Πίσω από το ιταλικό δράμα της σύγκρουσης με την ΕΕ
Το τελεσίγραφο της Κομισιόν πέρασε, η Ρώμη επιμένει στο προσχέδιο προϋπολογισμού της και το ιταλικό «δράμα» θα συνεχίσει να απασχολεί. Όχι με την έννοια δραματικών συγκρούσεων, αλλά με παρατεταμένα παζάρια και λεονταρισμούς. Η λεγόμενη «διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος» αν ενεργοποιηθεί και υιοθετηθεί από τα κράτη-μέλη, μάλλον από Γενάρη, δίνει κάποιους μήνες χρόνο στην Ιταλία «να συμμορφωθεί» (βάλτε μέσα και τις ευρωεκλογές του Μάη στις οποίες επενδύει πολλά ο Σαλβίνι), για να φανεί αν θα καταλήξει τελικά στην εσχάτη των ποινών: την επιβολή κυρώσεων. Ρώμη και Βρυξέλλες έχουν αρκετούς μήνες μπροστά τους για να επιδοθούν σε αντεγκλήσεις προς πολιτική κατανάλωση, πριν φτάσουν σε σοβαρές αποφάσεις.
Όσοι στον αστικό οικονομικό Τύπο (και τον διεθνή, αλλά και στο όργανο του ιταλικού ΣΕΒ) καταλαβαίνουν ότι το ζήτημα αφορά «πολιτικά μηνύματα» πρωτίστως, αναδεικνύουν την οικονομική ασημαντότητα της διαφωνίας. «Μην προκαλείτε πανικό», λέει η Confidustria (ο ιταλικός ΣΕΒ) στους ξεσαλωμένους κεντροαριστερούς ευρωπαϊστές του PD (Δημοκρατικό Κόμμα) που προβλέπουν καταστροφές, αν δεν υποχωρήσει η ιταλική κυβέρνηση. «Αφήστε την Ιταλία να νικήσει», ομονοούν ο πρώην αρχισυντάκτης του «Economist» και η αρθρογραφία στο «Foreign Policy».
Η ασημαντότητα της οικονομικής διαφοράς και η δυσανάλογη πολιτική ένταση έχει μεγάλη σημασία.
Αφενός λέει πολλά για τον πολιτικό προσανατολισμό, αλλά και τη λειτουργία της ΕΕ. Η ιταλική πρόταση για 2,4% έλλειμμα είναι εντός των ευρωπαϊκών ορίων του 3%. Δέχεται τόσο σκληρή επίθεση από τις Βρυξέλλες, γιατί αναθεωρεί τις δεσμεύσεις της προηγούμενης κυβέρνησης (για 0,8%) και γιατί υπάρχουν διαφωνίες στις εκτιμήσεις για την ανάπτυξη. Νέα ήθη στους ευρωπαϊκούς «δημοσιονομικούς κανόνες»… Αν ανακινηθεί η άνευ προηγουμένου διαδικασία επιβολής ποινών, η Ιταλία θα κληθεί να πληρώσει πρόστιμο το 0,2% του ΑΕΠ της. Άλλη μια ευρωπαϊκή ομορφιά, όπου όταν δεν περιορίζεις ικανοποιητικά το έλλειμμα, στο φορτώνουν με άλλο ένα 0,2%. Σε τέτοιο παραλογισμό έχει βυθιστεί η ΕΕ στο όνομα της «υπεράσπισης της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης» εν μέσω κρίσης, που παίζει τέτοια παιχνίδια με την τρίτη μεγαλύτερη οικονομία της ευρωζώνης, ενώ αντιμετωπίζει «πταίσμα»…
Αφετέρου λέει πολλά για το πρόγραμμα Σαλβίνι-Ντι Μάιο. Η «συμπάθεια» του αστικού οικονομικού Τύπου δεν αφορά μόνο το μέγεθος της οικονομίας της Ιταλίας κι άρα μια έγνοια για την αποφυγή μιας γενικευμένης καταστροφής. Αφορά και το γεγονός ότι είναι ένα πρόγραμμα που δεν αμφισβητεί τις καπιταλιστικές προτεραιότητες στο ελάχιστο. Γι’ αυτό και δεν επικρατεί ένα κλίμα «συντρίψτε τους», αντίστοιχο με εκείνο με το οποίο αντιμετωπίστηκε η άνοδος του ΣΥΡΙΖΑ, ακόμα και με το πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης.
Ο Σαλβίνι υποστηρίζει το έλλειμμα για να ικανοποιήσει τον πυρήνα της κοινωνικής του βάσης και τη βασική του προεκλογική υπόσχεση σε αυτή: Φοροαπαλλαγές στα αφεντικά –μικρά, μεσαία και μεγάλα– και μια τουλάχιστον αμφιλεγόμενη φορολογική αμνηστία για τα προηγούμενα χρόνια, που δεν αφορά τους μισθωτούς που έτσι κι αλλιώς αδυνατούν να γλιτώσουν από την εφορία.
Η πιο δημοφιλής πτυχή του ελλείμματος είναι το «επίδομα υπηκοότητας», η βασική προεκλογική υπόσχεση των Πέντε Αστέρων στη δική τους πιο φτωχή κοινωνική βάση. Το «καλό» μέτρο παρουσιάζεται ως αντιγραφή της «flexicurity» που επικρατεί στη Δανία, δίνοντας ένα επίδομα σε εκείνους τους ανέργους που «ψάχνουν ενεργά για δουλειά», καταγράφονται και ακολουθούν τις οδηγίες των τοπικών Κέντρων Ευρέσεως Εργασίας. Ειδικά στο σημερινό εργασιακό τοπίο που δεν αμφισβητείται από την ιταλική κυβέρνηση, εννοούνται όσοι είναι πρόθυμοι να αποδεχτούν όποιο ψωρομεροκάματο του τρόμου ή και απλήρωτη «κοινωνική εργασία» τους προσφερθεί. Ένα επίδομα που επίσης θα είναι… «μόνο για Ιταλούς». Ένα επίδομα που τελικά, σύμφωνα με τον καθηγητή στο πανεπιστήμιο Σαπιέντζα Ματία Ντιλέτι, έχει ήδη κουτσουρευτεί δραματικά: «Λιγότερα χρήματα για λιγότερους ανθρώπους», πολύ πίσω από τις προεκλογικές εξαγγελίες Ντι Μάιο για ένα «καθολικό κατώτατο εισόδημα» ή έστω εκείνες του Σεπτέμβρη για «εξύψωση 6 εκατ. ανθρώπων από τη φτώχεια»…
Ενώ η κατάργηση του νόμου Φορνέρο (για τις συντάξεις) έγινε «τροποποίηση», με μια πιθανή μείωση του χρόνου συνταξιοδότησης, που χωρίς να συνοδεύεται από παρεμβάσεις στην εργατική νομοθεσία, γίνεται τρόπος για τους εργοδότες να απαλλαγούν από τις «παλιές» συμβάσεις χωρίς να απολύσουν, για να προσλάβουν εκείνους τους νέους που, για να πάρουν το επίδομα, «θα δεχτούν όποια δουλειά» με τις νέες άθλιες εργασιακές συμβάσεις.
Αυτό το ετεροβαρές μίγμα υπέρ των αφεντικών και ψίχουλων στους φτωχότερους (ο Σαλβίνι δεν έχει επιβάλει την πολιτική του μόνο στο μεταναστευτικό, όπου η υπόκλιση του Ντι Μάιο προκαλεί ντροπή στα πιο «αριστερόστροφα» στελέχη του κόμματός του, αλλά και στην οικονομία) επιβαρύνει το έλλειμμα. Αλλά οι κυβερνητικοί εταίροι βρήκαν λύσεις για να μην επιβαρυνθεί επιπλέον το έλλειμμα, με τις δραστικές περικοπές στη στέγαση-φιλοξενία των μεταναστών, με τις ιδιωτικοποιήσεις που θα φτάσουν το 1% του ΑΕΠ και με την περικοπή πάνω από 7 δισ. σε κοινωνικές δαπάνες.
Το έλλειμμα ενισχύεται κι από κάποιες επιλογές, αντίθετες με τις προεκλογικές υποσχέσεις του Ντι Μάιο. Η αντίθεση στα «Μεγάλα Έργα», που έχουν προκαλέσει άγριες κοινωνικές συγκρούσεις ειδικά στο Βορρά, έγιναν «επενδύσεις στις υποδομές» (εκείνο το είδος δημοσίων επενδύσεων που ο Μάριο Μόντι πάντοτε έλεγε ότι πρέπει να εξαιρείται από τους ευρωπαϊκούς κανόνες, και ίσως εισακουστεί). Η μείωση των στρατιωτικών δαπανών και το μπλοκάρισμα της αγοράς των F35 ματαιώθηκε: τα F35 θα αγοραστούν κανονικά και τα οπλικά συστήματα της Ιταλίας θα εκσυγχρονιστούν.
Τι μένει για τον Σαλβίνι να πουλήσει, για να διευρύνει την επιρροή πέρα από τα μικρομεσαία αφεντικά της βόρειας Ιταλίας; Ο οικονομικός εθνικισμός, ο ρατσισμός και η «αντίσταση στην ΕΕ». Τι μένει στον Ντι Μάιο, του οποίου η κοινωνική βάση είναι αριστερόστροφη πλειοψηφικά και τον βλέπει να μετατρέπεται σε θλιβερό «μικρό εταίρο» της ακροδεξιάς (σε πείσμα των αρχικών εκλογικών συσχετισμών, οι οποίοι ανατρέπονται γρήγορα σε βάρος του τους τελευταίους μήνες); Να πουλήσει «εθνική αντίσταση». Στο μεταξύ αυτός και οι πιο αριστερόστροφοι(;) συνεργάτες του έχουν μετατραπεί σε φύλο συκής της ακροδεξιάς για (πρώην και νυν) αριστερούς ψηφοφόρους.
Οι κυβερνητικοί εταίροι γνωρίζουν ότι μια «εθνικά περήφανη» λιτότητα μπορεί να πουληθεί πιο εύκολα στην κοινή γνώμη. Αν κάνουν πίσω κι από αυτά στα οποία κατέληξαν στον προϋπολογισμό, «θα είναι αυτοκτονία» (με τα λόγια του Ντι Μάιο). Η Κομισιόν όμως φοβάται ότι, αν ανεχθεί έστω αυτά, θα στείλει λάθος σήμα «χαλάρωσης» στους υπόλοιπους.
Με αυτές τις πραγματικότητες υπόψη, οι σοβαροί οικονομικοί αναλυτές σημειώνουν ότι «ο κοινός τόπος είναι εμφανής, αλλά η πολιτική ένταση το κάνει πιο δύσκολο να βρεθεί». Με αυτές τις πραγματικότητες υπόψη, οι σύντροφοί μας της Sinistra Anticapitalista στην Ιταλία καλούν στις κινητοποιήσεις των συνδικάτων βάσης προβάλλοντας το σύνθημα: «Ούτε με την κυβέρνηση, ούτε με τις Βρυξέλλες! Όχι άλλα δώρα στα αφεντικά! Όχι νέες περικοπές στις κοινωνικές δαπάνες!».
Το σύνθημα τα λέει όλα για τον «πυρήνα» του προϋπολογισμού του Σαλβίνι. Η στάση των συντρόφων της μαχόμενης Αριστεράς μπορεί σήμερα να είναι «ενάντια στο ρεύμα» (του μήνα του μέλιτος της κυβέρνησης με τις μάζες), αλλά αποτελεί μια κρίσιμη προσπάθεια να γυρίσει αυτό το επικίνδυνο ρεύμα. Καλά θα κάνουν και τμήματα της ελληνικής Αριστεράς να συνειδητοποιήσουν τα πραγματικά επίδικα, που δεν είναι αν ο Σαλβίνι «θα συγκρουστεί με την ΕΕ μέχρι τέλους» για να υπερασπιστεί το πρόγραμμά του. Αλλά ότι το ίδιο το πρόγραμμα του Σαλβίνι είναι εχθρικό προς την εργατική τάξη και την Αριστερά…
*Αναδημοσίευση από το φ. 421 της Εργατικής Αριστεράς, που κυκλοφόρησε πριν αρχίσει το νέο "παζάρι" Ρώμης-Βρυξελλών για συναινετική λύση
