Ο Μακρόν, τα Κίτρινα Γιλέκα και η Ταξική Πάλη το 2019

Σε μια ομιλία του σε ένα γκαλά στις 11 Γενάρη δήλωσε: «Πάρα πολλοί Γάλλοι δεν καταλαβαίνουν το νόημα της λέξης “προσπάθεια”. Αυτό εξηγεί εν μέρει τις τρέχουσες αναταραχές». Αυτό το άρθρο θα εξετάσει τη γενικότερη σημασία του Μακρόν και του κινήματος για την ταξική πάλη στη Γαλλία. 

Φυσικά, από τη δική μας πλευρά, δεν λείπει καθόλου η προσπάθεια! Είναι ανήκουστο να οργανώνεις διαδηλώσεις σε δεκάδες πόλεις σε όλη τη χώρα το Σαββατοκύριακο μεταξύ Χριστουγέννων και Πρωτοχρονιάς, αλλά τα Κίτρινα Γιλέκα το κατόρθωσαν, ενώ στις 12 Γενάρη πέτυχαν ένα από τα μεγαλύτερα κύματα διαδηλώσεων μέχρι σήμερα. Οι ευφάνταστες και συμβολικές άμεσες δράσεις έχουν εμπνεύσει όλους όσους θέλουν να πεταχτεί ο ψυλομύτης Μακρόν έξω από το παλάτι του. Μπλοκαρίστηκαν και πάλι οι εθνικές οδοί, τα λιμάνια των φέριμποτ –κι ένας ιππόδρομος–  όπως και πολλά αστυνομικά τμήματα και δημαρχεία. Ενώ ένας βουλευτής του Μακρόν ξύπνησε ένα πρωί κι ανακάλυψε ότι η πόρτα του σπιτιού του είχε χτιστεί με τούβλα. Στις αρχές Γενάρη, ένας υπουργός υποχρεώθηκε να το σκάσει από την πίσω πόρτα του υπουργείου του, καθώς διαδηλωτές γκρέμισαν την κύρια είσοδο με ένα ανυψωτικό μηχάνημα. Αργότερα στρίγγλισε κάτι για την «ακραία βία που απειλεί τη Δημοκρατία».   

Στο μεταξύ, τα ψέματα και οι στρεβλώσεις, στα οποία επιδίδονται τα ΜΜΕ όλο το 24ωρο, απαντήθηκαν από διαδηλωτές που συγκεντρώθηκαν έξω από τηλεοπτικά στούντιο, ενώ μπλόκα σταμάτησαν τη διανομή τουλάχιστον τριών τοπικών εφημερίδων, συμπεριλαμβανομένης της «Ouest France». Ένα δεξιό κανάλι, το BFM, αρνήθηκε να καλύψει κάποιες από τις διαδηλώσεις για να αποφύγει να μεταδώσει ζωντανά τις αποδοκιμασίες των Κίτρινων Γιλέκων. Την ίδια ώρα, η Google και η Amazon έχουν στοχοποιηθεί από πικετοφορίες με σύνθημα: «Πληρώστε τους φόρους σας!».  

Την περασμένη και αυτή την εβδομάδα, έγιναν διακριτές γυναικείες διαδηλώσεις των Κίτρινων Γιλέκων σε όλη τη Γαλλία, ενώ μια διασκευή  των Κίτρινων Γιλέκων ενός διάσημου τραγουδιού της Αντίστασης κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο κάνει το γύρο των σόσιαλ μίντια. Πολλές πόλεις δεν έχουν ζήσει οτιδήποτε παρόμοιο από το 1968 κι όλα δείχνουν μια γρήγορη πολιτικοποίηση των ανθρώπων που συμμετέχουν, ειδικά πάνω στα ζητήματα της αστυνομίας και των ΜΜΕ. Πολλοί από αυτούς που συμμετέχουν, ήταν «απολίτικοι» πριν! 

Σε μια σειρά πόλεις γίνονται τακτικές γενικές συνελεύσεις που επιτρέπουν πλέον να γίνεται διάλογος πάνω στα αιτήματα και στις δράσεις. Πλέον οι διαδηλώσεις ανακοινώνονται συχνότερα έγκαιρα, διευκολύνοντας τη συμμετοχή ανθρώπων που ίσως δίσταζαν να πάνε σε μια συγκέντρωση που δεν είχε άδεια. Οι αριθμοί των ανθρώπων που συμμετέχουν, δεν φτάνουν αυτούς που μπορούσαν να κινητοποιήσουν οι μαζικές κινητοποιήσεις των συνδικάτων πριν 18 μήνες, αλλά η δημιουργική εξεγερσιακή ατμόσφαιρα και το γεγονός ότι οι δράσεις συνεχίζονται εδώ και δύο μήνες, κάνουν την κατάσταση αρκετά μοναδική. Ακόμα και οι «Times» γράφουν στο κύριο άρθρο τους για την «απόγνωση» του Μακρόν.  

Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι, ενώ η υποστήριξη στα Κίτρινα Γιλέκα υποχωρεί ανάμεσα στα πιο εύπορα τμήματα του πληθυσμού, στην κοινωνία γενικότερα η πλειοψηφία υποστηρίζει την εξέγερση, η οποία παραμένει εξαιρετικά δημοφιλής ανάμεσα στους χειρώνακτες εργάτες και τους κατώτερους υπαλλήλους.

Προκλήσεις

Ο ρυθμός είναι αρκετά διαφορετικός από αυτόν μιας κοινωνικής έκρηξης όπως ο Μάης του 1968, όταν μια γενική απεργία ξεκίνησε μόνο λίγες μέρες μετά την εμφάνιση της πολιτικής κρίσης. Οι ήττες των τεράστιων απεργιών ενάντια σε νεοφιλελεύθερες επιθέσεις το 2017 και το 2018 έχουν οδηγήσει σε ένα βαθμό αποθάρρυνσης, ο οποίος κάνει πιο δύσκολο το πέρασμα από τον μαζικό ξεσηκωμό στη μαζική απεργιακή δράση. Αυτές οι ήττες και η επακόλουθη αποθάρρυνση σημαίνουν ότι πολλοί εργάτες μπαίνουν στον πειρασμό να υιοθετήσουν μια στάση παθητικής υποστήριξης στα Κίτρινα Γιλέκα, με την ελπίδα ότι αυτό το κίνημα θα μπορέσει να κερδίσει για λογαριασμό όλων.

Η εξέγερση αντιμετωπίζει κι άλλες προκλήσεις. Ο ενεργός πυρήνας, αυτός που είναι καθημερινά παρών στις διασταυρώσεις και στα διόδια, αποτελείται από μια συμμαχία διάφορων τμημάτων των κυριαρχούμενων τάξεων. Το μεγαλύτερο τμήμα είναι χειρώνακτες εργάτες και κατώτεροι υπάλληλοι, αλλά υπάρχουν μεγάλοι αριθμοί συνταξιούχων, αυταπασχολούμενων και μικρών επιχειρηματιών. Αυτή η σύνθεση θα τείνει να ενισχύει μια άποψη που βλέπει ως μοναδικούς εχθρούς την κυβέρνηση και τις πολυεθνικές κι όχι την αστική τάξη ως σύνολο. Αναμφίβολα αυτός είναι ο λόγος που δεν έχει έρθει στο επίκεντρο το αίτημα για μια μεγάλη αύξηση στον κατώτερο μισθό (κάτι που δεν υποστηρίζεται εύκολα από τους μικρούς επιχειρηματίες και αφήνει αδιάφορους πολλούς αυταπασχολούμενους). Αντίθετα στην πρώτη γραμμή βρίσκονται αιτήματα όπως να ακούει η κυβέρνηση, να πληρώνονται λιγότερα οι υπουργοί και ιδιαίτερα το αίτημα να αλλάξει το σύνταγμα για να επιτρέπει δημοψηφίσματα με πρωτοβουλία των πολιτών. Ένα άλλο αίτημα που επίσης ακούγεται πολύ συχνά είναι η επαναφορά του φόρου στον πλούτο, τον οποίο πρόσφατα κατάργησε ο Μακρόν.

Για να γκρεμίσουμε πράγματι τον Μακρόν, είναι αναγκαία η απεργιακή δράση. Σε πολλές πόλεις υπάρχουν συμμαχίες ανάμεσα στα Κίτρινα Γιλέκα και αριστερά συνδικάτα, αλλά το «μίγμα» της ταξικής σύνθεσης βάζει δυσκολίες. Ενώ οι μαθητικές απεργίες, που μπλόκαραν δεκάδες σχολεία στα τέλη Δεκέμβρη, δεν δείχνουν να επανεκκινούν το Γενάρη.

Υπάρχουν σημάδια ότι αυτό μπορεί να αλλάξει. Μια συνέλευση των Κίτρινων Γιλέκων στην Τουλούζη την περασμένη βδομάδα κάλεσε σε γενική απεργία και οργάνωσε μια δημόσια συζήτηση με συνδικαλιστές. Τα Κίτρινα Γιλέκα στο Μονπελιέ, τη Λιλ και τη Ναρμπόρν ακολουθούν την ίδια στρατηγική, ενώ συζητιέται πλατιά η προοπτική μιας σχεδιασμένης πανεθνικής συνάντησης αντιπροσώπων των Κίτρινων Γιλέκων. Σε κάποιες πόλεις έχουν τυπωθεί κοινές προκηρύξεις των Κίτρινων Γιλέκων με αριστερά συνδικάτα, ενώ τα σωματεία των εκπαιδευτικών καλούν τα μέλη τους να συμμετέχουν στις δράσεις των Κίτρινων Γιλέκων.

Η στρατηγική του Μακρόν

Η αντίδραση του Μακρόν στην ταπείνωσή του, μετά τις μικρές, αλλά πραγματικές παραχωρήσεις του το Δεκέμβρη, ήταν να δείξει σθένος, ελπίζοντας ότι το κίνημα θα σβήσει. Παράλληλα διασφαλίζει ότι η αστυνομική βία βρίσκεται στο κορυφαίο σημείο της εδώ και δεκαετίες. Ένας εκπρόσωπος ενός από τα σωματεία αστυνομικών επιβεβαίωσε ότι ήταν κυβερνητική εντολή να στοχεύουν οι πλαστικές σφαίρες τα κεφάλια των διαδηλωτών (αν και αυτό, τυπικά, είναι παράνομο).

Οι μπράβοι της αστυνομίας στοχοποιούν συστηματικά νοσηλευτές και δημοσιογράφους, ενώ ένας 83χρονος κληρικός έχασε 2 δόντια από γκλομπιά αστυνομικού. Τουλάχιστον 82 άνθρωποι έχουν υποστεί βαριά τραύματα. Δώδεκα διαδηλωτές έχουν χάσει μάτια, 4 έχουν χάσει χέρια και μια ηλικιωμένη μουσουλμάνα πέθανε, αφού η αστυνομία εκτόξευσε προς το μέρος της κάνιστρο δακρυγόνου την ώρα που στεκόταν στο παράθυρο του σπιτιού της (πριν πεθάνει, ισχυρίστηκε ότι τη στόχευσαν σκόπιμα).

Πάνω από 4.500 άνθρωποι έχουν συλληφθεί και κρατηθεί σε αστυνομικά κελιά, αφότου άρχισε το κίνημα, και αυτή τη στιγμή 216 βρίσκονται στη φυλακή. Έχουν επιβληθεί πολύ σκληρές ποινές στους διαδηλωτές που αμύνονται ενάντια στην αστυνομία (δύο μόνο παραδείγματα είναι η 2ετής φυλάκιση με την κατηγορία ρίψης πετρών και 4 μήνες με αναστολή για το σύνθημα «χρειαζόμαστε μια γκιλοτίνα» που φωνάχτηκε σε υπουργό). Στο μεταξύ οι αστυνομικοί που έχουν καταγραφεί να επιτίθενται απρόκλητα σε διαδηλωτές ή περαστικούς απολαμβάνουν την υποστήριξη των ανωτέρων τους. «Δεν θα μου κάνουν τίποτα. Είμαι διοικητής», καταγράφηκε να δηλώνει ένας βίαιος αστυνομικός.

Ο πρωθυπουργός Εντουάρντ Φιλίπ ανακοίνωσε νέους νόμους για να αντιμετωπιστεί «η βία στις διαδηλώσεις», δίνοντας περισσότερα δικαιώματα στην αστυνομία να κρατάει φακέλους ανθρώπων και να τους απαγορεύει να συμμετέχουν σε διαδηλώσεις. Στο μεταξύ, χαρακτηριστικό παράδειγμα του πανικού μέσα στις ελίτ ήταν ένας συντηρητικός πρώην υπουργός Παιδείας, ο Λουκ Φερί, όταν κάλεσε την αστυνομία να πυροβολεί αυτούς που αμύνονται. Ούρλιαξε: «Πρέπει να χρησιμοποιήσουν τα όπλα τους μια και καλή… έχουμε τον τέταρτο μεγαλύτερο στρατό στον κόσμο και δεν μπορούμε να σταματήσουμε αυτούς τους μπάσταρδους;». 

Κατά τα άλλα, ο Μακρόν ελπίζει ότι ο «Μεγάλος Εθνικός Διάλογος» διάρκειας τριών μηνών, τον οποίο ανακοίνωσε, θα βοηθήσει να ηρεμήσει η εξέγερση. Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι το 41% του πληθυσμού θέλει να συμμετάσχει (και καθώς μόνο ένα 20% του πληθυσμού κρίνει ότι ο Μακρόν κάνει καλή δουλειά, μπορεί κανείς να καταλάβει τους λόγους γι’ αυτόν το Διάλογο). Είναι μια τακτική που έχει ρίσκο. Οι αριστεροί βουλευτές της Ανυπότακτης Γαλλίας χλευάζουν την πρωτοβουλία στις εμφανίσεις τους στα ΜΜΕ, ενώ ο μεγάλος διάλογος ξεκίνησε στραβά, καθώς το άτομο που διορίστηκε για να τον οργανώσει, παραιτήθηκε λίγες μέρες μετά τον διορισμό της, όταν ήρθε αντιμέτωπη με το σοκ της κοινής γνώμης για τον μισθό της –15.000 ευρώ το μήνα.

Η κεντρική ιδέα του διαλόγου είναι να σταλούν υπουργοί σε μια σειρά από δημόσια φόρουμ σε όλη τη χώρα και να ζητηθεί από τους δημάρχους να συγκεντρώσουν γραπτές γνώμες πολιτών. Αλλά όπως σχολίασε ένας υπουργός: «Θέλουμε πραγματικά να πάμε εκεί έξω, στις αίθουσες των δημοτικών συμβουλίων και να μας αλείψουν με πίσσα και πούπουλα; Είναι επικίνδυνο». Τα υπουργικά συμβούλια καταρτίζουν λίστες με «ασφαλείς πόλεις» για να πάνε οι υπουργοί. Δεν υπάρχουν και πολλές τέτοιες. Στις μέρες μας ο ίδιος ο Μακρόν δεν μπορεί να πάει σχεδόν πουθενά χωρίς να συναντήσει μια διαδήλωση διαμαρτυρίας. Επιπλέον, μια σειρά από δήμαρχοι έχουν δηλώσει ότι δεν θέλουν να εμπλακούν στην οργάνωση του διαλόγου: «δε θέλουμε να συσχετιστούμε με αποτυχημένες πολιτικές», εξήγησαν.

Σε κάθε περίπτωση, ο πρόεδρος έχει ανακοινώσει ότι ο διάλογος δεν θα αφορά τις μεγάλες μεταρρυθμίσεις (βλέπε «επιθέσεις») τις οποίες σχεδιάζει. Οι περισσότεροι υπουργοί του πιστεύουν ότι οι «μεταρρυθμίσεις» θα πρέπει να αναβληθούν, αλλά ο ίδιος δεν ακούει τίποτα. Ήδη από την πρώτη Γενάρη, εφαρμόζεται μια νέα πολιτική που υποχρεώνει στην ουσία τους ανέργους να αποδεχτούν οποιαδήποτε θέση εργασίας τους προσφέρεται. Ενώ το μεγάλο σχέδιο της ερχόμενης χρονιάς είναι να αναδιοργανωθεί το συνταξιοδοτικό σύστημα, ώστε ειδικά οι δημόσιοι υπάλληλοι να παίρνουν πολύ λιγότερα στο τέλος του εργασιακού τους βίου. Ακολουθούν οι επιθέσεις στους φοιτητές: έχει ήδη ανακοινωθεί ότι οι φοιτητές από το εξωτερικό θα πληρώνουν από του χρόνου τα δεκαπλάσια δίδακτρα σε σχέση με τα υπάρχοντα, ενώ ο Μακρόν ελπίζει να επεκτείνει αργότερα αυτή την επίθεση σε όλους τους φοιτητές (αυτή τη στιγμή τα δίδακτρα είναι γύρω στα 300 ευρώ ετησίως).

Οι φασίστες

Ο κίνδυνος της ακροδεξιάς είναι πάντα παρών. Πριν δύο μήνες, μια σειρά από αριστερούς σχολιαστές κατήγγειλαν λανθασμένα τα Κίτρινα Γιλέκα ότι είναι κοντά στο Εθνικό Μέτωπο. Αυτό δεν ισχύει, και οι προσπάθειες των φασιστών να προωθήσουν το μεταναστευτικό στο επίκεντρο των συζητήσεων έχουν αποτύχει παταγωδώς. Πρόσφατες μαζικές συνελεύσεις στη Λυόν και στην Τουλούζη ψήφισαν λίστες πολύ αριστερών αιτημάτων: για δωρεάν δημόσια υγεία, για εθνικοποίηση των διοδίων και των εθνικών οδών και μειωμένους φόρους για τους συνταξιούχους. Σε αρκετές περιπτώσεις, οι φασίστες έχουν κυνηγηθεί και πεταχτεί έξω από τις διαδηλώσεις. Παρ’ όλα αυτά, η ακροδεξιά και ειδικά η Μαρίν Λεπέν ελπίζουν να βγουν κερδισμένοι από αυτή την κρίση.

Δεν θα τους είναι πολύ εύκολο: οι φασίστες δεν θα υποστηρίξουν μια αύξηση του κατώτερου μισθού και δεν μπορούν να καταδικάσουν με θέρμη την αστυνομική βία, καθώς απολαμβάνουν υψηλή υποστήριξη ανάμεσα στους αστυνομικούς και τους μικρούς επιχειρηματίες. Αλλά η Μαρίν Λεπέν επικεντρώνει στην «αντιπολιτική» ατμόσφαιρα του κινήματος, καλεί σε μείωση του αριθμού των βουλευτών και υποστηρίζει το αίτημα για δημοψηφίσματα με πρωτοβουλία πολιτών. Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι η πρόθεση ψήφου για τη Λεπέν στις επερχόμενες ευρωεκλογές αυξάνεται. Αυτό αναμφίβολα προέρχεται σε μεγάλο βαθμό από τους ανθρώπους που επιθυμούν επιστροφή στο «νόμο και την τάξη».

Συνδικάτα

Η αστάθεια της κυβέρνησης σημαίνει ότι έχουμε μια εξαιρετική ευκαιρία να εξαπολύσουμε ένα απεργιακό κίνημα ενάντια στις νεοφιλελεύθερες επιθέσεις. Αλλά οι εθνικές ηγεσίες των συνδικάτων είναι αποφασισμένες ότι αυτό δεν πρέπει να συμβεί. Με κοινή δήλωση, όλες οι μεγάλες συνομοσπονδίες το Δεκέμβρη αρνήθηκαν να εκφράσουν στήριξη στα Κίτρινα Γιλέκα, ή να καταδικάσουν την αστυνομική βία, και εστίασαν στο να δηλώσουν στην κυβέρνηση ότι είναι πρόθυμες να διαπραγματευτούν. Ο Λοράν Μπερζέρ, γενικός γραμματέας μιας μεγάλης συνομοσπονδίας, της CFDT, πήγε ακόμα πιο πέρα την περασμένη βδομάδα, δηλώνοντας ότι τα Κίτρινα Γιλέκα απειλούν να φέρουν τον ολοκληρωτισμό στη χώρα!

Ακόμα και η ηγεσία της CGT, της πιο ριζοσπαστικής από τις μεγάλες συνομοσπονδίες, αρνείται να στηρίξει αποφασιστικά τα Κίτρινα Γιλέκα, αν και τουλάχιστον αποφάσισε ότι δεν θα έχει καμία σχέση με τον «Μεγάλο Εθνικό Διάλογο».

Οι περιφερειακές ομοσπονδίες και τα τοπικά σωματεία συχνά υποστηρίζουν ενεργά το κίνημα και καλούν όλο και περισσότερο τα μέλη τους να συμμετέχουν στην εξέγερση, αλλά δυστυχώς δεν υπάρχει μια πλατιά αναγνωρισμένη εναλλακτική ηγεσία απέναντι στην επίσημη. Σε πολλούς κλάδους η κατάσταση δυσκολεύει από μια παράδοση που θέλει τους πιο ριζοσπάστες εργάτες να σχηματίζουν ξεχωριστά, πολύ αριστερά συνδικάτα, που συχνά τους αποκόπτει από την επιρροή σε ευρύτερα ακροατήρια.

Η ριζοσπαστική Αριστερά

Οι αριστερές οργανώσεις εργάζονται εδώ και καιρό πάνω στο πώς να παρέμβουν σε αυτό το νέο είδος κινήματος. Πρακτικά δεν υπάρχουν ανοιχτές παρεμβάσεις στις διαδηλώσεις –ούτε διανομή προκηρύξεων, ούτε «τραπεζάκια», ούτε πανό και σημαίες κομμάτων ή οργανώσεων. Πολλές φορές αυτό εξηγείται από τον συγκρουσιακό χαρακτήρα των διαδηλώσεων. Αλλά δεν έχει αλλάξει ακόμα και τώρα που οι διαδηλώσεις συχνά είναι πιο ήσυχες. Στις γενικές συνελεύσεις που γίνονται σε πολλές πόλεις, οι πολιτικοί αγωνιστές της Αριστεράς είναι πολύ ενεργοί, αλλά σε μεγάλο βαθμό η πολιτική παρέμβαση γίνεται κυρίως χωριστά –οι διακηρύξεις εμφανίζονται στην τηλεόραση, στα σάιτ, σε φυλλάδια που διακινούνται με διάφορες χρονικότητες από τις στιγμές των δράσεων των Κίτρινων Γιλέκων κλπ. Αυτό συμβαίνει επειδή οι αριστερές οργανώσεις σέβονται τη «μη-κομματική» ατμόσφαιρα του κινήματος, που προκύπτει εν μέρει από την ταξική φύση που αναφέραμε παραπάνω.

Στις 12 Γενάρη, η «Ένατη Πράξη» ήταν πολύ μεγαλύτερη από την «Όγδοη Πράξη» πριν μια βδομάδα. Στο Παρίσι έκλεισαν και πάλι καμιά δεκαριά σταθμοί του μετρό, ενώ υπήρξαν δυναμικές διαδηλώσεις σε Λιλ, Μαρσέιγ, Τουλούζη, Σεντ Μπριέ, Ρουέν και αλλού. Ο Μακρόν έχει έναν μεγάλο πονοκέφαλο μπροστά του. Όσο περισσότερο μπορέσει να τον πιέσει το κίνημα, τόσο το καλύτερο για όλους τους εργάτες, ενώ είναι εφικτό ακόμα και να τον ανατρέψουμε. Ο «Μεγάλος Εθνικός Διάλογος» θα ξεκινήσει με ένα «Γράμμα στο Γαλλικό Λαό», το οποίο συνθέτουν τα τσιράκια του Μακρόν, καθώς γράφω αυτές τις γραμμές. Στο μεταξύ οι υποστηρικτές του Μακρόν οργανώνουν μια αντιδιαδήλωση ενάντια στα Κίτρινα Γιλέκα στις 27 Γενάρη. Θα επανέλθουμε…

*Αναδημοσίευση από την Εργατική Αριστερά