Οι δεσμεύσεις στη ΔΕΘ και η προοπτική της «Κυβέρνησης της Αριστεράς»

Ο πανικός της κυβέρνησης δεν κρύβεται. Φοβούνται - εύλογα - πως με τις εξαγγελίες και τις δεσμεύσεις για την ενίσχυση της θέσης της εργασίας και τα μέτρα αντιμετώπισης της ανθρωπιστικής κρίσης θα επανεκκινήσει η κοινωνική δυναμική που θα εκφραστεί όχι μόνο δημοσκοπικά υπέρ του ΣΥΡΙΖΑ, αλλά ενδεχομένως ενεργητικά και κινηματικά, την ώρα που στο άμεσο επόμενο διάστημα έρχονται νέες προκλήσεις όπως η απελευθέρωση της προστασίας της πρώτης κατοικίας από τους πλειστηριασμούς.

Δεσμεύσεις προς εργατικά και λαϊκά στρώματα

Τα στοιχεία του εργατικού προγράμματος του ΣΥΡΙΖΑ, που πλέον αποτελούν δημόσια και σαφή δέσμευση, όπως η επαναφορά του βασικού μισθού και της σύνταξης, η αύξηση και η επέκταση του επιδόματος ανεργίας, το αφορολόγητο των 12.000, η δωρεάν ιατρική περίθαλψη για όλους/ες, τα άμεσα μέτρα για την ανθρωπιστική κρίση και κυρίως η επαναφορά των ρυθμίσεων και των νόμων υπέρ της εργασίας – προϊόν αγώνων δεκαετιών και συμπύκνωση του ταξικού συσχετισμού - αναδεικνύουν το ταξικό πρόσημο θέτοντας επί τάπητος την προοπτική της αναγκαίας συγκρουσιακής κατεύθυνσης με τα συμφέροντα της ντόπιας οικονομικής ελίτ, της κυβέρνησης της Αριστεράς.

Αυτά ακριβώς τα στοιχεία των εξαγγελιών δίνουν τη δυνατότητα να αναζωπυρωθεί η διεκδικητική διάθεση των εργαζόμενων, των ανέργων, της νεολαίας και γενικότερα των πιο χτυπημένων από την ταξική λιτότητα κοινωνικών τμημάτων, που μπορούν να αποτελέσουν τον δυνατό και αποφασιστικό κορμό της δύναμης μιας κυβέρνησης της Αριστεράς στον δρόμο προς μια μεγάλη και ιστορική ανατροπή. Αυτά ακριβώς τα στοιχεία, αλλά κυρίως οι αναγκαίες πολιτικές και προγραμματικές συνεπαγωγές τους καθιστούν τους εκφραστές και τα μέσα του συστήματος από επιφυλακτικά έως επιθετικά εχθρικά προς την προοπτική κυβέρνησης της Αριστεράς.

Οι δυνάμεις του ντόπιου αστισμού πρωτίστως μα και του ευρωπαϊκού και διεθνούς, γνωρίζουν πολύ καλά πως αυτές οι επιλογές δεν είναι παρά μόνο η «κορυφή του παγόβουνου» που άρρηκτα συνδέονται με μια σειρά άλλα μέτρα που συγκροτούν το εργατικό / λαϊκό πρόγραμμα της ρήξης και της ανατροπής και αποτελούν προϋπόθεση εφαρμογής και στήριξης των ίδιων των δεσμεύσεων που αναλήφθηκαν στη ΔΕΘ, στο σημερινό περιβάλλον της κρίσης. Με άλλα λόγια, η συνεπής πολιτική επιλογή αλλαγής κατεύθυνσης, από ένα σημείο εκκίνησης, απαιτεί ρήξεις και τομές οι οποίες εντάσσονται σε μια δυναμική η οποία προκειμένου να αποκτήσει ευστάθεια, δεν μπορεί να παραμείνει στάσιμη – επί ποινή κατάρρευσης-, αλλά πρέπει να κινηθεί στα πλαίσια μιας μεταβατικής λογικής με μέτρα όπως αυτά που περιγράφονται στις αποφάσεις του συνεδρίου του ΣΥΡΙΖΑ. Μέτρα άμεσου περιορισμού της ισχύος του κεφαλαίου και της αδηφάγας κίνησής του ιδιαίτερα μέσα σε συνθήκες κρίσης, με την ενίσχυση της εργατικής και λαϊκής συμμετοχής και ελέγχου στην οικονομία και την κοινωνική οργάνωση μέσω ενός νέου και αποτελεσματικού σ’ αυτή την κατεύθυνση Δημοσίου, αλλά και με την υποστήριξη και ενθάρρυνση νέων θεσμών διεύρυνσης της δημοκρατίας προς τα κάτω. Μέτρα δραστικής αντιστροφής των προτεραιοτήτων στην φορολόγηση που θα στοχεύσει εκεί που βασιλεύει η ασυδοσία των καπιταλιστών, (πχ το εφοπλιστικό κεφάλαιο, offshore), ανεβάζοντας δραστικά τους πραγματικούς συντελεστές και καταργώντας τις ευνοϊκές νομικές ρυθμίσεις αλλά και τις πρακτικές φοροαποφυγής και φοροδιαφυγής του μεγάλου κεφαλαίου. Σταματώντας τις ιδιωτικοποιήσεις, περιορίζοντας και ελέγχοντας την κίνηση των κεφαλαίων, εθνικοποιώντας και κοινωνικοποιώντας το τραπεζικό σύστημα αλλά και στρατηγικούς τομείς της παραγωγής και της οικονομίας με κοινωνικό και εργατικό έλεγχο. Προχωρώντας τολμηρά και αποφασιστικά στην ρήξη με την καρδιά του νεοφιλελεύθερου υποδείγματος, πέρα από επί μέρους εκδοχές, σκληρότερες ή δήθεν πιο χαλαρές, μέσα από επιλογές ουσιαστικής αναδιανομής πλούτου και ισχύος προς τους «από κάτω».

Οι ταξικοί και πολιτικοί αντίπαλοι της «κυβέρνησης της Αριστεράς» (που δεν συμπεριλαμβάνει άλλες εκδοχές που τροποποιούν ριζικά τον χαρακτήρα της) γνωρίζουν πολύ καλά πως πέρα από ένα αναιμικό «δίχτυ προστασίας» για τους απολύτως εξαθλιωμένους κι αυτό με πολλά ερωτηματικά, τίποτε από τις δεσμεύσεις Τσίπρα προς τον κόσμο της εργασίας και την λαϊκή πλειοψηφία, κανένα επιμέρους μέτρο, δεν μπορεί να υλοποιηθεί έξω από το συνολικό πλαίσιο του εργατικού προγράμματος και χωρίς ουσιαστική ρήξη με τα συμφέροντά τους. Πολύ απλά γιατί δεν υπάρχει άλλος δρόμος για μια κυβέρνηση της Αριστεράς προκειμένου να εξυπηρετήσει τα συμφέροντα του κοινωνικά πλειοψηφικού μπλοκ των «από κάτω» από το οποίο θα αντλήσει την πολιτική και κοινωνική ισχύ της! Γιατί για να βρεθούν τα λεφτά για τους πολλούς πρέπει να παρθούν απ’ τους λίγους. Αυτή η εξέλιξη της πολιτικής και ταξικής πάλης είναι που αποτελεί τον μεγαλύτερο φόβο των από πάνω και ταυτόχρονα την αναγκαία επιλογή του ΣΥΡΙΖΑ, όρο ύπαρξης και ενεργού στήριξης μιας «Κυβέρνησης της Αριστεράς».

Σκληρή σύγκρουση και ρήξη

Μια τέτοια αντιμετώπιση στο εθνικό πεδίο δημιουργεί τους όρους για τη διαπραγμάτευση / σύγκρουση με την τρόικα και το νεοφιλελεύθερο πλαίσιο της ΕΕ/ΟΝΕ. Σ’ αυτή τη δύσκολη διαδικασία αντιπαράθεσης η αποφασιστικότητα της κυβέρνησης της Αριστεράς και της εργατικής και λαϊκής συσπείρωσης στο πρόγραμμά της, αποτελεί τον κρίσιμο και ισχυρό παράγοντα. Πολύ περισσότερο που παρά τις εσωτερικές αντιπαραθέσεις και αντιφάσεις μεταξύ των ευρωπαϊκών αστικών κέντρων, εθνικών κυβερνήσεων και οικονομικών παραγόντων όπως είναι η ΕΚΤ, η εικόνα που έρχεται και πάλι από την Κύπρο με την σκληρή και ωμή παρέμβαση της τρόικας στο ζήτημα των πλειστηριασμών πρώτης κατοικίας, δεν αφήνει περιθώρια για αυταπάτες συναινετικών λύσεων στην κατεύθυνση του εργατικού προγράμματος της κυβέρνησης της Αριστεράς. Στο «τέλος της ημέρας» τα ενδεχόμενα μονομερών ενεργειών για την απαλλαγή από τον ζυγό το χρέους – προϋπόθεση για την υλοποίηση του κυβερνητικού προγράμματος της κυβέρνησης της Αριστεράς - θα βρεθούν πάνω στο τραπέζι.

Είναι αναγκαίο ο κόσμος της εργασίας και η κοινωνική πλειοψηφία να γνωρίζει τις εκδοχές ώστε να προετοιμαστεί για να δώσει τις αναγκαίες μάχες και να συμβαδίσει με γνώση και συνείδηση στον δρόμο της ικανοποίησης των αιτημάτων και των αναγκών της. Είναι αναγκαίο να γνωρίζει πως απέναντι στην προοπτική «κυβέρνησης της Αριστεράς» ο αντίπαλος «παίκτης» δεν είναι μόνο ο Σαμαράς, ο Βενιζέλος και ο θλιβερός και συνάμα εγκληματικός κυβερνητικός θίασος. Αυτοί είναι τα «πούλια». Αντίπαλος «παίκτης» είναι το ντόπιο αστικό σύστημα, με το κράτος που οικοδόμησε στο παρελθόν, καθώς και η νεοφιλελεύθερη συνισταμένη των αντιθέσεων του εγχώριου, ευρωπαϊκού και διεθνούς κεφαλαίου όπως εκφράζεται από τους μηχανισμούς και τις πολιτικές του εκπροσωπήσεις σε κυβερνητικό και ευρω- διευθυντικό επίπεδο, συνολικά. Σε συνθήκες, μάλιστα, ευρωπαϊκής και διεθνούς κρίσης που μετά από 6 χρόνια δεν φαίνεται να ξεπερνιέται αλλά αντίθετα παράγει διαρκώς νέα «επεισόδια» που εκδηλώνονται όχι μόνο στο στενά οικονομικό επίπεδο μα και ευρύτερα στο γεωπολιτικό.

Στο παρελθόν τέτοιες βαθιές κρίσεις του παγκόσμιου καπιταλισμού έβρισκαν διέξοδο μέσα από διαδικασίες μαζικής καταστροφής παραγωγικών δυνάμεων και κατά προτεραιότητα της ζωντανής εργασίας μέσα από το σφαγείο των παγκόσμιων πολέμων. Σήμερα πέρα από τις όποιες διαφορές στην διαχείριση της κρίσης εντός του ευρωατλαντικού στρατοπέδου, μεταξύ ΗΠΑ και ΕΕ/ΟΝΕ, η γενική κατεύθυνση είναι νεοφιλελεύθερη και οι αναδιαρθρώσεις του συστήματος σε βάρος της εργασίας βρίσκονται στο επίκεντρο. Ιδιαίτερα στα πλαίσια της ΕΕ/ΟΝΕ η κούρσα για την υποτίμηση της εργασίας έχει αναδείξει, ήδη πριν το ξέσπασμα της κρίσης, τη Γερμανία σε επικεφαλής στον καθορισμό της γραμμής της σκληρής λιτότητας. Πέρα από τα αδιέξοδα που το βάθος της κρίσης ανατροφοδοτεί διαρκώς και τις αντιπαραθέσεις που προκαλούν μεταξύ ευρωπαϊκών εθνικών αρχουσών τάξεων δεν υπάρχει καμιά κυβερνητική πολιτική δύναμη σήμερα στην Ευρώπη, από την Μέρκελ ως τον Ρέντσι, που να αμφισβητεί αυτή τη βασική νεοφιλελεύθερη κατεύθυνση.

Ο μεγαλύτερος κοινός εχθρός όλων των ευρωπαϊκών (και όχι μόνο) αστικών μπλοκ και του συνόλου των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων είναι το εργατικό κίνημα και η Αριστερά. Η προοπτική κυβέρνησης της ριζοσπαστικής Αριστεράς σε χώρα μέλος της ΟΝΕ αποτελεί απειλή ανατροπής της νεοφιλελεύθερης στρατηγικής δια μέσου ενός νέου οικονομικού και κοινωνικού υποδείγματος με μεταβατικό χαρακτήρα και σοσιαλιστική προοπτική, με πανευρωπαϊκή ακροαματικότητα στους λαούς, στα κινήματα και στην Αριστερά. Ως εκ τούτου, το ενδεχόμενο αυτό αυτομάτως εγγράφεται ως εχθρός του ευρωπαϊκού και ευρωατλαντικού καθεστώτος.

Αντιφάσεις

Ωστόσο εδώ αναδύονται μια σειρά από αντιφάσεις στις εξαγγελίες του προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ στην ΔΕΘ, στο μέρος της εκτίμησης - αφήγησης.

Πέρα από συγκεκριμένα ερωτήματα που προκύπτουν από την ομιλία και τη συνέντευξη Τύπου όπως π.χ. τι θα γίνει με τις δόσεις του ΔΝΤ ή τι θα γίνει με τα τοκοχρεωλύσια όσο χρόνο θα διαρκέσει η διαπραγμάτευση, προκύπτει ένα συνολικότερο και γενικό ερώτημα: Είναι δυνατόν να πραγματοποιηθεί μια τόσο μεγάλη ανατροπή σε πανευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο με όρους διαταξικής συναίνεσης, σε κατεύθυνση ενίσχυσης της θέσης της εργασίας απέναντι στο κεφάλαιο μέσα στην – σε πλήρη εξέλιξη – καπιταλιστική κρίση; Νομίζουμε πως δεν υπάρχει κανένα περιθώριο ή σενάριο θετικής απάντησης. Πολύ περισσότερο που η οικονομική κρίση είναι άρρηκτα δεμένη με τις γεωπολιτικές επιλογές και εξελίξεις. Αν υπάρχει η ελάχιστη πιθανότητα μιας χαλάρωσης της «γερμανικής» νεοφιλελεύθερης εκδοχής αυτή αναμφισβήτητα δεν θα έχει καμιά σχέση με την βελτίωση των συνθηκών της ζωής της κοινωνικής πλειοψηφίας και σίγουρα δεν θα ανατρέπει κανένα από τα αντεργατικά μέτρα που πάρθηκαν ως δομικές αλλαγές στον ταξικό συσχετισμό για την αντιμετώπιση της κρίσης και την προοπτική επανεκκίνησης της καπιταλιστικής ανάπτυξης και συσσώρευσης.

Ο πιο προχωρημένος στόχος που θα μπορούσαν να βάλουν οι αστικές, νεοφιλελεύθερες κυβερνήσεις του Νότου, μα και γενικότερα της ΕΕ/ΟΝΕ, είναι να βρεθούν σε θέση να συγκροτήσουν ένα «δίχτυ προστασίας» για τα μαζικά κοινωνικά στρώματα που σήμερα εξαθλιώνονται ώστε να μην κινδυνεύει το νεοφιλελεύθερο σχέδιο αντιμετώπισης της κρίσης από την πλήρη αποδόμηση του κοινωνικού ιστού με απρόβλεπτους κινδύνους. Όπως δηλαδή σε ένα βαθμό επιχειρούν χώρες με μεγαλύτερες δυνατότητες όπως η Γερμανία αλλά και οι ΗΠΑ. Αυτό ακριβώς αποτελεί το «όνειρο» του Σαμαρά που σήμερα δεν μπορεί ούτε καν να το εξαγγείλει ως προοπτική και δήθεν έξοδο από τα μνημόνια και την κρίση.

Η εκρηκτική άνοδος της Αριστεράς στην Ελλάδα που έδωσε ελπίδα σε εκατομμύρια εργαζόμενων, ανέργων, νεολαίων και λαϊκού κόσμου πανευρωπαϊκά προβάλει ως μια εντελώς διαφορετική και ουσιαστικά ανατρεπτική εναλλακτική απάντηση στην κρίση, ακριβώς γιατί βάζει – εξ αντικειμένου ως προοπτική «κυβέρνησης της Αριστεράς», από τον συμβολισμό ως την ταξική εκπροσώπηση - στο επίκεντρο, την αλλαγή των ταξικών συσχετισμών και την αναδιανομή του πλούτου και της εξουσίας σε βάρος του κεφαλαίου, πρωτίστως του ντόπιου και συνακόλουθα απειλώντας το ευρωπαϊκό αστικό, νεοφιλελεύθερο οικοδόμημα συνολικά και υπέρ της εργασίας και της κοινωνικής πλειοψηφίας.

Απ’ αυτή την άποψη η αφήγηση μιας συναινετικής και χωρίς μεγάλες ρήξεις, διαδικασίας αλλαγής της κατεύθυνσης στην Ελλάδα και στην Ευρώπη είναι άστοχη. Το βασικό πρόβλημα είναι πως μια τέτοια σχετικά «καθησυχαστική» αφήγηση δεν υποστηρίζει αποτελεσματικά το ισχυρό μέρος των εξαγγελιών που είναι οι δεσμεύσεις προς τον κόσμο της εργασίας και την λαϊκή πλειοψηφία και υπονομεύει αντί να διευκολύνει την συγκέντρωση της δύναμης.

Με εργαλείο το κόμμα

Οι εξαγγελίες του ΣΥΡΙΖΑ, δια του προέδρου του, στη ΔΕΘ, προκάλεσαν την οργή της κυβέρνησης και την ανανέωση των εργατικών / λαϊκών ελπίδων καθώς τα χτυπημένα από την σκληρή μνημονιακή λιτότητα κοινωνικά στρώματα, ο κόσμος της εργασίας, οι άνεργοι, η νεολαία κ.λ.π. επικέντρωσαν στις δεσμεύσεις του κόμματος προς αυτούς. Ωστόσο είναι απολύτως αναγκαίο η θετική εντύπωση να μεταβληθεί σε αυτοπεποίθηση, γνώση και επιλογή κίνησης και δράσης. Χρειάζεται να εξηγηθούν πολύ πιο αναλυτικά και δεσμευτικά οι επιλογές του εργατικού/ λαϊκού προγράμματος και οι ανατρεπτικές προϋποθέσεις / συνέπειες του στο σημερινό καθεστώς συνολικά σε εθνικό μα και ευρωπαϊκό επίπεδο.

Χρειάζεται να τεθεί στο επίκεντρο της προσπάθειας του ΣΥΡΙΖΑ το ζήτημα του κόμματος, της λειτουργίας και του ρόλου του στην πορεία διεκδίκησης κυβέρνησης της Αριστεράς ώστε να αναστραφεί άμεσα και δραστικά η σημερινή κατάσταση μετατροπής του σε απλό εκλογικό μηχανισμό και η γενικότερη υποβάθμισή του. Αυτό το ζήτημα συμπυκνώνει επί της ουσίας και απολύτως συγκεκριμένα και πρακτικά, τους όρους που εξασφαλίζουν την ριζοσπαστική πορεία ή αντίθετα την διακινδύνευσή της από πλήθος πιέσεων και επιρροών «κύκλων» και δικτύων της διαχείρισης της εξουσίας που συντηρούνται από το παρελθόν, παρά την κατάρρευση των αντίστοιχων πολιτικών οργανισμών, κατά κύριο λόγο του ΠΑΣΟΚ. Πολιτικοί παράγοντες που προσεγγίζουν τον ΣΥΡΙΖΑ, πλασάροντας την «τεχνογνωσία» της κατάληψης της κυβερνητικής εξουσίας και της διαχείρισής της. Αυτό το ζήτημα αναδεικνύεται σήμερα σε ένα από τα μείζονα προβλήματα του ΣΥΡΙΖΑ καθώς αφορά στις πιέσεις σε μετάλλαξη της μόνης πραγματικής «πολεμικής μηχανής» των αριστερών ιδεών και των ταξικών συμφερόντων της κοινωνικής πλειοψηφίας, κομίζοντας γραφειοκρατική και πελατειακή κουλτούρα, «προσβάσεις» στο σύστημα, «συνεργάτες» και «συμβούλους», έως υποψηφίους στα ψηφοδέλτια, κυβερνητικά στελέχη που φυσικά διεκδικούν να καθορίσουν ακόμα και την ίδια την πολιτική και προγραμματική γραμμή!

Για να αξιοποιηθούν οι θετικές αντιδράσεις από τις δεσμεύσεις που εκφωνήθηκαν στην ΔΕΘ προς τον κόσμο της εργασίας και την ευρύτερη λαϊκή πλειοψηφία είναι απολύτως αναγκαίο να στηριχθούν, να συσπειρωθούν και να διευρυνθούν οι δυνάμεις μέσα στο κόμμα που μπορούν και είναι αποφασισμένες να τις εμβαθύνουν, να τις αποσαφηνίσουν συνδέοντάς τες, πάνω απ’ όλα, με την οικοδόμηση πραγματικών σχέσεων με τον κόσμο στον οποίο απευθύνονται, αναλαμβάνοντας ουσιαστικά και την ευθύνη για τον ίδιο τον ρόλο του κόμματος – από την κοινωνική παρέμβαση μέχρι το πρόγραμμα-. Πρόκειται για ανάγκη επείγουσα που αποτελεί προϋπόθεση για την επιτυχή πορεία προς την κυβέρνηση της Αριστεράς αποτρέποντας σαθρές εκδοχές «ευρέων» συμμαχιών και κυβερνήσεων που θα διακινδυνεύσουν όχι μόνο τον χαρακτήρα της κυβέρνησης της Αριστεράς αλλά και τις δυνατότητές της να συνεχίσει να μετέχει πρωταγωνιστικά στην ταξική και πολιτική πάλη, συμβάλλοντας αποφασιστικά σε νίκες του κινήματος, αναστυλώνοντας τις ιδέες της Αριστεράς και τον στρατηγικό στόχο του σοσιαλισμού.