Αρχές Σεπτέμβρη και μια ακόμη ακαδημαϊκή χρονιά ήταν έτοιμη να ξεκινήσει για τα πανεπιστήμια με επαναληπτικές εξεταστικές και καμία ένδειξη για τα γνωστά «τερτίπια» των φοιτητών με καταλήψεις και κλεισίματα σχολών. Αρχές Σεπτέμβρη και η κυβέρνηση λαμβάνει και πάλι μνημονιακά μέτρα για να ικανοποιήσει τους δανειστές μας, μέτρα που μάλιστα βλάπτουν μια χούφτα ανθρώπων που δεν τους υπολογίζει πολύ και κανείς. Αρχές Σεπτέμβρη και περίπου 1500 διοικητικοί υπάλληλοι από το ΕΜΠ και το ΕΚΠΑ μπαίνουν σε καθεστώς απόλυσης, χωρίς καν να γνωρίζουν τα ακριβή ονόματα.
Αρχές Σεπτέμβρη λοιπόν και αυτή η χούφτα ανθρώπων ξεκινάει έναν αγώνα που διήρκησε 3 μήνες, με μια από τις μακρύτερες απεργίες που έχουν γίνει στα χρόνια του μνημονίου. Αρχές Δεκέμβρη τώρα και αυτή η απεργία, αυτή η χούφτα ανθρώπων που για 3 μήνες πίεσε όσο τίποτα άλλο την κυβέρνηση, που έκανε όλο τον κόσμο να μιλάει για αυτή, μετά από οξύνσεις και υφέσεις φτάνει στο τέλος της και μάλλον κάπως απότομα και άδοξα. Η τάξη επανέρχεται, τα ιδρύματα επαναλειτουργούν και επανδρώνονται από φοιτητές που τρέχουν να γυρίσουν στην κανονικότητα τους. Όλα καλά μέχρι εδώ, αλλά για ποια «κανονικότητα» μιλάμε; Είμαστε πίσω στη μέρα 1 σα να μη συνέβη τίποτα; Για να απαντήσουμε σε αυτά τα ερωτήματα καλύτερα να πάρουμε τα πράγματα από την αρχή…
Είμαστε 3 μήνες πριν και στις 6 Σεπτέμβρη οι διοικητικοί του ΕΜΠ και ΕΚΠΑ κηρύττουν απεργία διαρκείας την ίδια στιγμή που ξεκινάει και η πολλά υποσχόμενη απεργία της ΟΛΜΕ. Ένας κλάδος που δεν έχει ξαναβγεί ποτέ σε απεργία ξαφνικά παρακολουθούμε άναυδοι να πρωτοστατεί σε έναν αγώνα που υπερασπίζεται τα εργασιακά δικαιώματα, και γενικότερα τα δημόσια αγαθα. Στηριζόμενοι στο στοιχείο του αυθορμητισμού, οι εργαζόμενοι με πολύ καλά αντανακλαστικά μορφοποιούν γρήγορα τα αιτήματα τους: κατάργηση της Κοινής Υπουργικής Απόφασης στα πανεπιστήμια και δημόσια και δωρεάν παιδεία για όλους. Με αποφάσεις για περιφρούρηση των κτηρίων και εξώστρεφες δράσεις και παρά την διακοπή της απεργίας από την ΟΛΜΕ, η απεργία αυτή επιδιώκει να γίνει ο χείμαρρος που θα παρασύρει τις μνημονιακές πολιτικές της κυβέρνησης και θα κερδίσει την πρώτη ουσιαστική νίκη στα χρόνια του μνημονίου.
Οι εξελίξεις αυτές είχαν αντίκτυπο σε όλη την πανεπιστημιακή κοινότητα. Σύντομα στον αγώνα των εργαζομένων ρίχτηκαν οι καθηγητές των ιδρυμάτων με απεργίες και στο δικό τους τομέα. Τα αμφιθέατρα ξαναγέμισαν, οι φοιτητικοί σύλλογοι (κυρίως του ΕΜΠ) δραστηριοποιήθηκαν μετά από πολύ καιρό αδράνειας και πήραν αγωνιστικές αποφάσεις στηρίζοντας τον αγώνα των διοικητικών. Ο λόγος; Δεν είναι μόνο ότι 1500 άνθρωποι θα βρίσκονταν στο δρόμο ψάχνοντας για δουλειά, δεν είναι μόνο μια ένδειξη αλληλεγγύης ανθρωπιστικού περιεχομένου, είναι η κοινή συνειδητοποίηση ότι τα μέτρα αυτά θα αποτελέσουν την αρχή του τέλους για τη δημόσια εκπαίδευση.
Αυτό ακριβώς είναι που οδήγησε και σε μια από τις σημαντικότερες καινοτομίες της απεργίας αυτής, τα κοινά συντονιστικά εργαζομένων, καθηγητών και φοιτητών. Τα συντονιστικά αυτά δειλά δειλά στην αρχή (μιας και πρώτη φορά συνέβαινε κάτι τέτοιο) και ορμητικά στη συνέχεια, με πρόταγμα την άρση της ΚΥΑ και την προάσπιση της δημόσιας και δωρεάν παιδείας, αποτέλεσαν το ενιαίο μέτωπο απέναντι στην κυβέρνηση και τις πολιτικές της.
Στους 3 αυτούς μήνες το Υπουργείο και η κυβέρνηση κατέβαλαν τρομακτικές προσπάθειες για να απομονώσουν και να καταστείλουν την απεργία. Το αρχικό «lockout» των ΜΜΕ οπού δεν αναφερόταν τίποτα για την απεργία ακολούθησαν απειλές για επίταξη των εργαζομένων, εισβολές των ΜΑΤ στις σχολές, προβολή “αγανακτισμένων” φοιτητών που θέλουν επιτέλους να γραφτούν στις σχολές τους ή να αρχίσουν τα μαθήματα τους, μέχρι και προσπάθεια εκ των έσω σπασίματος του μετώπου των εργαζομένων με συμπλήρωση πλατφορμών και ατομική αξιολόγηση του καθενός. Παρόλα αυτά ο αγώνας των εργαζομένων έμοιαζε ανυποχώρητος.
Τελικά τη λήξη του ήρθε να φέρει κάτι διαφορετικό. Ο υπουργός παιδείας κάνοντας πίσω σε προηγούμενες δηλώσεις για κανέναν διάλογο με τους απεργούς και σε ένδειξη «καλής θέλησης» από μεριάς του πρότεινε μια συμφωνία: την ανταλλαγή της διαθεσιμότητας των εργαζομένων με τη θέσπιση των οργανισμών στα ιδρύματα. Μετά από 3 μήνες απεργίας και τη λογική της «ηρωικής ήττας» να καλλιεργείται εδώ και καιρό από τις συνδικαλιστικές ηγεσίες (και της αριστεράς), οι εργαζόμενοι του ΕΜΠ σε μια fast track συνέλευση που μεθοδεύτηκε και από γραφειοκρατικές διαδικασίες πάτησαν τη μπανανόφλουδα που πέταξε ο υπουργός και ψήφισαν την αναστολή της απεργίας. Οι συνδικαλιστικές ηγεσίες έσπευσαν να μιλήσουν για μεγάλη νίκη και μάλιστα την πρώτη στα χρόνια του μνημονίου. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η απόφαση της ομοσπονδίας των εργαζομένων, η οποία έκρινε το πακέτο του υπουργού ως «πολύ καλό για να είναι αληθινό» και παρουσιάστηκε ως ομόφωνη ενώ στην πραγματικότητα ήταν σύμπραξη των ΠΑΣΚΕ,ΔΑΚΕ και ΠΑΜΕ, ενώ οι συνδικαλιστικές δυνάμεις των ΣΥΡΙΖΑ και ΑΝΤΑΡΣΥΑ δεν είχαν παραστεί στη διαδικασία. Ήταν όμως όντως νίκη;
Για να απαντήσουμε, ας εξετάσουμε καλύτερα τη περιέχει το πακέτο αυτό που προτείνει ο υπουργός. Με τη σύσταση των οργανισμών στις σχολές ουσιαστικά έχουμε ένα νέο μοντέλο διοίκησης στα ιδρύματα. Το νέο αυτό μοντέλο, όπως και κάθε νέο μοντέλο που δημιουργείται, λειτουργεί σύμφωνα με τον ισχύοντα νόμο. Στην παρούσα περίπτωση νόμος αυτός είναι ο περίφημος 4009 ή αλλιώς ο νόμος Διαμαντοπούλου. Ο νόμος αυτός προϋποθέτει τη σύσταση εσωτερικών κανονισμών στις σχολές, όπου αυτοί με τη σειρά τους αλλάζουν εντελώς το πανεπιστήμιο όπως το ξέραμε. Διάσπαση του ενιαίου πτυχίου σε barchelor kai master, δίδακτρα, διαγραφές φοιτητών, ν + 2 χρόνια σπουδών είναι μόνο κάποια από τα μέτρα που προμηνύει ο νόμος. Όπως καταλαβαίνουμε το δημόσιο και δωρεάν πανεπιστήμιο θα είναι πια παρελθόν και η ιδιωτικοποίηση καλά κρατεί.
Ταυτόχρονα η συμφωνία προβλέπει την ανακατανομή των εργαζομένων (ποιων και που;) στα ιδρύματα μόνο στα πλαίσια των οργανισμών και υπό καθεστώς διαθεσιμότητας με το 75% του μισθού τους, χωρίς ταυτόχρονα να υπάρχει καμιά εγγύηση για το ότι δε θα απολυθούν στο επόμενο κύμα απολύσεων, ενώ για τους επόμενους 2 μήνες δε θα μπορούν να δουλέψουν, καθώς όντας σε καθεστώς διαθεσιμότητας θα έχουν νομικές κυρώσεις.
Εδώ λοιπόν έγκειται και η μεγάλη ντρίμπλα του υπουργού. Με τη συμφωνία αυτή ταυτίζει τις πιθανές θέσεις δουλειάς των εργαζομένων με τη σύσταση των οργανισμών και κατά συνέπεια των εσωτερικών κανονισμών θέτοντας τους έτσι στο αντίπαλο στρατόπεδο με τα συμφέροντα των οργανικών τους συμμάχων: τους/ις φοιτητές/τριες. Αν οι φοιτητές/τριες προσπαθήσουν να σταματήσουν τη δημιουργία των οργανισμών θα βρουν απέναντι τους τους εργαζομένους οι οποίοι θα θέλουν να κρατήσουν τη δουλειά τους, διακινδυνεύοντας έτσι να διαλύσουν όλα όσα κτίστηκαν σε αυτούς τους 3 μήνες κοινών αγώνων.
Επανερχόμαστε έτσι στο αρχικό μας ερώτημα: επιστροφή στην κανονικότητα τελικά; Από όλα τα παραπάνω μπορούμε να καταλάβουμε πως κάτι τέτοιο είναι αδύνατο. Με τους διοικητικούς σε διαθεσιμότητα τα πανεπιστήμια παραμένουν «κουτσά» μη μπορώντας να λειτουργήσουν κανονικά, οι οργανισμοί είναι πλέον προ των πυλών με τις διαδικασίες σύστασης τους να έχουν ξεκινήσει ήδη από την προηγούμενη βδομάδα, το φοιτητικό κίνημα μουδιασμένο και το βάρος των εξαμήνων να πέφτει από πάνω. Μεγάλη ευθύνη σε αυτό φέρνουν τόσο οι συνδικαλιστικές ηγεσίες του χώρου, με το ΠΑΜΕ στις συνελεύσεις εργαζομένων και την ΚΝΕ στις σχολές να υποδαυλίζουν την απεργία από καιρό, αλλά και η αριστερά εν γένει η οποία σε όλη τη διάρκεια του αγώνα υπήρξε ανίκανη να των συλλογικοποιήσει και να τον τραβήξει ένα βήμα παραπέρα. Η κατάσταση δύσκολη, αλλά το τελικό επίδικο του αγώνα δεν έχει κριθεί και μόνη λύση είναι η διαρκής επαγρύπνηση τόσο σε φοιτητές/τριες, όσο και σε εργαζομένους/ες και καθηγητές με σκοπό η απεργία να ξαναξεκινήσει μόλις καταστεί αναγκαίο. Ο αγώνας είναι ακόμη δυσκολότερος πλέον και καθήκον μας είναι να είμαστε έτοιμοι να θυμηθούμε μόλις χρειαστεί αυτό που μας έμαθαν αυτοί οι 3 μήνες: όταν βαδίζουν ενωμένοι, ακόμη και μια χούφτα ανθρώπων μπορεί να είναι η σπίθα που θα βάλει φωτιά στον κάμπο. Το αν θα γίνουμε αυτή η σπίθα είναι στο χέρι όλων μας.
