Ένας απολογισμός της μετεξέλιξης του ΣΥΡΙΖΑ με αυτοβιογραφικά στοιχεία

Η συμ­φω­νία της ελ­λη­νι­κής κυ­βέρ­νη­σης στη Σύ­νο­δο Κο­ρυ­φής της 12ης Ιου­λί­ου 2015 εγκαι­νιά­ζει μια νέα φάση για την ελ­λη­νι­κή κοι­νω­νία, την Αρι­στε­ρά και τον ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ. Είναι σί­γου­ρο, όπως συ­νο­μο­λο­γεί­ται από πολ­λές με­ριές, ότι «ο αγώ­νας συ­νε­χί­ζε­ται». Μπο­ρεί όμως ο αγώ­νας των λαϊ­κών τά­ξε­ων για βελ­τί­ω­ση της ζωής τους και αλ­λα­γή της κοι­νω­νί­ας να έχει ως κέ­ντρο, ως «Γε­νι­κό Επι­τε­λείο», μια κυ­βέρ­νη­ση που συ­νο­μο­λό­γη­σε και υπο­χρε­ώ­νε­ται να υλο­ποι­ή­σει το 3ο Μνη­μό­νιο, δη­λα­δή ένα πρό­γραμ­μα οι­κο­νο­μι­κών και κοι­νω­νι­κών με­τα­σχη­μα­τι­σμών ενταγ­μέ­νο από­λυ­τα στο νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρο πλαί­σιο εμπέ­δω­σης των συμ­φε­ρό­ντων του κε­φα­λαί­ου; Έχει πε­ρι­θώ­ρια μια τέ­τοια κυ­βέρ­νη­ση να ξε­φύ­γει από το ασφυ­κτι­κό πλαί­σιο της «συ­νέ­χειας» ενός κρά­τους, που επί πέντε χρό­νια θε­σμο­θε­τεί ψα­λι­δί­ζο­ντας τα ει­σο­δή­μα­τα της κοι­νω­νι­κής πλειο­ψη­φί­ας, δια­λύ­ο­ντας τους θε­σμούς κοι­νω­νι­κής προ­στα­σί­ας, ιδιω­τι­κο­ποιώ­ντας τα δη­μό­σια αγαθά, κα­τα­στέλ­λο­ντας τα κοι­νω­νι­κά κι­νή­μα­τα;

Και ποιο ρόλο μπο­ρεί να παί­ξει το κόμμα του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ, της κύ­ριας κυ­βερ­νη­τι­κής δύ­να­μης μέχρι σή­με­ρα;

Στα ερω­τή­μα­τα αυτά απαι­τού­νται συλ­λο­γι­κές απα­ντή­σεις. Προη­γου­μέ­νως, ή μάλ­λον πα­ράλ­λη­λα, θεωρώ ότι ένας απο­λο­γι­σμός για το πώς φτά­σα­με έως εδώ, είναι πολ­λα­πλά χρή­σι­μος.

1. Επι­λο­γή θέσης μάχης

Όταν στις 29/12/2014 ο τότε Πρω­θυ­πουρ­γός Αντώ­νης Σα­μα­ράς ανα­κοί­νω­σε ότι θα προ­κη­ρύ­ξει βου­λευ­τι­κές εκλο­γές (της 25/1/2015), επι­δί­ω­ξα άμεση συ­νά­ντη­ση με τον Πρό­ε­δρο του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ Αλέξη Τσί­πρα και του ανα­κοί­νω­σα την από­φα­σή μου να μην είμαι υπο­ψή­φιος βου­λευ­τής, αλλά ούτε και να ανα­λά­βω θέση στην επερ­χό­με­νη κυ­βέρ­νη­ση του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ. Αμέ­σως μετά ενη­μέ­ρω­σα την Πο­λι­τι­κή Γραμ­μα­τεία του Κόμ­μα­τος, της οποί­ας ήμουν μέλος ως Υπεύ­θυ­νος Οι­κο­νο­μι­κής Πο­λι­τι­κής, και προ­χώ­ρη­σα σε μια σχε­τι­κή δη­μό­σια δή­λω­ση.1 Εντού­τοις, στις 26/1/2015 ο Πρό­ε­δρος του Κόμ­μα­τος και ήδη νέος πρω­θυ­πουρ­γός μου πρό­τει­νε να ανα­λά­βω χαρ­το­φυ­λά­κιο ανα­πλη­ρω­τή υπουρ­γού. Αρ­νή­θη­κα την τι­μη­τι­κή αυτή πρό­τα­ση, όπως και άλλες που ακο­λού­θη­σαν, για το­πο­θέ­τη­σή μου σε διε­θνείς Ορ­γα­νι­σμούς.

Το ίδιο έπρα­ξα και προ ολί­γων ημε­ρών, όταν μου προ­τά­θη­κε να ανα­λά­βω θέση ανα­πλη­ρω­τή υπουρ­γού εξω­τε­ρι­κών, μετά την από­φα­ση του Νίκου Χου­ντή να πα­ραι­τη­θεί από μέλος της κυ­βέρ­νη­σης και βου­λευ­τής, για να ανα­λά­βει Ευ­ρω­βου­λευ­τής, ύστε­ρα από την πα­ραί­τη­ση από το Ευ­ρω­κοι­νο­βού­λιο του Μα­νώ­λη Γλέ­ζου.

Η στάση που επέ­λε­ξα, ήδη από τα μέσα του 2014, και την οποία δια­τη­ρώ μέχρι σή­με­ρα, στη­ρί­ζε­ται σε δύο δια­πι­στώ­σεις και μια εκτί­μη­ση:

α) Η πρώτη δια­πί­στω­ση είναι ότι μετά το 2012 και ιδίως μετά τις Ευ­ρω­ε­κλο­γές του 2014 ο ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ έχει υιο­θε­τή­σει μια στρα­τη­γι­κή «ιστο­ρι­κού συμ­βι­βα­σμού», δη­λα­δή ασκεί πο­λι­τι­κή στο πνεύ­μα ενός κόμ­μα­τος και μιας κυ­βέρ­νη­σης «εθνι­κής ενό­τη­τας»: Εξο­μά­λυν­ση και άμ­βλυν­ση των κοι­νω­νι­κών αντι­θέ­σε­ων, με «κοινό για όλους» «εθνι­κό στόχο» την ανά­πτυ­ξη της ελ­λη­νι­κής κα­πι­τα­λι­στι­κής οι­κο­νο­μί­ας (κα­πι­τα­λι­στι­κή ανά­πτυ­ξη που κατ’ ευ­φη­μι­σμό ονο­μά­ζε­ται «πα­ρα­γω­γι­κή ανα­συ­γκρό­τη­ση») και την προ­στα­σία των θυ­μά­των εκεί­νων των μνη­μο­νια­κών πο­λι­τι­κών, που βρέ­θη­καν σε συν­θή­κες ακραί­ας φτώ­χειας («αντι­με­τώ­πι­ση αν­θρω­πι­στι­κής κρί­σης»).

β) Η δεύ­τε­ρη δια­πί­στω­ση είναι ότι η στρα­τη­γι­κή του «ιστο­ρι­κού συμ­βι­βα­σμού», δη­λα­δή η αντί­λη­ψη τε­λι­κά πως η Ελ­λά­δα μετά την κρίση του 2008 μπο­ρεί να κυ­βερ­νη­θεί με τον προ­κρι­σια­κό τρόπο, απο­τε­λεί αυ­τα­πά­τη, που συ­νέ­πειά της μπο­ρεί να είναι μόνο η ήττα της αρι­στε­ρής στρα­τη­γι­κής και ο με­τα­σχη­μα­τι­σμός της Αρι­στε­ράς σε κα­θε­στω­τι­κή δύ­να­μη. Διότι η κρίση ανέ­δει­ξε ως μο­να­δι­κή στρα­τη­γι­κή των κυ­ρί­αρ­χων κε­φα­λαιο­κρα­τι­κών τά­ξε­ων τη λι­τό­τη­τα και τη διά­λυ­ση του κοι­νω­νι­κού κρά­τους, πράγ­μα που ση­μαί­νει ότι η αρι­στε­ρή πο­λι­τι­κή μπο­ρεί να είναι μόνο συ­γκρου­σια­κή, πο­λι­τι­κή ρή­ξε­ων με το κε­φά­λαιο, πο­λι­τι­κή ανα­δια­νο­μής υπέρ της ερ­γα­σί­ας: Ανα­δια­νο­μής πλού­του, ει­σο­δή­μα­τος και ισχύ­ος (συν­δι­κα­λι­στι­κά δι­καιώ­μα­τα, δη­μο­κρα­τι­κοί θε­σμοί, πλαί­σιο συ­νερ­γα­τι­κής-αλ­λη­λέγ­γυας ανα­διορ­γά­νω­σης το­μέ­ων της οι­κο­νο­μί­ας, κλπ.).

γ) Η εκτί­μη­ση είναι ότι σαν απο­τέ­λε­σμα της στρο­φής του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ προς τον «ιστο­ρι­κό συμ­βι­βα­σμό», η πλέον πρό­σφο­ρη στάση για τον μέχρι τη στιγ­μή εκεί­νη Υπεύ­θυ­νο Οι­κο­νο­μι­κής Πο­λι­τι­κής του Κόμ­μα­τος ήταν να συμ­βο­λο­ποι­ή­σει με την απου­σία του από τη Βουλή και την κυ­βέρ­νη­ση το πρό­βλη­μα: Δια­τη­ρώ­ντας την ανε­ξαρ­τη­σία μου από την κυ­βερ­νη­τι­κή εξου­σία, να ασκή­σω ανοι­κτά την εποι­κο­δο­μη­τι­κή εκεί­νη κρι­τι­κή, που μέσα από τις εσω­κομ­μα­τι­κές δια­δι­κα­σί­ες αλλά και τον δη­μό­σιο διά­λο­γο θα συμ­βάλ­λει στην αλ­λα­γή πο­ρεί­ας: Για την αφύ­πνι­ση του ρι­ζο­σπα­στι­κού δυ­να­μι­κού που πε­ριέ­χει ο ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ, για την επα­να­φο­ρά της απο­λύ­τως απα­ραί­τη­της κοι­νω­νι­κής με­ρο­λη­ψί­ας που πρέ­πει να πε­ριέ­χει η πο­λι­τι­κή της Αρι­στε­ράς: Υπε­ρά­σπι­ση των συμ­φε­ρό­ντων της ερ­γα­σί­ας και της κοι­νω­νι­κής πλειο­ψη­φί­ας, σε σύ­γκρου­ση με τα συμ­φέ­ρο­ντα του κε­φα­λαί­ου, σε έναν κοι­νω­νι­κό πό­λε­μο που έτσι κι αλ­λιώς μαί­νε­ται αδυ­σώ­πη­τος, ιδιαί­τε­ρα μετά το 2010.2

2. Ιδε­ο­λο­γι­κή και πο­λι­τι­κή πα­ρέμ­βα­ση για αλ­λα­γή πο­ρεί­ας

Ήδη στις 9/6/2014, σε άρθρο που συ­νυ­πο­γρά­φα­με με τον Σπύρο Λα­πα­τσιώ­ρα3 επι­ση­μαί­να­με με­τα­ξύ άλλων:

«Μετά τις εκλο­γές του 2012, υιο­θε­τή­θη­κε μία στρα­τη­γι­κή που [… χα­ρα­κτη­ρί­ζε­ται από] τη σχε­τι­κή υπο­χώ­ρη­ση του αι­τή­μα­τος για “ανα­δια­νο­μή” / “να πλη­ρώ­σουν οι πλού­σιοι” , ως ορ­γα­νω­τι­κού στοι­χεί­ου του λόγου του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ, υπέρ του αι­τή­μα­τος για “πα­ρα­γω­γι­κή ανα­συ­γκρό­τη­ση” ως κύ­ριου ορ­γα­νω­τι­κού στοι­χεί­ου. Η με­τα­τό­πι­ση αυτή αντα­να­κλά επί­σης την προ­σπά­θεια διεύ­ρυν­σης των κοι­νω­νι­κών συμ­μα­χιών προς τμή­μα­τα του επι­χει­ρη­μα­τι­κού κό­σμου που έχουν πλη­γεί από την κρίση […] Μια υπο­χώ­ρη­ση του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ μπρο­στά στη δύ­να­μη του συ­στή­μα­τος, ει­δι­κά στις ση­με­ρι­νές συν­θή­κες, θα άφηνε τη δυ­να­τό­τη­τα να κα­τα­στεί δύ­να­μη δια­κυ­βέρ­νη­σης μόνο με βάση την απελ­πι­σία (και όχι την ελ­πί­δα ή πολύ πε­ρισ­σό­τε­ρο τη συ­στρά­τευ­ση) των κα­τώ­τε­ρων τά­ξε­ων – και αυτό δεν πάει πολύ μα­κριά. […] Η Αρι­στε­ρά δεν έχει κα­νέ­να λόγο να επι­χει­ρή­σει μία φυγή από το κοι­νω­νι­κό πρό­βλη­μα και την αυ­ξα­νό­με­νη κοι­νω­νι­κή πό­λω­ση. Δεν έχει κα­νέ­να λόγο να επι­κα­λεί­ται τον πα­τριω­τι­σμό για να συσ­σω­ρεύ­ει ένα ανε­ξό­φλη­το κοι­νω­νι­κό χρέος, όπως έκανε σε προη­γού­με­νες δε­κα­ε­τί­ες το ΠΑΣΟΚ. […] Απαι­τεί­ται το κόμμα να ορ­γα­νώ­σει τις αντι­στά­σεις της κοι­νω­νί­ας, να ανοι­χτεί στα στρώ­μα­τα που πλήτ­το­νται, προ­τάσ­σο­ντας την ανα­δια­νο­μή υπέρ των πολ­λών και ορ­γα­νώ­νο­ντας τα λαϊκά αι­τή­μα­τα γύρω από αυτόν τον πυ­ρή­να, με­τα­σχη­μα­τί­ζο­ντας τις διεκ­δι­κή­σεις σε ένα πρό­γραμ­μα αλ­λα­γής της ελ­λη­νι­κής κοι­νω­νί­ας».

Λίγες μέρες αρ­γό­τε­ρα, στην το­πο­θέ­τη­σή μου στην Κε­ντρι­κή Επι­τρο­πή του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ (21/6/2014), επι­σή­μα­να ότι το κρί­σι­μο ζή­τη­μα της πε­ριό­δου που ση­μα­το­δο­τεί τη στρο­φή του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ προς τον «ιστο­ρι­κό συμ­βι­βα­σμό», δη­λα­δή επι­τα­χύ­νει τη συ­στη­μι­κή με­τάλ­λα­ξη της πο­λι­τι­κής του, είναι η προ­σέγ­γι­ση με τις δυ­νά­μεις της Κε­ντρο­α­ρι­στε­ράς και ιδιαί­τε­ρα με τη «μνη­μο­νια­κή» ΔΗΜΑΡ.

Μια συμ­μα­χία με τη ΔΗΜΑΡ θα λει­τουρ­γού­σε ως άλ­λο­θι για την απε­μπό­λι­ση του ρι­ζο­σπα­στι­κού Προ­γράμ­μα­τος του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ, στο όνομα μιας «συμ­φω­νί­ας εθνι­κού χα­ρα­κτή­ρα με ευ­ρω­παϊ­κό προ­σα­να­το­λι­σμό» (Δ. Βί­τσας, Γραμ­μα­τέ­ας ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ, 3/10/2014, Χαι­ρε­τι­σμός στο Συ­νέ­δριο της ΔΗΜΑΡ4 ). Για τον λόγο αυτό κα­τα­ψή­φι­σα (μαζί με τον Σπύρο Λα­πα­τσιώ­ρα) την Από­φα­ση της Κε­ντρι­κής Επι­τρο­πής. Στην ομι­λία μου στην Κε­ντρι­κή Επι­τρο­πή επι­σή­μαι­να:

«Σή­με­ρα κα­λού­μα­στε να ψη­φί­σου­με ένα κεί­με­νο που απο­τι­μά την πο­λι­τι­κή μας και επα­να­φέ­ρει άξο­νες των προ­γραμ­μα­τι­κών μας θέ­σε­ων. Αν το ζή­τη­μα ήταν αυ­στη­ρά το κεί­με­νο αυτό, δεν θα είχα λό­γους να μην το ψη­φί­σω. Δυ­στυ­χώς όμως το κεί­με­νο δεν αντι­στοι­χεί στο γε­νι­κό­τε­ρο μή­νυ­μα που εκ­πέ­μπου­με προς την κοι­νω­νία […] μου είναι αδύ­να­το να το υπο­στη­ρί­ξω, διότι θα ήταν σαν να εθε­λο­τυ­φλώ μπρο­στά στον κίν­δυ­νο που βρί­σκε­ται μπρο­στά μας, να χά­σου­με το στοί­χη­μα της ανα­τρο­πής.

[…] Εμείς εί­μα­στε αυτοί που μι­λούν για την ανα­τρο­πή της λι­τό­τη­τας και της κοι­νω­νι­κής κα­τα­στρο­φής, όχι για μια μικρή διόρ­θω­σή τους, με δια­τή­ρη­ση όσων κε­κτη­μέ­νων εξα­σφά­λι­σαν οι κυ­ρί­αρ­χες τά­ξεις επί δε­κα­ε­τί­ες και ιδίως τα τέσ­σε­ρα τε­λευ­ταία χρό­νια […] Για μας η εξου­σία είναι απλώς μέσο, για να έρ­θουν στο προ­σκή­νιο τα συμ­φέ­ρο­ντα της κοι­νω­νι­κής πλειο­ψη­φί­ας, για μια κοι­νω­νία και οι­κο­νο­μία των κοι­νω­νι­κών ανα­γκών […] Όταν […] μιλάς για δήθεν συμ­μα­χί­ες με τα φι­λο­μνη­μο­νια­κά κόμ­μα­τα και πρό­σω­πα, […] είναι σαν να λες στο ακρο­α­τή­ριό σου: Δεν γί­νε­ται να εφαρ­μο­στούν οι αλ­λα­γές που ευαγ­γε­λι­ζό­μα­στε εμείς, γι’ αυτό φρε­νά­ρου­με».5

Καί­τοι η προ­σέγ­γι­ση με τη ΔΗΜΑΡ δεν προ­χώ­ρη­σε, λόγω αφε­νός της εκλο­γι­κής εξα­φά­νι­σης του κόμ­μα­τος αυτού στις Ευ­ρω­ε­κλο­γές και αφε­τέ­ρου, ιδίως, λόγω των αντι­στά­σε­ων εκ μέ­ρους της με­γά­λης πλειο­ψη­φί­ας των στε­λε­χών και μελών του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ, εντού­τοις η στρα­τη­γι­κή του «ιστο­ρι­κού συμ­βι­βα­σμού» πα­ρέ­μει­νε και εκ­φρά­στη­κε ποι­κι­λο­τρό­πως, με­τα­ξύ άλλων με τα πρό­σω­πα που επι­λέ­χθη­καν, πολύ χρόνο πριν τις εκλο­γές της 25ης Ια­νουα­ρί­ου, για να στε­λε­χώ­σουν κρί­σι­μες υπουρ­γι­κές και άλλες θέ­σεις της οι­κο­νο­μι­κής πο­λι­τι­κής στην επερ­χό­με­νη κυ­βέρ­νη­ση ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ.

Εντού­τοις, και αυτό είναι το ση­μα­ντι­κό, η επι­λο­γή των προ­σώ­πων δεν έπαι­ξε ιδιαί­τε­ρα ση­μα­ντι­κό ρόλο, καθώς δεν ήταν η αιτία αλλά το απο­τέ­λε­σμα και το σύμ­πτω­μα της με­τα­στρο­φής προς τον ιστο­ρι­κό συμ­βι­βα­σμό. Η πα­ρα­γκώ­νι­ση των ομά­δων ερ­γα­σί­ας του Κόμ­μα­τος και της δου­λειάς τους, η αγνό­η­ση των επε­ξερ­γα­σιών και προ­τά­σε­ων του Τμή­μα­τος Οι­κο­νο­μι­κής Πο­λι­τι­κής κλπ., δεν συ­νι­στούν παρά υλο­ποί­η­ση της στρα­τη­γι­κής του «ιστο­ρι­κού συμ­βι­βα­σμού» προς την οποία είχε προ­σα­να­το­λι­στεί το επι­τε­λείο του Προ­έ­δρου του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ, και προ­πά­ντων ο ση­με­ρι­νός αντι­πρό­ε­δρος της κυ­βέρ­νη­σης, ως επι­κε­φα­λής του «κυ­βερ­νη­τι­κού Προ­γράμ­μα­τος» του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ, πολύ καιρό πριν την 25η Ια­νουα­ρί­ου.

Η πα­γί­ω­ση αυτής της πο­ρεί­ας με οδή­γη­σαν στο να υιο­θε­τή­σω τη συ­γκε­κρι­μέ­νη «επι­λο­γή θέσης μάχης» που πε­ριέ­γρα­ψα στην προη­γού­με­νη ενό­τη­τα αυτού του κει­μέ­νου: Να πα­ρα­μεί­νω εκτός Βου­λής και Κυ­βέρ­νη­σης.

Παρά την κρι­τι­κή μου προς την πο­ρεία του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ μέσα στις εσω­κομ­μα­τι­κές δια­δι­κα­σί­ες ή σε θε­ω­ρη­τι­κά και πο­λι­τι­κά κεί­με­να ή συ­γκε­ντρώ­σεις ορ­γα­νώ­σε­ων και πρω­το­βου­λιών του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ, συ­νέ­χι­ζα να εμ­φα­νί­ζο­μαι στα ΜΜΕ (τη­λε­ο­ρά­σεις, ρα­διό­φω­να και σχε­τι­κές ιστο­σε­λί­δες), όπου έκανα ό, τι έχει την υπο­χρέ­ω­ση να κάνει κάθε στέ­λε­χος του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ που εμ­φα­νί­ζε­ται στα ΜΜΕ: Υπε­ρα­σπι­ζό­μουν την επί­ση­μη γραμ­μή του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ, όποια κι αν ήταν αυτή.

Στα ΜΜΕ έπαψα να εμ­φα­νί­ζο­μαι μετά τη Συμ­φω­νία της 20ής Φε­βρουα­ρί­ου 2015, όταν πλέον μου ήταν αδύ­να­το να υπε­ρα­σπι­στώ την ήδη προ­δια­γε­γραμ­μέ­νη πο­ρεία προς αυτό που έχου­με σή­με­ρα, το 3ο Μνη­μό­νιο (βλ. στα επό­με­να).

Μετά την 20ή Φε­βρουα­ρί­ου έδωσα πλέον όλο το βάρος των πα­ρεμ­βά­σε­ών μου στο να δείξω στους συ­ντρό­φους μου ότι απαι­τεί­ται άμεσα μια ρι­ζι­κή αλ­λα­γή πο­ρεί­ας, πριν εξα­ντλη­θούν όλοι οι πόροι του ελ­λη­νι­κού Δη­μο­σί­ου αλλά και οι αντο­χές της κοι­νω­νι­κής πλειο­ψη­φί­ας που μας στή­ρι­ζαν. Σε θε­ω­ρη­τι­κό επί­πε­δο επι­χει­ρη­μα­το­λο­γού­σα ότι τα Μνη­μό­νια δεν απο­τε­λούν «λάθος πο­λι­τι­κή», αλλά πο­λι­τι­κή αντι­λαϊ­κή: Τα μνη­μό­νια συ­μπυ­κνώ­νουν τις κομ­βι­κές επι­λο­γές των κυ­ρί­αρ­χων τά­ξε­ων, της ολι­γαρ­χί­ας, αλ­λά­ζουν βιαί­ως την κοι­νω­νία και επι­βάλ­λουν ένα νέο κοι­νω­νι­κό κα­θε­στώς πα­ντο­κρα­το­ρί­ας του κε­φα­λαί­ου και των αγο­ρών.

Την ανά­λυ­ση αυτή εμ­βά­θυ­να με σειρά με­λε­τών και άρ­θρων στα οποία θε­με­λί­ω­σα την άποψη ότι η λι­τό­τη­τα απο­τε­λεί την πλέον προ­σή­κου­σα πο­λι­τι­κή για την αντι­με­τώ­πι­ση της πτώ­σης της κε­φα­λαια­κής κερ­δο­φο­ρί­ας (της «κρί­σης του κε­φα­λαί­ου»), καθώς απο­τε­λεί συ­νι­στώ­σα της ευ­ρύ­τε­ρης στρα­τη­γι­κής για μεί­ω­ση του κό­στους ανά μο­νά­δα πα­ρα­γό­με­νου προ­ϊ­ό­ντος. Οι στρα­τη­γι­κές μεί­ω­σης του κό­στους είναι εξ ορι­σμού πάντα πο­λι­τι­κές συρ­ρί­κνω­σης της ζή­τη­σης και ως εκ τού­του αρ­χι­κά πα­ρά­γουν απο­τε­λέ­σμα­τα ύφε­σης, προ­σβλέ­πο­ντας όμως σε μια μελ­λο­ντι­κή ανά­πτυ­ξη μέσω της αυ­ξη­μέ­νης κερ­δο­φο­ρί­ας.

Εντού­τοις, με δε­δο­μέ­νο πως ό, τι απο­τε­λεί «ερ­γα­σια­κό κό­στος» για το κε­φά­λαιο συ­νι­στά το επί­πε­δο δια­βί­ω­σης των ερ­γα­ζο­μέ­νων και κατ’ επέ­κτα­ση της κοι­νω­νι­κής πλειο­ψη­φί­ας, τα Μνη­μό­νια απο­τε­λούν τα­ξι­κές πο­λι­τι­κές, που στο­χεύ­ουν σε μια ανά­καμ­ψη της (κα­πι­τα­λι­στι­κής) οι­κο­νο­μί­ας με κοι­νω­νι­κά «άδικο» τρόπο, δη­λα­δή σε βάρος της ζωής των πολ­λών.6

Παρά την κομ­μα­τι­κό­τη­τα της στά­σης μου, δη­λα­δή το γε­γο­νός ότι υπε­ρα­σπί­στη­κα στα ΜΜΕ την «επί­ση­μη γραμ­μή» του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ μέχρι τη χρο­νι­κή στιγ­μή (20ή Φε­βρουα­ρί­ου) που δεν μπο­ρού­σα να την υπε­ρα­σπί­ζο­μαι πλέον, εντού­τοις έπεσα θύμα επα­να­λαμ­βα­νό­με­νων χυ­δαί­ων «πα­ρο­πο­λι­τι­κών», τα πε­ρισ­σό­τε­ρα από τα οποία, όπως με πλη­ρο­φό­ρη­σαν, είχαν εσω­κομ­μα­τι­κές προ­ε­λεύ­σεις.

Ξαφ­νι­κά στον πο­λυ­τα­σι­κό και δη­μο­κρα­τι­κό ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ κά­ποιοι θε­ώ­ρη­σαν σκό­πι­μο να συ­κο­φα­ντούν με «πα­ρα­πο­λι­τι­κές» κα­κο­ή­θειες όσους ασκούν κρι­τι­κή. Ακόμα κι αν η κρι­τι­κή ασκεί­ται με εποι­κο­δο­μη­τι­κή διά­θε­ση, για τη διόρ­θω­ση της «επί­ση­μης γραμ­μής», και ασκεί­ται μά­λι­στα στο εσω­κομ­μα­τι­κό πεδίο και μέσα από θε­ω­ρη­τι­κά κεί­με­να. Ο κα­θείς και τα όπλα του …

3. Δια­πραγ­μά­τευ­ση

Ο τρό­πος που έγινε η δια­πραγ­μά­τευ­ση με τους δα­νει­στές κα­θο­ρί­στη­κε από­λυ­τα από τον τρόπο που ασκή­θη­κε η πο­λι­τι­κή στο εσω­τε­ρι­κό, δη­λα­δή από τον «ιστο­ρι­κό συμ­βι­βα­σμό» του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ με το κε­φά­λαιο, και την πο­λι­τεία μιας κυ­βέρ­νη­σης που λει­τουρ­γού­σε ως οιο­νεί κυ­βέρ­νη­ση «εθνι­κής ενό­τη­τας».

Από τις πρώ­τες στιγ­μές συ­γκρό­τη­σης της κυ­βέρ­νη­σης έγινε σαφές ότι η κοι­νω­νι­κή συμ­μα­χία που αυτή θα εκ­προ­σω­πού­σε είχε ως έμ­βλη­μα την «ανά­πτυ­ξη», την «έντι­μη συμ­φω­νία» με την Ευ­ρώ­πη και (για τους πιο ρο­μα­ντι­κούς) την «αξιο­πρέ­πεια» και το σε­βα­σμό της νο­μι­μό­τη­τας: Τη­ρού­με «κάθε λέξη» του Συ­ντάγ­μα­τος και πλη­ρώ­νου­με τα χρέη μας στο ακέ­ραιο (μέχρι να εξα­ντλη­θούν όλα τα τα­μεια­κά δια­θέ­σι­μα του ελ­λη­νι­κού Δη­μο­σί­ου). Η συμ­φω­νία της 20ής Φε­βρουα­ρί­ου επι­βε­βαί­ω­σε αυτή τη συμ­μόρ­φω­ση της κυ­βέρ­νη­σης στις επι­τα­γές του κε­φα­λαί­ου και των δα­νει­στών, όπως επι­σή­μα­να σε σχε­τι­κό άρθρο μαζί με τους Σπύρο Λα­πα­τσιώ­ρα και Δη­μή­τρη Σω­τη­ρό­που­λο.7

Οι δυ­νά­μεις του κε­φα­λαί­ου στην Ελ­λά­δα δεν έχουν αντι­μα­χό­με­να συμ­φέ­ρο­ντα με τους δα­νει­στές. Είναι όλοι αυτοί που μαζί με τους συμ­μά­χους τους και τους κάθε λογής εκ­προ­σώ­πους τους πά­λε­ψαν με φα­να­τι­σμό για να υπε­ρι­σχύ­σει το «Ναι» στο πρό­σφα­το δη­μο­ψή­φι­σμα, οι «πα­τρί­κιοι» που ητ­τή­θη­καν από το 62% της ψήφου των «πλη­βεί­ων».8 Η θε­με­λιώ­δης συμ­φω­νία με­τα­ξύ τους για το χα­ρα­κτή­ρα των αλ­λα­γών που θέ­λουν να προ­ω­θή­σουν στην Ελ­λά­δα και την Ευ­ρώ­πη είναι δε­δο­μέ­νη. Με άλλη δια­τύ­πω­ση, δεν αντι­προ­σω­πεύ­ουν αντι­μα­χό­με­να κοι­νω­νι­κά συμ­φέ­ρο­ντα. Είναι όλοι τους εκ­πρό­σω­ποι του κε­φα­λαί­ου, και μά­λι­στα των ισχυ­ρό­τε­ρων με­ρί­δων του. Απέ­να­ντι στο «πρό­γραμ­μα» αυτών των δυ­νά­με­ων, ο ελ­λη­νι­κός λαός απά­ντη­σε «Όχι», με τη συ­ντρι­πτι­κή πλειο­ψη­φία του 61,3%. Το οποίο την επο­μέ­νη, η ελ­λη­νι­κή Βουλή με­τέ­τρε­ψε σε 83,7% «Ναι»!

Στο πλαί­σιο του «ιστο­ρι­κού συμ­βι­βα­σμού» που συ­στη­μα­τι­κά υπη­ρε­τού­σε η κυ­βέρ­νη­ση, η «αν­θρω­πι­στι­κή» πα­ρέμ­βα­ση μπο­ρεί να της έδινε χα­ρα­κτή­ρα «κοι­νω­νι­κής σω­τη­ρί­ας», αλλά με τε­λεί­ως μι­νι­μα­λι­στι­κό τρόπο. Λαμ­βά­νο­νται μέτρα στή­ρι­ξης για ομά­δες ακραί­ας κοι­νω­νι­κής αδυ­να­μί­ας και για τους υπερ­χρε­ω­μέ­νους. Αντι­με­τω­πί­ζο­νται οι ακραί­ες μορ­φές κρα­τι­κής βαρ­βα­ρό­τη­τας, όπως τα στρα­τό­πε­δα κρά­τη­σης με­τα­να­στών και οι φυ­λα­κές της πιο ακραί­ας κα­κου­χί­ας. Αλλά δεν έχει πε­ρι­γρα­φεί ένα ρι­ζι­κό πρό­γραμ­μα αντι­με­τώ­πι­σης της ανερ­γί­ας, ούτε καν τή­ρη­ση της ρητής υπό­σχε­σης για πά­τα­ξη του λα­θρε­μπο­ρί­ου πε­τρε­λαιοει­δών και κα­πνού, ή για ρι­ζι­κή αλ­λα­γή του φο­ρο­λο­γι­κού συ­στή­μα­τος που σή­με­ρα επι­βα­ρύ­νει τις λαϊ­κές τά­ξεις, προ­στα­τεύ­ο­ντας ποι­κι­λο­τρό­πως το με­γά­λο κε­φά­λαιο.

Έτσι και η δια­πραγ­μά­τευ­ση σύρ­θη­κε σε ένα «κα­θη­συ­χα­στι­κό» κλίμα, στο οποίο επα­νει­λημ­μέ­να ασκή­σα­με κρι­τι­κή, 9 καθώς βλέ­πα­με την επερ­χό­με­νη κα­τά­λη­ξη: Τον τε­λι­κό εκ­βια­σμό, μετά την απο­δυ­νά­μω­ση των τρα­πε­ζών και την εξά­ντλη­ση των τα­μεια­κών δια­θε­σί­μων του Δη­μο­σί­ου, για υιο­θέ­τη­ση ενός τρί­του Μνη­μο­νί­ου.

4. Ο ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ του 3ου Μνη­μο­νί­ου. Και τώρα τι;

Το κρί­σι­μο ερώ­τη­μα «και τώρα τι;» δεν απα­ντιέ­ται ατο­μι­κά. Απα­ντιέ­ται συλ­λο­γι­κά, και σ’ αυτή την κα­τεύ­θυν­ση θα δου­λέ­ψω την επό­με­νη πε­ρί­ο­δο μαζί τους συ­ντρό­φους και τις συ­ντρό­φισ­σές μου. Ένα είναι πά­ντως σί­γου­ρο: Θα συ­νε­χί­σου­με να πα­λεύ­ου­με ενά­ντια στη λι­τό­τη­τα, τον ερ­γο­δο­τι­κό δε­σπο­τι­σμό, τη συρ­ρί­κνω­ση δι­καιω­μά­των, την ανά­πτυ­ξη για τους λί­γους, τη θε­ο­ποί­η­ση του κέρ­δους και του «ιδιω­τι­κού».

1 http://​www.​jmilios.​gr/​%CE%B4%CE%B7%CE%BB%CF%89%CF%83%CE%B7-​%CE%B3%CE%B9%CE%B1-​%CE%B5%CE%BA%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%B5%CF%82/

2 Η έντα­ση αυτού του κοι­νω­νι­κού πο­λέ­μου γί­νε­ται διαρ­κώς ορατή δια γυ­μνού οφθαλ­μού μέσα από συμ­βά­ντα όπως ο Δε­κέμ­βρης 2008, οι πλα­τεί­ες του 2011, οι συ­γκρού­σεις του Φε­βρουα­ρί­ου 2012, το Δη­μο­ψή­φι­σμα της 5/7/2015 και η έκ­βα­σή του.

3 «Ο ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ σε σταυ­ρο­δρό­μι. Για μια στρα­τη­γι­κή ανα­δια­νο­μής υπέρ των υπο­τε­λών τά­ξε­ων», 9/6/2014:http://​www.​jmilios.​gr/​%CE%BF-​%CF%83%CF%85%CF%81%CE%B9%CE%B6%CE%B1-​%CF%83%CE%B5-​%CF%83%CF%84%CE%B1%CF%85%CF%81%CE%BF%CE%B4%CF%81%CF%8C%CE%BC%CE%B9-​%CE%B3%CE%B9%CE%B1-​%CE%BC%CE%B9%CE%B1-​%CF%83%CF%84%CF%81%CE%B1%CF%84%CE%B7/

4 «[…] να ερ­γα­στού­με μαζί για τη δια­μόρ­φω­ση μιας νέας κοι­νω­νι­κής συμ­φω­νί­ας για την ανα­δια­νο­μή, την ανα­συ­γκρό­τη­ση, την ανά­πτυ­ξη. Μιας συμ­φω­νί­ας εθνι­κού χα­ρα­κτή­ρα με ευ­ρω­παϊ­κό προ­σα­να­το­λι­σμό», Δ. Βί­τσας, χαι­ρε­τι­σμός στο Συ­νέ­δριο της ΔΗΜΑΡ: http://​www.​avgi.​gr/​article/​4270270/​d-​bitsas-​apo-​to-​egxeirima-​den-​mporei-​na-​leipei-​kaneis-

5 http://​www.​jmilios.​gr/​%CE%BC%CE%B5-​%CE%B1%CF%85%CF%84%CE%BF%CE%B4%CF%85%CE%BD%CE%B1%CE%BC%CE%AF%CE%B1-​%CE%B8%CE%B1-​%CE%B5%CF%86%CE%B1%CF%81%CE%BC%CF%8C%CF%83%CE%BF%CF%85%CE%BC%CE%B5-​%CF%84%CE%BF-​%CF%80%CF%81%CF%8C%CE%B3/

6 Βλ. Εν­δει­κτι­κά το άρθρο: «Σκάκι, όχι πόκερ», 3/5/2015, http://​www.​jmilios.​gr/​skaki-​oxi-​poker/

7 Σπύ­ρος Λα­πα­τσιώ­ρας, Γιάν­νης Μη­λιός και Δη­μή­τρης Π. Σω­τη­ρό­που­λος: «Μόνη διέ­ξο­δος η φυγή προς τα μπρος», http://​www.​jmilios.​gr/​%CE%BC%CF%8C%CE%BD%CE%B7-​%CE%B4%CE%B9%CE%AD%CE%BE%CE%BF%CE%B4%CE%BF%CF%82-​%CE%B7-​%CF%86%CF%85%CE%B3%CE%AE-​%CF%80%CF%81%CE%BF%CF%82-​%CF%84%CE%B1-​%CE%B5%CE%BC%CF%80%CF%81%CF%8C%CF%82/

8 Πε­ριο­δι­κό Θέ­σεις, τ. 132, Ιού­λιος-Σε­πτέμ­βριος 2015, Editorial: «Πα­τρί­κιοι ενα­ντί­ον πλη­βεί­ων», http://​www.​jmilios.​gr/​patrikioi-​enantion-​pliveiwn/

9 «Εμ­μο­νή στο Πρό­γραμ­μα του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ», http://​www.​jmilios.​gr/​emmoni-​sto-​programma/