Μειώσεις συντάξεων - συγχώνευση Ταμείων
Κρανίου τόπο θα θυμίζει πολύ σύντομα το ασφαλιστικό σύστημα αφού η επικείμενη εφαρμογή των τελευταίων αντιασφαλιστικών μεταρρυθμίσεων (Ν. 3863/2010, 4093/2012 κ.ά.), αρχής γενομένης από 1/7 με τη μείωση των επικουρικών συντάξεων, αλλά και τα νέα εξαγγελθέντα σχέδια από το φθινόπωρο θα εξαφανίσουν και τα τελευταία ψήγματα κοινωνικής ασφάλισης που είχαν απομείνει.
Το υπουργείο Εργασίας προχώρησε ήδη στην ανάθεση στο ΚΕΠΕ (Κέντρο Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών) της μελέτης για τη δήθεν βιωσιμότητα του ασφαλιστικού συστήματος που θα συμπεριληφθεί στον νέο ασφαλιστικό νόμο, που αναμένεται να κατατεθεί στα τέλη του ερχόμενου φθινοπώρου. Βασικό μέρος της μελέτης αφορά την περαιτέρω ενοποίηση των ασφαλιστικών ταμείων και συγκεκριμένα τη διοικητική και την οικονομική ενοποίηση 60 διαφορετικών φορέων που χορηγούν κύριες και επικουρικές συντάξεις και προνοιακά επιδόματα. Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι η ενοποίηση αυτή θα επιφέρει μείωση στις παροχές με δεδομένο ότι αυτή θα γίνει προς τα κάτω, δηλαδή οι ασφαλιστικές παροχές θα προσαρμόζονται κάθε φορά σε εκείνου του Ταμείου που χορηγεί το χαμηλότερο ποσό.
Η πρόβλεψη του υπουργείου Εργασίας ότι η ενοποίηση θα προσφέρει καλύτερες υπηρεσίες, θα καταπολεμηθούν η γραφειοκρατία, οι παθογένειες και άλλα ωραία δεν πείθει ούτε τους ασφαλισμένους, που από την προηγούμενη ενοποίηση Πετραλιά βίωσαν δραματική υποβάθμιση και κατάργηση των ασφαλιστικών παροχών τους, αλλά ούτε και τους εργαζομένους στα ασφαλιστικά ταμεία, που γνωρίζουν πολύ καλά ότι η ενοποίηση θα αποτελέσει άλλη μία ευκαιρία για μαζικές απολύσεις στον κλάδο.
Νέος χάρτης
Συνοπτικά ο νέος χάρτης στο ασφαλιστικό τοπίο διαμορφώνεται ως εξής:
1. Μείωση 5,2% από 1 Ιουλίου 2014 στις επικουρικές συντάξεις και σταδιακή εξαφάνισή τους μέσω εφαρμογής της ρήτρας μηδενικού ελλείμματος των επικουρικών ταμείων και του συντελεστή βιωσιμότητας. Η μείωση υπολογίζεται κατά μέσο όρο να είναι της τάξης των 10 ευρώ, καθώς η μέση επικουρική σύνταξη είναι ύψους 200 ευρώ. Η ρήτρα μηδενικού ελλείμματος αναμένεται να επεκταθεί στο σύνολο των ασφαλιστικών ταμείων, δηλαδή και στις κύριες συντάξεις αλλά και στο εφάπαξ.
2. Από 1/1/2015 τίθεται σε εφαρμογή ο Ν. 3863/2010, σύμφωνα με τον οποίο η κυβέρνηση θα εγγυάται τις κύριες συντάξεις μόνο μέχρι το ποσό των 360 ευρώ, δηλαδή τα Ταμεία θα χρηματοδοτούνται από το κράτος μόνο για τη βασική σύνταξη. Για το αναλογικό κομμάτι δεν θα εγγυάται το κράτος αλλά υπεύθυνα θα είναι τα ταμεία κύριας σύνταξης, που σημαίνει ότι με τη μείωση των εισφορών και τα ήδη υπάρχοντα οικονομικά προβλήματα των Ταμείων οι κύριες συντάξεις θα υποστούν δραματικές μειώσεις.
3. Πλήρης ενοποίηση των ασφαλιστικών ταμείων (με εσωτερική ενοποίηση των 60 κλάδων) και δημιουργία τριών Ταμείων (Μισθωτών - ΙΚΑ, Ελεύθερων Επαγγελματιών - ΟΑΕΕ, και Αγροτών - ΟΓΑ). Απορρόφηση των φορέων επικουρικής ασφάλισης και πρόνοιας από τα τρία νέα Ταμεία που θα δημιουργηθούν με απώτερο στόχο τη δημιουργία Εθνικού Φορέα Απονομής Σύνταξης που θα απονέμει τελικά το εγγυημένο ποσό των 360 ευρώ.
4. Αύξηση των ορίων συνταξιοδότησης και κατάργηση των ήδη κατοχυρωμένων δικαιωμάτων για σύνταξη, θέτοντας ως κάτω όριο για τη συνταξιοδότηση κάποιου ασφαλισμένου τα 62 έτη.
Όλα αυτά σηματοδοτούν πλήρη αλλαγή της φυσιογνωμίας του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης και μετατροπή του σε ένα πλήρως ανταποδοτικό - κεφαλαιοποιητικό σύστημα, με ατομικούς λογαριασμούς, με μηδενικά ελλείμματα και όσο το δυνατόν χαμηλότερη συνεισφορά του κρατικού προϋπολογισμού. Το στοιχείο της αλληλεγγύης (αλληλεγγύης μεταξύ των γενεών αλλά και αλληλεγγύης μεταξύ των εν ενεργεία εργαζομένων, μεταξύ αυτών που είναι ικανοί για εργασία και αυτών που δύνανται λιγότερο ή καθόλου να εργαστούν, όπως οι άνεργοι, οι άνθρωποι με ειδικές ανάγκες, οι μητέρες ανηλίκων κ.ά.), που διαπερνά την έννοια και τη φύση της κοινωνικής ασφάλισης, παρουσιάζεται ως παθογένεια που πρέπει να καταπολεμηθεί.
Η πορεία υπονόμευσης του ασφαλιστικού έχει προδιαγραφεί εδώ και χρόνια. Ο νόμος 1611 του 1950 που διατηρήθηκε σε ισχύ ως το 1994 επέβαλλε την κατάθεση των αποθεματικών των Ταμείων στην Τράπεζα της Ελλάδος και ο τόκος καθοριζόταν από την αρμόδια Νομισματική Επιτροπή. Οι τόκοι που ορίζονταν ήταν πολύ χαμηλότεροι του πληθωρισμού και του επιτοκίου τραπεζικών καταθέσεων, με αποτέλεσμα τα πλεονάσματα των ασφαλιστικών ταμείων να χάνουν ως και το 1/3 της αξίας τους. Ταυτόχρονα τα αποθεματικά των Ταμείων χρηματοδοτούσαν ιδιωτικές και δημόσιες επενδύσεις χωρίς ποτέ τα λεφτά αυτά να τους επιστραφούν. Στη δεκαετία του ‘90 οι κυβερνήσεις Μητσοτάκη και Σημίτη έβαλαν τα αποθεματικά των Ταμείων στον τζόγο του χρηματιστηρίου, με αποτέλεσμα τα Ταμεία αυτήν τη δεκαετία να καταγράψουν ζημιές 3,5 δις ευρώ. Τέλος με την εισφοροδιαφυγή, που σύμφωνα με την ΠΟΣΕ-ΙΚΑ ξεπερνάει για το 2013 τα 8 δις ευρώ, και με το κούρεμα των ομολόγων το 2012, που οδήγησε στο να χαθούν 13 δις από τα αποθεματικά των Ταμείων, καταλαβαίνουμε ότι η κατάρρευση των Ταμείων είναι έργο των ντόπιων μεγαλοεργοδοτών και των κυβερνήσεών τους.
Άμεση αντίδραση
Στην Ελλάδα και σε όλη την Ευρώπη ο στόχος της αύξησης του εργάσιμου βίου, δηλαδή η αύξηση των ορίων συνταξιοδότησης, δεν είναι τωρινό φαινόμενο. Είναι προσπάθεια χρόνων των καπιταλιστών και των πολιτικών επιτελείων τους. Τώρα συνδέεται με τη δημοσιονομική σταθερότητα, για να μπορέσουν να επιβάλουν πλήρως την ιδιωτική ασφάλιση με τη σταδιακή αποχώρηση του κράτους και των επιχειρήσεων από τη συμμετοχή τους στη χρηματοδότηση της κοινωνικής ασφάλισης και των συντάξεων.
Μοναδικό φρένο στα σχέδια των εκάστοτε κυβερνήσεων ήταν οι συλλογικοί αγώνες των εργαζομένων. Σήμερα που βρισκόμαστε ένα βήμα πριν να τα χάσουμε όλα, απαιτείται άμεση και καθολική αντίδραση, με τα σωματεία, τις εργατικές παρατάξεις και τα κόμματα της Αριστεράς να πρωτοστατούν στην οργάνωση αγωνιστικών κινητοποιήσεων για την ανατροπή της αντιασφαλιστικής λαίλαπας.
*Η Γεωργία Χασάπη είναι εργαζόμενη στο ΙΚΑ
