Διαλύουν το δημόσιο σχολείο

Ένα από τα «επετειακά» θέματα, που απασχολεί την επικαιρότητα αλλά και χιλιάδες οικογένειες μαθητών και εκπαιδευτικών κάθε χρόνο τέτοια εποχή, είναι αυτό των διορισμών εκπαιδευτικών και των κενών στα σχολεία. Ενώ τα προηγούμενα χρόνια η κοινή λογική υπαγόρευε τη συσχέτιση αυτών των δύο μεγεθών, καθώς όσο αυξάνεται το ένα τείνει να μειώνεται το άλλο, το 2014 ελέω μνημονιακής πραγματικότητας η δημόσια εκπαίδευση αφήνεται στην τύχη της να αντιμετωπίσει(;) τα προβλήματα εκ των ενόντων και εκ του προχείρου.

Από το 2011 μέχρι και φέτος οι διορισμοί είναι ελάχιστοι έως μηδενικοί και τα κενά αυξάνονται με γεωμετρική πρόοδο, γεγονός που οφείλεται σε σημαντικό βαθμό και στον μεγάλο αριθμό συνταξιοδοτήσεων εκπαιδευτικών που φέτος θα φτάσει για πρώτη φορά τις 6.000 αιτήσεις. Το ποσοστό της μείωσης των εργαζομένων στην εκπαίδευση μέχρι το 2016 αναμένεται να φτάσει το 34%! 

Παρά τον τεράστιο αριθμό κενών, ωστόσο, παρατηρείται η τεχνητή κατασκευή «πλεοναζόντων» εκπαιδευτικών προκειμένου να νομιμοποιηθούν οι μεταλλάξεις της δημόσιας εκπαίδευσης (απολύσεις και κινητικότητα). Μαζί μ’ αυτό, τα τελευταία χρόνια, ο τρόπος που διαχειρίζεται το υπουργείο τις υπηρεσιακές μεταβολές του προσωπικού αγγίζει τα όρια του σαδισμού: ελάχιστες μεταθέσεις (και φέτος στη Δευτεροβάθμια το ποσοστό ικανοποίησης ήταν μονοψήφιο), μειωμένες αποσπάσεις και αντί γι’ αυτό προσλήψεις αναπληρωτών μέσω ΕΣΠΑ για να «αντιμετωπιστεί» το πρόβλημα της ανεργίας των νέων.

Κενά 
Η ίδια η ηγεσία του υπουργείου Παιδείας παραδέχεται ότι αυτήν τη στιγμή υπάρχουν 22.500 κενά στην Πρωτοβάθμια και τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. Κενά που αυξάνονται με την έναρξη της σχολικής χρονιάς, όταν προκύπτουν οι άδειες κύησης, λοχείας, αναρρωτικές κ.λπ.

Με ποιον μαγικό τρόπο αντιμετωπίζει το υπουργείο διαχρονικά, μέσα στα χρόνια της κρίσης, το βασικό αυτό ποσοτικό αλλά εντέλει ποιοτικό πρόβλημα; Αφού έκλεισε και συγχώνευσε περίπου 2.000 σχολεία στην α’ φάση των συγχωνεύσεων, αφού αύξησε τον αριθμό των μαθητών ανά τμήμα, αφού αύξησε το ωράριο των εκπαιδευτικών κατά 2 ώρες, αφού συνεχίζει να κάνει κοπτοραπτική στα προγράμματα σπουδών και αφού, τέλος, προσπάθησε να εφαρμόσει την κινητικότητα του προσωπικού με παράλογο τρόπο, παρ’ όλα αυτά η πραγματικότητα επιμένει να είναι πολύ πεισματάρικη.

 Είναι η πρώτη φορά που η αναλογία μόνιμου και ελαστικά εργαζόμενου προσωπικού (αναπληρωτές-ωρομίσθιοι) μεταβάλλεται υπέρ του δεύτερου, δείχνοντας με αυτόν τον τρόπο το εργασιακό μοντέλο που αργά και συστηματικά εμπεδώνεται στην εκπαίδευση των αιωνίως ελαστικά εργαζομένων. Το πρόβλημα της ανεργίας των νέων εκπαιδευτικών αποτυπώνεται στον αριθμό των αιτήσεων που έγιναν φέτος: 78.576 διεκδικούν μία θέση ολιγόμηνης διάρκειας μέσω προγραμμάτων ΕΣΠΑ, χωρίς η προϋπηρεσία να προσμετράται στον μόνιμο διορισμό, καθώς οι πίνακες αναπληρωτών και ωρομισθίων έχουν κλειδώσει από το 2011 μαζί με το πάγωμα των διορισμών.

Οι «παράλληλες αναθέσεις» μαθημάτων είναι η «νεόκοπη» τακτική που έριξε στο τραπέζι το υπουργείο για την κάλυψη των κενών, ανακαλύπτοντας... ξανά την Αμερική και απαξιώνοντας κι άλλο την κοινή λογική. Είναι κατοχυρωμένη νομικά και πάγια η δυνατότητα των εκπαιδευτικών να διδάσκουν ως δεύτερη ανάθεση συναφή με την ειδικότητά τους αντικείμενα για συμπλήρωση ωραρίου. Αν το υπουργείο έχει κάτι άλλο στο μυαλό του, αυτό μόνο τραγελαφικές καταστάσεις μπορεί να προκαλέσει στο ήδη καταρρέον σύστημα.

Ο ίδιος ο υπουργός διαλύει κάθε αμφιβολία για το τι απεργάζεται, δηλώνοντας ότι μέσα στο χειμώνα θα προχωρήσει στην κατάργηση κι άλλων ειδικοτήτων, κατά το μοντέλο του ξαφνικού θανάτου της Τεχνικής Εκπαίδευσης μάλλον.

Εξάλλου, η νομιμοποίηση της εξωτερικής αξιολόγησης, που θα εισφέρει κι αυτή στην αύξηση του αριθμού των απολυμένων, συναντά δυσκολίες. Για φέτος, λοιπόν, αυτή θα λειτουργήσει εθελοντικά, μόνο για όσους είναι πρόθυμοι ή τόσο χρήσιμα ηλίθιοι για την κρεατομηχανή που στήνεται, μέσω της αυταπάτης ότι τάχα θα προαχθούν βαθμολογικά και μισθολογικά, παρά τους άτεγκτους δημοσιονομικούς νόμους που προβλέπουν αυξήσεις όταν η ανεργία θα πέσει κάτω από το 10%! Αυτό, βέβαια, δεν εμποδίζει την κυβέρνηση να συνεχίζει να καλλιεργεί την ανθρωποφαγία και το «διαίρει και βασίλευε» ανάμεσα σε παλιούς και νέους εργαζομένους, σε αυξημένων προσόντων και μη.

Το υπουργείο, όμως, ασκεί και κοινωνική πολιτική υπέρ των εξαθλιωμένων πτωχοπροδρόμων της εκπαίδευσης, χωρίς χρήματα και μόνο για λόγους εντυπωσιασμού. Αναμένεται, λοιπόν, αυτή την εβδομάδα η ψήφιση νόμου που θα διπλασιάζει τα μόρια όσων μονίμων και αναπληρωτών επιλέξουν για 2 χρόνια δυσπρόσιτα σχολεία. Μόρια για τις μηδενικές μεταθέσεις και τους ανύπαρκτους διορισμούς προφανώς! Με μισθούς ονομαστικά μειωμένους έως και κατά 40%, χωρίς ουσιαστικά υλικά κίνητρα, ποιος έχει άραγε τη δυνατότητα να υπηρετήσει μακριά από το σπίτι του;

Για να διασκεδάσει τις αρνητικές εντυπώσεις, το υπουργείο κάνει ανέξοδα πολιτική και υπόσχεται στο αβέβαιο μέλλον τη διενέργεια διαγωνισμού ΑΣΕΠ, αλλά μόνο για τις «βασικές» ειδικότητες, αφού επιπλέον καταφέρει να πείσει τον κέρβερο που λέγεται τρόικα. 

Οι «ανύπαρκτοι» διαθέσιμοι
Το θέμα, όμως, στο οποίο δεν υπάρχει η παραμικρή αναφορά από τα ΜΜΕ είναι αυτό της διαθεσιμότητας των εκπαιδευτικών της Τεχνικής Εκπαίδευσης. Από τους 1.800 συνολικά που τέθηκαν σε διαθεσιμότητα στις 22/7/13, μόνο 174 τοποθετήθηκαν σε άλλες θέσεις, ενώ σε 85 από αυτούς έχει γίνει διακοπή μισθοδοσίας από τις 22/3/14, χωρίς να έχει εκδοθεί πράξη απόλυσης. Για τους υπόλοιπους 1.540 υπάρχει ακόμα η ομηρία των πινάκων, η υπόσχεση κάποιων επισφαλών θέσεων με άγνωστες και δυσμενείς συνθήκες εργασίας και η αβεβαιότητα των απολύσεων. Είναι τέτοιος ο εμπαιγμός από την πλευρά του υπουργείου, που καλεί αυτούς τους ανθρώπους να κάνουν αίτηση ωρομισθίου στις καταργημένες ειδικότητες προκειμένου να γίνουν οι εξετάσεις του Σεπτεμβρίου και να ολοκληρωθεί η φοίτηση των τελευταίων μαθητών σε αυτές. 

Ο στόχος της κατάργησης της μονιμότητας και της αλλαγής των εργασιακών σχέσεων στο Δημόσιο είναι τόσο στρατηγικής σημασίας για το σύστημα, που μπορεί να φαίνεται ότι υποχωρεί ή αναμένει, ανάλογα και με τις αντιδράσεις, προκειμένου να κερδίζει επικοινωνιακά και πολιτικά χρόνο και να αντεπιτίθεται πιο αποτελεσματικά, έχοντας προλειάνει το έδαφος και την κοινή γνώμη, σε επόμενη φάση.

Η μετάλλαξη του δημόσιου σχολείου
Δεν θα μπορούσε να λείψει από το κάδρο, για να ολοκληρωθεί η εικόνα της συνολικής απαξίωσης και κατεδάφισης της δημόσιας εκπαίδευσης, η αναγκαία συντεταγμένη επίθεση των μνημονιακών ΜΜΕ εναντίον των εκπαιδευτικών με τη φτηνή κατηγορία ότι δεν κάνουν το ωράριό τους.

Χιλιάδες κενά και εκατοντάδες άχρηστοι εκπαιδευτικοί ταυτόχρονα, που σε ένα καθεστώς αυτοοργάνωσης προφανώς είναι και οι μόνοι υπεύθυνοι για όλα τα στραβά! Ο τέλειος συνδυασμός για να δικαιολογηθούν οι τομές της απορρύθμισης που σχεδιάζονται τα τελευταία χρόνια με έναν και μόνο στόχο: τη λειτουργία της δημόσιας εκπαίδευσης με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια, με μετρήσιμους στόχους για το παραγόμενο αποτέλεσμα, προκειμένου να προσελκύονται μαθητές-πελάτες ανάλογα με το εισόδημά τους, με κοινωνική λογοδοσία, διοικητική αποκέντρωση, με κυρίαρχες τις έννοιες της επιχειρηματικότητας, της ανταγωνιστικότητας, και με ευέλικτες μορφές εργασίας. 

Αυτόν το στόχο εξυπηρετεί και η πρόσφατη δήλωση του Λοβέρδου ότι τα σχολεία πρέπει να μετατραπούν σε ΝΠΔΔ, προκειμένου να μπορούν να προσελκύουν χρηματοδότηση αλλά και να αποκτήσουν αυτονομία στην κατάρτιση του προγράμματος σπουδών. Όταν οι δημόσιες δαπάνες για την εκπαίδευση μας κατατάσσουν στον πάτο της Ευρώπης μαζί με τη Ρουμανία, τη Βουλγαρία και τη Λετονία, παρά το success story, τότε ήρθε η ώρα για να πουληθούμε στην αγορά και να δούμε τι πιάνουμε! Ο σώζων εαυτόν σωθήτω δηλαδή.

Βρισκόμαστε σε μια νέα ιστορική φάση, όπου ο καπιταλισμός στην Ελλάδα οικοδομεί ένα ακραία ταξικό εκπαιδευτικό σύστημα με οριακή χρηματοδότηση, χωρίς επαρκή αριθμό εκπαιδευτικών, χωρίς υποστηρικτικές δομές για τους οικονομικά και μορφωτικά ασθενέστερους μαθητές, επενδύοντας όλο και περισσότερο στην έννοια της ατομικής ευθύνης. Με στόχο, να πειθαρχήσει ιδεολογικά το ζωντανό κομμάτι που είναι οι εκπαιδευτικοί μέσω της εντατικοποίησης και της ανασφάλειας, αλλά και να κατανείμει τους υπάκουους πια μαθητές μέσω του απέραντου εξεταστικού πλέγματος στις θέσεις εργασίας που μπορεί να εξασφαλίσει στο άμεσο μέλλον.

Σχολείο υποταγμένο στα οικονομικά μεγέθη του χρέους και των ελλειμμάτων, με κουρασμένους εκπαιδευτικούς, ανέμπνευστα και στο πόδι προγράμματα σπουδών, χωρίς σχεδιασμό, όραμα και εμπιστοσύνη σε αυτούς που εργάζονται σ’ αυτό, με έμφαση στην κατάρτιση κι όχι στη μόρφωση, είτε θα φυτοζωεί στα όρια ύπαρξής του απλώς, είτε θα καταρρεύσει μέσα από την κοινωνική συμμετοχή και την πολιτική πάλη όσων έχουν συμφέρον να μη μείνουν αποκλεισμένοι από το αγαθό της μόρφωσης.

*Η Κατερίνα Αγγίσταλη είναι εκπαιδευτικός