Το εκλογικό αποτέλεσμα δεν μεταφράζεται σε στήριξη στον ίδιο το Ροχανί, αλλά σε μήνυμα προς την κορυφή του καθεστώτος, εκφράζει το πλειοψηφικό αίτημα για δημοκρατικές ελευθερίες.
(φωτό από την εξέγερση του 2009)
Ανατροπή όλων των προβλέψεων έφερε το αποτέλεσμα των προεδρικών εκλογών στο Ιράν.
Στη διαδικασία έγκρισης των υποψηφιοτήτων, ο Ανώτατος Ηγέτης της χώρας, Αγιατολάχ Χαμενεΐ, είχε φροντίσει να «κόψει» τους δύο βασικούς ανταγωνιστές του: τον Ραφσανζανί, ιστορικό ηγέτη της «μεταρρυθμιστικής» πτέρυγας του ιρανικού καθεστώτος και τον Μασάιε, τον εκλεκτό του απερχόμενου «σκληροπυρηνικού» προέδρου Αχμαντινετζάντ, ο οποίος είχε έρθει επίσης σε ρήξη με τον Αγιατολάχ.
Όλες οι αναλύσεις συμφωνούσαν ότι ο Χαμενεΐ και ο στενός του κύκλος «οχυρώνονταν» απέναντι σε κάθε ενδεχόμενο:
α) Την πιθανότητα οι εκλογικοί ενδοκαθεστωτικοί ανταγωνισμοί να αξιοποιηθούν ως «χαραμάδα» για το λαϊκό κίνημα (όπως συνέβη το 2009, με τη λαϊκή εξέγερση που προκάλεσε η ακύρωση της εκλογικής νίκης του μεταρρυθμιστή Μουσαβί).
β) Μια ενδεχόμενη όξυνση της έντασης με τις ΗΠΑ, η οποία θα απαγόρευε «ανεξάρτητες» πολιτικές (είτε συμφιλιωτικές όπως του Ραφσανζανί, είτε επιθετικές όπως του Μασάιε) και θα επέβαλλε τον πλήρη έλεγχο της διαχείρισης της κρίσης από την Ανώτατη Ηγεσία.
Μετά από αυτή την εξέλιξη, οι εκλογές χαρακτηρίστηκαν ως «διαγωνισμός μεταξύ εκλεκτών του Χαμενεΐ». Η υποψηφιότητα του Χασάν Ροχανί, ενός «δευτεροκλασάτου» μετριοπαθή κληρικού, θεωρήθηκε –σωστά– από όλους τους αναλυτές «διακοσμητική», μια επίφαση «πλουραλισμού» για το καθεστώς.
Τη μέρα των εκλογών έσκασε η βόμβα: Αυτός ο άνθρωπος εξελέγη πρόεδρος του Ιράν και μάλιστα από τον πρώτο γύρο, συγκεντρώνοντας το 51% των ψήφων.
Το εκλογικό αποτέλεσμα δεν μεταφράζεται σε στήριξη στον ίδιο το Ροχανί, αλλά σε μήνυμα προς την κορυφή του καθεστώτος, εκφράζει το πλειοψηφικό αίτημα για δημοκρατικές ελευθερίες.
Το νέο δημοκρατικό κίνημα
Πριν το 2009, η αποχή από την πολιτική (και τις εκλογές) ήταν η κυρίαρχη τάση σε όσους δυσφορούσαν με το καθεστώς. Οι αντιφρονούντες θεωρούσαν τις εκλογές φάρσα και το καθεστώς μπορούσε να ελέγχει τις εκλογές.
Ο Μουσαβί εκείνη τη χρονιά επέλεξε να κάνει μια «κανονική» προεκλογική εκστρατεία, με πολιτικές συζητήσεις, με πολιτικές αντιπαραθέσεις στα τηλεοπτικά παράθυρα και με κεντρικό θέμα τη δημοκρατία. Ήταν μια προσπάθεια να ξαναποκτήσει μαζική βάση το «μεταρρυθμιστικό μπλοκ» που είχε απαξιωθεί από τις νεοφιλελεύθερες πολιτικές που εφάρμοζε, όταν ήταν κυρίαρχο.
Αλλά άνοιξε τους ασκούς του Αιόλου. Η βάση της ιρανικής κοινωνίας απέκτησε ενδιαφέρον για την πολιτική, το καθεστώς υποχρεώθηκε να απαντήσει με μια αυταρχική στροφή (και εκτεταμένη νοθεία), οι μάζες απάντησαν με τη λαϊκή εξέγερση, που τότε κατεστάλη βίαια.
Αυτή η εμπειρία αποδεικνύεται πως έμεινε βαθιά χαραγμένη στον ιρανικό λαό. Φέτος, η Ουάσινγκτον και Ιρανοί εξόριστοι καλούσαν τον κόσμο σε αποχή από τη «φάρσα». Ο Χαμενεΐ, έχοντας διασφαλίσει τη «σύνθεση» των υποψηφιοτήτων, κάλεσε τους Ιρανούς να «συμμετάσχουν μαζικά στις εκλογές και να αποδείξουν την πίστη τους στην Ιρανική Δημοκρατία».
Ο ιρανικός λαός επέστρεψε τη «φάρσα» στον Χαμενεΐ. Ανταποκρίθηκε στο κάλεσμά του, συμμετέχοντας εντυπωσιακά κατά 75%, αλλά αξιοποίησε τη μοναδική «χαραμάδα» που άφησε το καθεστώς, εκλέγοντας από το πουθενά τον Ροχανί.
Προς το παρόν, η κορυφή του καθεστώτος δεν δείχνει σημάδια πανικού, ούτε προϊδεάζει για κάποια αυταρχική στροφή.
Αφενός δεν της το επιτρέπει το εκκωφαντικό εκλογικό αποτέλεσμα και οι μνήμες του 2009. Αφετέρου ίσως πήρε στα σοβαρά το μήνυμα. Όχι μόνο των εκλογών, αλλά και των αραβικών εξεγέρσεων. Η κατόπιν εορτής παραδοχή Σύριων καθεστωτικών πως «όλα ίσως είχαν αποτραπεί, αν ανταποκρινόμασταν στα λαϊκά αιτήματα», σίγουρα έχει προβληματίσει και την Τεχεράνη.
Με αυτή την έννοια ίσως δούμε το ιρανικό καθεστώς να παίρνει το δρόμο μιας «δημοκρατικής άνοιξης από τα πάνω». Οι πρώτες ενέργειες του νέου προέδρου (π.χ. το αν θα ελευθερωθούν ή όχι οι πολιτικοί κρατούμενοι του «Πράσινου Κύματος») και το αν αυτές θα συναντήσουν αντίσταση από τον κύκλο του Χαμενεΐ, θα είναι ένα πρώτο δείγμα για το πώς θα αντιμετωπίσει το καθεστώς την πρόκληση.
Ωστόσο, το ενδιαφέρον στρέφεται στους «από τα κάτω». Με τη συμπλήρωση 45 χρόνων από το 1968, αξίζει να θυμόμαστε μια άλλη «Άνοιξη», εκείνη της Πράγας, όταν μια αντίστοιχη προσπάθεια μεταρρυθμίσεων «από τα πάνω», οι οποίες θα εκτόνωναν την οργή, άνοιξε το δρόμο σε μια μαζική εξέγερση που απαίτησε πολύ περισσότερα…
