Επανάσταση ή μεταρρύθμιση; Ειρηνικός και κοινοβουλευτικός δρόμος για τον σοσιαλισμό ή προετοιμασία μιας επαναστατικής έκρηξης; Μετασχηματισμός ή συντριβή του αστικού κράτους; H Αριστερά στη Δύση ταλανίστηκε ανάμεσα σε αυτές τις επιλογές κατά τον 20ό αιώνα και συνεχίζει να ταλανίζεται μέχρι σήμερα.
Οι διαδοχικές ήττες των επαναστάσεων μετά τη ρωσική του 1917 έθεσαν το πρόβλημα μιας μακροχρόνιας πλειοψηφικής στρατηγικής που πιθανόν θα περιλάμβανε και την κατάκτηση της διακυβέρνησης με εκλογές. Αυτή η στρατηγική ονομάστηκε «δημοκρατικός δρόμος» προς τον σοσιαλισμό και θεωρήθηκε απότοκη του περίφημου «πολέμου θέσεων» του Γκράμσι. Ωστόσο, στην πραγματικότητα δεν αποτελεί αποτύπωση μιας ενιαίας στρατηγικής αλλά δύο διαφορετικών και διακριτών μεταξύ τους.
Η πρώτη εκδοχή ξεκινά από τη λογική της μαρξιστικής σοσιαλδημοκρατίας των αρχών του 20ού αιώνα (στρατηγική της «φθοράς») και ξεδιπλώνεται μέχρι τον ευρωκομμουνισμό και την Ευρωαριστερά: στο επίκεντρό της βρίσκονται οι πιο «ειρηνικές» και «θεσμικές» προσεγγίσεις του δημοκρατικού δρόμου. Ο Γκράμσι, εδώ, συναντά τον Κάουτσκι. Η στρατηγική αυτή κατέληξε τόσο σε ειρηνικές αναδιπλώσεις (π.χ. Ιστορικός Συμβιβασμός και παρακμή του ιστορικού κομμουνισμού στην Ιταλία) όσο και σε αιματηρές τραγωδίες (Χιλή, Ισπανία). Η δεύτερη εκδοχή, πολύ πιο ρευστή και ασταθής, διερευνά τις διαδοχικές αποτυχίες της επανάστασης στη Δύση, διαλέγεται με τις αντιφάσεις του Γκράμσι και τα όρια της σκέψης του Πουλαντζά, μαθαίνει από τις σύγχρονες εμπειρίες στην Ευρώπη καθώς και στη Λατινική Αμερική.
Μπροστά στο ενδεχόμενο μιας αριστερής διακυβέρνησης στην Ελλάδα, που θα μπορούσε να λειτουργήσει πιλοτικά για την ευρωπαϊκή και διεθνή Αριστερά, το στοίχημα μιας επαναστατικής εκδοχής του πλειοψηφικού/δημοκρατικού δρόμου που θα έθετε το βάρος στη ρήξη με τις καπιταλιστικές και ιμπεριαλιστικές δομές, στη δυαδικότητα της εξουσίας και στην «εξωτερικότητα» των κινημάτων προς τη λογική του αστικού κρατικού μηχανισμού καθίσταται επίκαιρο και μας καλεί να το επανανακαλύψουμε.
Ο Δημήτρης Μπελαντής γεννήθηκε στην Αθήνα το 1964. Αποφοίτησε από τη Γερμανική Σχολή Αθηνών και σπούδασε νομικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Η διδακτορική του διατριβή, με θέμα «Αντιτρομοκρατική νομοθεσία και αρχή του κράτους δικαίου» εκδόθηκε το 1997 (εκδόσεις «Δίκαιο και οικονομία»). Από το 1988 ασκεί μαχόμενη δικηγορία. Ενεργοποιείται στον Δικηγορικό Σύλλογο Αθηνών και είναι μέλος της διοίκησής του. Έχει δημοσιεύσει σειρά άρθρων σε εφημερίδες και έντυπα της ευρύτερης Αριστεράς. Άλλα έργα του: Αναζητώντας τον εσωτερικό εχθρό (Προσκήνιο, 2005), Η Ουλρίκε μετά το θάνατο της Μάινχοφ (Βιβλιοπέλαγος, 2006, 2007, 2009). Ακόμα συμμετείχε σε συλλογικά έργα με πιο πρόσφατο το Κυβέρνηση της Αριστεράς (εκδόσεις Τόπος, 2013).
