Ανείπωτες καταστροφές

Η μόνη απόπειρα περιγραφής της έγινε πριν από ένα μήνα από την Oxford Economics / Haver Analytics. Κι αυτή ακόμη δεν περιγράφει ακριβώς μια «ανείπωτη καταστροφή», παρά τη στρεβλή προβολή των αποτελεσμάτων της, αλλά μια βραχυπρόθεσμη βαθιά βύθιση νομίσματος και ΑΕΠ που θα ακολουθούνταν μεσοπρόθεσμα από ταχεία ανάκαμψη. Η ανείπωτη καταστροφή, ακόμη και τώρα, απλώς πιθανολογείται.

Και δεν είναι το μόνο στοιχείο της πολιτικής αντιπαράθεσης που μένει στη μυστικιστική σφαίρα του ανείπωτου και βομβαρδίζει με φόβο το ασυνείδητο του μέσου πολίτη. Είναι σωστό και προφανέστατο ότι από μόνη της η επιστροφή στο εθνικό νόμισμα «δεν είναι επαναστατική ή αριστερή επιλογή» -ποιος έχει ισχυριστεί το αντίθετο; Αλλά από πού προκύπτει ότι αυτό που πρότειναν ως εναλλακτική οι πρώην σύντροφοι του Αλ. Τσίπρα -και πολλοί άλλοι πέραν αυτών- ήταν «το σχέδιο του αντιπάλου», δηλαδή το σχέδιο Σόιμπλε;

Τι γνωρίζουμε για το κατά Σόιμπλε Grexit; Τίποτα, πέρα από μια αόριστη πρόταση για πενταετές «διάλειμμα» από την Ευρωζώνη, με παράλληλη αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους και ολίγη «ανθρωπιστική βοήθεια» για τη χώρα - παρία της Ε.Ε. Αν πράγματι υπήρξε κάτι πιο συγκεκριμένο απ' αυτό, παραμένει στη σφαίρα του ανείπωτου, δηλαδή μακριά από τα μάτια της κοινής γνώμης και τη δοκιμασία της κριτικής.

Το ίδιο ισχύει και για μια άλλη εκδοχή του «σχεδίου του αντιπάλου», τον αναλυτικό οδικό χάρτη του Grexit, που υποτίθεται ότι είχαν επεξεργαστεί οι υπηρεσίες της Κομισιόν, όπως υποστήριξε ο Γιούνκερ, αλλά μέχρι σήμερα κανείς δεν είχε έστω την απλή (θεσμική) περιέργεια να απαιτήσει τη δημοσιοποίησή του.

Στον αντίποδα της «ανείπωτης καταστροφής», που περιβάλλεται από πέπλο μυστηρίου, υπάρχουν μερικές καταστροφές χιλιοειπωμένες, συντελεσμένες και μετρημένες με αρκετή ακρίβεια. Η φετινή χρονιά θα είναι η 8η συνεχούς συρρίκνωσης του ΑΕΠ. Θ' ανεβάσει το παγκόσμιο ρεκόρ σωρευτικής ύφεσης στο 28%, στο μεγαλύτερο μέρος της ως καταστροφικό -και εσκεμμένο- αποτύπωμα των Μνημονίων. Παρελκόμενες, ειπωμένες και εσκεμμένες καταστροφές είναι επίσης η ανεργία άνω του 26%, η φτώχεια που αγγίζει περίπου το μισό του πληθυσμού, η μείωση των εισοδημάτων σε ποσοστό άνω του 35% σε μια πενταετία.

Αλλά, αν κοιτάξουμε λίγο πιο πίσω, σε βάθος χρόνου, μπορούμε να ανασύρουμε μερικές ανείπωτες -και ενδεχομένως μη αναστρέψιμες- καταστροφές απόλυτα συνδεδεμένες με την ευρωπαϊκή «θητεία» της ελληνικής οικονομίας. Επισημαίνω μία, ίσως την πιο εμβληματική: κατά την 45ετία παραμονής της χώρας στην ΕΟΚ - Ε.Ε. η συμβολή του γεωργικού τομέα στο ΑΕΠ μειώθηκε από το 15% κάτω του 4%. Η βιομηχανική παραγωγή, που απέδιδε περίπου το 35% του ΑΕΠ, περιορίστηκε σε μερίδιο κάτω του 20%, ενώ οι υπηρεσίες εκτινάχθηκαν από ένα ποσοστό περίπου 50% σχεδόν στο 80% του ΑΕΠ.

Αυτή η σαρωτική «τριτογενοποίηση» της ελληνικής οικονομίας, αποτυπωμένη σε αντίστοιχη μετάλλαξη του οικονομικά ενεργού πληθυσμού, προβεβλημένη σαν διαδοχή αναπτυξιακών success stories, με τελευταία τη δεκαπενταετία του ευρώ, είναι ο αληθινά καταστροφικός απολογισμός των διαφορετικών εκδοχών «ευρωπαϊσμού» που ηγεμόνευσαν στο ελληνικό πολιτικό στερέωμα πριν μετατραπούν στον πολιτικό ερειπιώνα που σήμερα διεκδικεί να εγγυηθεί, κατά μόνας ή συλλογικά, τη συνέχιση της μνημονιακής συμμόρφωσης της χώρας.

Πάνω σ' αυτόν τον απολογισμό, άλλωστε, οικοδομούνται ακόμη και τα έσχατα, αυτοαναιρούμενα επιχειρήματα κατά της «ανείπωτης καταστροφής»: με τέτοια οικονομία, λένε, παραγωγικά σαθρή, περιθωριοποιημένη και εξαρτημένη, πώς να αντέξουμε εκτός κοινού νομίσματος; Αν όμως το κοινό νόμισμα είναι αδιαμφισβήτητος (όχι μόνος, βέβαια) συντελεστής της ήδη συντελεσμένης καταστροφής, για ποιο λόγο το θέλουμε; Για να ενισχύσουμε την παραγωγική αποσάθρωση, την περιθωριοποίηση και την εξάρτηση; Ως θεραπεία ομοιοπαθητικής;

Υπό φυσιολογικές συνθήκες η κυβερνητική συνθηκολόγηση, η στάση των δανειστών, η διάσπαση του ΣΥΡΙΖΑ και ο τρίτος γύρος ρευστοποίησης του πολιτικού συστήματος θα καθιστούσαν τις εκλογές μια πρώτης τάξης ευκαιρία για εις βάθος συζήτηση και στρατηγικό αναστοχασμό πάνω στο παραγωγικό μοντέλο, τον κοινωνικό μετασχηματισμό, τη διεθνή θέση της χώρας. Χωρίς ταμπού και απαγορευμένα κεφάλαια.

Δεν υπάρχει η παραμικρή ένδειξη ότι η συζήτηση αυτή θα γίνει αυτή τη φορά ανοιχτά, με (πολιτική, ιδεολογική και επιστημονική) παρρησία, χωρίς επικοινωνιακό bullying εις βάρος όσων την τολμούν. Θα μείνει στη σφαίρα του ανείπωτου. Μ' ένα μεγάλο τμήμα της κοινής γνώμης εκτεθειμένο στην παραπλάνηση. Αυτή τη φορά με ευθύνη μιας δύναμης που μετέτρεψε την ιστορική ευκαιρία σε ανιστόρητο συμβιβασμό.

*Δημοσιεύτηκε στην ΑΥΓΗ της Κυριακής (30/8)