε­ρη πο­λυ­κα­τοι­κία πίσω απ’ το Πο­λυ­τε­χνείο ακρι­βώς. Στο δια­μέ­ρι­σμα που μπήκα εγώ κι ένας δη­μο­κρά­της δι­κη­γό­ρος με την κόρη του και τη γυ­ναί­κα του, πρέ­πει να ήμα­σταν 150 άν­θρω­ποι, πρέ­πει σ’ όλη την πο­λυ­κα­τοι­κία να ’μα­σταν πάνω από 500. Θυ­μά­μαι χα­ρα­κτη­ρι­στι­κά, το πρωί ήρθε ένας συ­να­γω­νι­στής και λέει: «Εί­μα­στε πάρα πολ­λοί στην πο­λυ­κα­τοι­κία συ­να­γω­νι­στές και απο­φα­σί­σα­με ότι μπο­ρού­με να κά­νου­με συ­νέ­λευ­ση στα σκα­λιά» (γέλια). Του εί­πα­νε «είσαι βλά­κας και μην ξα­να­κού­σου­με τέ­τοιες βλα­κεί­ες!».

Τι έβλε­πα από κει; Οι ασφα­λί­τες μπή­κα­νε μέσα και το κά­να­νε μπλε μαρέν το Πο­λυ­τε­χνείο (οι φα­ντά­ροι απο­χώ­ρη­σαν με βήμα και τρα­γού­δι κατά τις 4.00-4.30) ⎼ έβλε­πα από τις γρί­λιες. Στο κτί­ριο το πίσω, από την πλευ­ρά της Μπου­μπου­λί­νας που έβλε­πα, μπή­καν ασφα­λί­τες και σπά­γαν ό,τι βρί­σκα­νε μπρο­στά τους. Ει­κό­νες που πα­ρου­σιά­σα­νε μετά, αλλά δεν τα πί­στε­ψε κα­νέ­νας. Το δυ­στύ­χη­μα είναι ότι κα­τέ­βη­κε κό­σμος πάλι, αλλά δεν το ξέ­ρα­με εμείς (το Σάβ­βα­το είναι οι πε­ρισ­σό­τε­ροι νε­κροί). Ακού­γα­με μέσα απ’ την πο­λυ­κα­τοι­κία συν­θή­μα­τα, αλλά νο­μί­ζα­με ότι ήταν ηχώ από τα συν­θή­μα­τα που ακού­γα­με στο Πο­λυ­τε­χνείο! Απ’ ό,τι κα­τα­λα­βαί­νω, το Σάβ­βα­το πρέ­πει να είναι νε­ο­λαία από τις συ­νοι­κί­ες που κα­τε­βαί­νει. Έχω έναν φίλο που πυ­ρο­βο­λή­θη­κε από πάνω, μπήκε η σφαί­ρα από τον αρι­στε­ρό ώμο και βγήκε από τη δεξιά κοι­λια­κή, πέ­ρα­σε δίπλα απ’ την καρ­διά όταν ήταν ο παλ­μός μέσα και έζησε ⎼ για δυο χι­λιο­στά θα είχε πε­θά­νει. Κα­θη­γη­τής σή­με­ρα, ζει και βα­σι­λεύ­ει. Δεν μι­λά­ει ποτέ γι’ αυτά. Για μένα δια­δό­θη­κε στο Πε­ρι­στέ­ρι ότι πέ­θα­να. Εγώ ήρθα εδώ κι έπεσα κα­τά­κοι­τος για δυο τρεις μέρες, δεν πήγα που­θε­νά. Και μπήκα μετά σ’ ένα λε­ω­φο­ρείο και μου λέει ένας γεί­το­νας: «Ζεις; Όλοι στο κα­φε­νείο λένε ότι σκο­τώ­θη­κες». Είναι γνω­στό ότι πήγαν σε οι­κο­γέ­νειες, τους ανα­γκά­σαν να κά­νουν τις κη­δεί­ες γρή­γο­ρα, οι νε­κροί είναι πολύ πε­ρισ­σό­τε­ροι σί­γου­ρα!

Πε­ρι­στέ­ρι, 13.4.2012

[1] Ανα­φέ­ρε­ται στο σύν­θη­μα «Απόψε θα γίνει Ταϊ­λάν­δη». ΣτΕ