Από την απελευθέρωση της Αθήνας στα Δεκεµβριανά

Πριν ακόµα φύ­γουν, οι κά­τοι­κοι µε άκρα­το αυ­θο­ρµη­τι­σµό κα­τέ­κλυ­σαν τους δρό­µους του κέ­ντρου γιορ­τά­ζο­ντας την πρώτη ελεύ­θε­ρη ηµέρα µετά από 4 χρό­νια. Ωστό­σο αυτό το κλίµα χαράς και αι­σιο­δο­ξί­ας γρή­γο­ρα ανα­τρά­πη­κε, καθώς µάλ­λον βα­σί­στη­κε σε σαθρά θε­µέ­λια. Τι είχε συ­µβεί τα προη­γού­µε­να χρό­νια που υπο­νό­µευ­σε την ικα­νό­τη­τα της ελ­λη­νι­κής κοι­νω­νί­ας να µε­τα­βεί στη µε­τα­πο­λε­µι­κή εποχή ει­ρη­νι­κά, όπως συ­νέ­βη σε αρ­κε­τά κράτη της Ευ­ρώ­πης;

Κα­το­χή

Συ­νο­πτι­κά, η κα­τά­λη­ψη της Ελ­λά­δας από τις δυ­νά­µεις του Άξονα απο­τέ­λε­σε µια πρω­το­φα­νή κα­τά­στα­ση για την ελ­λη­νι­κή κοι­νω­νία. Το κρά­τος ήταν ακέ­φα­λο αφού ο Με­τα­ξάς πέ­θα­νε τον Ια­νουά­ριο του 1941 και ο διά­δο­χός του Αλέ­ξαν­δρος Κο­ρυ­ζής αυ­το­κτό­νη­σε, λίγες µέρες πριν την εί­σο­δο των γε­ρµα­νι­κών στρα­τευ­µά­των στην Αθήνα. Ο βα­σι­λιάς µαζί µε τους πα­λιούς αστούς πο­λι­τι­κούς έφυγε για την  Κρήτη και ύστε­ρα για τη Μέση Ανα­το­λή, όπου τέ­θη­κε υπό την προ­στα­σία των Άγ­γλων, οι οποί­οι τον στή­ρι­ζαν πο­λι­τι­κά. Στην Ελ­λά­δα, υπό τρι­πλή κα­το­χή πλέον, διο­ρί­σθη­κε µια κυ­βέρ­νη­ση από τους Γε­ρµα­νούς, υπό τον Γε­ώρ­γιο Τσο­λά­κο­γλου. Η φυγή της κυ­βέρ­νη­σης του βα­σι­λιά, η αδυ­να­µί­ας της κυ­βέρ­νη­σης Τσο­λά­κο­γλου να δώσει λύ­σεις στο πρό­βλη­µα της πεί­νας καθώς και το στί­γµα της συ­νερ­γα­σί­ας µε τους κα­τα­κτη­τές, δη­µιούρ­γη­σαν τον κοι­νω­νι­κό και πο­λι­τι­κό χώρο, ώστε να ανα­δυ­θεί µια νέα δύ­να­µη, το Εθνι­κό Απε­λευ­θε­ρω­τι­κό Μέ­τω­πο, υπό την ηγε­σία του Κο­µµου­νι­στι­κού Κό­µµα­τος Ελ­λά­δας. Το ΕΑΜ, µαζί µε τον ένο­πλο βρα­χί­ο­να του, τον ΕΛΑΣ και την νε­ο­λαία του, την ΕΠΟΝ, υπήρ­ξε ο δεύ­τε­ρος µε­γα­λύ­τε­ρος αντάρ­τι­κος στρα­τός στην Ευ­ρώ­πη. Ευαγ­γε­λι­ζό­ταν τον αγώνα για εθνι­κή απε­λευ­θέ­ρω­ση, τον οποίο συν­δύ­α­σε µε το αί­τη­µα της λα­ο­κρα­τί­ας. Το αί­τη­µα αυτό, ήταν ασα­φές, καθώς σε δια­φο­ρε­τι­κά κοι­νω­νι­κά πλαί­σια έπαιρ­νε δια­φο­ρε­τι­κά νο­ή­µα­τα. Εντού­τοις αυτή η ασά­φεια ευ­νό­η­σε τη δυ­να­µι­κή του, γιατί µπο­ρού­σε να υιο­θε­τη­θεί µα­ζι­κά από δια­φο­ρε­τι­κές κοι­νω­νι­κές οµά­δες, οι οποί­ες προ­έ­βα­λαν τα δικά τους πι­στεύω και θέλω κάθε φορά σαν πε­ριε­χό­µε­νο της λα­ο­κρα­τί­ας. Το ΕΑΜ κα­τά­φε­ρε µέσα από τη δράση του να αυ­ξή­σει την κοι­νω­νι­κή και πο­λι­τι­κή  επιρ­ροή του. Στα αστι­κά κέ­ντρα προ­έ­βη σε ση­µα­ντι­κές πρά­ξεις αντί­στα­σης ακυ­ρώ­νο­ντας την επι­στρά­τευ­ση ερ­γα­τών, οι οποί­οι προ­ο­ρί­ζο­νται για να στα­λούν να «δου­λέ­ψουν» στην πο­λε­µι­κή βιο­µη­χα­νία της Γε­ρµα­νί­ας. Επι­πλέ­ον, µε το άνοι­γµα των απο­θη­κών των σι­τη­ρών κα­τά­φε­ρε, ει­δι­κά στην Αθήνα, να σώσει µε­γά­λα µέρη του πλη­θυ­σµού από την πείνα, η οποία απο­τέ­λε­σε ση­µα­ντι­κή αιτία θα­νά­του τον χει­µώ­να του 1941-1942. Στην ύπαι­θρο σφυ­ρη­λά­τη­σε µια συ­µµα­χία µε τα αγρο­τι­κά στρώ­µα­τα, η οποία βα­σί­στη­κε κυ­ρί­ως στην προ­στα­σία της σο­δειάς τους από τις δυ­νά­µεις κα­το­χής µε αντάλ­λα­γµα την από­σπα­ση ενός µέ­ρους της σο­δειάς για την δια­τρο­φή των ανταρ­τών. Πα­ράλ­λη­λα ένας νέος πο­λι­τι­στι­κός κό­σµος ανοί­χτη­κε στους αγρό­τες, καθώς για πρώτη φορά πολ­λοί πα­ρα­κο­λού­θη­σαν θε­α­τρι­κές πα­ρα­στά­σεις, οι οποί­ες ορ­γα­νώ­θη­καν από την ΕΠΟΝ. Αυτή η ποι­κι­λό­µορ­φη δράση οδή­γη­σε το ΕΑΜ στο να µα­ζι­κο­ποι­η­θεί ρα­γδαία και να σχη­µα­τί­σει µια δική του επι­κρά­τεια, κυ­ρί­ως ορει­νή, η οποία ονο­µά­στη­κε Ελεύ­θε­ρη Ελ­λά­δα, είχε την δική της κυ­βέρ­νη­ση, την Πο­λι­τι­κή Επι­τρο­πή Εθνι­κής Απε­λευ­θέ­ρω­σης(ΠΕΕΑ), ευ­ρύ­τε­ρα γνω­στή ως κυ­βέρ­νη­ση του βου­νού, η οποία εφά­ρµο­ζε τους δι­κούς της (λα­ο­κρα­τι­κούς) νό­µους.

Μετά την απε­λευ­θέ­ρω­ση

Με την απε­λευ­θέ­ρω­ση δη­µιουρ­γή­θη­κε µια πα­ρά­δο­ξη κα­τά­στα­ση στην Ελ­λά­δα, καθώς καµία από τις προη­γού­µε­νες δυ­νά­µεις δεν είχε την πλήρη νο­µι­µο­ποί­η­ση για να κυ­βερ­νή­σει, ενώ δεν υπήρ­ξε και η εί­σο­δος κά­ποιου συ­µµα­χι­κού στρα­τού που θα έθετε τη χώρα de facto στο αντί­στοι­χο στρα­τό­πε­δο, όπως συ­νέ­βη σε άλλες χώρες της Ευ­ρώ­πης και των Βαλ­κα­νί­ων. Η κα­το­χι­κή κυ­βέρ­νη­ση δεν είχε καµία νο­µι­µο­ποί­η­ση από τη στι­γµή που απο­χώ­ρη­σαν οι Γε­ρµα­νοί. Η κυ­βέρ­νη­ση του βα­σι­λιά βρι­σκό­ταν µαζί µε την πλειο­ψη­φία του αστι­κού πο­λι­τι­κού κό­σµου εκτός Ελ­λά­δας, είχε τη στή­ρι­ξη των Βρε­τα­νών, όµως δεν είχε ούτε πολλά πο­λι­τι­κά ερεί­σµα­τα στη χώρα, ούτε τις στρα­τιω­τι­κές δυ­νά­µεις για να επι­βλη­θεί, ιδιαί­τε­ρα µετά το κί­νη­µα που δη­µιουρ­γή­θη­κε στη Μέση Ανα­το­λή. Τέλος, στην Ελ­λά­δα υπήρ­χε το ΕΑΜ, το οποίο ήταν πλειο­ψη­φι­κό πο­λι­τι­κά αλλά και στρα­τιω­τι­κά, όµως προ­σπα­θού­σε να εξα­σφα­λί­σει µια οµαλή και ει­ρη­νι­κή µε­τά­βα­ση στη µε­τα­πο­λε­µι­κή εποχή, σε συ­µφω­νία µε την επί­ση­µη κυ­βέρ­νη­ση. Τα δύο ζη­τή­µα­τα που έπρε­πε να επι­λυ­θούν ήταν το πο­λι­τεια­κό, το οποίο αφο­ρού­σε ου­σια­στι­κά την επι­στρο­φή του βα­σι­λιά και το στρα­τιω­τι­κό, το οποίο αφο­ρού­σε τον τρόπο δη­µιουρ­γί­ας του νέου εθνι­κού στρα­τού. Το δεύ­τε­ρο ήταν πολύ ση­µα­ντι­κό, καθώς το ποια σώ­µα­τα θα συ­γκρο­τού­σαν τον νέο στρα­τό, σή­µαι­νε ου­σια­στι­κά και το ποιος θα ελέγ­χει τα σώ­µα­τα των ενό­πλων, και άρα αν χρεια­στεί θα µπο­ρού­σε να επι­βά­λει τη δική του εξου­σία.

Προ­κει­µέ­νου να λυ­θούν τα πα­ρα­πά­νω ακαν­θώ­δη ζη­τή­µα­τα οι αντι­προ­σω­πεί­ες της ΠΕΕΑ, της επί­ση­µης κυ­βέρ­νη­σης και άλλων αντάρ­τι­κων ορ­γα­νώ­σε­ων συ­να­ντή­θη­καν δύο φορές. Στον Λί­βα­νο τον Μάιο του 1944 και στην Κα­ζέρ­τα τον Σε­πτέ­µβριο του ίδιου έτους, λίγες µέρες πριν την απο­χώ­ρη­ση των Γε­ρµα­νών. Με την πλά­στιγ­γα του πολ     έµου στα θέ­α­τρα των επι­χει­ρή­σε­ων, να γέρ­νει υπέρ των Συ­µµά­χων, άρ­χι­σαν στα­δια­κά να σκέ­φτο­νται όλες οι πλευ­ρές τον µε­τα­πο­λε­µι­κό κόσµο.

Οι Βρε­τα­νοί

Οι Βρε­τα­νοί, οι οποί­οι είχαν στρα­τη­γι­κά συ­µφέ­ρο­ντα στην Ελ­λά­δα, δεν ήθε­λαν σε καµία πε­ρί­πτω­ση να δουν την χώρα να αλ­λά­ζει στρα­τό­πε­δο. Για αυτόν τον λόγο προ­σπά­θη­σαν να εγκλω­βί­σουν το ΕΑΜ σε µια πο­λι­τι­κή υπο­τα­γής στην κυ­βέρ­νη­ση εθνι­κής ενό­τη­τας. Σε έναν βαθµό η έγνοια τους για τον κίν­δυ­νο της Ελ­λά­δας να κα­τα­λη­φθεί από τους κο­µµου­νι­στές διο­γκώ­θη­κε από τον Γε­ώρ­γιο Πα­παν­δρέ­ου, ο οποί­ος ανέ­λα­βε και πρω­θυ­πουρ­γός της κυ­βέρ­νη­σης, µε τη στή­ρι­ξη των Βρε­τα­νών. Σε αυτές τις δύο συ­να­ντή­σεις, τις οποί­ες οι Βρε­τα­νοί ενορ­χή­στρω­σαν για να εγκλω­βί­σουν την αντι­προ­σω­πεία του ΕΑΜ σε συ­νεν­νό­η­ση µε τον Πα­παν­δρέ­ου συ­µφω­νη­θή­καν τα εξής. Αρ­χι­κά ο ΕΛΑΣ, να υπα­χθεί στον νέο εθνι­κό στρα­τό και µαζί µε τις υπό­λοι­πες αντάρ­τι­κες οµά­δες, κά­ποιες από τις οποί­ες είχαν συ­νερ­γα­στεί από ένα ση­µείο του πο­λέ­µου και ύστε­ρα µε τους ναζί, να τε­θούν υπό τις δια­τα­γές του Βρε­τα­νού διοι­κη­τή Ρό­ναλντ Σκό­µπι. Επι­πλέ­ον, ως προς το πο­λι­τεια­κό,  συ­µφω­νή­θη­κε ότι η επι­στρο­φή του βα­σι­λιά θα γι­νό­ταν µόνο ύστε­ρα από δη­µο­ψή­φι­σµα. Αν και οι Άγ­γλοι, ήθε­λαν να στη­ρί­ξουν πο­λι­τι­κά τον βα­σι­λιά, κα­τα­λά­βαι­ναν ότι στην Ελ­λά­δα υπήρ­χε ένα ισχυ­ρό αντι­µο­ναρ­χι­κό αί­σθη­µα. Ωστό­σο ο βα­σι­λιάς αρ­νή­θη­κε να κάνει δη­λώ­σεις όπου να επι­βε­βαιώ­νει κάτι τέ­τοιο ξε­κά­θα­ρα.

Ο Πα­παν­δρέ­ου

Τέλος, συ­µφω­νή­θη­κε να δη­µιουρ­γη­θεί κυ­βέρ­νη­ση εθνι­κής ενό­τη­τας µε πρω­θυ­πουρ­γό τον Πα­παν­δρέ­ου, η οποία όµως θα πε­ριεί­χε και υπουρ­γούς από το ΕΑΜ. Οι Βρε­τα­νοί γνώ­ρι­ζαν ότι αυτές οι εξε­λί­ξεις ήταν προς το συ­µφέ­ρον τους, πα­ράλ­λη­λα όµως ανα­γνώ­ρι­ζαν ότι αν το ΕΑΜ το επι­θυ­µού­σε, µπο­ρού­σε να κα­τα­λά­βει την εξου­σία. Ο µόνος τρό­πος για να απο­φευ­χθεί µια τέ­τοια προ­σπά­θεια, θα ήταν οι ίδιοι οι Βρε­τα­νοί να προ­σφέ­ρουν στρα­τιω­τι­κή υπο­στή­ρι­ξη στον Πα­παν­δρέ­ου, θέµα το οποίο συ­ζη­τή­θη­κε και συ­µφω­νή­θη­κε µε­τα­ξύ του Πα­παν­δρέ­ου και των Βρε­τα­νών. Επι­πλέ­ον, οι Βρε­τα­νοί  προ­σπα­θώ­ντας να ισορ­ρο­πή­σουν ανά­µε­σα στις δικές τους επι­διώ­ξεις και στο να µην δια­σπά­σουν τη συ­µµα­χία τους µε την ΕΣΣΔ, ήρθαν σε επαφή µαζί της για το ελ­λη­νι­κό ζή­τη­µα. Το βράδυ της 9ης Οκτω­βρί­ου 1944, τρεις µέρες πριν την απο­χώ­ρη­ση των Γε­ρµα­νών από την Αθήνα ο Τσώρ­τσιλ επι­σκέ­φθη­κε το Κρε­µλί­νο, για να διευ­θε­τή­σουν µε τον Στά­λιν τη µε­τα­πο­λε­µι­κή σφαί­ρα επιρ­ρο­ής στα Βαλ­κά­νια. Πα­ρό­τι η συ­µφω­νία δεν ήταν δε­σµευ­τι­κή, δεί­χνει τη βρε­τα­νι­κή απο­φα­σι­στι­κό­τη­τα για να µην αλ­λά­ξει η Ελ­λά­δα στρα­τό­πε­δο.

Στις 18 Οκτω­βρί­ου, έξι ηµέ­ρες µετά την απε­λευ­θέ­ρω­ση της Αθή­νας, η κυ­βέρ­νη­ση του Πα­παν­δρέ­ου, απο­βι­βά­στη­κε στον Πει­ραιά, µαζί µε τον στρα­τη­γό Ρό­ναλντ Σκό­µπι και δύο βρε­τα­νι­κές µο­νά­δες. Συ­νο­λι­κά οι δυ­νά­µεις που στή­ρι­ζαν την κυ­βέρ­νη­ση στην Αθήνα δεν ξε­περ­νού­σαν τους 5.000 ένο­πλους. Στο µε­σο­διά­στη­µα οι δυ­νά­µεις του ΕΛΑΣ που βρί­σκο­νταν ήδη στην Αθήνα τή­ρη­σαν µέχρι κε­ραί­ας τις εντο­λές που είχαν. Από την µία προ­σπα­θού­σαν να λει­τουρ­γούν ως δυ­νά­µεις τή­ρη­σης της τάξης στους δρό­µους, να υπε­ρα­σπι­στούν ση­µα­ντι­κές υπο­δο­µές, τις οποί­ες οι γε­ρµα­νι­κές δυ­νά­µεις προ­σπά­θη­σαν να κα­τα­στρέ­ψουν φεύ­γο­ντας -µια τέ­τοια πε­ρί­πτω­ση είναι η µάχη της ηλε­κτρι­κής-  και επί­σης λά­µβα­ναν κα­θη­µε­ρι­νές εντο­λές, οι οποί­ες αφο­ρού­σαν την εµφά­νι­ση των ανταρ­τών και την πει­θαρ­χία ώστε ου­σια­στι­κά να µπο­ρούν να εν­σω­µα­τω­θούν στον εθνι­κό στρα­τό. Ωστό­σο, δεν θα προ­χω­ρή­σουν στην κα­τά­λη­ψη της πόλης. Όταν απο­βι­βά­στη­κε η εθνι­κή κυ­βέρ­νη­ση, οι δυ­νά­µεις πι­στές στον Σκό­µπι, πλην του ΕΛΑΣ, στρα­το­πέ­δευ­σαν στο κέ­ντρο της πόλης και έλεγ­ξαν κά­ποιες ση­µα­ντι­κές οδι­κές αρ­τη­ρί­ες και τη λε­γό­µε­νη «Σκο­µπία», δη­λα­δή το Σύ­ντα­γµα και το Κο­λω­νά­κι. Αντι­θέ­τως οι δυ­νά­µεις του ΕΛΑΣ έλεγ­χαν την υπό­λοι­πη Αθήνα, µε τον κύριο όγκο τους να βρί­σκε­ται στις ανα­το­λι­κές συ­νοι­κί­ες. Παρά το γε­γο­νός ότι µέλη ή φίλοι του ΕΑΜ χτυ­πή­θη­καν από δυ­νά­µεις που είχαν συ­νερ­γα­στεί µε τους κα­τα­κτη­τές, ο ΕΛΑΣ προ­σπά­θη­σε να πε­ριο­ρί­σει τα γε­γο­νό­τα και να µην δώσει συ­νέ­χεια. Σε γε­νι­κές γρα­µµές αντι­µε­τώ­πι­ζε αυτές τις ενέρ­γειες ως προ­βο­κα­τό­ρι­κες που σκοπό είχαν να υπο­νο­µεύ­σουν την ει­ρη­νι­κή µε­τά­βα­ση. Ωστό­σο η συ­νε­χι­ζό­µε­νη έντα­ση σε βάρος του ΕΑΜ, από ένο­πλους, η ατι­µω­ρη­σία απέ­να­ντι στους συ­νερ­γά­τες των Γε­ρµα­νών αλλά και η µη εν­σω­µά­τω­ση των δυ­νά­µε­ων του ΕΛΑΣ στον νέο στρα­τό και η απαί­τη­ση για αφο­πλι­σµό και αυ­το­διά­λυ­ση, οδή­γη­σαν το ΕΑΜ στο να δώσει τη µάχη της Αθή­νας, η οποία έµει­νε γνω­στή ως Δε­κε­µβρια­νά.

Στρα­τη­γι­κή

Το ερώ­τη­µα που γεν­νά­ται είναι γιατί το ΕΑΜ, αντί να κα­τα­λά­βει την Αθήνα, όταν ου­σια­στι­κά µπο­ρού­σε να το κάνει αναί­µα­κτα, προ­σπά­θη­σε να έρθει σε συ­νεν­νό­η­ση µε την κυ­βέρ­νη­ση. Η απά­ντη­ση θα µπο­ρού­σε να βρί­σκε­ται σε ένα συν­δυα­σµό­πο­λι­τι­κών και υλι­κών λόγων. Από τη µία, το ΚΚΕ έθετε ως πρώτο στόχο του ΕΑΜ την απε­λευ­θέ­ρω­ση από το κα­τα­κτη­τή. Αυτή η ιδέα σε συν­δυα­σµό µε την υιο­θέ­τη­ση της θε­ω­ρί­ας των στα­δί­ων για τον ελ­λη­νι­κό κοι­νω­νι­κό σχη­µα­τι­σµό έθετε σε προ­τε­ραιό­τη­τα την εφα­ρµο­γή κοι­νω­νι­κών και πο­λι­τι­κών µε­ταρ­ρυ­θµί­σε­ων µέσα από τις εκλο­γές. Άλ­λω­στε ο πλή­ρης έλεγ­χος της πε­ρι­φέ­ρειας από τον ΕΛΑΣ σε συν­δυα­σµό µε την µε­γά­λη του επιρ­ροή στα αστι­κά κέ­ντρα θα µπο­ρού­σε να εξα­σφα­λί­σει ένα θε­τι­κό εκλο­γι­κό απο­τέ­λε­σµα. Με αυτόν τον τρόπο το ΕΑΜ θα ολο­κλή­ρω­νε την αστι­κή επα­νά­στα­ση που είχε µεί­νει ανο­λο­κλή­ρω­τη και ταυ­τό­χρο­να θα πα­ρου­σί­α­ζε τον εαυτό του ως µια φι­λο­λαϊ­κή δύ­να­µη, η οποία όµως ήταν και εθνι­κή, απεκ­δυό­µε­νο­το στί­γµα της µειο­δο­σί­ας που είχε προ­σκολ­λη­θεί στο ΚΚΕ τον Με­σο­πό­λε­µο για τη θέση του για τη Μα­κε­δο­νία. Σε αυτήν τη λο­γι­κή θα πρέ­πει ίσως να κα­τα­νοη­θεί και το γε­γο­νός ότι δεν βρή­καν ιδιαί­τε­ρη απή­χη­ση οι φωνές που έφε­ραν αντίρ­ρη­ση σε αυτήν τη γρα­µµή, είτε αυτές εκ­φρά­στη­καν µειο­ψη­φι­κά από τον λόγο του Βε­λου­χιώ­τη στην Λαµία, είτε από ορ­γα­νώ­σεις του ΚΚΕ στη Μα­κε­δο­νία, οι οποί­ες αρ­χι­κά άσκη­σαν κρι­τι­κή στην συ­µφω­νία του Λι­βά­νου, ωστό­σο τέ­θη­καν σύ­ντο­µα στην κο­µµα­τι­κή γρα­µµή. Τέλος, δεν πρέ­πει να υπο­τι­µη­θεί και η υλική διά­στα­ση του ζη­τή­µα­τος, καθώς µε­γά­λο µέρος του επι­σι­τι­σµού του πλη­θυ­σµού κα­λυ­πτό­ταν από σι­τη­ρά που έφτα­ναν από τον ερυ­θρό σταυ­ρό και τους συ­µµά­χους, τη δια­νο­µή όµως έλεγ­χαν οι Βρε­τα­νοί. Αυτό είχε ως συ­νέ­πεια το ΕΑΜ, σε πε­ρί­πτω­ση που κα­τα­λά­µβα­νε την εξου­σία να βρε­θεί αντι­µέ­τω­πο µε µια επι­σι­τι­στι­κή κρίση. Τέλος, το ίδιο το κυ­βερ­νη­τι­κό έργο που άσκη­σε, υπο­νό­µευ­σε τη δη­µο­φι­λία του, καθώς οι υπουρ­γοί του ανα­γκά­στη­καν να υπο­στη­ρί­ξουν µέτρα που υπο­νό­µευαν την πο­λι­τι­κή συ­µµα­χία που είχε δη­µιουρ­γή­σει κατά την διάρ­κεια της κα­το­χής.

*Ο Τάσος Φίν­τζος είναι υπο­ψή­φιος δι­δά­κτο­ρας Νε­ό­τε­ρης Ιστο­ρί­ας, ΕΚΠΑ

**Στην εµβλη­µα­τι­κή φω­το­γρα­φία της µε­γά­λης συ­γκέ­ντρω­σης για την απε­λευ­θέ­ρω­ση της Αθή­νας, δε­σπό­ζουν τα ψηλά λά­βα­ρα των Συ­µµά­χων, (ΗΠΑ, Βρε­τα­νία, ΕΣΣΔ). Η προ­σή­λω­ση του ΚΚΕ στις αρµο­νι­κές σχέ­σεις µε τους «Συ­µµά­χους», από το κα­λω­σό­ρι­σµα των βρε­τα­νι­κών δυ­νά­µε­ων τον Οκτώ­βρη µέχρι την απο­φυ­γή επι­θέ­σε­ων ενα­ντί­ον τους το Δε­κέ­µβρη (!), η δέ­σµευ­σή του στη σο­βιε­τι­κή στρα­τη­γι­κή και η απο­δο­χή του πλαι­σί­ου της Γιάλ­τας, συ­µπλη­ρώ­νουν την µά­ταιη επι­δί­ω­ξη µιας «εθνι­κής ενό­τη­τας» στο εσω­τε­ρι­κό.

prosklhsh_parousiasi_mariolis.jpg

To βι­βλίο του Δη­µή­τρη Μα­ριό­λη (εκ­δό­σεις ΚΨΜ) ανα­φέ­ρε­ται στην εµπει­ρία από τη συ­µµε­το­χή των ΕΑ­Μι­τών υπουρ­γών στην κυ­βέρ­νη­ση «εθνι­κής ενό­τη­τας» το φθι­νό­πω­ρο του 1944. Αρι­στε­ροί και κο­µµου­νι­στές ανέ­λα­βαν τα υπουρ­γεία των Οι­κο­νο­µι­κών, της Οι­κο­νο­µί­ας, της Ερ­γα­σί­ας και της Γε­ωρ­γί­ας και πε­ριο­ρί­στη­καν να εφα­ρµό­ζουν µια πο­λι­τι­κή δια­µορ­φω­µέ­νη από τους Άγ­γλους και τον Ζο­λώ­τα, προ­σα­να­το­λι­σµέ­νη στην εξυ­πη­ρέ­τη­ση των συ­µφε­ρό­ντων του ελ­λη­νι­κού κε­φα­λαί­ου και σε ευ­θεία σύ­γκρου­ση µε τις προσ­δο­κί­ες των κοι­νω­νι­κών τά­ξε­ων που είχαν συ­γκρο­τή­σει το ΕΑ­Μι­κό µπλοκ, µε αυ­στη­ρή λι­τό­τη­τα και πε­ρι­κο­πή των δη­µό­σιων δα­πα­νών! Η εµπει­ρία αυτή, συχνά υπο­τι­µη­µέ­νη στις συ­ζη­τή­σεις για την τότε στρα­τη­γι­κή του ΚΚΕ, είναι πο­λύ­τι­µο εφό­διο για την κα­τα­νό­η­ση της «αδύ­να­της τα­ξι­κής ανα­κω­χής» που επε­δί­ω­ξε η ΕΑ­Μι­κή ηγε­σία τον Οκτώ­βρη του 1944.