ΑΝΑΜΝΗΣΤΙΚΗ ΣΕΙΡΑ ΓΡΑΜΜΑΤΟΣΗΜΩΝ: ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΚΙΝΗΜΑ

Πα­ρα­κά­τω πα­ρου­σιά­ζου­με ένα συ­νο­πτι­κό χρο­νι­κό της πο­ρεί­ας του ελ­λη­νι­κού ερ­γα­τι­κού κι­νή­μα­τος και κά­ποια βιο­γρα­φι­κά στοι­χεία των προ­α­να­φερ­θέ­ντων αγω­νι­στών της ερ­γα­τι­κής τάξης.

ΣΥ­ΝΟ­ΠΤΙ­ΚΟ ΧΡΟ­ΝΙ­ΚΟ

Οι αγώ­νες της ερ­γα­τι­κής τάξης στην Ελ­λά­δα για τη διεκ­δί­κη­ση κα­λύ­τε­ρων συν­θη­κών ερ­γα­σί­ας και γε­νι­κά για μια κα­λύ­τε­ρη ζωή ξε­κι­νούν από τη δε­κα­ε­τία του 1870. Οι δύ­σκο­λες και εξο­ντω­τι­κές συν­θή­κες ερ­γα­σί­ας ώθη­σαν τους ερ­γα­ζό­με­νους στη δη­μιουρ­γία των πρώ­των σω­μα­τεί­ων. Από την πρώτη απερ­γία που ξέ­σπα­σε το 1879 στα ναυ­πη­γεία της Σύρου, στην Ερ­μού­πο­λη, μέχρι τους σύγ­χρο­νους ερ­γα­τι­κούς αγώ­νες, το ερ­γα­τι­κό-συν­δι­κα­λι­στι­κό κί­νη­μα έχει δώσει με­γά­λες μάχες και θυ­σί­ες, έχει δε­χτεί ήττες, όμως έχει ταυ­τό­χρο­να κα­τα­φέ­ρει με­γά­λες επι­τυ­χί­ες και νίκες, ανα­βι­βά­ζο­ντας την κοι­νω­νι­κή και πο­λι­τι­κή θέση του κό­σμου της ερ­γα­σί­ας σε υψη­λό­τε­ρα επί­πε­δα.

Σταθ­μό απο­τέ­λε­σε, τον Οκτώ­βριο του 1918, το Α΄ Πα­νελ­λα­δι­κό Συ­νέ­δριο της ΓΣΕΕ, το οποίο κα­τά­φε­ρε να συ­νε­νώ­σει το συν­δι­κα­λι­σμέ­νο προ­λε­τα­ριά­το κάτω από μια ενιαία ορ­γά­νω­ση. Με­τα­ξύ 1918-1936 γί­νο­νται πο­λυά­ριθ­μες απερ­για­κές κι­νη­το­ποι­ή­σεις με απο­κο­ρύ­φω­μα την ερ­γα­τι­κή εξέ­γερ­ση, τον Μάη του 1936, στη Θεσ­σα­λο­νί­κη.

Όμως, το συν­δι­κα­λι­στι­κό κί­νη­μα στην Ελ­λά­δα από την ίδρυ­σή του, ση­μα­δεύ­τη­κε από την εξέ­λι­ξη της πο­λι­τι­κής κα­τά­στα­σης του τόπου, η οποία χα­ρα­κτη­ρι­ζό­ταν από τον μη ομαλό πο­λι­τι­κό και κοι­νο­βου­λευ­τι­κό βίο. Το άμεσο απο­τέ­λε­σμα αυτών των εξε­λί­ξε­ων ήταν η –για με­γά­λο χρο­νι­κό διά­στη­μα– προ­σπά­θεια για την επι­βί­ω­ση και τη δια­τή­ρη­ση της αυ­το­νο­μί­ας των συν­δι­κά­των απέ­να­ντι στις κρα­τι­κές πα­ρεμ­βά­σεις, οι διώ­ξεις και οι φυ­λα­κί­σεις αγω­νι­στών, καθώς επί­σης ο ερ­γα­το­πα­τε­ρι­σμός, τα οποία ελάμ­βα­ναν χώρα από την εποχή του Με­σο­πο­λέ­μου, τους με­τεμ­φυ­λιο­πο­λε­μι­κούς χρό­νους, μέχρι και τη με­τα­πο­λι­τευ­τι­κή πε­ρί­ο­δο μετά το 1974. Μόνο με τον φι­λερ­γα­τι­κό νόμο 1264 του 1982, που ψή­φι­σε η τότε κυ­βέρ­νη­ση του ΠΑΣΟΚ, ξε­κι­νά μία νέα πε­ρί­ο­δος για τον εκ­δη­μο­κρα­τι­σμό των συν­δι­κά­των και την κα­το­χύ­ρω­ση των ελευ­θε­ριών του.

Τη δράση του ερ­γα­τι­κού κι­νή­μα­τος ανέ­κο­ψαν, προ­σω­ρι­νά, τα Μνη­μό­νια, ιδιαί­τε­ρα από το 2012, εξαι­τί­ας των οποί­ων συρ­ρι­κνώ­θη­κε το ερ­γα­τι­κό ει­σό­δη­μα, μειώ­θη­κε ή και εξα­φα­νί­στη­κε η προ­στα­σία των ερ­γα­ζο­μέ­νων, ενώ διο­γκώ­θη­κε η ανερ­γία και οι ανα­σφά­λι­στοι ερ­γα­ζό­με­νοι. Παρ’ όλα αυτά, το ερ­γα­τι­κό κί­νη­μα εξα­κο­λου­θεί να υπάρ­χει και να συ­νε­χί­ζει τον αγώνα του.

ΒΙΟ­ΓΡΑ­ΦΙ­ΚΑ ΣΤΟΙ­ΧΕΙΑ

Σω­τή­ρης Πα­ρα­σκευα­ΐ­δης: Είναι από τους πρώ­τους αγω­νι­στές του ερ­γα­τι­κού κι­νή­μα­τος στην Ελ­λά­δα. Πο­λι­τι­κο­ποι­ή­θη­κε μέσα από την οδυ­νη­ρή εμπει­ρία των αλ­λε­πάλ­λη­λων πο­λε­μι­κών πε­ρι­πε­τειών, κατά τη δε­κα­ε­τία 1912-22.  Στους πο­λέ­μους αυ­τούς έχασε τα δυο του αδέλ­φια, ενώ συμ­με­τεί­χε κι ο ίδιος ως στρα­τιώ­της. Ερ­γα­ζό­ταν ως ζα­χα­ρο­πλά­στης και είχε συν­δι­κα­λι­στι­κή δρα­στη­ριό­τη­τα. Ταυ­τό­χρο­να, συμ­με­τεί­χε στην Ένωση Πα­λαιών Πο­λε­μι­στών και Θυ­μά­των Στρα­τού της Αθή­νας, η οποία ανέ­πτυσ­σε αντι­πο­λε­μι­κή δράση, ενώ πρό­βαλ­λε και τα ζη­τή­μα­τα της επαγ­γελ­μα­τι­κής απο­κα­τά­στα­σης των απο­λυ­θέ­ντων στρα­τιω­τών. Την ίδια πε­ρί­ο­δο εντά­χθη­κε στο Τμήμα Αθή­νας της Ομο­σπον­δί­ας Κομ­μου­νι­στι­κών Νε­ο­λαιών Ελ­λά­δας (ΟΚΝΕ). Σκο­τώ­θη­κε την Πρω­το­μα­γιά του 1924, στη συ­γκέ­ντρω­ση που διορ­γά­νω­σε το Ερ­γα­τι­κό Κέ­ντρο Αθή­νας (ΕΚΑ), στην πλα­τεία Δη­μο­τι­κού Θε­ά­τρου (νυν Κο­τζιά), όταν οι δυ­νά­μεις κα­τα­στο­λής πήραν δια­τα­γή να δια­λύ­σουν τη συ­γκέ­ντρω­ση.

Τάσος Τού­σης: Γεν­νή­θη­κε στο Ασβε­στο­χώ­ρι. Το επάγ­γελ­μα του ήταν αυ­το­κι­νη­τι­στής. Πήρε μέρος στην ερ­γα­τι­κή εξέ­γερ­ση, τον Μάη του 1936, στη Θεσ­σα­λο­νί­κη. Οι αι­τί­ες της εξέ­γερ­σης ήταν η ακρί­βεια, οι χα­μη­λοί μι­σθοί και η αυ­ταρ­χι­κή συ­μπε­ρι­φο­ρά του κρά­τους. Η σπίθα άναψε από τους κα­πνερ­γά­τες, που είχαν ξε­κι­νή­σει απερ­γία από τις 29 Απρι­λί­ου. Μετά από 8 μέρες αγώνα, στις 9 Μαϊου, κη­ρύσ­σε­ται Γε­νι­κή Απερ­γία στη Θεσ­σα­λο­νί­κη. Η εξέ­γερ­ση έχει γε­νι­κευ­τεί. Τε­λι­κά, κα­τα­στέλ­λε­ται βίαια από τις δυ­νά­μεις του κρά­τους, με 9 νε­κρούς, με­τα­ξύ αυτών ο 25χρο­νος οδη­γός Τάσος Τού­σης. Από τη φω­το­γρα­φία στον Ρι­ζο­σπά­στη, την επό­με­νη μέρα, η οποία δεί­χνει την ει­κό­να του αδι­κο­χα­μέ­νου ερ­γά­τη, πε­σμέ­νου στην άσφαλ­το, και την μάνα του να θρη­νεί πάνω στον νεκρό γιο της, ο ποι­η­τής Γιάν­νης Ρί­τσος, συ­γκλο­νι­σμέ­νος, γρά­φει τον «ΕΠΙ­ΤΑ­ΦΙΟ», ένα ποί­η­μα σταθ­μό, το οποίο με­λο­ποί­η­σε ο Μίκης Θε­ο­δω­ρά­κης.

Να­πο­λέ­ων Σου­κα­τζί­δης: Γεν­νή­θη­κε στην Πρού­σα το 1909. Μετά την Μι­κρα­σια­τι­κή κα­τα­στρο­φή εγκα­τα­στά­θη­κε μαζί με την οι­κο­γέ­νειά του στην Κρήτη. Σπού­δα­σε στην Ανώ­τα­τη Εμπο­ρι­κή Σχολή στο Ηρά­κλειο και έγινε λο­γι­στής. Ήταν πο­λύ­γλωσ­σος, ενώ είχε και συγ­γρα­φι­κό έργο. Υπήρ­ξε πρό­ε­δρος των Εμπο­ρο­ϋ­παλ­λή­λων Ηρα­κλεί­ου και στέ­λε­χος του ΚΚΕ και εξαι­τί­ας της δρά­σης του συ­νε­λή­φθη από τη Δι­κτα­το­ρία Με­τα­ξά και εξο­ρί­στη­κε στον Αϊ Στρά­τη. Από τον Αϊ Στρά­τη με­τα­φέρ­θη­κε τον Απρί­λη του 1937 στις φυ­λα­κές της Ακρο­ναυ­πλί­ας. Στην Κα­το­χή μετά από αλ­λε­πάλ­λη­λες με­τα­γω­γές κα­τέ­λη­ξε στο Στρα­τό­πε­δο συ­γκέ­ντρω­σης Χαϊ­δα­ρί­ου. Ήταν ένας από τους 200 αγω­νι­στές που εκτε­λέ­στη­καν στο Σκο­πευ­τή­ριο της Και­σα­ρια­νής την Πρω­το­μα­γιά του 1944.

Κώ­στας Θέος: Γεν­νή­θη­κε το 1896 στο Πήλιο. Από 12 ετών άρ­χι­σε να δου­λεύ­ει ως κα­πνερ­γά­της στο Βόλο. Γί­νε­ται μέλος της Σο­σια­λι­στι­κής Νε­ο­λαί­ας Βόλου και το 1918 του ΣΕ­ΚΕ-ΚΚΕ. Το 1924 εκλέ­γε­ται στη Διοί­κη­σης του Ερ­γα­τι­κού Κέ­ντρου Βόλου και λίγο μετά στην ηγε­σία της Κα­πνερ­γα­τι­κής Ομο­σπον­δί­ας. Τον Νο­έμ­βριο του 1926 εκλέ­γε­ται βου­λευ­τής με το Ενιαίο Μέ­τω­πο Ερ­γα­τών Αγρο­τών και Προ­σφύ­γων. Το 1927 εκλέ­γε­ται στο Πο­λι­τι­κό Γρα­φείο του ΚΚΕ. Το 1929 πρω­το­στα­τεί στην ίδρυ­ση της Ενω­τι­κής ΓΣΕΕ και εκλέ­γε­ται Γε­νι­κός Γραμ­μα­τέ­ας της. Στις εκλο­γές του 1936 εκλέ­γε­ται βου­λευ­τής Δρά­μας με το Παλ­λαϊ­κό Μέ­τω­πο. Συλ­λαμ­βά­νε­ται από την δι­κτα­το­ρία Με­τα­ξά, στις 4 Αυ­γού­στου 1936, και εξο­ρί­ζε­ται. Το 1942 είναι από τους βα­σι­κούς πρω­τερ­γά­τες του Ερ­γα­τι­κού ΕΑΜ. Το 1946, στο 8ο Συ­νέ­δριο της ΓΣΕΕ εκλέ­γε­ται μέλος της Γραμ­μα­τεί­ας του και αρ­γό­τε­ρα γί­νε­ται μέλος της διοί­κη­σης της Πα­γκό­σμιας Συν­δι­κα­λι­στι­κής Ομο­σπον­δί­ας. Πέ­θα­νε στο Βου­κου­ρέ­στι το 1958.