Ένα γκράφιτι πλανάται πάνω από την πόλη

Λίγες μέρες πριν «σο­κα­ρι­στή­κα­με»  με  το γι­γά­ντιο γκρά­φι­τι που εν μια νυκτί κα­τέ­λα­βε τους τοί­χους του ιστο­ρι­κού κτι­ρί­ου του Πο­λυ­τε­χνεί­ου, Πα­τη­σί­ων και Στουρ­νά­ρη γωνία. Για άλ­λους η τέχνη και για άλ­λους η «μουν­τζού­ρα» στά­θη­κε η αφορ­μή για να ξα­να­θυ­μη­θού­με το πο­λυ­τε­χνείο και την ιστο­ρία του, για να θυ­μώ­σου­με,  όχι τε­λι­κά για το ίδιο το γκρά­φι­τι αλλά για την ιστο­ρι­κή και συλ­λο­γι­κή μνήμη που ξε­θω­ριά­ζει. Αυτό επι­τε­λέ­στη­κε ανε­ξάρ­τη­τα από την πρό­θε­ση των ίδιων των καλ­λι­τε­χνών. Η πράξη έγινε και προ­κά­λε­σε αντι­δρά­σεις που οι καλ­λι­τέ­χνες δεν μπο­ρού­σαν πια να ελέγ­ξουν. 

Η street art και τα όρια της είναι ένα  ση­μα­ντι­κό ζή­τη­μα. Αυτές τις μέρες ανα­ρω­τή­θη­καν πολ­λοί  ποιος θα μπο­ρού­σε να στα­μα­τή­σει τους καλ­λι­τέ­χνες από το να ζω­γρα­φί­σουν ακόμα και τον ίδιο τον παρ­θε­νώ­να.  Ας μη μπού­με στον πει­ρα­σμό να τους θυ­μή­σου­με ότι κά­πο­τε όλα τα λευκά αρ­χαία μνη­μεία και αγάλ­μα­τα ήταν χρω­μα­τι­στά και ζω­γρα­φι­σμέ­να και ότι το λευκό τους χρώμα είναι απλά το ση­μά­δι του χρό­νου που τα άλ­λα­ξε. 

Ας μεί­νου­με στο πο­λυ­τε­χνείο και στην μο­να­δι­κή του αξία. Γιατί το πο­λυ­τε­χνείο αντί­θε­τα με τον παρ­θε­νώ­να, είναι ένα «μνη­μείο», ένα σύμ­βο­λο της αρι­στε­ράς. Ένα κτί­ριο μέσα στην πόλη, που δεν είναι του­ρι­στι­κή ατρα­ξιόν και που δεν πε­ρι­λαμ­βά­νε­ται στη λίστα με τα εφτά θαύ­μα­τα του κό­σμου. «Το πο­λυ­τε­χνείο ζει» φω­νά­ζουν οι άν­θρω­ποι κάθε χρόνο δια­δη­λώ­νο­ντας στην επέ­τειο της εξέ­γερ­σης. 

Πολ­λοί από αυ­τούς που σο­κά­ρο­νται τώρα, είναι οι πρώην κυ­βερ­νώ­ντες και οι υπο­στη­ρι­χτές τους που φω­νά­ζουν με πάθος εδώ και χρό­νια ότι τέ­λειω­σε η με­τα­πο­λί­τευ­ση, που ζη­τούν την κα­τάρ­γη­ση του ασύ­λου, που απα­ξί­ω­σαν το πο­λυ­τε­χνείο και όλα τα πα­νε­πι­στή­μια της χώρας, που άφη­σαν το κτί­ριο να ρη­μά­ξει, που υπο­βάθ­μι­σαν την πε­ριο­χή γύρω από αυτό και άφη­σαν  ολό­κλη­ρο το κέ­ντρο της Αθή­νας, να βυ­θι­στεί στην φτώ­χεια και την πα­ρακ­μή, που επέ­λε­ξαν συ­νει­δη­τά να συ­νη­θί­σει η κοι­νω­νία την αργή πα­ρακ­μή, την ασχή­μια που συμ­βαί­νει αργά, μέρα με τη μέρα, χρόνο με το χρόνο, δε­κα­ε­τία τη δε­κα­ε­τία. 

Αντί­θε­τα η  ασπρό­μαυ­ρη ζω­γρα­φιά πάνω στο κτί­ριο του πο­λυ­τε­χνεί­ου ουρ­λιά­ζει «εδώ πο­λυ­τε­χνείο, εδώ πο­λυ­τε­χνείο». Συ­νή­θως τα ουρ­λια­χτά δεν είναι όμορ­φα, είναι τρο­μα­χτι­κά γιατί αυτός είναι ο ρόλος τους. Να ζη­τούν βο­ή­θεια. Αυτό κα­τά­φε­ρε το εν λόγω γκρά­φι­τι. Να μας θυ­μί­σει να θυ­μό­μα­στε το πο­λυ­τε­χνείο. Η βίαιη πα­ρέμ­βα­ση στους τοί­χους του, προ­σπά­θη­σε να ανα­κό­ψει τη φθορά που έχου­με συ­νη­θί­σει και που δεν είναι λι­γό­τε­ρο βίαιη. Προ­σπά­θη­σε να ανα­σύ­ρει το κτί­ριο όχι ως ύλη αλλά ως σύμ­βο­λο από τη λήθη. Οι καλ­λι­τέ­χνες, οι δρά­στες, οι άν­θρω­ποι που το ζω­γρά­φι­σαν επέ­λε­ξαν μια οποια­δή­πο­τε ημε­ρο­μη­νία και όχι  τη 17η Νο­έμ­βρη. Την επέ­τειο την πε­ρι­μέ­νου­με, την τα­ξι­νο­μού­με. Η συ­νε­χής μνήμη όμως έρ­χε­ται απρό­σκλη­τη, επι­βάλ­λει την πα­ρου­σία της. Και πόσο ευ­τυ­χι­σμέ­νοι θα πρέ­πει να εί­μα­στε που η μνήμη αυτή επέ­στρε­ψε σε μια ιστο­ρι­κή εποχή, στην εποχή της νέας κυ­βέρ­νη­σης. Θυ­μί­ζο­ντας ίσως και σε αυτήν τις ρή­ξεις που πρέ­πει να κάνει, τα όρια που πρέ­πει να σπά­σει, το πο­λυ­τε­χνείο που έχει να δι­καιώ­σει, το ψω­μί-παι­δεία-ελευ­θε­ρί­α­για το οποίο πρέ­πει να πα­λέ­ψει. 

Κοι­τώ­ντας το κτί­ριο δεν μπο­ρού­με παρά να θυ­μη­θού­με τους φοι­τη­τές και τις φοι­τή­τριες, τους μα­θη­τές, τους νέους ερ­γα­ζό­με­νους-ες που το 1973 έγρα­φαν στους τοί­χους του,  «επα­νά­στα­ση λαέ» και «κάτω η χού­ντα», σε αυ­τούς που έγρα­φαν συν­θή­μα­τα στα τρό­λει που περ­νού­σαν από την πα­τη­σί­ων, σε αυ­τούς που χρη­σι­μο­ποι­ή­σαν το κτί­ριο ως μέσο και ως κα­τα­φύ­γιο για  να ανα­τρέ­ψουν τη χού­ντα, σε αυ­τούς που το άλ­λα­ξαν και του  ξα­να­έ­δω­σαν ζωή. 

Σή­με­ρα, χρό­νια μετά ξυ­πνώ­ντας η πόλη και αντι­κρύ­ζο­ντας το μουν­τζου­ρω­μέ­νο, πλη­γω­μέ­νο  κτί­ριο, κα­λεί­ται να συ­νει­δη­το­ποι­ή­σει ότι τα σύμ­βο­λα χρειά­ζο­νται επα­να­νοη­μα­το­δό­τη­ση για να ξα­να­πο­κτή­σουν ζωή. Το κτί­ριο χρη­σι­μο­ποι­ή­θη­κε ως καμ­βάς, απο­κα­λύ­πτω­ντας μας  ότι μπο­ρού­με να γρά­ψου­με και­νού­ρια συν­θή­μα­τα πάνω του, ότι είναι ζω­ντα­νό,  ότι το πο­λυ­τε­χνείο είναι εδώ. 

Η ανα­κοί­νω­ση του υπουρ­γεί­ου παι­δεί­ας, πο­λι­τι­σμού και θρη­σκευ­μά­των ανα­φέ­ρει  στην ανα­κοί­νω­ση του με­τα­ξύ άλλων  ότι «οι εκ­φρά­σεις αυ­θόρ­μη­της τέ­χνης της νέας γε­νιάς -όσο σε­βα­στές και αν εί­ναι- απαι­τούν όρια και μέτρο.» Αυτά τα όρια και το μέτρο, μας καλεί το φά­ντα­σμα του πο­λυ­τε­χνεί­ου να ξε­πε­ρά­σου­με, για να δώ­σου­με νόημα σε αυτό το «οι εξε­γέρ­σεις δεν μπαί­νουν στα μου­σεία». 

Έχο­ντας πει, αυτά, γί­νε­ται πια σαφές, ότι η συ­ζή­τη­ση δεν γί­νε­ται για το αν μας αρέ­σει το γκρά­φι­τι. Δεν ζω­γρα­φί­στη­κε για να είναι ωραίο άλ­λω­στε.  Στά­θη­κε όμως η αφορ­μή να γίνει ορατό το ίδιο το πο­λυ­τε­χνείο.  Χρειά­στη­κε αυτό το γκρά­φι­τι για να να δια­βά­σει την ιστο­ρία του πο­λυ­τε­χνεί­ου και κυ­ρί­ως να ομο­λο­γή­σει ότι δεν ήξερε πολλά,   ο 17 χρο­νος Πέ­τρος , μα­θη­τής της τρί­της λυ­κεί­ου και ας είχε πα­ρα­στεί όπως όλοι οι μα­θη­τές και οι μα­θή­τριες σε δε­κά­δες επε­τεια­κές εκ­δη­λώ­σεις για το πο­λυ­τε­χνείο στο σχο­λείο του. 

«Η πάλη του αν­θρώ­που ενα­ντί­ον της εξου­σί­ας είναι η πάλη της μνή­μης ενα­ντί­ον της λήθης» γρά­φει ο Κού­ντε­ρα. Οι σκα­λω­σιές επι­διόρ­θω­σης έχουν στη­θεί και αυτές τις ώρες σβή­νε­ται το γρά­φι­τι από το κτί­ριο. Ας αρ­χί­σου­με να σκε­φτό­μα­στε τι και­νού­ριο θα γρά­ψου­με πάνω του, πριν η λήθη ξα­να­νι­κή­σει την μνήμη.