Η συζήτηση για τις αραβικές εξεγέρσεις στο Φεστιβάλ των Νέων ΣΥΡΙΖΑ

Η συζήτηση για τις αραβικές εξεγέρσεις την δεύτερη μέρα του Φεστιβάλ των Νέων ΣΥΡΙΖΑ συγκέντρωσε μεγάλο ενδιαφέρον, αποδεικνύοντας πως παρά τα πολλά και μεγάλα «εγχώρια» προβλήματα και καθήκοντα, ο κόσμος της Αριστεράς έχει πάντα στραμμένο το βλέμμα του στην ιστορική διαδικασία που εξελίσσεται στη γειτονιά μας.

Την συζήτηση άνοιξε ο Ακράμ Ισμαήλ, Αιγύπτιος πολιτικός ακτιβιστής και μέλος της Λαϊκής Σοσιαλιστικής Συμμαχίας, ενός πλατιού κόμματος της Αριστεράς στη χώρα του. Παρουσίασε συνοπτικά τα ιστορικά γεγονότα που συνέβησαν στην Αίγυπτο, από τις 25 Γενάρη του 2011 μέχρι και σήμερα. Από τον ξεσηκωμό ενάντια στον Μουμπάρακ, στην ανάληψη της διακυβέρνησης από το Στρατιωτικό Συμβούλιο, την άνοδο και την πτώση της Μουσουλμανικής Αδελφότητας, για να καταλήξει στις προκλήσεις που αντιμετωπίζει το κίνημα σήμερα. Στην αφήγησή του, εξήγησε τις διακυμάνσεις στις σχέσεις του στρατού με την Μουσουλμανική Αδελφότητα, από την συνεργασία μπροστά στον κοινό τους φόβο απέναντι στο βάθεμα της επανάστασης ως το ρήγμα μεταξύ τους σήμερα. Στάθηκε ιδιαίτερα στα γεγονότα του ενός χρόνου διακυβέρνησης από τον Μοχάμεντ Μόρσι και τις μάχες που δόθηκαν εναντίον του, για να εξηγήσει πώς η Αδελφότητα πρόδωσε τις προσδοκίες εκείνων που ψήφισαν τον Μόρσι για να μην βγει ο καθεστωτικός Σαφίκ και πώς κατέληξε η ισλαμική οργάνωση από τη συμμετοχή στις διαδηλώσεις ενάντια στον Μουμπάρακ να εξελιχθεί σε «επικίνδυνο εχθρό» αλλά και σε μια δύναμη «που αυτοκτονούσε».

Φτάνοντας στα γεγονότα μετά την ανατροπή του Μόρσι, κατήγγειλε την αγριότητα της καταστολής ενάντια στις ισλαμικές διαδηλώσεις αλλά επεσήμανε πως αυτό δεν σημαίνει πως ο αγώνας των Αδελφών ενάντια στην ανατροπή του Μόρσι ήταν δίκαιος ή επαναστατικός. Περιέγραψε τις «δημοκρατικές δυνάμεις», όπως τις αποκαλεί ο ίδιος, ως εγκλωβισμένες ανάμεσα στο στρατό και το πολιτικό Ισλάμ. Επεσήμανε πως υπάρχει ο κίνδυνος υπό την πρόφαση του «πολέμου ενάντια στην ισλαμική τρομοκρατία» να ανασυγκροτηθεί το παλιό καθεστώς.

Με αυτό το φόντο, έθεσε και απάντησε το ερώτημα «γιατί συμμετείχα στις 30 Ιούνη»: Σύμφωνα με τον Ακράμ, η μεγαλύτερη απειλή για την επανάσταση θα ήταν η παγίωση της συμμαχίας Ισλάμ-Στρατού και η αποτυχία της 30ης Ιούνη να ανατρέψει τον Μόρσι. Με αυτό το σκεπτικό, έκρινε πως η ένταση μεταξύ Αδελφών Μουσουλμάνων και στρατού ήταν ένα ρήγμα που το κίνημα όφειλε να εκμεταλλευτεί. Αν και επεσήμανε το παράδοξο –«για να ανατρέψουμε την Αδελφότητα, χρησιμοποιήσαμε τη βοήθεια του στρατού που είναι ένας καταπιεστικός μηχανισμός»- και προειδοποίησε ότι η συνέχεια της σύγκρουσης Αδελφότητας-στρατού είναι επικίνδυνη καθώς ανοίγει το δρόμο στο στρατό να περνά αντιδημοκρατικά μέτρα, ο ίδιος ισχυρίστηκε πως δεν υπήρχε άλλος τρόπος, καθώς κατά την εκτίμησή του το κίνημα είναι ακόμα σχετικά ανοργάνωτο.

Στη συνέχεια το λόγο πήρε ο λιβανέζος Ζιλμπέρ Ασκάρ, καθηγητής στο SOASτου Λονδίνου κι ένας από τους κορυφαίους μαρξιστές αναλυτές του αραβικού κόσμου. Ξεκίνησε καταθέτοντας την οπτική του για την όλη διαδικασία. Όπως είπε, τα δυτικά ΜΜΕ, βαφτίζοντάς την «αραβική άνοιξη», εννοούσαν και έλπιζαν πως θα είναι μια διαδικασία λίγων μηνών που θα τελειώσει με την κατάκτηση του εκλογικού δικαιώματος, όμως στην πραγματικότητα πρόκειται για μια πολύ βαθύτερη, μακροχρόνια επαναστατική διαδικασία, καθώς οι αιτίες της είναι κοινωνικές. Όπως είπε χαρακτηριστικά, «όσα ζείτε στην Ελλάδα τα τελευταία 2-3 χρόνια, ισχύουν και αναπτύσσονται στον αραβικό κόσμο εδώ και δεκαετίες», γι’ αυτό και η αραβική επανάσταση δεν θα τελειώσει με ελεύθερες εκλογές, παρά μόνο με έναν ριζοσπαστικό μετασχηματισμό στα κοινωνικά ζητήματα.

Έδωσε σύντομες εικόνες από τη συνέχεια του αγώνα στην Αίγυπτο, την Τυνησία, το Μπαχρέιν, την Υεμένη, την Λιβύη, για να καταλήξει στο Σουδάν όπου έφτασε πρόσφατα η φλόγα της εξέγερσης, για να δηλώσει εμφατικά πως η επαναστατική διαδικασία όχι μόνο δεν τελείωσε, αλλά αντίθετα «βρισκόμαστε στην αρχή της».

Οι αραβικές μάζες σε αυτόν τον αγώνα έχουν να αντιμετωπίσουν τις «τρεις αντεπαναστάσεις», όπως τις ονομάζει:

Α) Τα παλιά καθεστώτα ή τα κατάλοιπά τους.

Β) Τις μοναρχίες του Κόλπου και τις ισλαμικές φονταμενταλιστικές δυνάμεις που χρησιμοποιούνται ως «εργαλεία» τους.

Γ) Τον αμερικανικό ιμπεριαλισμό.

Επεσήμανε εύστοχα πως στην Ελλάδα κάτι τέτοιο δεν μας είναι άγνωστο, καθώς μαζί με την «ντόπια αντίδραση», έχουμε να παλέψουμε και ενάντια στην ΕΕ.

Το μεγαλύτερο κομμάτι της ομιλίας του, το αφιέρωσε στη Συρία. Εξήγησε πως η συριακή επανάσταση δεν αποτελεί κάτι διαφορετικό από τις άλλες αραβικές επαναστάσεις, αναλύοντας πώς η περίπλοκη εκεί κατάσταση εντάσσεται τελικά στο -γενικό για όλη την περιοχή- σχήμα των «τριών αντεπαναστάσεων».

Αποδόμησε πλήρως το μπααθικό καθεστώς με πλούσια στοιχεία για την νεοφιλελεύθερη, αντιδραστική, διεφθαρμένη και σεχταριστική φύση του. Με βάση αυτά, τόνισε πως «ακόμα κι αν ήταν αντι-ιμπεριαλιστικό, δεν αξίζει την υποστήριξή μας ενάντια στο λαό του» για να εξηγήσει στη συνέχεια πως «δεν είναι καν αντι-ιμπεριαλιστικό», θυμίζοντας τις σφαγές ενάντια στο παλαιστινιακό κίνημα και την λιβανέζικη Αριστερά, τη συμμετοχή στον πρώτο Πόλεμο του Κόλπου υπό αμερικανική εποπτεία και το γεγονός ότι τα σύνορα Συρίας-Ισραήλ είναι τα πιο ήσυχα σύνορα του σιωνιστικού κράτους εδώ και δεκαετίες.

Προχωρώντας στην «δεύτερη αντεπανάσταση», εξήγησε πώς οι μοναρχίες του Κόλπου ενισχύουν συστηματικά τις φονταμενταλιστικές δυνάμεις μέσα στη Συρία, με στόχο να εκτρέψουν μια γνήσια δημοκρατική επανάσταση σε ένα ισλαμικό κίνημα, καθώς η αυθεντική συριακή εξέγερση αν νικήσει μπορεί να εξαπλωθεί και σε αυτές τις χώρες.

Στη συνέχεια, αναφέρθηκε αναλυτικά στην οπτική του αμερικανικού ιμπεριαλισμού όσον αφορά τη σύγκρουση στη Συρία. Ο κοινός μεγάλος φόβος ΗΠΑ και Ισραήλ, ισχυρίστηκε πως είναι το «άγνωστο» μετά τον Άσαντ, το οποίο το θεωρούν πολύ πιο επικίνδυνο από το μπααθικό καθεστώς, που ποτέ δεν υπήρξε σοβαρή απειλή.

Όσον αφορά τις πρόσφατες απειλές πολέμου, τις απέδωσε στην «κόκκινη γραμμή» του Ομπάμα για τα χημικά, η οποία τον ανάγκαζε να αναλάβει κάποια δράση για να σώσει το προφίλ των ΗΠΑ ως παγκόσμια ιμπεριαλιστική δυνάμη. Τόνισε πως η ίδια η Ουάσινγκτον παραδεχόταν πως θα ήταν «μικρά χτυπήματα» που δεν θα αποτελούσαν σημαντική βοήθεια στους αντάρτες. Γι’ αυτό το λόγο, είπε, οι ΗΠΑ έσπευσαν ευχαρίστως να πιαστούν από την ρωσική πρόταση για τα χημικά. Για τον Ζιλμπέρ, η αμερικανορωσική συμφωνία είναι το πρώτο βήμα μιας συνολικότερης συμφωνίας στα πρότυπα της «λύσης Υεμένης» (απομάκρυνση του δικτάτορα, αλλά διασφάλιση της συνέχειας του κράτους και του καθεστώτος), αλλά κρατά μικρό καλάθι για την εξέλιξή της: όπως είπε, «η Συρία δεν είναι Υεμένη», εξηγώντας πως μετά από 2μιση χρόνια αιματοχυσίας, καταστολής και καταστροφής, είναι αδύνατος ένας τέτοιος συμβιβασμός.

Για τον Ασκάρ, είναι επιτακτική ανάγκη να τελειώσει ο πόλεμος για να βρει «χώρο» η –ακόμα υπαρκτή- κοινωνική δυναμική της επανάστασης να ξαναβγεί στο προσκήνιο. Αλλά τονίζει πως κατάπαυση του πυρός μπορεί να προκύψει μόνο μετά από ένα σοβαρό ρήγμα μέσα στο καθεστώς ή από την πλήρη κατάρρευσή του.

Απαντώντας ουσιαστικά στις ανησυχίες για την ενδεχόμενη κυριαρχία των ισλαμιστών στην αντιπολίτευση, θύμισε την άνοδο και την ταχεία πτώση του πολιτικού Ισλάμ στην Αίγυπτο («πιο γρήγορα και από τις πιο αισιόδοξες εκτιμήσεις») για να τονίσει πως ακόμα κι αν πετύχουν κάτι οι φονταμενταλιστές μετά τον Άσαντ, δεν θα είναι τελεσίδικο, θα είναι μια ακόμα φάση από την οποία θα πρέπει να περάσει η συριακή επανάσταση, όπως συνέβη και αλλού.

Κλείνοντας, υπογράμμισε πως όπως έχει διαμορφωθεί η κατάσταση, το μέλλον της Συρίας αποτελεί πλέον «κλειδί» για τις αραβικές εξεγέρσεις και συνεπώς «κλειδί» για τους αγώνες παγκόσμια.

Τελευταίος πήρε τον λόγο ο Κώστας Ήσυχος, από τη Γραμματεία του ΣΥΡΙΖΑ και υπεύθυνος σε θέματα Εξωτερικής Πολιτικής, για να σκιαγραφήσει την πολιτική και τα καθήκοντα της ελληνικής Αριστεράς απέναντι στις εξελίξεις στην περιοχή.

Τόνισε εμφατικά πως πρέπει να κατανοήσουμε πως όλα αυτά «δεν είναι μακρινά», αλλά γίνονται στη «γειτονιά μας». Επεσήμανε πως γίνονται σε μια περιοχή που αποτελεί πεδίο ανταγωνισμών μεταξύ των μεγάλων ιμπεριαλιστικών δυνάμεων αλλά και τοπικών, περιφερειακών δυνάμεων με τη δική τους αυτόνομη –κατά καιρούς- πολιτική, για να αναδείξει πως το ενδεχόμενο πολέμου είναι πάντοτε παρόν. Μαζί με αυτούς τους πολέμους, διεξάγονται και «εμφύλιοι, ταξικοί» πόλεμοι, δήλωσε αναδεικνύοντας πως ο ευρωπαϊκός Νότος αντιμετωπίζει τους ίδιους –ντόπιους και διεθνείς- εχθρούς με τη Βόρεια Αφρική και τη Μέση Ανατολή. Απέναντι σε αυτούς, ανέδειξε την ανάγκη για πολιτική, ιδεολογική, πολιτισμική, γεωπολιτική αντεπίθεση της Αριστεράς και από τις δυο μεριές της Μεσογείου. Μετέδωσε στο κοινό τις εικόνες που αποκόμισε από τις επαφές δυνάμεων της ευρωπαϊκής Αριστεράς με την αραβική Αριστερά, από μια σχετική συνάντηση στο Κάιρο ως τα όσα άκουσε για την κατάσταση στη Συρία κατά την επίσκεψή του εκεί πριν ξεσπάσει η εξέγερση, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στην Αριστερά της Τυνησίας, η οποία αποτελεί και το πιο προωθημένο και ισχυρό παράδειγμα μαζικής, Αριστεράς στον αραβικό κόσμο, θυμίζοντάς μας πως μετρά δύο νεκρούς ηγέτες.

«Το τελικό αποτέλεσμα ακόμα παίζεται», δήλωσε, και γι’ αυτό κάλεσε σε συντονισμό των αριστερών δυνάμεων, περιγράφοντας γλαφυρά και τους κοινούς εχθρούς μας (επίσκεψη Λαγκάρντ στην Αίγυπτο, παρουσία του ΔΝΤ στην Τυνησία, λεηλασία του συριακού πλούτου στη διάρκεια του νεοφιλελεύθερου ανοίγματος υπό τον Άσαντ από τις ίδιες εταιρίες που πάνε τώρα να εξαγοράσουν τα δημόσια αγαθά στην Ελλάδα).

Καθώς στο Φεστιβάλ των Νέων ΣΥΡΙΖΑ συζητούσαμε για την αλληλεγγύη στους αραβικούς λαούς και την κοινή μας πάλη, ο Σαμαράς ταξίδευε στην Ουάσινγκτον και ο Κ. Ήσυχος φυσικά δεν παρέλειψε να αναφερθεί στην εγκληματική κυβερνητική πολιτική: «Συναντιέται με τη στρατιωτική ηγεσία των ΗΠΑ, δίνει τις βάσεις και παραχωρεί κάθε διευκόλυνση με στόχο να κερδίσει την επιβίωση των ίδιων, την υποστήριξη στη συνέχεια της μνημονιακής πολιτικής».

Ιδιαίτερα σημαντική και ξεχωριστή ήταν η αναφορά του στο παλαιστινιακό. Θύμισε σε όλους μας πως στην «καρδιά» κάθε συζήτησης και δράσης στην περιοχή οφείλει να βρίσκεται πάντα η «μαρτυρική Παλαιστίνη». Με αφορμή τη συζήτηση για τα όπλα μαζικής καταστροφής, μας θύμισε πως τα πρώτα χημικά δοκιμάστηκαν στο Γράμμο, τα πρώτα βιολογικά στο Βιετνάμ, οι βόμβες φωσφόρου στο Ιράκ και στο Λίβανο, για να καταλήξει στο αίτημα του ΣΥΡΙΖΑ για μια Μεσόγειο ελεύθερη από στόλους, χημικά όπλα και πυρηνικά όπλα «χωρίς εξαιρέσεις», αναδεικνύοντας έτσι το μεγάλο ζήτημα του οπλοστασίου του Ισραήλ με τις δεκάδες πυρηνικές κεφαλές στην κατοχή του, ένα ζήτημα το οποίο οφείλουμε να αναδείξουμε.

Θύμισε, τέλος, τη σημασία του αγώνα στην Ελλάδα, το γεγονός πως ο ΣΥΡΙΖΑ αποτελεί ελπίδα για όλη την περιοχή. Ήταν μια κρίσιμη υπενθύμιση πως πέρα από την Ευρώπη, μια πολιτική νίκη της Αριστεράς στην Ελλάδα θα δείχνει το δρόμο και θα ανοίγει δρόμους και στους αγωνιζόμενους αραβικούς λαούς που αναζητούν εκείνο το καθεστώς που θα τους δώσει ψωμί, ελευθερία και κοινωνική δικαιοσύνη.

Διεθνιστική αλληλεγγύη

Ήταν μια συζήτηση, που πέρα από τον πλούσιο προβληματισμό, ανέδειξε τελικά τα καθήκοντα της διεθνιστικής αλληλεγγύης. Γι’ αυτό και κρατήσαμε για το τέλος, εκτός «ροής», τις σχετικές αναφορές και των τριών ομιλητών στο κλείσιμό τους, που συνέκλιναν στην ίδια κατεύθυνση:

Ο Ακράμ Ισμαήλ δήλωσε πως «ήρθε εδώ, δίπλα στη θάλασσα, για να μας πει όσα γίνονται στην άλλη άκρη της». Από την αποικιοκρατία, είπε, «μας έχει μείνει μια κληρονομιά πως η Δύση είναι ένα ενιαίο πράγμα». «Εμείς πρέπει να αναδείξουμε πως στη Δύση υπάρχουν και οι δημοκρατικές δυνάμεις και εσείς πρέπει να στηρίξετε τις δημοκρατικές δυνάμεις στη Μέση Ανατολή».

Ο Ζιλμπέρ Ασκάρ, τόνισε πως η συριακή εξέγερση είναι η πιο απομονωμένη από όλες, και γι’ αυτό ακριβώς είναι κρίσιμο καθήκον όλων μας στην Αριστερά στη Δύση να στηρίξουμε στο δύσκολο καθήκον τους τις επαναστατικές δυνάμεις που συμμετέχουν στο κίνημα στη Συρία.

Ο Κώστας Ήσυχος, μίλησε για την ανάγκη ενός «Καραβιού στη Μεσόγειο» που θα ενώσει τους λαούς, ενός «Φόρουμ» των εργατικών και αριστερών δυνάμεων που θα υψώσει ασπίδα προστασίας των λαών της περιοχής απέναντι και στις ντόπιες ολιγαρχίες και στις ξένες δυνάμεις.

Όλοι οι ομιλητές, αν και παρουσίασαν τις δυσκολίες, συμμερίστηκαν την εκτίμηση πως ο αγώνας των Αράβων εργατών και νεολαίων συνεχίζεται. Με αυτήν την έννοια, ηεπιλογή των στίχων του Πάμπλο Νερούδα από τον Κώστα Ήσυχο ήταν το καλύτερο κλείσιμο σε μια τέτοια συζήτηση: «Μπορούν να κόψουν όλα τα λουλούδια, αλλά δεν μπορούν να εμποδίσουν την άνοιξη να’ ρθει».