Νομοσχέδιο Βορίδη για τις εκλογές στην τοπική αυτοδιοίκηση: Ένας απόλυτα επιθετικός νόμος

Με αιχμή του δόρατος τις διατάξεις για την κατάργηση της απλής αναλογικής, την επαναφορά ενός ισχυρά πλειοψηφικού/καλπονοθευτικού συστήματος και την επαναφορά του 3% για είσοδο στα δημοτικά συμβούλια, αλλά και με πλήθος άλλων διατάξεων, ο νόμος Βορίδη επιχειρεί να εκκαθαρίσει την τοπική αυτοδιοίκηση από ενοχλητικές φωνές και να φέρει την εκπροσώπηση στα μέτρα των κυρίαρχων πολιτικών δυνάμεων.

«Κυβερνησιμότητα»

Ξεκινώντας από την επαναφορά σε ισχυρά πλειοψηφικό σύστημα, η επιχειρηματολογία της Κυβέρνησης κινηθηκε γύρω από την  «ανάγκη κυβερνησιμότητας». Όμως, οι αρμοδιότητες που συγκεντρώνονται στην οικονομική επιτροπή, στην επιτροπή ποιότητας ζωής, αλλά και στο πρόσωπο του δημάρχου ξεπερνούν αυτούς τους σκοπέλους και πολύ περισσότερο, οι κυβερνητικές παρατάξεις δεν διστάζουν μπροστά σε καμία συνεργασία προκειμένου να περάσουν τους στόχους τους (βλ. ενδεικτικά τις πρόσφατες συνεργασίες Μπακογιάννη με τους χρυσαυγίτες συμβούλους στο Δήμο Αθηναίων). Το ζήτημα είναι συνεπώς η αντιμετώπιση άβολων καταστάσεων και φυσικά η λογική της λεηλασίας της λαϊκής ψήφου. Με το σύστημα που προτείνεται, όχι μόνο θα μπορεί να σχηματίζεται πλειοψηφία από την πρώτη Κυριακή με 42%, αλλά η πρώτη παράταξη θα επιβραβεύεται με το 60% των εδρών, στο  δημοτικό συμβούλιο αλλά ΚΑΙ στα συμβούλια των κοινοτήτων, τα οποία παύουν να έχουν ξεχωριστή κάλπη! Winner takes all δηλαδή, σε μια κατεύθυνση όπου οι πρόνοιες για σκληρές πλειοψηφίες δεν θα ισχύουν μόνο στο σύνολο ενός Δήμου, αλλά και στις επιμέρους κοινότητες, ανεξαρτήτως αν αυτές έχουν τυχόν αποτυπώσει διαφορετικό συσχετισμό. (Τέλος, ειδικό ενδιαφέρον παρουσιάζει η πρόβλεψη πως στις μικρές κοινότητες έως 500 κατοίκων θα υπάρχει ενιαία λίστα, καθώς όλοι οι υποψήφιοι θα αναγράφονται στο κάτω μέρος κάθε ψηφοδελτίου, σε μια πρωτοφανή αποπολιτικοποίηση της διαδικασίας).

Περιορισμοί στην εκπροσώπηση

Η πλήρης νόθευση της κάλπης συμπληρώνεται από την επαναφορά του ορίου του 3%. Η στόχευση της εκκαθάρισης των δημοτικών συμβουλίων από ενοχλητικές φωνές είναι εν προκειμένω απολύτως προφανής. Μέσω των προβλέψεων του Κλεισθένη, δόθηκε η δυνατότητα σε σειρά παρατάξεων της  Αριστεράς να αξιοποιήσουν την ουσιαστική κοινωνική γείωση τους και να εκπροσωπηθούν στα αυτοδιοικητικά συμβούλια, προσφέροντας πολύτιμες υπηρεσίες στα κοινωνικά κινήματα (όπως για παράδειγμα οι δύο παρατάξεις της αντικαπιταλιστικής Αριστεράς στον Δήμο Αθηναίων και ο κρίσιμος ρόλος τους  στην ενίσχυση των αγώνων για την υπεράσπιση του λόφου του Στρέφη). Αυτή η πραγματικότητα  ενοχλεί, οπότε ο νόμος Βορίδη κινείται προς την κατεύθυνση των αποκλεισμών.

Η κατεύθυνση των εμποδίων προς την αντιπολίτευση και ειδικά εκείνες χωρίς συμπαγή κομματικό μηχανισμό, συνεχίζεται με δύο ακόμα διατάξεις: η πρώτη έχει να κάνει με την καθορισμό της ημερομηνίας των ανά πενταετία – πλέον – εκλογών την δεύτερη Κυριακή του μηνός Οκτωβρίου με καταληκτική ημερομηνία για υποβολή ψηφοδελτίων στις 30 Ιουνίου. Μέσα στο καλοκαίρι θα πρέπει να έχουν κλείσει όλες οι σχετικές εκκρεμότητες και άρα οι σχηματισμοί να έχουν δύο κατατμημένες περιόδους «επιτάχυνσης», κάτι που σχολιάστηκε αρνητικά ακόμα και από ομόσταυλες του Υπουργού παρατάξεις. Η δεύτερη και σημαντικότερη έχει να κάνει με την αύξηση του κόστους των παραβόλων και την μείωση σε μόλις 10 ημέρες (από δύο μήνες που είναι σήμερα) του χρονικού διαστήματος στο οποίο οφείλει αιρετός να αποπληρώσει τυχόν οφειλές άνω των 300€ προς τον οικείο Δήμο.  Σε μια εποχή ραγδαίας φτωχοποίησης, όπου οι φωνές των φτωχών ανθρώπων θα έπρεπε να ακούγονται ισχυρότερα,  η Κυβέρνηση στοχεύει στο να κάνει ακόμα πιο δύσκολη την υπόθεση της εκπροσώπησης τους.

Ο νέος νόμος δεν περιορίζεται όμως σε διατάξεις που να ενισχύουν την κυριαρχία των συντηρητικών δυνάμεων ή να περιορίζουν τις δυνατότητες της αντιπολίτευσης από την Αριστερά. Μια σειρά από διατάξεις κινούνται προς τον γενικό περιορισμό της εκπροσώπησης συνολικότερα. Πέραν της αύξησης κατά ένα χρόνο της θετείας των συμβουλίων, η πλέον δηλωτική των ανωτέρω έχει να κάνει με τον περιορισμό του αριθμού των δημοτικών συμβούλων ανά την επικράτεια. Σύμφωνα με τους υπολογισμούς, σε 160 δήμους – σχεδόν τους μισούς δηλαδή – θα υπάρξει μείωση της τάξης του 20%-22% , ενώ σε αρκετές άλλες περιπτώσεις υπολογίζεται μεταξύ 24% και 38%. Αν συνυπολογισθεί πως αρκετοί δήμοι προέκυψαν  λόγω συνενώσεων με τον «Καλλικράτη», ο περιορισμός της εκπροσώπησης γίνεται ακόμα πιο σαφής. Οι αλλοιώσεις όμως δεν σταματούν εκεί, καθώς διαμορφώνεται πρόβλεψη για κατάργηση των κοινοτικών συμβουλίων στις έδρες των δήμων με λιγότερους από 100 χιλιάδες κατοίκους. Πχ, οι κάτοικοι του Δήμου Ν. Φιλαδέλφειας – Ν. Χαλκηδόνας θα χωριστούν σε δύο «φυλές» όπου οι πρώτοι θα απευθύνονται απευθείας στον Δήμο, ενώ οι δεύτεροι θα περνούν πρώτα από το κοινοτικό συμβούλιο. Μεταξύ άλλων, η σχετική πρόβλεψη αναμένεται να επιφέρει περιορισμούς και στο αντίστοιχο προσωπικό των ΟΤΑ. 

Το κάδρο του εκλογικού νόμου ολοκληρώνεται με πινελιές συντηρητισμού και αποπολιτικοποίησης. Πέραν της προαναφερθείσας κοινής λίστας στις μικρές κοινότητες, υπάρχει πρόβλεψη αύξησης στο 120% της αντιστοιχίας μεταξύ του αριθμού των υποψηφίων σε ένα ψηφοδέλτιο και του αριθμού των εδρών στα σχετικά συμβούλια. Την ώρα που οι δημοτικοί σύμβουλοι θα μειωθούν κατά πολύ, ο νόμος φροντίζει να ενισχύσει την πασαρέλα των υποψηφίων που θα προσδεθούν στο άρμα των μεγάλων σχηματισμών και θα επιχειρήσουν να συγκεντρώσουν «ψηφαλάκια».  Μια ακόμα έχει να κάνει με την μείωση της ποσόστωσης των υποψηφιοτήτων γυναικών στο 33% των σχηματισμών, η οποία ιδωμένη υπό το πρίσμα του τρέχοντος ξεσπάσματος του metoo είναι τουλάχιστον προκλητική.

Ενότητα

Συνοψίζοντας, ο νέος εκλογικός νόμος δεν θα λύσει κανένα από τα ουσιαστικά προβλήματα της τοπικής αυτοδιοίκησης (υποχρηματοδότηση, υποστελέχωση, επιτροπεία κλπ). Δεν κινείται καν προς αυτή την κατεύθυνση καθώς αφορά μόνο στον τρόπο εκλογής και όχι στην διαμόρφωση των αρμοδιοτήτων. Η τελευταία θα επαναδιαμορφωθεί σε επόμενη νομοθετική παρέμβαση, αφού θα έχει υπάρξει πρώτα «βολιδοσκόπηση» με τον παρόντα νόμο και σε προφανή πολιτική κατεύθυνση. Ο στόχος είναι εν προκειμένω η θωράκιση του προσωπικού που θα βρίσκεται στα συμβούλια,ώστε να συνεχιστεί απρόσκοπτα η εφαρμοζόμενη πολιτική. 

Απέναντι σε όλα αυτά, δείχνει ελπιδοφόρο πως διαμορφώνονται πρωτοβουλίες συνεργασίας μεταξύ δημοτικών κινήσεων στην Αττική και πανελλαδικά για την αντιμετώπιση αυτής της απειλής και του ξεδιπλώματος αντιστάσεων. Η συγκυρία απαιτεί ενότητα και ουσιαστικές υπερβάσεις, ώστε οι δυνάμεις που αντιστέκονται στο τοπικό επίπεδο να απαντήσουν στην πρόκληση και να συνεχίσουν να «χαλάνε τη σούπα» του νεοφιλελευθερισμού και των πολιτικών του εκπροσώπων. 

*Αναδημοσίευση από την Εργατική Αριστερά