Μικρή Ιντιφάντα στην «πρωτεύουσα του Απαρτχάιντ»: Το «ξεχασμένο» μέτωπο στο εσωτερικό του Ισραήλ

Ενώ σε επίπεδο κορυφής γίνονται διαδοχικές συναντήσεις στο Αμάν της Ιορδανίας για να εκτονωθεί η ένταση, στους δρόμους συνεχίζεται η μικρή Ιντιφάντα της Ιερουσαλήμ, με Παλαιστίνιους νεολαίους να συγκρούονται με τις ισραηλινές αστυνομικές δυνάμεις καθημερινά. Παράλληλα, διαδηλώσεις και δράσεις οργανώνονται και σε άλλες αραβικές πόλεις και συνοικίες του Ισραήλ, αλλά και στη Δυτική Όχθη. Με τον τίτλο-σύνθημα «Στην Αλ Κουντς!» (το αραβικό όνομα της Ιερουσαλήμ), διαδηλώσεις «πολιόρκησαν» τα checkpoints (σημεία ελέγχου) που οδηγούν στην πόλη, προσευχήθηκαν στους δρόμους, φώναξαν συνθήματα αλληλεγγύης με τους εξεγερμένους, σκαρφάλωσαν στο τείχος της ντροπής με σκάλες. Παντού βρέθηκαν αντιμέτωποι με τις ισραηλινές δυνάμεις ασφαλείας, που απάντησαν με πλαστικές σφαίρες και δακρυγόνα.

Οι αραβικές συνοικίες στο Ισραήλ και ιδιαίτερα στην Ιερουσαλήμ έβραζαν από το καλοκαίρι, όταν έποικοι για να εκδικηθούν την απαγωγή των τριών Ισραηλινών εφήβων, έκαψαν ζωντανό έναν 17χρονο Παλαιστίνιο. Σε αυτό το υπόβαθρο μιας διαρκούς αναταραχής, ήρθαν τα γεγονότα γύρω από το τέμενος Αλ Άκσα. Εξτρεμιστές έποικοι συνοδεία του ισραηλινού στρατού αλωνίζουν στο Αλ Άκσα εδώ και καιρό. Πέρυσι έγιναν «μόνο» 8 εισβολές του ισραηλινού στρατού στον ιερό χώρο. Φέτος έχουν γίνει ήδη 76. Όταν ο Νετανιάχου απαγόρευσε την πρόσβαση στο Αλ Άκσα, «για λόγους ασφαλείας», η απαγόρευση αφορούσε μόνο τους Παλαιστινίους (κάτω των 50 ετών), ενώ οι εξτρεμιστές έποικοι συνέχισαν να προκαλούν. Ο Γιεχούντα Γκλικ, ο ραβίνος ενάντια στον οποίο έγινε η απόπειρα δολοφονίας, είναι από τους διαβόητους ηγέτες αυτών των εξτρεμιστών. Η πρακτική «δικάζω - καταδικάζω - εκτελώ επιτόπου» από την ισραηλινή αστυνομία απέναντι στους υπόπτους των τελευταίων ατομικών επιθέσεων κατά Ισραηλινών πολιτών έριξε κι άλλο λάδι στη φωτιά. Πριν από λίγες μέρες, έποικοι πυρπόλησαν ένα τζαμί στην Δυτική Όχθη.

Πέρα από αυτές τις (πολύ σοβαρές) αφορμές, τα αίτια είναι συνολικότερα. Η ισραηλινή εφημερίδα «Χάαρετζ» έγραψε εύστοχα πως το ερώτημα δεν είναι «μα γιατί ξεσηκώνονται πάλι οι Παλαιστίνιοι;» αλλά «γιατί άργησαν τόσο;». Όπως λέει ο Παλαιστίνιος πολιτικός και ακτιβιστής Μουσταφά Μπαργκούτι, «όλο και περισσότεροι Παλαιστίνιοι βλέπουν πως επικρατεί ένα σύστημα απαρτχάιντ και διακρίσεων που επηρεάζει τις ζωές τους».

Οι συγκρούσεις στην Ιερουσαλήμ έχουν ονομαστεί από κάποιους «Ιντιφάντα των Παιδιών», γιατί πρωταγωνιστούν οι έφηβοι. Πρόκειται για μια νέα γενιά που δεν ελέγχεται ούτε από τους γονείς της ούτε από τα παλαιστινιακά κόμματα. Στην (αραβική σε σύνθεση) ανατολική Ιερουσαλήμ, το 50% των παιδιών εγκαταλείπει το σχολείο για να βοηθήσει στη συντήρηση της οικογένειας. Στην (εβραϊκή σε σύνθεση) δυτική Ιερουσαλήμ το ποσοστό αυτό είναι 7%. Είναι ένα μόνο δείγμα της δομικής ανισότητας. Μαζί με τη δομική ανισότητα υπάρχει και η κρατική καταστολή, καθώς αναρίθμητοι νέοι έχουν περάσει από τα χέρια της ισραηλινής ασφάλειας.

Απέναντι στην έκρηξη της οργής, η απάντηση δείχνει να είναι η κλιμάκωση της ισραηλινής επιθετικότητας. Ο Νετανιάχου υποσχέθηκε πως τα σπίτια των Παλαιστινίων που φέρονται να διέπραξαν τις τελευταίες φονικές επιθέσεις θα κατεδαφιστούν (!) και δήλωσε προκλητικά στον αραβικό πληθυσμό «σε όποιον δεν αρέσει το Ισραήλ, να φύγει και να πάει να ζήσει στη Γάζα ή τη Ραμάλα»!

Συζητιέται νόμος στην Κνεσέτ που θα τιμωρεί τον πετροπόλεμο με 20 χρόνια φυλακή (ενώ Ισραηλινός φαντάρος που είχε σκοτώσει άμαχες, μάνα και κόρη που είχαν υψώσει λευκή σημαία, είχε τιμωρηθεί με 45 μέρες). Ο ραβίνος Ελιακίμ Λέβανον διακήρυξε πως «Κάθε αυτοκίνητο είναι τρομοκρατικός μηχανισμός και κάθε βενζινάδικο που δίνει καύσιμα σε αραβικά αυτοκίνητα τους παρέχει όπλα και σφαίρες», απαιτώντας να μην μπορούν οι Άραβες να βγαίνουν από τις πόλεις τους με τα αυτοκίνητά τους. Αυτή η απαίτηση θυμίζει μια άλλη, από δεκάδες ραβίνους, που κάλεσαν τους Εβραίους να μη νοικιάζουν σπίτια σε Άραβες. Όσον αφορά τον εποικισμό της ανατολικής Ιερουσαλήμ, που είναι στην καρδιά των προβλημάτων και της παλαιστινιακής οργής, συνεχίζεται και δεν πρόκειται να σταματήσει, όπως δήλωσαν ανοιχτά και ο υπ. Εξ. Λίμπερμαν και ο εκπρόσωπος του Ισραήλ στον ΟΗΕ.

Σε αυτό το υπόβαθρο, η Κνεσέτ ψήφισε την 6μηνη αποπομπή της Hane Zoabi, βουλευτού της παλαιστινιακής μειονότητας. Ο λόγος είναι πως σε συνέντευξή της ενώ καταδίκασε την απαγωγή των τριών νέων Ισραηλινών, αρνήθηκε να αποκαλέσει «τρομοκράτες» αυτούς που τη διέπραξαν. Παράλληλα, διώκεται ποινικά επειδή αποκάλεσε δύο Παλαιστίνιους αστυνομικούς «συνεργάτες των κατακτητών». Δύο νέα νομοσχέδια που ετοιμάζει ο υφυπουργός Εσωτερικών «φωτογραφίζουν» τη Zoabi, αλλά ανοίγουν και συνολικότερους δρόμους για το κράτος του Ισραήλ. Όποιος υποστηρίξει «μια πράξη τρομοκρατίας» δεν δικαιούται να εκλεγεί και χάνει και την υπηκοότητα.

Η περίπτωση της Zoabi είναι η κορυφή του παγόβουνου. Όπως λέει και η ίδια, «βασικά λένε ότι δεν θέλουν Άραβες. Θέλουν μόνο “καλούς Άραβες” και εμείς δεν πρόκειται να γίνουμε τέτοιοι».

Η κυβέρνηση ετοιμάζεται επίσης να αυξήσει το όριο εισόδου στην Κνεσέτ, με εμφανή στόχο να αποκλειστούν τα τρία κόμματα στα οποία μοιράζεται η ψήφος της παλαιστινιακής μειονότητας (τουλάχιστον όσων πάνε ως τις κάλπες), ενώ αναμένεται να τεθεί εκτός νόμου το Ισλαμικό Κίνημα, το μοναδικό εξωκοινοβουλευτικό κόμμα με υποστήριξη από τους Παλαιστινίους του Ισραήλ, του οποίου ο ηγέτης πρωταγωνιστεί στην υπεράσπιση του Αλ Άκσα.

Όταν πρόσφατα ο βουλευτής του αραβικού κόμματος Balad, Basel Ghattas, δήλωσε ότι «πλησιάζει η μέρα που οι Άραβες βουλευτές θα πιστέψουν πως δεν υπάρχει λόγος να συμμετέχουν στην πολιτική ζωή», ο Λίμπερμαν απάντησε πως ελπίζει «να υλοποιήσουν αυτήν την “απειλή” όσο πιο σύντομα γίνεται».

Ο γ.γ. του αραβικού κόματος Balad εξηγεί την πρόσφατη επιθετικότητα με βάση το πώς λειτουργεί το Ισραήλ απέναντι στους Παλαιστινίους. «Υπάρχει πολλή απογοήτευση και στους πολιτικούς, και στην κοινή γνώμη για την αποτυχία του στρατού να νικήσει την παλαιστινιακή αντίσταση στη Γάζα. Όταν συμβαίνει αυτό, εντείνουν την καταστολή (σ.σ. κατά της παλαιστινιακής μειονότητας) στο εσωτερικό».

Η πίεση στους Άραβες του Ισραήλ δεν έχει μόνο αυτό το υπόβαθρο της συγκυρίας. Είναι και συνέχεια μιας πορείας που έχει χαράξει η ηγεσία του σιωνιστικού κράτους, τα τελευταία χρόνια, οχύρωσης και ενίσχυσης του «εβραϊκού» (απαρτχάιντ) χαρακτήρα του.

Ανάμεσα στους νόμους που έχουν περάσει τα τελευταία χρόνια υπάρχουν νόμοι που:

-Απαγορεύουν οργανώσεις που οργανώνουν εκδηλώσεις μνήμης για τη Νάκμπα, δηλαδή τον εκτοπισμό των Παλαιστινίων από τη γη τους το 1948.

-Δίνουν θεσμική-καταστατική βάση στις τοπικές «επιτροπές πρόσβασης» που καθορίζουν ποιοι δικαιούνται εγκατάσταση σε μια κοινότητα και στην πράξη λειτουργούν για να εμποδίζουν τους Παλαιστινίους να ζουν στο μεγαλύτερο κομμάτι της επικράτειας του Ισραήλ.

-Κάνουν ανέφικτο για τους περισσότερους Παλαιστίνιους πολίτες του Ισραήλ να φέρουν Παλαιστίνιο/-α σύζυγο να ζήσει μαζί τους στο Ισραήλ.

Ξεχωρίζει το αδίκημα «επαφής με αλλοδαπό πράκτορα» που χρησιμοποιεί η Σιν Μπετ για να κλείνει στη φυλακή Άραβες ακτιβιστές και να ποινικοποιεί την όποια επικοινωνία τους με αραβικές κυβερνήσεις ή με αλληλέγγυες δυνάμεις σε άλλες αραβικές ή και δυτικές χώρες. Σ' αυτό το αδίκημα όχι μόνο δεν προσδιορίζεται επαρκώς ούτε η «επαφή» ούτε ο «πράκτορας», αλλά είναι και το μόνο όπου επικρατεί η απίστευτη πρωτοτυπία «ένοχος μέχρι αποδείξεως του αντιθέτου».

Αυτή η τάση σκλήρυνσης του καθεστώτος απαρτχάιντ συμπληρώνεται από τη συζήτηση για τον ορισμό του Ισραήλ ως «εβραϊκού κράτους» στους Βασικούς Νόμους (το Ισραήλ δεν έχει σύνταγμα, αλλά οι Βασικοί Νόμοι που ψηφίζει η εκάστοτε Κνεσέτ για να ρυθμίσει πολιτειακά ζητήματα λειτουργούν περίπου ως σύνταγμα) του κράτους. Μέχρι σήμερα, ο ορισμός υπάρχει στην ιδρυτική «Διακήρυξη Ανεξαρτησίας». Διάφορα νομοσχέδια που επιχειρούν να ορίσουν το Ισραήλ κυκλοφορούν στην Κνεσέτ τα τελευταία χρόνια, αν και κανένα δεν έφτασε ποτέ ως την Ολομέλεια για ψήφιση. Το υπουργικό συμβούλιο θα συζητήσει αυτές τις μέρες την πιο ακραία εκδοχή που έχει κυκλοφορήσει ως τώρα: καταργεί τα αραβικά από τις επίσημες γλώσσες και ορίζει τον δημοκρατικό χαρακτήρα του Ισραήλ ως υποδεέστερο του εβραϊκού χαρακτήρα και υπαγόμενο στην υπηρεσία του. Ο Νετανιάχου στηρίζει την πρόταση ισχυριζόμενος ότι «το δικαστικό μας σύστημα αναγνωρίζει τη δημοκρατική πλευρά και τώρα θα πρέπει να αναγνωρίσει και ότι είμαστε το εθνικό κράτος του εβραϊκού λαού».

Είναι χαρακτηριστικό της συζήτησης ότι η «μετριοπαθής» πτέρυγα του ισραηλινού πολιτικού συστήματος, που διαφωνεί με το μέτρο ως ακραίο, υποστηρίζει τη φόρμουλα «όχι περισσότερο εβραϊκό απ’ ό,τι δημοκρατικό, όχι περισσότερο δημοκρατικό απ’ ό,τι εβραϊκό». Το δεύτερο σκέλος τα λέει όλα για το πρόβλημα της φύσης του σιωνιστικού κράτος.  

Όλη αυτή η στρατηγική ίσως στοχεύει μόνο στον «εσωτερικό εχθρό». Όμως ο ηγέτης των Εργατικών συνέδεσε την κριτική του στον Βασικό Νόμο με μια άλλη προοπτική: «Δυστυχώς, η διπλωματική καταστροφή που προκαλεί ο Νετανιάχου θα οδηγήσει το Ισραήλ να χάσει την εβραϊκή πλειοψηφία και να γίνει διεθνικό κράτος. Αυτό το δυστυχές γεγονός δεν μπορεί να το κρύψει κανένας νόμος». Στην ουσία προβλέπει τον οριστικό θάνατο των διαπραγματεύσεων που θα οδηγήσει (ντε φάκτο) σε ένα κράτος, το Ισραήλ, που θα κληθεί να διαχειριστεί εκατομμύρια Παλαιστίνιους κατοίκους στην επικράτειά του και υπονοεί πως οι κινήσεις του Νετανιάχου είναι προσπάθεια «οχύρωσης» του καθεστώτος διακρίσεων για να αντιμετωπίσει αυτήν την «δημογραφική απειλή».

Είναι ίσως μια από τις λύσεις που επεξεργάζεται το πολιτικό προσωπικό του Ισραήλ: Ένα Απαρτχάιντ σε όλη την ιστορική Παλαιστίνη. Η δική μας πλευρά απέναντι στο θάνατο των διαπραγματεύσεων έχει να προβάλει ξανά την λύση ενός δημοκρατικού κράτους, με ίσα δικαιώματα για Άραβες και Εβραίους σε όλη την ιστορική Παλαιστίνη.