15 Φλεβάρη 2003: «Το µεγαλύτερο γεγονός διαµαρτυρίας στην ανθρώπινη ιστορία»

Η ηµέρα αυτή  χαρακτηρίστηκε από τους ερευνητές  κοινωνικών κινηµάτων και το διεθνή Τύπο της εποχής ως «το µεγαλύτερο γεγονός διαµαρτυρίας στην ανθρώπινη ιστορία».

Σύµφωνα µε το BBC, έξι έως δέκα εκατοµµύρια άνθρωποι συµµετείχαν σε διαδηλώσεις σε έως και εξήντα χώρες του κόσµου το Σαββατοκύριακο 15 και 16 Φεβρουαρίου 2003. Οι µεγαλύτερες διαδηλώσεις έγιναν στην Ευρώπη. Τρία εκατοµµύρια στη Ρώµη, 1,5 εκατοµµύριο στη Μαδρίτη, πολλές δεκάδες χιλιάδες στο Σύνταγµα, βγήκαν στους δρόµους ενάντια στην επικείµενη εισβολή στο Ιράκ.

Στις 28/2 σχολεία και πανεπιστήµια έκλεισαν µε αντιπολεµική πανεκπαιδευτική απεργία. Ακολούθησαν διαδηλώσεις στο Πεντάγωνο και τη βάση της Σούδας, ενάντια στην ελληνική εµπλοκή («το αίµα του Ιράκ στα χέρια σου Σηµίτη, που έδωσες τη Σούδα, στον µπάτσο του πλανήτη»…) και τις διευκολύνσεις προς τη «συµµαχία των προθύµων» που ετοιµαζόταν να αιµατοκυλίσει µετά το Αφγανιστάν και το Ιράκ. 

Με την έναρξη του πολέµου στο Ιράκ, στις 20/3, χιλιάδες µαθητές κατέλαβαν τα σχολεία τους και διαδήλωσαν σε κάθε πόλη της χώρας. ΓΣΕΕ και ΑΔΕΔΥ κηρύσσουν στάση εργασίας ενάντια στον πόλεµο στις 21 Μάρτη και οι δρόµοι γεµίζουν και πάλι, µε αντιπολεµικές ιαχές. Στις 29/3 θα πραγµατοποιηθεί  αντιπολεµική συναυλία µε τη συµµετοχή πολλών καλλιτεχνών και µουσικών συγκροτηµάτων.

Οι πορείες της εποχής προς την αµερικανική πρεσβεία, µε ενδιάµεση στάση τα γραφεία της ΕΕ και τη βρετανική πρεσβεία (του στενού συµµάχου των ΗΠΑ, Τ. Μπλερ), θα µείνουν στην ιστορία για τη µαζικότητα και το δυναµισµό τους. Θα ξεπεραστούν µόνο από τις µεγαλειώδεις αντιµνηµονιακές κινητοποιήσεις του 2010-13.

Ιµπεριαλισµός

Μετά την επίθεση στους Δίδυµους Πύργους, ο τότε πρόεδρος των ΗΠΑ Τζ. Μπους Τζούνιορ κήρυξε τον πόλεµο στο Αφγανιστάν, στο πλαίσιο του «πολέµου ενάντια στην τροµοκρατία». Η κατοχή του Ιράκ, µιας χώρας που δεν είχε καµία απολύτως σχέση µε την επίθεση στις 11 Σεπτέµβρη, θα έβαζε τις ΗΠΑ σε πλεονεκτικότερη θέση απέναντι στους παγκόσµιους ανταγωνιστές τους όσον αφορά τον έλεγχο της Μέσης Ανατολής. Ο «προληπτικός πόλεµος» της κυβέρνησης Μπους, έκρινε κάθε πρόσχηµα περί «διεθνούς δικαίου» ή της «νοµιµότητας» των αποφάσεων του ΟΗΕ, ως περιττή πολυτέλεια. Η «καουµπόικη» εξωτερική πολιτική δεν ήταν προσωπικό χαρακτηριστικό του Μπους. Αντιπροσώπευε την εποχή της παγκόσµιας κυριαρχίας του αµερικανικού ιµπεριαλισµού, όπως αυτή είχε διαµορφωθεί από το 1989 και έπειτα.

Με πρώτο βήµα την ανατροπή των Ταλιµπάν στο Αφγανιστάν και καθοριστικό «σκαλοπάτι» την κατοχή του Ιράκ, σειρά θα έπαιρνε η Συρία και το Ιράν. Το σχέδιο πήρε το µεγαλεπήβολο όνοµα «νέα Μέση Ανατολή». Το όνοµα της στρατιωτικής επιχείρησης στο Ιράκ -«Σοκ και Δέος»- δεν αποκάλυπτε µόνο την τακτική στο ίδιο το Ιράκ, αλλά και τον τρόπο µε τον οποίο θα προχωρούσε συνολικά η «ανάπλαση» του αραβοµουσουλµανικού κόσµου. Το αίσθηµα κυριαρχίας της αµερικανικής αστικής τάξης απέναντι στους ανταγωνιστές της, καθοδηγούσε εκείνη την εποχή τις επιλογές των «γερακιών» στο Λευκό Οίκο και το Πεντάγωνο. Η υποχώρηση του αµερικανικού ιµπεριαλισµού και η ανάδυση ενός πολυπολικού και πιο απρόβλεπτου κόσµου, δεν είχε ακόµα αρχίσει να συντελείται.

Ο «ένοπλος εκδηµοκρατισµός» του Ιράκ απέτυχε παταγωδώς. Από το χάος που προκλήθηκε και τη βαρβαρότητα της αµερικανικής κατοχής, γεννήθηκε η ιρακινή αντίσταση, αλλά και ένας αιµατηρός εµφύλιος, µε υποδαύλιση του θρησκευτικού µίσους. Μέσα σε αυτές τις συνθήκες, φονταµενταλιστικές οργανώσεις, όπως το ISIS, έφτασαν να ελέγχουν ολόκληρες περιοχές και να καταπιέζουν βάναυσα τους «άπιστους» ντόπιους. Το Δεκέµβρη του 2011, οι τελευταίοι Αµερικανοί φαντάροι αποχωρούσαν ηττηµένοι από το Ιράκ, χωρίς να έχει επιτευχθεί ούτε ένας από τους στόχους της εισβολής.

Αντίκτυπος

Οι εικόνες της κατεστραµµένης από τους αµερικανικούς πυραύλους αγοράς της Βαγδάτης, των ακρωτηριασµένων παιδιών στα νοσοκοµεία, των απελπισµένων, διψασµένων και πεινασµένων κατοίκων των πόλεων του νότιου Ιράκ αποκάλυπταν το πραγµατικό-αποτρόπαιο πρόσωπο του πολέµου των ΗΠΑ και των συµµάχων τους και τροφοδοτούσαν το αντιπολεµικό αίσθηµα. Ο πόλεµος διεξαγόταν κατά του ιρακινού πληθυσµού στο σύνολό του (όπως και µε τις πολυετείς κυρώσεις νωρίτερα) και όχι µόνο κατά του καθεστώτος του Σαντάµ Χουσεΐν.

Το κλίµα τροµοϋστερίας που καλλιεργούσαν τα επιτελεία των κρατούντων και τα συστηµικά ΜΜΕ, είχε αποκρουστεί από την µαζική κινητοποίηση εκατοµµυρίων ανθρώπων. Ένα πολύµορφο κίνηµα που «έσπασε» την κοινωνική  συναίνεση ακόµη και µέσα στην καρδιά της ιµπεριαλιστικής µητρόπολης, των ίδιων των ΗΠΑ. Που ξεσκέπασε την υποκρισία των δυτικοευρωπαϊκών δυνάµεων (Γαλλίας, Γερµανίας) οι οποίες διαφωνούσαν µε αυτό τον πόλεµο, επειδή είχαν αποκλειστεί από τις ΗΠΑ, στη µοιρασιά της περιοχής.

Το ίδιο και η τότε ελληνική κυβέρνηση Σηµίτη, που ασκούσε εκείνη τη χρονιά την 6µηνη προεδρία της ΕΕ. Διακήρυττε ότι είναι υπέρ της ειρήνης και ταυτόχρονα παρείχε κάθε διευκόλυνση στην επέµβαση των Αµερικάνων στο Ιράκ, κυρίως από τη Σούδα. Για αυτό και οι διαδηλώσεις ενάντια στην ελληνική προεδρία και τη νεοφιλελεύθερη Ευρώπη (Αθήνα, Ναύπλιο, Θεσσαλονίκη) το 2003, είχαν έντονο αντιπολεµικό στίγµα, ενώ πολλές φορές δέχτηκαν την καταστολή από τα ΜΑΤ του «εκσυγχρονιστικού» ΠΑΣΟΚ. Παρόλα αυτά απέτρεψαν τη βαθύτερη συµµετοχή του ελληνικού κράτους στην ιµπεριαλιστική επέµβαση στο Ιράκ.

Φόρουµ

Οι αναφορές των εφηµερίδων της εποχής, υπερτονίζουν τη σηµασία του ίντερνετ στην επιτυχία της 15 Φλεβάρη. Παρά τη συµβολή του νέου µέσου στην επιτυχία της παγκόσµιας κινητοποίησης, καθοριστική ήταν η δράση «από τα κάτω» χιλιάδων ακτιβιστών, κινηµατικών δικτύων, συνδικάτων, οργανώσεων και κοµµάτων της Αριστεράς. Και ειδικά των δυνάµεων που είχαν βρεθεί στην πρώτη γραµµή του διεθνούς κινήµατος ενάντια στη νεοφιλελεύθερη καπιταλιστική παγκοσµιοποίηση, µε τις εµβληµατικές µέρες δράσης στο Σιάτλ το 1999, την Πράγα το 2000, τη Γένοβα το 2021 και κεντρικό σύνθηµα το «ένας άλλος κόσµος είναι εφικτός!».

Οι διοργανώσεις των Φόρουµ προέκυψαν σαν ανάγκη καλύτερης συζήτησης, συντονισµού και προγραµµατισµού του διεθνούς κινήµατος.  Η πρώτη συνάντηση του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Φόρουµ, το Νοέµβριο του 2002 στη Φλωρεντία, όρισε την 15η Φλεβάρη σαν ηµέρα παγκόσµιας αντιπολεµικής δράσης. Το αντιπολεµικό κίνηµα ήδη είχε αναλάβει δράση ενάντια στον πόλεµο στο Αφγανιστάν. Κάποιες δυνάµεις αντέδρασαν µε αµφιταλαντεύσεις: ο Συνασπισµός εδώ, ή το ATTAC στράφηκαν στη γραµµή των «ίσων αποστάσεων». Η εισβολή στο Ιράκ, έκανε την αντιµετώπιση του ιµπεριαλισµού και του πολέµου απολύτως κεντρικό ζήτηµα, παρά τις θεωρίες περί «Αυτοκρατορίας» και µιας κάποιας «παγκόσµιας µορφής κυριαρχία» που ήταν αρκετά διαδοµένες στο κίνηµα τότε.

Τελικά, το διεθνές κίνηµα κατόρθωσε να συνεννοηθεί και να οργανώσει µεγάλες και συντονισµένες αντιπολεµικές διαδηλώσεις, πρωτοφανούς µεγέθους και σηµαντικής ορµής. Παρόλο που δεν έφτασαν για να ακυρώσουν ή για να σταµατήσουν τον πόλεµο, ύψωσε το δικό του ανάστηµα, αµφισβήτησε την κυριαρχία των ισχυρών και έπεισε εκατοµµύρια ότι ο ιµπεριαλισµός δεν είναι ανίκητος. Ότι η µόνη πραγµατική υπερδύναµη είναι οι λαοί και η απόφασή τους να παλέψουν ενάντια στον πόλεµο, στον νεοφιλελευθερισµό και τον ρατσισµό.

Ταυτόχρονα, η αντιπολεµική πάλη συνέβαλε στη διαµόρφωση µιας νέας γενιάς αγωνιστών-τριών που πύκνωσαν τις γραµµές του στρατοπέδου µας, στις µάχες της επόµενης περιόδου, εδώ και διεθνώς: άρθρο 16 και καταλήψεις για τους νόµους Γιαννάκου, λιτότητα διακυβέρνησης Κώστα Καραµανλή στην Ελλάδα, «Όχι» στο Ευρωσύνταγµα και σύµφωνο πρώτης απασχόλησης στη Γαλλία, αναβρασµός και «ροζ» κύµα στη Λατινική Αµερική, αλληλεγγύη στην Παλαιστίνη κλπ.

Αριστερά

Οι παραπάνω εµπειρίες υπήρξαν επίσης κοµβικές για την κουλτούρα της ριζοσπαστικής και αντικαπιταλιστικής Αριστεράς, στην Ελλάδα. Μια κουλτούρα διαλόγου και σεβασµού στην διαφορετική άποψη µέσα από την σύνθεση, µια κουλτούρα κοινής δράσης και µιας διαλεκτικής σχέσης των κινηµάτων µε το πολιτικό υποκείµενο. Πάντα µαζί µε το αίτηµα για την ενότητα της Αριστεράς (και) στο πολιτικό πεδίο. Ένας από τους πιο σηµαντικούς σταθµούς σε αυτή την διαδροµή υπήρξε και η δράση του Ελληνικού Κοινωνικού Φόρουµ ιδιαίτερα κατά το εξάµηνο της ελληνικής προεδρίας της ΕΕ το 2003. Οι δυνάµεις που συγκρότησαν τον πρώτο ΣΥΡΙΖΑ έκαναν τα πρώτα κοινά τους βήµατα µέσα σε αυτές τις διεργασίες.

Σήµερα, στον καιρό της «πολυκρίσης» του καπιταλισµού και της όξυνσης του ιµπεριαλιστικού ανταγωνισµού, που οδηγούν την ανθρωπότητα στην πολεµική, κοινωνική και οικολογική καταστροφή, η οικοδόµηση της µαζικής αντίστασης και της αριστερής απάντησης στη βαρβαρότητα, είναι η µόνη ελπιδοφόρα προοπτική για τον κόσµο µας. Σήµερα, περισσότερο από κάθε άλλη φορά, µπροστά στις µεγάλες προκλήσεις που έχουµε µπροστά µας, χρειάζεται να διδαχθούµε από τα θετικά στοιχεία του 2003. Τόσο για τον τρόπο αποτελεσµατικής δράσης ενάντια στον πόλεµο, τη φτώχεια και τον ρατσισµό, όσο και για τη µεθοδολογία ανασυγκρότησης της µαχητικής Αριστεράς.

*Αναδημοσίευση από την Εργατική Αριστερά