Το διαδικτυακό Λεξικό του Κόλινς συνηθίζει να ανακοινώνει ετησίως τη «λέξη της χρονιάς», στηριγμένο στη χρήση στο δημόσιο διάλογο και τις αναζητήσεις των ανθρώπων στο ίντερνετ. Για το 2022, λέξη της χρονιάς ήταν η «permacrisis» (μονιμο-κρίση) που ορίζεται ως «παρατεταμένη περίοδος αστάθειας και ανασφάλειας».
Όχι άδικα. Ο κόσμος βρίσκεται σε μια κατάσταση διαρκών κρίσεων. Η πανδημία Covid-19 οδήγησε σε παγκόσμια πτώση του προσδόκιμου ζωής για πρώτη φορά εδώ και πολλές δεκαετίες. Το βιοτικό επίπεδο επίσης υποχωρεί σε όλες σχεδόν τις αναπτυγμένες οικονομίες, πιεζόμενο από τον πληθωρισμό που κατατρώει τα εργατικά εισοδήματα, ενώ το 2023 αναμένεται να προσθέσει στο μίγμα πιθανές υφέσεις και αυξήσεις στην ανεργία, καθώς θα «αποδίδει καρπούς» η στροφή των Κεντρικών Τραπεζών στη σφιχτή νομισματική πολιτική. Σύμφωνα με τα Ηνωμένα Έθνη, που καταγράφουν τον Δείκτη Ανθρώπινης Ανάπτυξης (υπολογίζοντας μεταβλητές όπως το προσδόκιμο ζωής, η εκπαίδευση ή το προσωπικό εισόδημα), τα τελευταία 2 χρόνια, 9 στις 10 χώρες παγκοσμίως σημείωσαν υποχώρηση.
Η κλιματική κρίση επιδεινώνεται διαρκώς, με την Κίνα πέρσι να υπομένει τον χειρότερο καύσωνα της σύγχρονης ιστορίας της και το Πακιστάν να σαρώνεται από πλημμύρες, ενώ το τέλος του 2022 επιφύλασσε τον παράλογα θερμό χειμώνα στην Ευρώπη, την ώρα που οι ΗΠΑ βίωναν ένα δραματικό πολικό ψύχος.
Η όξυνση των ιμπεριαλιστικών ανταγωνισμών έχει ήδη προκαλέσει έναν μεγάλο πόλεμο στην καρδιά της Ευρώπης, μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, ενώ απειλεί με ανάφλεξη πολλά διαφορετικά σημεία του πλανήτη: Από τις θάλασσες του Ειρηνικού όπου διαγκωνίζονται ΗΠΑ και Κίνα, μέχρι τα Βαλκάνια, όπου η κρίση στο Κόσοβο υπενθυμίζει το χαρακτήρα της περιοχής ως «μπαρουταποθήκη», ενώ ο ελληνοτουρκικός ανταγωνισμός εξακολουθεί να διατηρεί απολύτως ανοιχτό και στην «ημερήσια διάταξη» ένα πολεμικό επεισόδιο στο Αιγαίο.
To 2023 ξεκίνησε με την συντονισμένη έφοδο των οπαδών του Μπολσονάρο σε τρία κυβερνητικά κτίρια στη Μπραζίλια, που 2 χρόνια μετά την εισβολή στο Καπιτώλιο από τον τραμπικό όχλο και καθώς στη γειτονική Ιταλία η νεοφασίστρια Μελόνι καθοδηγεί από θέσεις κυβερνητικής εξουσίας ένα πρόγραμμα αντιδραστικής «παλινόρθωσης», υπενθύμισε ότι η όξυνση της πολιτικής κρίσης, μπορεί να παράξει μια επικίνδυνη «ριζοσπαστικοποίηση» της διεθνούς ακροδεξιάς.
Η φωτεινή αχτίδα σε αυτό το τοπίο, υπήρξαν οι μεγάλες κινηματικές αντιστάσεις. Το εργατικό κίνημα στη Βρετανία έχει δημιουργήσει ένα «υπόδειγμα» με τις παρατεταμένες απεργιακές μάχες που συνταράζουν το Νησί εδώ και 8 μήνες ασταμάτητα, διεκδικώντας γενναίες αυξήσεις πάνω από τον πληθωρισμό και προβάλλοντας αντιστάσεις στην απόπειρα επίθεσης στο δικαίωμα στην απεργία. Η εξέγερση στο Ιράν εντυπωσιάζει με την ανθεκτικότητά της απέναντι στη σκληρή καταστολή, ενώ δημιουργεί υπόδειγμα ενότητας των αγώνων, με τα γυναικεία, τα φοιτητικά και τα εργατικά αιτήματα να συνυπάρχουν. Η συγκλονιστική αντίσταση στο Περού, μετά το κοινοβουλευτικό πραξικόπημα που ανέτρεψε τον Πέδρο Καστίγιο, υπενθυμίζει πού βρίσκεται πραγματικά η δύναμη που μπορεί να αντισταθεί αποτελεσματικά στον ευνοϊκό συσχετισμό που έχουν οι «από πάνω» στο θεσμικό πεδίο.
Με αυτά τα κρατούμενα μπαίνουμε στο 2023 και στην Ελλάδα. Όπου η «μονιμο-κρίση» έχει υπονομεύσει την κυβέρνηση Μητσοτάκη, δημιουργώντας συνθήκες που θα μπορούσαν να σημαίνουν την αρχή του τέλους της. Όπου το 2022 ζήσαμε μια αναθέρμανση της αντίστασης, με εμβληματικούς-σκληρούς αγώνες (πχ Μαλαματίνα), με μαζική συμμετοχή σε κεντρικές κινητοποιήσεις (Γενική Απεργία, 17 Νοέμβρη, 6 Δεκέμβρη), με μια αυξημένη διαθεσιμότητα άμεσης ανταπόκρισης (σε φεμινιστικές κινητοποιήσεις, ενάντια στην έξωση στου Ζωγράφου κλπ), που όλα μαζί συνηγορούν ότι ο θυμός απέναντι στα πεπραγμένα της κυβέρνησης της Δεξιάς αρχίζει να μετατρέπεται σε αγωνιστική διάθεση.
Τίποτα δεν προαναγγέλει ότι το 2023 θα είναι διαφορετικό από τη χρονιά που πέρασε. Η «μονιμο-κρίση» με τις πολλαπλές εκφάνσεις της θα μας συνοδεύει -μαζί με την απόπειρα της άρχουσας τάξης να φορτωθούμε εμείς όλα τα βάρη και τις συνέπειές της. Η κυβέρνηση Μητσοτάκη δεν θα αποχωρήσει ήσυχα κι αμαχητί από το προσκήνιο -ταγμένη όπως είναι από την πρώτη στιγμή στην υπηρεσία του κεφαλαίου ως «πολεμική μηχανή». Η θεσμική αντιπολίτευση των ΣΥΡΙΖΑ-ΠΑΣΟΚ θα συνεχίσει να μην κάνει το ελάχιστο για την ανατροπή αυτής της κυβέρνησης, ενώ η κοινοβουλευτική-κυβερνητική εναλλαγή την οποία ευαγγελίζεται (αμφίβολη κι αυτή…) αποτελεί ένα «πουκάμισο αδειανό» όσον αφορά τις μεγάλες ρήξεις που απαιτούνται για να αλλάξουν οι ζωές μας προς το καλύτερο, σε αυτό το τοπίο πολλαπλών κρίσεων που περιγράψαμε.
Στην εποχή της πανδημίας, ήρθε στην Ελλάδα μια φράση δημοφιλής στα μπάριος της Λατινικής Αμερικής, της «μήτρας» των πιο δυναμικών κοινωνικών αγώνων τα τελευταία χρόνια: Μόνο ο Λαός Θα Σώσει το Λαό. Μόνο με τους αγώνες μας μπορούμε να δώσουμε το τελειωτικό χτύπημα στον Μητσοτάκη. Και -κυρίως- μόνο με τους αγώνες μας μπορούμε να κάνουμε αυτό το χτύπημα να έχει πραγματική αξία, ανατρέποντας και την πολιτική του. Διεκδικώντας με μαζικούς αγώνες τη γενναία στήριξη του ΕΣΥ και της δημόσιας Παιδείας, τις αυξήσεις στους μισθούς που έχουμε ανάγκη για να ζήσουμε με αξιοπρέπεια, το τέλος της εργοδοτικής αυθαιρεσίας και της εργασιακής ζούγκλας που επέβαλλε η διάλυση των Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας και η αχαλίνωτη «ελαστικοποίηση». Απαιτώντας να φορολογηθεί βαριά το κεφάλαιο, να περικοπούν δραστικά οι δαπάνες σε εξοπλισμούς και αστυνομία, για να απελευθερωθούν οι πόροι που έχει ανάγκη η κοινωνική πλειοψηφία.
Γύρω από αυτό το «πρόγραμμα» πρέπει να συγκρουστούμε με την κυρίαρχη πολιτική και όσους την εφαρμόζουν σήμερα ή θα αναλάβουν να την εφαρμόσουν αύριο. Τα συμπεράσματα από τις εκλογικές διαδικασίες σε μια σειρά συνδικάτα, από την ΑΔΕΔΥ ως τις ΕΛΜΕ, ο διάλογος που ανοίγει σε διάφορους χώρους γύρω από το ζήτημα των ΣΣΕ, υποδεικνύουν πού οφείλει να στρέψει την προσοχή της και η Αριστερά, για να κάνει αυτό το «πρόγραμμα» κτήμα των ανθρώπων του στρατοπέδου μας και να τους κινητοποιήσει να αγωνιστούν για να το επιβάλουν.
Καθώς βαδίζουμε προς μια εκλογική αναμέτρηση, ο κόσμος των αγώνων, όσοι κι όσες δεν «βολεύονται» στα διαθέσιμα κυβερνητικά σενάρια, οφείλει να εκφραστεί και στην κάλπη, μαυρίζοντας τον Μητσοτάκη κι ενισχύοντας τις δυνάμεις στα αριστερά του κούφιου «προοδευτισμού», για να δηλώσει την παρουσία του. Αλλά κυρίως έχει να εργαστεί επίμονα και συστηματικά όλες τις υπόλοιπες μέρες του 2023, πριν και μετά τις κάλπες, για να χτίσει τους αναγκαίους αγώνες και μια πολιτική εναλλακτική «δεμένη» με αυτούς, που θα πηγαίνει πέρα από τα ασφυκτικά όρια της συστημικής υπάρχουσας κατάστασης πραγμάτων.
Στην εποχή των πολλαπλών και διαρκών κρίσεων του συστήματος, η επιμονή της Ρόζας Λούξεμπουργκ να βλέπει τον αγώνα για τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις ως «δρόμο» για την αναγκαία κοινωνική επανάσταση, η επιμονή της στον σοσιαλισμό ως μοναδικό «φάρμακο» σε μια καπιταλιστική βαρβαρότητα που σήμερα αφήνει όλο και λιγότερο χώρο ακόμα και για εφήμερα «παυσίπονα», γίνεται οδηγός.
Με αυτόν τον ορίζοντα, και με το βλέμμα στραμμένο στους αγώνες της τάξης μας, να κάνουμε το 2023 λέξη της χρονιάς την ανατροπή!
