Εκλογικός σεισμός στην Ιρλανδία

Το αποτέλεσμα των πρόσφατων εκλογών στη Δημοκρατία της Ιρλανδίας ήταν ιστορικό. Ένα γενικευμένο ρεύμα που επιδιώκει «αλλαγή», γκρέμισε τα δύο ιστορικά μεγάλα κόμματα της χώρας και έφερε στην πρώτη θέση το αριστερό κόμμα Σιν Φέιν.



Το Φάιν Γκάελ (FG) και το Φιάνα Φέιλ (FF) είναι τα δύο κόμματα που εναλλάσσονταν στην κυβερνητική εξουσία σε όλη την ιστορία της ιρλανδικής δημοκρατίας, με ελάχιστες διαφορές μεταξύ τους, καθώς πρόκειται για δύο αστικά κόμματα (κεντροδεξιό το FG, πιο «πολυσυλλεκτικό» το FF). Για χρόνια απολάμβαναν μαζική εκλογική στήριξη και έφτασαν στο κατώφλι της οικονομικής κρίσης (το 2007) με άθροισμα πάνω από 70%. Έκτοτε άρχισε η φθορά τους από τη μία εκλογική μάχη στην άλλη. Το 2016 έπεσαν για πρώτη φορά στην ιστορία (οριακά) κάτω από το 50%. Φέτος συγκέντρωσαν 44%!

Το 2007, μόνο του το FF είχε 40%. Κυβέρνησε στα σκληρά χρόνια μετά το ξέσπασμα της κρίσης και κατέρρευσε στο 17,4% το 2011. Ανέκαμψε σχετικά ως αντιπολίτευση (24,3% το 2016), αλλά φέτος πλήρωσε με υποχώρηση (στο 22,2%) την επιλογή του να δώσει ψήφο ανοχής στο FG, που επέτρεψε στο κεντροδεξιό κόμμα να συνεχίσει να κυβερνά και την περασμένη τετραετία.

Το FG είχε 36,1%, όταν διαδέχτηκε το καταρρέον FF το 2011. Κυβέρνησε, στηριζόμενο σε διάφορες συμμαχίες, όλα τα επόμενα χρόνια. Η οικονομία πήγε καλύτερα, αλλά η κρίση συνεχίστηκε για τους «από κάτω», ειδικά στα ζητήματα στέγασης και υγείας, τα οποία τα κυβερνητικά στελέχη προκλητικά περιέγραφαν ως «τίμημα της επιτυχίας». Έπεσε στο 25,5% το 2016 (όταν χρειάστηκε την ψήφο ανοχής του FF) και στο 20,9% φέτος.

Σε αυτή τη διαδικασία φθοράς των «μεγάλων» εξελισσόταν η άνοδος του Σιν Φέιν. Από 7% το 2007, στο 10% το 2011 και στο 13,8% το 2016. Φέτος κατάφερε το μεγάλο άλμα στο 24,5%. Σε συνδυασμό με τη νέα  πτώση του δικομματισμού, ένα αριστερό κόμμα, που μέχρι σήμερα αντιμετωπίζει την αστική καχυποψία ωςτο «πολιτικό σκέλος του IRA», κατέκτησε την πρώτη θέση! Από τις 42 έδρες που διεκδίκησε, κέρδισε τις 37 (με βάση τα ποσοστά, θα ήταν ακόμα πιο ισχυρό κοινοβουλευτικά, αν είχε κατεβάσει περισσότερους υποψήφιους)!

Την εικόνα συμπληρώνουν τα αποτελέσματα των άλλων μικρότερων κομμάτων. Οι Πράσινοι στο παρελθόν πλήρωσαν τη συγκυβέρνηση με το FF και το 2011 βρέθηκαν εκτός Βουλής. Επανήλθαν με 2,7% το 2016 και αναβαπτίστηκαν ως αριστερόστροφη αντιπολίτευση και φέτος σκαρφάλωσαν στο 7,1%, που είναι το καλύτερο σκορ στην ιστορία τους. 

Οι Εργατικοί, το κόμμα που διατηρεί ιστορικά δεσμούς με τα συνδικάτα και που για δεκαετίες κινούνταν μεταξύ αντιπολίτευσης και «μικρού εταίρου» σε κυβερνήσεις συνασπισμού, θεωρούταν παραδοσιακά το «τρίτο κόμμα» στην Ιρλανδία. Είχαν την ευκαιρία τους το 2011, όταν οι συνθήκες της κρίσης και η κατάρρευση του FF τους εκτίναξε στο 19,5% και τη δεύτερη θέση. Επέλεξαν να συγκυβερνήσουν με το FG και τιμωρήθηκαν σκληρά, πέφτοντας στο 6,6% το 2016. Δεν μπόρεσαν να συγχωρεθούν, μένοντας εκτός κυβέρνησης τα τελευταία 4 χρόνια και υποχώρησαν εκ νέου στο 4,4% φέτος. Το βάθος του αιτήματος για «αλλαγή» ήταν τέτοιο, που έπληξε και το κόμμα που είχε καταγραφεί ως πρόθυμο να συνεργαστεί  με τους «μεγάλους» στο παρελθόν…

Ένα σχετικά νέο κόμμα στα αριστερά των Εργατικών, οι Σοσιαλδημοκράτες, ιδρύθηκαν το 2015 και πήραν 3% και στις περασμένες εκλογές και φέτος. 

Τέλος, έχει μεγάλη σημασία να σταθούμε στα αποτελέσματα της αντικαπιταλιστικής Αριστεράς. Η εκλογική συμμαχία των σχηματισμών People Before Profit, Solidarity και RISE συγκέντρωσε 2,6%. Είναι χαμηλότερο του 3,9% μιας αντίστοιχης συμμαχίας του 2016 (στο φόντο του σημαντικού ρόλου που είχαν παίξει στο κίνημα ενάντια στην ιδιωτικοποίηση του νερού τα προηγούμενα χρόνια), αλλά οι σύντροφοι γνώριζαν εξαρχής ότι θα έδιναν μια σκληρή μάχη, με βασικό επίδικο φέτος να διατηρήσουν τις έδρες τους. Και τα πήγαν πολύ καλά, διατηρώντας τις 5 από τις 6 (και χάνοντας μία για μερικές εκατοντάδες ψήφους), παρά την «πίεση» της ανόδου μαζικότερων αριστερών σχηματισμών. Η δουλειά που έκαναν σε κινήματα όπως αυτό ενάντια στην ιδιωτικοποίηση του νερού τα προηγούμενα χρόνια, στα δημοψηφίσματα για τις εκτρώσεις και τον ομόφυλο γάμο, η γενικότερη αγωνιστική παρουσία τους έχει διαμορφώσει δεσμούς με ένα κοινό. Το προεκλογικό σύνθημα της People Before Brofit «εγγυόμαστε ότι η ψήφος σ’ εμάς δεν θα φέρει στην κυβέρνηση κανένα από τα δύο μεγάλα κόμματα» ήταν ένα μήνυμα με ιδιαίτερη σημασία, όπως θα δούμε αμέσως παρακάτω. 

Το Σιν Φέιν έχει την εντολή να σχηματίσει κυβέρνηση, αλλά η αριθμητική των εδρών είναι σύνθετη, καθώς απαιτούνται 80 έδρες από τις 160 για κοινοβουλευτική πλειοψηφία. Το άθροισμα των δυνάμεων «στα αριστερά του δικομματισμού» (Σιν Φέιν, Πράσινοι, Εργατικοί, Σοσιαλδημοκράτες, PBP-Solidarity-RISE) συγκεντρώνει 67 έδρες. Ένας «Μεγάλος Συνασπισμός» του FG με το FF συγκεντρώνει 72 έδρες. 

Σε αυτό το φόντο, το κύριο ενδιαφέρον βρίσκεται στο πώς θα κινηθεί το Σιν Φέιν. Η ρητορική του κόμματος είναι «ευέλικτη». Περιγράφει ως «προτεραιότητα» μια συνεργασία με τις «συγγενείς δυνάμεις της αλλαγής» (και οι πρώτες διερευνητικές επαφές έγιναν πράγματι με το People Before Profit και τους Σοσιαλδημοκράτες). Αλλά την ίδια ώρα επιστρατεύει και την κλασική «υπεύθυνη» ρητορική για «συζητήσεις με όλους», για «διαπραγματεύσιμα σημεία του προγράμματός μας» κ.ο.κ. που κλείνει το μάτι και σε άλλες κυβερνητικές συμμαχίες. Μπορεί στη Δημοκρατία της Ιρλανδίας να έχει αριστερό-ριζοσπαστικό προφίλ, αλλά αξίζει να θυμόμαστε τα οικονομικά πεπραγμένα του στη Βόρεια Ιρλανδία, όπου συγκυβερνά (στα πλαίσια της ειρηνευτικής συμφωνίας) με το δεξιό DUP. 

Έπειτα υπάρχει το ζήτημα της γραμμής των αστικών κομμάτων, μεταξύ «υγειονομικής ζώνης απέναντι στο Σιν Φέιν» και προσπάθειας προσεταιρισμού του. Το FG απορρίπτει κάθε σκέψη προσεταιρισμού και δηλώνει «έτοιμο για αντιπολίτευση». Το FF προεκλογικά επίσης απέρριπτε κάθε συνεργασία με το Σιν Φέιν, αλλά μετεκλογικά δείχνει να ταλαντεύεται, με το ένα στέλεχος να δηλώνει ότι «μπορεί να γίνει συζήτηση» και το άλλο ότι «όσα έχουμε πει για τις βαθιές διαφορές μας με το Σιν Φέιν συνεχίζουν να ισχύουν». 

Τέλος, μένει να φανεί πώς θα κινηθούν διάφοροι «ενδιάμεσοι», όπως οι Πράσινοι και οι Εργατικοί, που, ενώ θεωρούνται προνομιακοί συνομιλητές του Σιν Φέιν, έχουν προϊστορία συγκυβερνήσεων με τα αστικά κόμματα. 

Το «Σχέδιο Α» της αστικής τάξης δείχνει να είναι η αποκατάσταση της εξουσίας των παραδοσιακών της κομμάτων. Δηλαδή να ρυμουλκηθούν οι Εργατικοί (6 έδρες) και οι Πράσινοι (12 έδρες που τους κάνουν «ρυθμιστή» σε διάφορα σενάρια) μακριά από το Σιν Φέιν, για να στηρίξουν μια κυβέρνηση Μεγάλου Συνασπισμού.

Μόνο ως «Σχέδιο Β» εμφανίζεται προς το παρόν να αποδεχτεί το FF μια συγκυβέρνηση με το Σιν Φέιν (που με 74 έδρες θα χρειαστεί επίσης στήριξη και από άλλες δυνάμεις), αλλά δεν πρέπει να αποκλειστεί ως σενάριο, αν εκτιμηθεί ότι μια νέα εκλογική αναμέτρηση θα κάνει το συσχετισμό ακόμα χειρότερο για τα αστικά κόμματα. 

Οι νέες κάλπες παραμένουν ένα πιθανό ενδεχόμενο, αν και θα χρειαστεί να περιμένουμε, καθώς στην Ιρλανδία υπάρχει προηγούμενο πολλών εβδομάδων διαπραγματεύσεων για σχηματισμό κυβέρνησης. 

Οι δυνάμεις της αντικαπιταλιστικής Αριστεράς (με αποχρώσεις στις εμφάσεις, τις προϋποθέσεις, τις συγκεκριμένες τακτικές επιλογές) τοποθετούνται υπέρ της συγκρότησης «αριστερής κυβέρνησης», τονίζοντας ότι το μέλλον θα κριθεί από τη μαζική κινητοποίηση στο δρόμο, σε κάθε σενάριο. Η βασική πίεση είναι προς το Σιν Φέιν και τους Πράσινους: το πρώτο να απορρίψει τις προοπτικές συνεργασίας με το FF και να επιμείνει στο στόχο αριστερής κυβέρνησης και το δεύτερο να μη δώσει χείρα βοηθείας είτε σε τέτοιους σχεδιασμούς, είτε σε ακόμα χειρότερους (μεγάλο αστικό συνασπισμό).

*Αναδημοσίευση από την Εργατική Αριστερά