Αυτόπτης μάρτυρας στη γενοκτονία

Οι περισσότεροι άνθρωποι είναι, δυστυχώς, εξοικειωμένοι πλέον με όλες τις απαίσιες στατιστικές της γενοκτονίας. Ήσουν σίγουρα κι εσύ εξοικειωμένος με αυτές πριν φτάσεις στη Γάζα. Αλλά, πέρα από τους αριθμούς, τι ήταν αυτό το οποίο δεν ήσουν έτοιμος να αντιμετωπίσεις;

Μπαίνοντας στη Γάζα, σου έρχεται η συνειδητοποίηση από τα πρώτα 200-300 μέτρα. Υπήρχαν πτώματα στο χώμα, κοντά σε ανθρωπιστική βοήθεια η οποία είχε πέσει από τα φορτηγά. Οι άνθρωποι μέσα στην απελπισία τους πάνε και επιχειρούν να μαζέψουν αυτή τη βοήθεια και αν βρίσκονται σε εμπόλεμη ζώνη, ή ακόμα κι αν δεν βρίσκονται σε εμπόλεμη ζώνη, εκτελούνται από ελεύθερους σκοπευτές.

Υπάρχει παντού καπνός από τα συντρίμμια και χιλιάδες άνθρωποι βρίσκονται στους δρόμους δίπλα από τα βομβαρδισμένα κτίρια. Ζούσαν σε αυτά, αλλά τώρα τα σπίτια τους έχουν καταστραφεί και κοιμούνται στους δρόμους. Μπορείς να δεις πόσο απελπιστική είναι η κατάσταση. Δεν υπάρχει ηλεκτρικό ρεύμα, δεν υπάρχει τρεχούμενο νερό, δεν υπάρχουν σχεδόν καθόλου τρόφιμα και υπάρχουν εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι στριμωγμένοι σε πολύ μικρούς χώρους χωρίς να έχουν πουθενά να ζήσουν και χωρίς πρόσβαση σε αποχέτευση.

Αντιμετώπισα περιστατικό μαζικών απωλειών μέσα στην πρώτη 1μιση ώρα της πρώτης μου βάρδιας. Ένα drone είχε χτυπήσει μια παιδική χαρά. Χτυπήθηκαν περίπου δώδεκα παιδιά. Τα πέντε έφτασαν στο νοσοκομείο νεκρά. Τα τρία αιμορραγούσαν στο πάτωμα.

Κοιτάχτηκα με τους άλλους γιατρούς και συνειδητοποιήσαμε ότι δεν είχαμε τον εξοπλισμό, τις προμήθειες, την ειδίκευση και τους ειδικούς  χώρους για να βοηθήσουμε αυτά τα παιδιά.

Είπα σε μια νοσοκόμα απλώς να παρηγορήσει ένα παιδί που ήταν στο πάτωμα. Και αυτό ήταν το μόνο που μπορούσε να κάνει. Απλώς κάθισε κάτω, έβαλε το κεφάλι του παιδιού στην αγκαλιά της και του χάιδευε το κεφάλι καθώς αυτό έπαιρνε τις τελευταίες του αναπνοές. Πέρασε 4 λεπτά αγωνίας μέχρι που πέθανε στο πάτωμα. Μπορούσα να το δω να συμβαίνει με την άκρη του ματιού μου, καθώς επιχειρούσαμε να ανανήψουμε ένα άλλο παιδί.

Ο λιμός και η ακραία πείνα είναι πλέον διάχυτα και ο ΟΗΕ έχει κατηγορήσει το Ισραήλ ότι διεξάγει μια σκόπιμη εκστρατεία λιμοκτονίας. Πώς δείχνει αυτή η κατάσταση για έναν γιατρό που βρίσκεται στο πεδίο;



Υπήρξε ένα μαζικό ξέσπασμα ηπατίτιδας Α, σε βαθμό που υπήρχαν ακόμα και γιατροί με ηπατίτιδα Α και ίκτερο οι οποίοι συνέχιζαν να δουλεύουν. Η ηπατίτιδα Α είναι ασθένεια που συνήθως εξαλείφεται μόνη της. Αλλά όταν υποσιτίζεσαι επί 9 μήνες, είσαι παιδί και ο οργανισμός μου απελευθερώνει διαρκώς κορτιζόλη από το άγχος των διαρκών βομβαρδισμών και εκρήξεων, τότε η ηπατίτιδα Α μπορεί να έχει τεράστιες συνέπειες. 

Βλέπουμε παιδιά να έρχονται με ηπατική ανεπάρκεια. Ήταν αυτό το κορίτσι, 14 χρονών. Καταφέραμε να της κάνουμε αιματολογικές εξετάσεις, που συνήθως δεν έχουμε τη δυνατότητα, και το αίμα ήταν πιο όξινο από το φυσιολογικό. Όταν έριξα φως στα μάτια της, οι κόρες των ματιών δεν ανταποκρίθηκαν στο φως, πράγμα που ουσιαστικά σήμαινε ότι ήταν εγκεφαλικά νεκρή. Και ήταν εγκεφαλικά νεκρή λόγω των υπερβολικών τοξινών στο σώμα της, καθώς το συκώτι της δεν μπορούσε να τις αποβάλει. 

Η καρδιά της χτυπούσε ακόμα. Τελικά έπαθε καρδιακή ανακοπή. Περάσαμε περίπου 15 λεπτά προσπαθώντας να την επαναφέρουμε. Αλλά ήταν νεκρή. Και μετά από αυτήν, ήταν σαν να άνοιξε κάποιο φράγμα: Πάρα πολλά παιδιά έρχονταν με ηπατίτιδα Α και ηπατική ανεπάρκεια. Δεν έχω ξαναδεί κάτι παρόμοιο. Ο αριθμός των παιδιών που υπομένουν έναν αργό, επώδυνο θάνατο ήταν απίστευτος.

Το άλλο που είδαμε επίσης ήταν παιδιά που έρχονταν υποσιτισμένα. Υπήρχαν παιδιά που έρχονταν καχεκτικά αδύνατα -σχεδόν σκελετωμένα- και με δυσκολία να ανασάνουν. Τα επίπεδα ηλεκτρολυτών και αλάτων στο σώμα τους ήταν τόσο χαμηλά από τον υποσιτισμό τους που η καρδιά τους αποκτούσε ανώμαλο ρυθμό, και μερικά από αυτά πάθαιναν καρδιακές προσβολές και πέθαιναν.

Ο ΟΗΕ έχει δηλώσει ότι οι Ισραηλινές δυνάμεις εμποδίζουν το ανθρωπιστικό έργο στη Γάζα -για παράδειγμα, εμποδίζοντας τις μετακινήσεις των οργανώσεων, βομβαρδίζοντας σχολεία που στεγάζουν πρόσφυγες και σκοτώνοντας εργαζόμενους στην ανθρωπιστική βοήθεια. Πώς επηρεάζουν οι Ισραηλινές δυνάμεις την παροχή ιατρικής υποστήριξης; 

Για να περάσεις μέσα στη Γάζα πρέπει να κάνεις αιτήσεις σε πολλούς διαφορετικούς οργανισμούς βοήθειας. Θα πρέπει να σε δεχτεί κάποια συγκεκριμένη ΜΚΟ ή ένας συγκεκριμένος φιλανθρωπικός οργανισμός και μετά πρέπει να περάσεις από διαδικασία ελέγχου. Οι Ισραηλινοί απαιτούν το διαβατήριό σου, το πιστοποιητικό γέννησής σου, τα διαβατήρια και τα πιστοποιητικά γέννησης των γονιών σου και τα ονόματα των παππούδων και των γιαγιάδων σου.  

Στην αρχή μας είχαν πει ότι μας επιτρέπεται να πάρουμε μαζί μας από δύο τσάντες με ιατροφαρμακευτικές προμήθειες. Περίπου μια βδομάδα πριν την αναχώρηση, μας είπαν ότι πρέπει να δηλώσουμε ξεχωριστά το κάθε πράγμα που περιλάμβαναν οι τσάντες μας. Δεν μας επιτράπηκε να μεταφέρουμε καθόλου φάρμακα. 

Αφού αναχώρησα από την Αυστραλία και έφτασα στο Κατάρ για να πάρω την πτήση για Ιορδανία, μου τηλεφώνησε ο επικεφαλής της αποστολής μας για να μου πει ότι δεν μας επιτρέπεται να μεταφέρουμε ούτε ιατρικές προμήθειες. Είχαμε 8 τσάντες με ιατρικό υλικό που είχα καταφέρει να συγκεντρώσω είτε αγοράζοντάς το είτε μέσω δωρεών.

Η ομάδα μας θα απαρτιζόταν από 23 γιατρούς. Καταλήξαμε μόνο 7.

Όταν φτάσαμε εκεί, δεν είχε έρθει καμία άλλη αποστολή ιατρικής βοήθειας που να μεταφέρει ιατρικό εξοπλισμό επί 6 εβδομάδες. Τα ράμματα που χρησιμοποιούσαμε δεν ήταν κατάλληλα για ανθρώπους. Δεν υπήρχαν παυσίπονα. Υπήρχαν ελάχιστα αναισθητικά. Δεν είχαμε επιδέσμους για εγκαύματα. Είχαμε ανθρώπους που ερχόντουσαν με εγκαύματα 80% και δεν είχαμε τους κατάλληλους επιδέσμους, οπότε απλά πλέναμε το δέρμα τους με όποιο μικρό εξοπλισμό είχαμε.

Υπήρξε μια ομάδα γιατρών που έφτασε μια μέρα μετά από εμάς και τους έδιωξαν επειδή είχαν μαζί τους μια τσάντα με φόρμουλα βρεφικού γάλατος.

Επικρατούσε η απόλυτη αυθαιρεσία ως προς το τι επιτρέπεται να κάνεις, κάτι που άλλαζε σχεδόν από ώρα σε ώρα. Δεν ξέρω αν αυτό συνέβαινε σκόπιμα, ώστε να διαταράσσει το σχεδιασμό της ομάδας μας και το πόσο αποτελεσματικά μπορούσε να σχεδιάσουμε και να υλοποιήσουμε πράγματα. Οι κανόνες άλλαζαν συνεχώς, μέχρι και τις τελευταίες ώρες πριν την αποχώρησή μας.

Υπάρχει κάτι που θεωρείς ότι δεν ξέρει ήδη ο κόσμος για τη Γάζα και θα ήθελες να το μάθει;

Μερικές φορές είναι δύσκολο να φανταστείς ότι τα πράγματα στο πεδίο είναι χειρότερα από αυτό που βλέπεις στην τηλεόραση. Γιατί στην τηλεόραση βλέπεις παιδιά που τα κεφάλια τους τινάζονται στον αέρα. Βλέπεις ανθρώπους θαμμένους κάτω από τα ερείπια και άλλους ανθρώπους να προσπαθούν να τους βγάλουν με τα γυμνά τους χέρια. Βλέπεις παιδιά που λιμοκτονούν. Βλέπεις ανθρώπους να καίγονται ζωντανοί στις σκηνές τους.

Όταν βρεθείς εκεί, η πραγματικότητα είναι ακόμα χειρότερη από αυτά. Στην τηλεόραση βλέπεις τα πτώματα να καταφτάνουν στο νοσοκομείο, ή τα βλέπεις να ανασύρονται από τα ερείπια με διαμελισμένα άκρα ή χωρίς κεφάλι.

Αλλά το να βρεθείς στο νοσοκομείο και να δεις αυτούς που επιβίωσαν; Αυτό είναι μια διαφορετική υπόθεση, γιατί βρίσκονται σε ακραία αγωνία. Ζουν ακραίο πόνο. Είναι μόνοι. Κάποια από αυτά τα παιδιά είναι μόνα. Έχουν σκοτωθεί ολόκληρες οι οικογένειές τους. Περνούσα από τους θαλάμους μετά το τέλος της βάρδιας μου και είχαμε μαζί μας γλειφιτζούρια και άλλα τέτοια πράγματα για να προσπαθήσουμε να τα δώσουμε στα παιδιά. Αλλά κάποιες από τις προσωπικές ιστορίες και κάποια από τα ορφανά παιδιά -είναι πάρα πολύ δύσκολο να τα επεξεργαστείς μέσα σου. Και δεν υπάρχει καμία πραγματική υποστήριξη. Η υποστήριξη που υπάρχει εκεί κάτω είναι άλλοι άνθρωποι της Γάζας που προσέχουν αυτά τα ορφανά. 

Τι είναι αυτό που λένε οι άνθρωποι στη Γάζα και πιστεύεις ότι πρέπει να το ακούσει ο πλανήτης;

Νομίζω ότι αυτό που ξεχωρίζει στο λαό της Γάζας είναι το πόσο ανθεκτικός είναι. Έχουν ζήσει πολλές εκστρατείες βομβαρδισμών τα τελευταία 20 χρόνια, σχεδόν κάθε 2 χρόνια, και πάντα υπάρχουν εκατοντάδες ή και χιλιάδες νεκροί. 

Οπότε η Γάζα έχει περάσει τέτοια πράγματα και οι άνθρωποί της είναι αρκετά ανθεκτικοί. Αλλά είναι επίσης ανθρώπινα όντα και τα ανθρώπινα όντα έχουν όρια αντοχής. Δεν μπορείς να κάνεις μια γενίκευση και να πεις ότι όλοι οι άνθρωποι στη Γάζα αντέχουν το ίδιο. Κάποιοι άνθρωποι περνάνε πραγματικά δύσκολα.

Όποτε μας ερχόταν περιστατικό με μαζικές απώλειες, το βιντεοσκοπούσα για να το ανεβάσω στο ίντερνετ και να δείξω τι αντιμετωπίζουμε. Μερικές φορές, ερχόταν κάποιο μέλος οικογένειας και μου έλεγε: «Τι νόημα έχει το βίντεο; Τα καταγράφουμε όλα σε βίντεο εδώ και 9 μήνες, εδώ και 10 μήνες, και κανείς δεν νοιάζεται».

Υπήρχαν όμως και άλλοι άνθρωποι που θα μου έλεγαν, «Έλα εδώ, θέλω να σου δείξω». Θα ήταν μια μητέρα, θα με έπαιρνε από το χέρι και θα με οδηγούσε στο παιδί της, που ήταν νεκρό και είχε στο σώμα του εγκαύματα και τραύματα από έκρηξη. Και θα τραβούσε το σεντόνι από πάνω του και θα μου έλεγε: «Αυτό γράψε σε βίντεο, αυτό δείξε στον πλανήτη».

Κάποιοι άνθρωποι εξακολουθούν να ελπίζουν ότι ο πλανήτης παρακολουθεί, και θα κάνει κάτι. Άλλοι έχουν χάσει την ελπίδα τους.

Όταν μιλούσα με γιατρούς, με το νοσηλευτικό προσωπικό και με ασθενείς, ήταν πραγματικά συγκινημένοι από το μέγεθος της υποστήριξης που τους δείχνει ο πλανήτης. Έλεγαν ότι οι πολιτικοί και οι κυβερνήσεις πάντοτε ήταν εναντίον μας, αλλά τώρα πια οι λαοί είναι μαζί μας. Νομίζω ότι αυτό τους δίνει πολύ ελπίδα. 

Βλέπαμε τα γκραφίτι και τα συνθήματα σε τοίχους πανεπιστημίων σε όλο τον πλανήτη, και άλλα τέτοια πράγματα, και οι άνθρωποι ήταν πολύ, πολύ συγκινημένοι από αυτά που έκανε ο φοιτητόκοσμος. 

Υπάρχει αυτή η αύρα ελπίδας ότι βαδίζουμε προς το τέλος της κατοχής. Ότι βαδίζουμε προς το τέλος αυτού του παράνομου πολέμου και αυτών των εγκλημάτων πολέμου. Ότι το κράτος-απαρτχάιντ οδηγείται από μόνο του στην κατάρρευση. Υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που το πιστεύουν αυτό στη Γάζα. Μπορείς να επισκεφτείς έναν μόνο θάλαμο και να χαθείς μέσα στη θλίψη και να πλημμυρίσεις από ελπίδα κι έμπνευση ταυτόχρονα.

Είναι λοιπόν πολύπλοκο, αλλά πιστεύω ότι το γενικό μήνυμα που μας στέλνουν είναι: «Απλά συνεχίστε, αυτό κάνει τη διαφορά». Νομίζω ότι είναι η πρώτη φορά που ο λαός της Γάζας δεν αισθάνεται πλέον μόνος. 

*Φωτό: Το παιδιατρικό τμήμα του Νοσοκομείου Νάσερ στην Χαν Γιουνίς στη Γάζα, μετά από Ισραηλινό αεροπορικό χτύπημα το Δεκέμβρη του 2023: Belal Khaled/Anadolu