Europe’s Border Guards

Our new issue, “Between the Risings,” is out now. To celebrate its release, international subscriptions are $25 off, and limited prints of our Easter 1916 cover are available.

Last year, the attempt of Greece’s newly elected radical-left government to resist austerity policies imposed by the European Union institutions and the International Monetary Fund put the country at the center of world attention. This battle was definitively lost when Alexis Tsipras capitulated in July to the demands of the creditors, signing up to a third memorandum only days after a referendum in which Greeks had rejected a softer EU proposed austerity package.

Since that moment, the plight of Greek society has only deepened. But it is now a silent suffering, deprived of the expectation of change and hope that had fueled the mobilizations of recent years.

But 2016 again made Greece headline news, this time for a different reason. The laboratory of neoliberal shock therapy is also Europe’s entrance gate for the millions of people leaving countries devastated by war and poverty.

The refugee crisis has illuminated how “Fortress Europe” acts as the complementary side of a neoliberal, deeply antidemocratic, and authoritarian “European integration.” It has killed the hopes of a left which believed it was possible to break from neoliberalism within the framework of the EU, as “European values” became an alibi for the display of imperialist violence and hypocrisy.

The Mediterranean’s role as the graveyard of Fortress Europe — and southern Europe’s role as its guards — is not new. The “externalization” of the EU border started in the early 1990s and acts as the indispensable supplement to the “free movement of capital, goods, and people” inside the EU — with the movement of “people” always posing the most problems.

Concretely, externalization means the militarization of the border, with the support of increasingly sophisticated electronic surveillance; and the transformation of the external and the internal periphery of the EU into a vast “buffer zone” which acts as a lethal barrier, a filter, and a prison for all those lives excluded from the full humanity of the white, European, Western citizenry.

According to the available figures, between 15,000 and 17,000 people died in the Mediterranean between the late 1980s and 2012, before the recent exodus from the Greater Middle Eastern area. More than 10,000 have died since, 2015 being the peak year with 3,800 deaths.

This dark side of the “European project” has been so far the least visible and debated one, except for those networks of courageous activists and researchers who have been working on the situation of migrants. The “refugee crisis” — a term which assumes that migrants and refugees pose an inherent threat to order — has at least the merit of politicizing the European project and putting it at the center of public debate. This has been the case in Greece, which found itself, once again, at the frontline of a battle of much wider proportions.

Seen from Greece, the “refugee crisis” reveals in the most brutal way the nature of the European Union as an entity for the surveillance, the policing, and the hierarchical categorization of the population. At the same time, it uncovers another dimension of an allegedly “left government” which, following its shameful surrender to the blackmail of the EU and the IMF, has aligned itself at all levels with the dominant logic of “crisis management.”

This is one of the main lessons to be drawn from Syriza’s disastrous failure. The idea that it is possible to remain faithful to “left values” on the terrain of human rights while making “painful but unavoidable concessions” on economic policy is an illusion.

The 2015 battle against the troika and the austerity memoranda was lost but the war is far from over. Social resistance exists, emerging on occasions like the February 4 general strike. One of the most positive signs of the recent period has been the capacity of Greek society to react positively, in its majority, when faced with the massive arrival of refugees and migrants. What prevailed were feelings of empathy and humanity, the kind of solidarity that only the oppressed and the humiliated are capable of when they display their own ability to resist.

The refugee crisis has become a terrain for this ongoing political confrontation, one in which social organizations and the militant left have shown their own capacity to intervene and keep in touch with broader sectors of Greek society.

To analyze the multiple dimensions of this phase we have interviewed two of the most well-known figures of the antiracist and pro-migrant movement in Greece.

Mania Barsefski has been a member of the Network for Social and Political Rights, a historical organization of the Left focused on migrant rights, human rights, and antiracism, since its creation in 1994. She is now working for the Network for Social Support of Migrants and Refugees, which was founded in 1995 and is affiliated to the Network for Social and Political Rights. She was a member of Syriza’s central committee and a member of its rights commission. She left Syriza in the summer of 2015 and has joined Popular Unity, taking over its rights commission.

Thanassis Kourkoulas is the coordinator of the Deport Racism!organization and a member of the Workers Internationalist Left (DEA), a former founding component of Syriza and of its Left Platform, now part of Popular Unity. He is also a member of Popular Unity’s rights commission.

They are interviewed by Stathis Kouvelakis, who formerly served on Syriza’s central committee and teaches political theory at King’s College in London, and Angelos Kontogiannis-Mandros who is a graduate student studying Greek social movements at King’s College London.

Let’s go back to January 2015 when Syriza won the elections. What was the situation in the country for refugees and the immigrants?

Μania Barsefski

In January 2015 the number of immigrant workers in Greece had already started decreasing due to the financial crisis. Many decided to return to their home countries or tried to move elsewhere to escape the high unemployment.

At the same time the flow of refugees was up as a result of the intensification of military conflicts in the broader area. The European Union obviously bears a lot of the responsibility for this situation since it has either ignited or encouraged those wars.

As for the Samaras government, its policy was directed towards the repression of refugees and migrants. Those considered illegal were held in detention centers for more than eighteen months at a time. In the camps of Amygdaleza and Korinthos there were deaths due to lack of appropriate health care.

The same repressive strategy applied to the refugees. Samaras’s close collaborator, Thanasis Plevris, called for “blood on the borders” to prevent migrant flows. Νikolaos Papagiannopoulos, the head of the Hellenic Police, demanded we “make their lives unbearable” and Varvitsiotis, then–minister of shipping, was in favor of illegal pushbacks of migrants to Turkey.

This strategy had already taken the lives of hundreds of people in the Aegean with the minister covering up the activities of the Hellenic Coast Guard. Emblematic here was the tragedy near Farmakonisi Island in January 2014 that shocked Greek society. Moreover, the fence erected at the area of the Evros river left no other way into Greece but the perilous sea route.

But the Evros fence was put in place by a Pasokgovernment in 2011, wasn’t it?

MB

Yes that’s right but New Democracy continued the work. In reality there is no distinction between the two.

After the fall of Pasok’s government, a coalition government between Pasok and New Democracy took over and adopted a common agenda with regard to the migration/refugee issue. Police operations were conducted throughout the country to arrest immigrants and racist violence was increasing.

In Manolada, in the Peloponnese, vigilantes at the service of employers repeatedly attacked immigrant workers asking for their pay. The neo-Nazi thugs of Golden Dawn unleashed a series of pogroms against immigrants, taking advantage of the anti-immigration discourse of mainstream media and of the government.

Some of these attacks ended up in murders as with the case of the Pakistani worker Sahzat Luqman, in December 2013, and of the rapper Pavlos Fyssas in September 2014. After Fyssas’s assassination there was at last a crackdown against Golden Dawn which lead to the arrest of most of its leaders and to a significant decrease of its activities.

Thanassis Kourkoulas

Since 2010 Greece has been at the forefront of Europe’s deterrence policies, beginning with the construction of the Evros fence by Pasok minister Christos Papoutsis. It is the first EU country to refuse safe routes for refugees.

In 2011-12 the Greek government in agreement with the Turkish one upgraded the surveillance of the border in the Evros area using high-tech equipment which can track human presence more than a mile across the Turkish side of the border. This was a clear manifestation of the alignment of Greece, Turkey, and the European Union on migrant deterrence strategies.

This policy became entrenched after the April 2010 speech by Pasok’s George Papandreou announcing not only the troika’s rule but also the dogma of zero tolerance against the migrants. Papandreou made it clear that the repressive policies against the migrants and refugees go hand-in-hand with the “austerity shock” and the impoverishment of the Greek people.

We are faced here with a unified policy emanating from Fortress Europe that wants to filter the influx of “outsiders” according to the needs of the markets for a low-paid and dispensable work force while leading the “insiders” to poverty and unemployment under a state of emergency rule.

What were Syriza’s positions on migrants and refugees? How can we assess the links that Syriza had established with antiracist movements and organizations supporting migrants and refugees?

TK

Since its formation in 2004 and due to its active involvement in all the mobilizations on that terrain, Syriza developed organic relations with the movements against racism and Fortress Europe.

It adopted nearly all the demands of these movements: the termination of detention policies and the closure of detention centers for migrants and refugees, the opening of safe land corridors in Evros from which people would be able to enter freely and register in Greece, the legalization of most undocumented migrants and finally the condemnation of the collaboration between the Samaras government and Golden Dawn.

In my opinion, this policy played a determining role in the subsequent rise of Syriza into power, by expanding the electoral influence of the party and also creating the sense that a Syriza government would in reality be a government of the people, of the social movements, etc.

MB

Syriza found itself many times at the forefront of these movements. It organized regular visits to the detention centers, publicized the awful living conditions of the migrants there, and promised to dismantle these camps when in office. During the electoral campaign of January 2015 it put forward the proposal for the automatic granting of citizenship to all the children of immigrant families born in Greece, an initiative called “stop racism from the cradle.” It had also committed itself create open facilities for the refugees and to call for a fair policy of relocation of the refugees across the European Union.

Were there specific demands from Syriza for the cancelation of the Dublin treaty and the dismantling of the Evros fence?

MB

There was indeed a position against the existence of the Evros fence although it wasn’t clear if it should be dismantled altogether or if safe corridors would be opened. The spirit of the argument though was pointing towards the direction of the progressive dismantling of the fence.

As for the Dublin treaties, which obliged refugees to apply for asylum in the country through which they enter the EU, and allowing their deportation to that country if they leave it illegally, Syriza was clearly opposing them.

Let’s move now to the period of the first Syriza government, between January and July 2015. Tassia Christodoulopoulou, a figure with close ties to the antiracist and pro-migrant movement is appointed as minister of migration. Yet Yiannis Panousis, who espoused “law and order” and repressive policies, is appointed as minister of public order. What is your assessment of Syriza’s migrant policy during this period, when confrontation with the EU over austerity policies was still on the horizon?

MB

Well, during this period some hesitant but positive steps were accomplished. First of all, deterrence policies in the Aegean Sea immediately came to an end. This resulted in a spectacular decrease in the number of migrant deaths at sea.

Detention centers, more particularly in Korinthos and Amygdaleza, were almost entirely emptied out simply by bringing migrant detention time, almost limitless before, to three months, i.e. by sticking to the existing legislation. The government also passed an antiracist law and stopped police operations targeting migrants. The term “illegal immigrant” stopped being used by state authorities.

Moreover, the law for the attribution of citizenship to the children of immigrants was voted in parliament. This law has some significant flaws. For instance, the attribution of citizenship is linked to the legal status of the parents, which means that a child born and raised in the country whose parents haven’t acquired legal status cannot get Greek nationality.

Those ambiguities reflect the fact that Syriza was in office without holding real power. On this specific case for example it needed to adapt to existing rulings issued by the Council of State with regard to the provision of citizenship.

Then there was the hostility of the minister of public order, Yannis Panousis, who was relentlessly pushing for a law-and-order agenda. Under his command police forces dispersed with tear gas and use of force the first protest organized outside of the Amygdaleza detention center after Syriza took office.

In general, we can say that there was a constant pressure to move towards more “realistic” positions. The discussion about the Evros fence was blocked as the government’s internal contradictions and its inability to impose its will upon the state apparatus became evident.

TK

The first Syriza government tried to test a possible balanced position vis-à-vis the European Union and the domestic establishment, with a policy in favor of socio-political rights during times of austerity. In other words, it was an attempt to reconcile clearly contradictory strategies. In that context all the steps that Mania outlined previously remained incomplete and inconclusive.

In my opinion especially after the agreement of February 20, when Syriza started to adapt progressively to the demands of the troika, the dead end to which this approach was leading became evident.

That pressure to adjust to the framework of the memoranda created a very tight economic environment that significantly limited the room of maneuvering on many issues, including migration. To cite just one example, Tassia Christodoulopoulou had money to recruit some advisers in the ministry for migration but lacked the resources to create hosting centers.

The political contradiction of the period was also reflected in the attitude of Panousis regarding the closure of Amygdaleza and the fact that many cases of maltreatment of migrants by police and coast guard units were reported. In a nutshell, with the exception of the two laws on antiracism and citizenship, the operational and legal framework remained intact with the government just trying to enforce it in a more “humane” way.

In summer 2015, Tsipras and his government capitulated to the demands of the creditors, Syriza split, and and a new Syriza government formed in alliance with the Independent Greeks (ANEL). Tellingly, Tassia Christodoulopoulou isn’t part of the new cabinet. At the same time the refugee flows in the Aegean take unprecedented proportions. What is the impact of this political upheaval on refugee policy?

TK

The appointment Yannis Mouzalas to the Ministry of Migration signals a turn in the management of migration and of the refugee crisis. Depicted as a successful and pragmatist politician during his mandate in the interim government, Mouzalas reoriented the government’s policy towards NGO-based management.

At that time the first massive wave of refugees was underway and the country lacked any serious preparation for that situation. The determination of the refugees and the strong movement of solidarity forced the government to open the borders on the north of the country and let the refugees continue their journey.

Temporarily, this move allowed the Greek government to appear as having room to maneuver in the management of austerity. To put it differently, it contributed creating the image of a government that can really shape its own policies and take the initiative.

Tsipras also categorically refuses to bring down the Evros fence and thus provide a safe land passage to the refugees. He argues that to do so necessitates the prior approval of the EU and claims that it would be practically impossible due to the minefields still in place at the Turkish-Greek border. This decision means that the dangerous sea route remains the only available one. It also means that the refusal of any unilateral move vis-à-vis the EU doesn’t apply only to economic decisions but extends to the entire policy framework.

MB

The border is indeed full of minefields but the government could nevertheless have created safe corridors for the refugees. Let’s not forget that minefields are a clear violation of international treaties.

If the problem was of a technical nature, it could be solved easily had Tsipras the will to do so. In reality the problem was a political one. The government was progressively aligning itself with the strategy of Fortress Europe and only used the work and positions of Syriza’s rights committee as a discursive fig leaf.

It was during this phase that “hot-spots” were created throughout the country. Popular Unity rightly condemned these facilities from the very start as the first step towards closed detention facilitates where refugees will be grouped separately according to class criteria, i.e. skills, educational level, etc., and between those considered as eligible for asylum and those who aren’t. In other words, it was evident that Syriza’s policy with regard to the refugee question was changing dramatically.

This change translated into a dramatic revision of some of the previous concessions that were previously made to the refugees, right?

TK

That’s true. During this period, for the first time since Syriza was in office, the Greek authorities started the direct transfer and confinement of refugees and migrants from the islands to detention centers. Algerian migrants were also sent from Idomeni, near the northern border, to Amygdaleza and then deported to Turkey under the rules of the Papandreou-çem agreement of 2004. The term “illegal migrant” is also reintroduced in public documents.

MB

This category of “illegal migrants” also includes people that should be registered as refugees such as the Afghans that have faced war the last thirty years, Somalis, Iraqis, Iranians. In other words, the term “illegal migrants,” which should be rejected in any case, is now applied to people that under the Geneva Convention are considered refugees.

Many of the criteria that define the status of the refugee have been lifted as well. For example, who can say that a homosexual that is targeted in his country for her sexual orientation is not a refugee, who can say that a women facing forced marriage or circumcision is not a refugee, who can say that a child facing forced labor without access to education and healthcare should not be considered a refugee?

The use of the term “illegal migrant” in reality is meant to restrict the refugee status only to Syrians and as we will see later with the Turkey-EU agreement not even to all of them.

TK

This is also the moment when Mouzalas clearly sent a message to North African migrants that deportations will now take place.

MB

His formulation was that that North African migrants need to know that “if Osman comes to Greece he will be sent back.”

One of the dominant narratives of the refugee crisis has been the contrast between the “humanist” Merkel, keen to welcome the refugees, and the xenophobic Eastern European, who is alien to the “West European values” embodied by Germany. This despite the fact that the countries of the “Visegrad group” (Czech Republic, Poland, Hungary, Slovakia), followed by Slovenia, Serbia and the Former Yugoslav Republic of Macedonia, who unilaterally decided to close their borders, were lead by Austria. This narrative has become less credible since the agreement between the EU and Turkey, however the question remains: how are we to assess Germany’s attitude in that period?

MB

It is clearly an attempt to whitewash Germany and Merkel after their handling of the Greek crisis gave them a “nasty” image. It is an exercise in spin, using a lot of lofty rhetoric.

In reality they did not distance themselves from the logic of Fortress Europe. Neither Germany nor any other EU member state condemned or reacted effectively to the decision of the Visegrad group and its followers to close the borders, erect walls and fences, and send the military to prevent border-crossing.

Germany tried to change its image abroad and particularly in Greece by presenting itself as an ally and a lenient power with a humane face. Meanwhile Greece is constantly blackmailed and put under maximum pressure to adopt even harsher austerity measures and to sell out its remaining public assets.

We should also not forget that the deal David Cameron got from the EU, under the threat of Brexit, allows Britain to seal its borders, keep at bay refugees, and even discriminate against EU citizens. Denmark’s decision to seize the valuables of the refugees wasn’t met with any reaction. The pro-refugee discourse should therefore be considered pure hypocrisy.

Sure, but Germany accepted nearly a million refugees last year. At the same time, the German government is also adamant about the need to externalize EU’s borders and to transform the countries of the southern periphery, and particularly Greece, into Europe’s border police and, if need be, into traps for those who succeed getting in. Isn’t that the core of the logic of Fortress Europe?

TK

We should stress the fact that the German government has economic reasons to let refugees in. German industry, and more generally, the German economy, needs extra labor that is both skilled and ready to work for low salaries. So it’s not humanism but a class policy oriented towards increased exploitation of both German workers and refugees that will inevitably create divisions and fuel competition between them.

It will be no accident if Merkel declares eventually that there should be a cap to what Germany can accept in terms of numbers. This cap is set by Schäuble and the Employers Union and it corresponds to a cost/benefit calculation that is favorable to the interests of German capital.

The refugee crisis has peaked with the gradual closure of the borders and the sealing of the so-called “Balkan route.” The agreement between Germany and Turkey puts NATO patrols in the Aegean Sea, blocking refugee entrance to the Greek islands. What are the responsibilities of the Greek government at this stage?

TK

The Syriza government should have confronted from the outset the policies and the decisions of the EU. It should have moved unilaterally, as it should have done with the memoranda and in matters of economic policy.

The fact that it didn’t follow that line is further proof that the EU framework is a coherent package that needs to be confronted as a whole. It’s not possible to separate the decisions concerning the refugees or human rights and the economic policy.

Let me be more specific: the Greek government should have unilaterally withdrawn from the Dublin II agreements and categorically opposed NATO patrolling the Aegean. NATO presence is obviously threatening for the refugees but is also related to the situation in the Middle East and more particularly to the war in Syria.

Greece should also have withdrawn from NATO, a move that a right-wing government such as the one lead by Konstantinos Karamanlisdid in 1974 to protest against the US’s and NATO’s role in Cyprus and Greece during the military dictatorship.

In terms of positive actions, the Greek government should have at the very least opened up the passages in the area of the Evros river, to allow a safe terrestrial crossing of the border and put maximum pressure on the neighboring countries and the Visegrad group to keep their borders open.

Of course it should also have created the conditions for the refugees to stay in the country in decent conditions, in open and properly equipped centers. To do that it should have taken control of public or private buildings that are currently not occupied and use them to accommodate not only refugees but also Greek people who are faced with housing problems.

Such an initiative could have helped create an alliance with the popular classes on a pro-refugee policy.

MB

To put it very simply: the Greek government could have vetoed EU decisions and thus created effective pressure for the opening of the borders and the solution of the refugee crisis. But such an attitude is impossible for a government that has already capitulated to the troika and accepted the neoliberal framework.

But the responsibility of Tsipras and his government go even beyond that. We should emphasize that even before the signature of the shameful agreement between the EU and Turkey, Tsipras hadinitiated the rapprochement with Turkey on that terrain.

He traveled twice to Turkey, last November and in early March, and agreed with the Turkish prime minister Ahmet Davutoglou on the whole set of measures to pull back the refugees and block the route to Europe.

So in this case, Greece pioneered the repressive policies that were eventually put in place by the EU in its dealings with Turkey. Tsipras even declared that he considered this deal of the EU with Turkey as “an important success.”

Tsipras has defended the EU-Turkey agreement, calling it a “European solution” that can prevent a “domino of unilateral actions.” Meanwhile human rights agencies have denounced it as contrary to international conventions on refugee rights. What is your assessment of the agreement?

MB

First, this agreement is predicated on Turkey being recognized as a “safe country” despite the war it is waging at home against the Kurds and despite its position towards Syria, where Kurdish positions near the border have repeatedly been bombed, strengthening ISIS. Turkey’s domestic situation is clearly unacceptable from the perspective of the rule of law and of democratic rights: it is not a safe country for its own citizens.

There are also reports from the UN High Commission on the Refugees and Amnesty International denouncing deportations even of Syrian refugees. This agreement lifts the guarantees granted to the refugees by the 1951 Geneva Convention, which explicitly stipulates a case-by-case examination of every application for asylum.

For the refugees and migrants who are already in Greece, the agreement means, as has been said previously, that the existing hot-spots are turned into detention centers. Deportations of the so-called “irregular migrants” have already started. Applications for asylum now follow fast-track procedures and if rejected lead to deportation of the applicant.

The agreement also completely seals the borders, including the Greek ones, and sets a punishment for all those who cross them. Indeed for every refugee to be “relocated” in the EU, another one has to be deported from Greece to Turkey.

This perverse, inhuman logic means that those who risk their lives to cross the border are sanctioned whereas those who stay quiet waiting for a hypothetical relocation are, so to say, rewarded by benefiting from the punishment imposed to the others.

Everyone understands that only a very limited number of refugees will now be allowed to enter the EU. An increasing number of them will be punished either by being trapped in Greece, which is thus transformed into a vast detention center, or by being deported to Turkey and confined to huge camps which do not conform to international standards.

Let’s remember here that Turkey hasn’t signed the conventions on refugee rights. The protection granted to refugees is very limited and we have reports denouncing that people sent back from Greece ended up in prison.

To what extent can it be effectively implemented? In the bill submitted to parliament by the Greek government, Turkey isn’t recognized as a “safe country.” Are mass deportations to Turkey then still feasible?

TK

The EU-Turkey agreement is a monument of racist inhumanity. Turkey has imposed visa restrictions for the Syrians who enter the country by sea or by air. The land border is also nearly closed, only people with serious health issues are allowed to enter. There are Amnesty International reports about refugees sent back to Syria by the hundreds from camps near the border and others being shot while trying to cross the border.

As far as Greece is concerned, this agreement has lead to unprecedented changes in the legislation concerning asylum. The applications will be processed in the islands within two weeks, this deadline is also supposed to cover the procedure of appeal. This amounts to a complete negation of legal guarantees and appeal procedures.

The applicants are treated as prisoners, detained in places that have now become closed centers in which living conditions are rapidly deteriorating. International agencies and activists have left these places, only some selected NGOs are still present.

The applicability of the agreement will largely depend on “technical” aspects. For instance, more than 5,500 people have so far applied for asylum in Greece. It is practically impossible to process those applications within 14 days. Meeting that deadline would require hundreds more staff that are not available.

The question remains of course the possibility of the deportation of Syrian refugees. Will we see the transposition of what is happening with Afghanistan, where Kabul is considered a “safe area,” presumably because Western embassies are heavily guarded? In which case Damascus and other government-controlled areas will be considered “safe” and people originating from there will be sent back.

Or will a Syrian who has been granted asylum in Greece be sent back to Turkey if for instance he tries to cross the border illegally to enter another European country? In any case, for those considered “irregular migrants” or those rejected from asylum, deportation becomes as an imminent threat.

Refugees themselves have taken action, for instance when they tried to bring down the fence at the border between Greece and the Former Yugoslav Republic of Macedonia on April 10 and were savagely pulled back by police. Recently we have noticed that in media discourse, but also to an extent by the Greek government, solidarity activists and the most active refugees are stigmatized as elements “fomenting disorder and acts of violence.” How is this evolution analyzed by the solidarity movement?

TK

The only way to implement racist policies is by adopting authoritarian and repressive measures and by targeting activists and the refugees themselves. We hadn’t seen this type of atmosphere in Greece since 2013, when, with the crackdown on Golden Dawn, things somewhat improved.

The refugees will continue to resist and oppose the policies that have been adopted as they already did in Idomeni, in Chios, or in central Athens where they were joined by thousands of activists and citizens. We issue a warning to all those who target refugees and activists, either from the far right or from government circles, that their attempt to intimidate us will have no effect whatsoever.

The networks that are active in the solidarity movement but also the militant left, Popular Unity, Antarsya, or other currents, including people who have left Syriza without joining another organization, constitute the backbone of a force that is able to reach and mobilize broad sectors of the popular classes and of Greek society in support of the refugees.

Those who will lose their credibility in this affair are those who pretend to be something different from their predecessors in government and turn out to be their faithful continuators.

MB

The most positive signal in this entire period was the tremendous reaction of Greek society when confronted with this crisis. It displayed a strong sense of solidarity, refused to discriminate between “irregular migrants” and refugees, and resisted xenophobic impulses and Islamophobia. This is what has so far prevented Golden Dawn from benefiting from the situation.

The Greek government is trying at the same time to hijack the solidarity movement and make it appear as its best ally while trying to erase its political content by bringing it within the framework of the EU and the Greek state policy as exemplified by the recent EU-Turkey agreement.

This is why the Greek authorities play some NGOs, the “good” ones, against others and against the activist networks.

We have to say here that NGOs manage huge amounts of money in a quite opaque way, even if we should not put all of them in the same bag. Actually the state policy is to subcontract the bulk of the work to those NGOs and to marginalize and even stigmatize the other actors, particularly the most politicized ones.

Activists have thus been arrested and/or subjected to police harassment. Carrying even a potato peeler makes you now a potential suspect for violent action. The media make of course a big fuss about this.

We have also seen state officials and the media covering jointly violent actions against refugees perpetrated by allegedly “angry citizens” protesting against their presence in various places of the territory. This is the type of attitude that paves the ground for a surge of Golden Dawn activity. And unfortunately we have already seen that starting with the first attack since a long time against refugees in Piraeus on April 8.

Both of you waged a fierce battle inside Syriza to prevent the capitulation and to remain faithful to Syriza’s initial commitments. This battle was lost and entire Greek left and the workers’ movement are now facing a very difficult situation. However, from what has been said so far in our discussion, it seems the ongoing struggle on the question of refugees and migrants is crucial as a terrain for the reconstruction of a combative, militant left.

TK

I totally agree. The refugee question is of Greek, European, and worldwide importance. For the Left, it is a question that touches the core of its identity and of its values. The Syriza-led Greek government has already started paying a political cost for its management of the situation.

What is needed now and for the forthcoming period is a decisive attitude from the anti-memorandum, radical, and anticapitalist forces of the Left. The refugee question should not be put in the balance and weighted against other agendas, for instance issues concerning foreign policy.

The outcome of the ongoing battle depends on the impact of the new package of austerity measures that the government will have to pass in parliament the next few weeks. It is not obvious that the government will be able to survive once this package is voted. The essential issue lies therefore in the convergence between the social resistance to the new austerity package and the movement of solidarity with the refugees and the migrants.

MB

This government has so far succeeded in passing measures that would have been fiercely opposed by popular resistance under different political circumstances. Their only plan is to continue to do so and remain in office at any cost covering up their deeds with a left rhetoric devoid of any effective meaning.

The struggle against the memoranda and in support of the refugees and migrants is a common struggle. Of course different factors enter into play in each of these issues. However it is the same neoliberal and imperialist policy that created the conditions that lead to the wars and the ensuing mass exodus but also to the impoverishment and degradation that have been imposed on the Greek people.

A government that is unwilling and unable to confront the troika of the lenders cannot offer any alternative perspective. Syriza has proved unable to win over the hegemony for a genuine left project, which is a condition sine qua non not only for a solution to the refugee crisis but also for the emancipation of Greek society. This perspective will not arise spontaneously, it implies ruptures and major confrontations. This is not an easy task but without this compass nothing will be possible, at any level of political action.

Φύ­λα­κες των συ­νό­ρων της Ευ­ρώ­πης

Η συν­θη­κο­λό­γη­ση του Σύ­ρι­ζα απέ­να­ντι στην τρόι­κα χει­ρο­τέ­ρε­ψε κατά πολύ τη θέση των προ­σφύ­γων

Συ­νέ­ντευ­ξη με την Μάνια Μπαρ­σέφ­σκι και το Θα­νά­ση Κούρ­κου­λα 

Την προη­γού­με­νη χρο­νιά, η από­πει­ρα της νε­ο­ε­κλε­γεί­σας Κυ­βέρ­νη­σης της ρι­ζο­σπα­στι­κής Αρι­στε­ράς της Ελ­λά­δας να αντι­στα­θεί στις πο­λι­τι­κές λι­τό­τη­τας που επέ­βα­λαν οι θε­σμοί της Ευ­ρω­παϊ­κής Ένω­σης και το Διε­θνές Νο­μι­σμα­τι­κό Τα­μείο έφε­ραν τη χώρα στο επί­κε­ντρο της πα­γκό­σμιας προ­σο­χής. Η μάχη αυτή χά­θη­κε ορι­στι­κά τον Ιού­λιο, όταν ο Αλέ­ξης Τσί­πραςσυν­θη­κο­λό­γη­σε απέ­να­ντι στις απαι­τή­σεις των δα­νει­στών, υπο­γρά­φο­ντας ένα τρίτο μνη­μό­νιο, με­ρι­κές μόλις ημέ­ρες μετά από ένα δη­μο­ψή­φι­σμα με το οποίο οι Έλ­λη­νες είχαν απορ­ρί­ψει ένα ηπιό­τε­ρο πα­κέ­το λι­τό­τη­τας που είχε προ­τα­θεί από την ΕΕ.

Από τη στιγ­μή εκεί­νη, οι δυ­σκο­λί­ες της ελ­λη­νι­κής κοι­νω­νί­ας επι­τά­θη­καν. Ωστό­σο πρό­κει­ται τώρα για ένα βουβό μαρ­τύ­ριο, απο­κομ­μέ­νο από την προσ­δο­κία και την ελ­πί­δα που τρο­φο­δο­τού­σαν τις κι­νη­το­ποι­ή­σεις των τε­λευ­ταί­ων χρό­νων.

Όμως το 2016, η Ελ­λά­δα βρέ­θη­κε και πάλι στους τί­τλους των ει­δή­σε­ων, αυτή τη φορά για ένα δια­φο­ρε­τι­κό λόγο. Το ερ­γα­στή­ριο της νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρης θε­ρα­πεί­ας – σοκ απο­τε­λεί ταυ­τό­χρο­να και πύλη της Ευ­ρώ­πης για τα εκα­τομ­μύ­ρια αν­θρώ­πων που εγκα­τα­λεί­πουν τις κα­τε­στραμ­μέ­νες από τον πό­λε­μο και τη φτώ­χεια χώρες τους.  

Η προ­σφυ­γι­κή κρίση φώ­τι­σε με ποιο τρόπο η «Ευ­ρώ­πη Φρού­ριο» λει­τουρ­γεί ως η συ­μπλη­ρω­μα­τι­κή όψη μιας νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρης, βαθιά αντι­δη­μο­κρα­τι­κής και αυ­ταρ­χι­κής «Ευ­ρω­παϊ­κής ολο­κλή­ρω­σης». Σκό­τω­σε τις ελ­πί­δες μιας αρι­στε­ράς που πί­στευε ότι ήταν εφι­κτό να έρθει σε ρήξη με το νε­ο­φι­λε­λευ­θε­ρι­σμό εντός του πλαι­σί­ου της ΕΕ, καθώς οι «ευ­ρω­παϊ­κές αξίες» έγι­ναν ένα άλ­λο­θι για την επί­δει­ξη της ιμπε­ρια­λι­στι­κής βίας και υπο­κρι­σί­ας.

Ο ρόλος της Με­σο­γεί­ου ως νε­κρο­τα­φεί­ου της Ευ­ρώ­πης-Φρού­ριο – και ο ρόλος της Νό­τιας Ευ­ρώ­πης ως φρου­ράς της Ευ­ρώ­πης δεν είναι και­νούρ­γιοι. Η «εξω­τε­ρι­κο­ποί­η­ση» των συ­νό­ρων της ΕΕ άρ­χι­σε τα πρώτα χρό­νια της δε­κα­ε­τί­ας του ’90 και λει­τουρ­γεί ως το απα­ραί­τη­το συ­μπλή­ρω­μα της «ελεύ­θε­ρης δια­κί­νη­σης κε­φα­λαί­ων, αγα­θών και αν­θρώ­πων», στο εσω­τε­ρι­κό της ΕΕ – όπου όμως τα με­γα­λύ­τε­ρα προ­βλή­μα­τα τα θέτει πάντα η δια­κί­νη­ση «αν­θρώ­πων».

Συ­γκε­κρι­μέ­να, η εξω­τε­ρί­κευ­ση ση­μαί­νει τη στρα­τιω­τι­κο­ποί­η­ση των συ­νό­ρων, με τη συμ­βο­λή μιας ολο­έ­να και πε­ρισ­σό­τε­ρο τε­χνο­λο­γι­κά προηγ­μέ­νης ηλε­κτρο­νι­κής επι­τή­ρη­σης.  Όπως επί­σης και το με­τα­σχη­μα­τι­σμό της εξω­τε­ρι­κής και της εσω­τε­ρι­κής πε­ρι­φέ­ρειας της ΕΕ σε μια ευ­ρεία «νεκρή ζώνη», που λει­τουρ­γεί ως ένα θα­να­τη­φό­ρο φράγ­μα, ένα φίλ­τρο και μια φυ­λα­κή για όλους εκεί­νους που απο­κλεί­στη­καν από την πλήρη αδελ­φό­τη­τα των λευ­κών δυ­τι­κο­ευ­ρω­παί­ων πο­λι­τών.

Σύμ­φω­να με τα δια­θέ­σι­μα στοι­χεία, στο διά­στη­μα με­τα­ξύ των τε­λευ­ταί­ων χρό­νων της δε­κα­ε­τί­ας του ’80 και του 2012, πριν από τη με­γά­λη έξοδο από την ευ­ρύ­τε­ρο Μέση Ανα­το­λή, έχα­σαν τη ζωή τους στη Με­σό­γειο 15.000 έως 17.000 άν­θρω­ποι. Από τότε, χά­θη­καν πε­ρισ­σό­τε­ροι από 10.000, και η χρο­νιά αιχ­μής ήταν το 2015 με 3.800 θα­νά­τους.

Η σκο­τει­νή πλευ­ρά του «ευ­ρω­παϊ­κού προ­τάγ­μα­τος» υπήρ­ξε η λι­γό­τε­ρο ορατή και η λι­γό­τε­ρο συ­ζη­τη­μέ­νη μέχρι σή­με­ρα, με την εξαί­ρε­ση εκεί­νων των δι­κτύ­ων θαρ­ρα­λέ­ων ακτι­βι­στών και ερευ­νη­τών που ασχο­λού­νται με την κα­τά­στα­ση των προ­σφύ­γων. Η «προ­σφυ­γι­κή κρίση» - ένας όρος που υπο­θέ­τει με­τα­νά­στες και πρό­σφυ­γες πα­ρι­στούν μια εσω­τε­ρι­κή απει­λή για τη δη­μό­σια τάξη – έχει του­λά­χι­στον το προ­σόν να πο­λι­τι­κο­ποιεί το ευ­ρω­παϊ­κό πρό­ταγ­μα και να το φέρ­νει στο επί­κε­ντρο του δη­μό­σιου δια­λό­γου. Αυτό ακρι­βώς συ­νέ­βη και στην Ελ­λά­δα, που για μια ακόμα φορά, βρέ­θη­κε στην πρώτη γραμ­μή μιας μάχης πολύ ευ­ρύ­τε­ρων δια­στά­σε­ων.

Αν την δει κα­νείς από την Ελ­λά­δα, η «προ­σφυ­γι­κή κρίση» απο­κα­λύ­πτει με τον πιο ωμό τρόπο τη φύση της Ευ­ρω­παϊ­κής Ένω­σης ως μιας οντό­τη­τας για την επι­τή­ρη­ση, την αστυ­νό­μευ­ση, και την ιε­ραρ­χι­κή κα­τη­γο­ριο­ποί­η­ση του πλη­θυ­σμού. Ταυ­τό­χρο­να, απο­κα­λύ­πτει μια άλλη διά­στα­ση μιας θε­ω­ρη­τι­κά αρι­στε­ρής κυ­βέρ­νη­σης, η οποία, στη συ­νέ­χεια της ντρο­πια­στι­κής της πα­ρά­δο­σης στον εκ­βια­σμό της ΕΕ και του ΔΝΤ, ευ­θυ­γραμ­μί­στη­κε σε όλα τα επί­πε­δα με την κυ­ρί­αρ­χη λο­γι­κή της «δια­χεί­ρι­σης της κρί­σης».

Αυτό είναι ένα από τα κυ­ριό­τε­ρα δι­δάγ­μα­τα που πρέ­πει να αντλή­σου­με από την κα­τα­στρο­φι­κή απο­τυ­χία του Σύ­ρι­ζα. Η ιδέα ότι είναι εφι­κτό να πα­ρα­μέ­νεις πι­στός στις «αρι­στε­ρές αξίες» στο έδα­φος των αν­θρω­πί­νων δκαιω­μά­των, κά­νο­ντας «επώ­δυ­νες και ανα­πό­φευ­κτες πα­ρα­χω­ρή­σεις» στην οι­κο­νο­μι­κή πο­λι­τι­κή είναι μια αυ­τα­πά­τη.

Η μάχη του 2015 ενα­ντί­ον της τρόι­κα και τα μνη­μό­νια λι­τό­τη­τας χά­θη­κε, ωστό­σο ο πό­λε­μος απέ­χει πολύ από την τε­λι­κή του έκ­βα­ση. Η κοι­νω­νι­κή αντί­στα­ση είναι υπαρ­κτή, και ανα­δύ­ε­ται πε­ρι­στα­σια­κά, όπως κατά τη γε­νι­κή απερ­γία της 4η­ςΦε­βρουα­ρί­ου. Ένα από τα θε­τι­κό­τε­ρα ση­μά­δια της πρό­σφα­της πε­ριό­δου είναι η ικα­νό­τη­τα της ελ­λη­νι­κής κοι­νω­νί­ας να αντι­δρά θε­τι­κά, στην πλειο­ψη­φία της, όταν έρ­χε­ται αντι­μέ­τω­πη με τη μα­ζι­κή άφιξη προ­σφύ­γων και με­τα­να­στών. Τα κυ­ρί­αρ­χα αι­σθή­μα­τα ήταν αυτά της κα­τα­νό­η­σης και της αν­θρω­πιάς, το είδος της αλ­λη­λεγ­γύ­ης για το οποίο είναι ικα­νοί μόνο οι κα­τα­πιε­σμέ­νοι και τα­πει­νω­μέ­νοι όταν εκ­δη­λώ­νουν την ικα­νό­τη­τά τους να αντι­στέ­κο­νται.

Η προ­σφυ­γι­κή κρίση έγινε ένα πεδίο για την εν εξε­λί­ξει πο­λι­τι­κή αντι­πα­ρά­θε­ση, όπου κοι­νω­νι­κές ορ­γα­νώ­σεις και αγω­νι­στές άφη­σαν να φανεί η ικα­νό­τη­τά τους να πα­ρεμ­βαί­νουν και να δια­τη­ρούν την επαφή με ευ­ρύ­τε­ρα τμή­μα­τα της ελ­λη­νι­κής κοι­νω­νί­ας.

Πή­ρα­με μια συ­νέ­ντευ­ξη με δυο από τις γνω­στό­τε­ρες μορ­φές του αντι­ρα­τσι­στι­κού και φι­λο-με­τα­να­στευ­τι­κού κι­νή­μα­τος στην Ελ­λά­δα, προ­κει­μέ­νου να ανα­λύ­σου­με τις ποι­κί­λες δια­στά­σεις αυτής της φάσης.

Η Μάνια Μπαρ­τσέφ­σκι είναι μέλος του Δι­κτύ­ου για τα πο­λι­τι­κά και κοι­νω­νι­κά δι­καιώ­μα­τα, μιας ιστο­ρι­κής ορ­γά­νω­σης της Αρι­στε­ράς, που εστιά­ζει στα δι­καιώ­μα­τα των με­τα­να­στών, τα αν­θρώ­πι­να δι­καιώ­μα­τα, και τον αντι­ρα­τσι­σμό, από την ίδρυ­σή της, το 1994. Σή­με­ρα δρα­στη­ριο­ποιεί­ται στο πλαί­σιο του Δι­κτύ­ου κοι­νω­νι­κής υπο­στή­ρι­ξης με­τα­να­στών και προ­σφύ­γων, που ιδρύ­θη­κε το 1995 και συν­δέ­ε­ται με το Δί­κτυο για τα κοι­νω­νι­κά και πο­λι­τι­κά δι­καιώ­μα­τα. Υπήρ­ξε μέλος της κε­ντρι­κής επι­τρο­πής του Σύ­ρι­ζα και μέλος της επι­τρο­πής δι­καιω­μά­των του κόμ­μα­τος. Απο­χώ­ρη­σε από τον Σύ­ρι­ζα το κα­λο­καί­ρι του 2015 και προ­σχώ­ρη­σε στη Λαϊκή Ενό­τη­τα, ανα­λαμ­βά­νο­ντας την ευ­θύ­νη της επι­τρο­πής δι­καιω­μά­των.

Ο Θα­νά­σης Κούρ­κου­λας είναι ο συ­ντο­νι­στής της ορ­γά­νω­σης Απε­λά­στε το ρα­τσι­σμό! και μέλος της Διε­θνι­στι­κής Ερ­γα­τι­κής Αρι­στε­ράς (ΔΕΑ), μιας πρώην ιδρυ­τι­κής συ­νι­στώ­σας του Σύ­ρι­ζα και της Αρι­στε­ρής Πλατ­φόρ­μας του, και σή­με­ρα τμή­μα­τος της Λαϊ­κής Ενό­τη­τας. Είναι επί­σης μέλος της επι­τρο­πής δι­καιω­μά­των της Λαϊ­κής Ενό­τη­τας.

Τη συ­νέ­ντευ­ξη πήραν οι Στά­θης Κου­βε­λά­κης, που στο πα­ρελ­θόν υπήρ­ξε μέλος της ΚΕ του Σύ­ρι­ζα και δι­δά­σκει πο­λι­τι­κή θε­ω­ρία στο King’s College του Λον­δί­νου, και ο Άγ­γε­λος Κο­ντο­γιάν­νης-Μάν­δρος, με­τα­πτυ­χια­κός σπου­δα­στής του King’s College, με αντι­κεί­με­νο τα κοι­νω­νι­κά κι­νή­μα­τα στην Ελ­λά­δα.

--------------------

- Ας γυ­ρί­σου­με πίσω στο Γε­νά­ρη του 2015, όταν ο Σύ­ρι­ζα κέρ­δι­σε τις εκλο­γές. Ποια ήταν τότε η κα­τά­στα­ση στη χώρα για τους πρό­σφυ­γες και τους με­τα­νά­στες;

Μάνια Μπαρ­τσέφ­σκι: Το Γε­νά­ρη του 2015, ο αριθ­μός των με­τα­να­στών ερ­γα­τών στην Ελ­λά­δα είχε ήδη αρ­χί­σει να μειώ­νε­ται, εξ αι­τί­ας της χρη­μα­το­πι­στω­τι­κής κρί­σης. Πολ­λοί απο­φά­σι­ζαν να επι­στρέ­ψουν στις πα­τρί­δες τους ή να με­τα­κι­νη­θούν σε άλλες χώρες, προ­κει­μέ­νου να ξε­φύ­γουν από την υψηλή ανερ­γία.

Ταυ­τό­χρο­να, η ροή προ­σφύ­γων βρι­σκό­ταν σε άνοδο, ως απο­τέ­λε­σμα των εντει­νό­με­νων στρα­τιω­τι­κών συ­γκρού­σε­ων στην συ­νο­ρια­κή πε­ριο­χή. Η Ευ­ρω­παϊ­κή Ένωση προ­φα­νώς επω­μί­ζε­ται με­γά­λες ευ­θύ­νες γι’ αυτή την κα­τά­στα­ση, γιατί, είτε πυ­ρο­δό­τη­σε, είτε ενε­θάρ­ρυ­νε αυ­τούς τους πο­λέ­μους.

 Και όσον αφορά την Κυ­βέρ­νη­ση Σα­μα­ρά, η πο­λι­τι­κή της κα­τευ­θύ­νο­νταν προς την κα­τα­στο­λή των προ­σφύ­γων και των με­τα­να­στών. Όσοι θε­ω­ρού­νταν πα­ρά­νο­μοι έμε­ναν έγκλει­στοι σε κέ­ντρα κρά­τη­σης επί πε­ρισ­σό­τε­ρο από 18 μήνες κάθε φορά. Στα κέ­ντρα κρά­τη­σης της Αμυ­γδα­λέ­ζας και της Κο­ρίν­θου υπήρ­ξαν θά­να­τοι εξ αι­τί­ας μη επαρ­κούς υγειο­νο­μι­κής φρο­ντί­δας.

 Η ίδια κα­τα­σταλ­τι­κή πο­λι­τι­κή εφαρ­μό­στη­κε και στους πρό­σφυ­γες. Ο Θα­νά­σης Πλεύ­ρης, στε­νός συ­νερ­γά­της του Σα­μα­ρά, απαί­τη­σε «αίμα στα σύ­νο­ρα», για την απο­τρο­πή των με­τα­να­στευ­τι­κών ροών. Ο Αρ­χη­γός της Ελ­λη­νι­κής Αστυ­νο­μί­ας, Νι­κό­λα­ος Πα­πα­γιαν­νό­που­λος, ζή­τη­σε «να κά­νου­με τη ζωή τους αβί­ω­τη», και ο Βαρ­βι­τσιώ­της, τότε υπουρ­γός Ναυ­τι­λί­ας, έκανε δη­λώ­σεις υπέρ των πα­ρά­νο­μων επα­να­προ­ω­θή­σε­ων με­τα­να­στών προς την Τουρ­κία.

 Η στρα­τη­γι­κή αυτή είχε ήδη κο­στί­σει τις ζωές εκα­το­ντά­δων αν­θρώ­πων στο Αι­γαίο, ενώ ο Υπουρ­γός κά­λυ­πτε της δρα­στη­ριό­τη­τες της Ελ­λη­νι­κής Ακτο­φυ­λα­κής. Εμ­βλη­μα­τι­κή από αυτή την άποψη είναι η τρα­γω­δία κοντά στο Φαρ­μα­κο­νή­σι, το Γε­νά­ρη του 2014, που σο­κά­ρι­σε ολό­κλη­ρη την ελ­λη­νι­κή κοι­νω­νία. Επι­πλέ­ον, ο φρά­κτης που χτί­στη­κε στην πε­ριο­χή του πο­τα­μού Έβρου, δεν άφηνε άλλη δίοδο προς την Ελ­λά­δα πέραν της επι­κίν­δυ­νης θα­λάσ­σιας οδού.

- Όμως ο φρά­κτης του Έβρου το­πο­θε­τή­θη­κε από την Κυ­βέρ­νη­ση ΠΑΣΟΚ το 2011, έτσι δεν είναι;

ΜΜ: Ναι, είναι έτσι, αλλά η Νέα Δη­μο­κρα­τία συ­νέ­χι­σε τις ερ­γα­σί­ες. Στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα, δεν υπάρ­χει καμιά δια­φο­ρά με­τα­ξύ αυτών των δυο.

Μετά την πτώση της Κυ­βέρ­νη­σης ΠΑΣΟΚ, ανέ­λα­βε τα ηνία της χώρας μια συ­γκυ­βέρ­νη­ση ΠΑΣΟΚ και Νέας Δη­μο­κρα­τί­ας, που υιο­θέ­τη­σε μια κοινή ατζέ­ντα σε σχέση με το με­τα­να­στευ­τι­κό / προ­σφυ­γι­κό ζή­τη­μα. Σε όλη την έκτα­ση της χώρας διε­ξά­γο­νταν αστυ­νο­μι­κές επι­χει­ρή­σεις για τη σύλ­λη­ψη με­τα­να­στών και η ρα­τσι­στι­κή βία αυ­ξά­νο­νταν.

Στη Μα­νω­λά­δα, στην Πε­λο­πόν­νη­σο, επι­στά­τες στην υπη­ρε­σία ερ­γο­δο­τών επι­τέ­θη­καν σε με­τα­νά­στες ερ­γά­τες που ζη­τού­σαν να πλη­ρω­θούν. Οι νε­ο­να­ζί δο­λο­φό­νοι της Χρυ­σής Αυγής εξα­πέ­λυ­σαν μια σειρά πο­γκρόμ κατά των με­τα­να­στών, εκ­με­ταλ­λευό­με­νοι τον αντι­με­τα­να­στευ­τι­κό λόγο των κυ­ρί­αρ­χων μί­ντια και της κυ­βέρ­νη­σης.

Κά­ποιες απ’ αυτές τις επι­θέ­σεις κα­τέ­λη­ξαν σε φό­νους, όπως στην πε­ρί­πτω­ση του πα­κι­στα­νού ερ­γά­τη Σαχ­ζάτ Λουκ­μάν, το Δε­κέμ­βριο του 2013 και του ράπερ Παύ­λου Φύσσα, το Σε­πτέμ­βριο του 2014. Μετά τη δο­λο­φο­νία του Φύσσα υπήρ­ξε επι­τέ­λους μια δίωξη κατά της Χρυ­σής Αυγής που οδή­γη­σε στη σύλ­λη­ψη των πε­ρισ­σό­τε­ρων ηγε­τών της και σε μια ση­μα­ντι­κή ύφεση των δρα­στη­ριο­τή­των της.

Θα­νά­σης Κούρ­κου­λας:  Από το 2010 η Ελ­λά­δα βρέ­θη­κε στην πρώτη γραμ­μή των Ευ­ρω­παϊ­κών πο­λι­τι­κών ανα­χαί­τι­σης, αρ­χί­ζο­ντας με την κα­τα­σκευή του φρά­κτη του Έβρου από τον Υπουρ­γό του ΠΑΣΟΚ, Χρή­στο Πα­που­τσή. Ήταν η πρώτη Ευ­ρω­παϊ­κή χώρα που αρ­νή­θη­κε την ελεύ­θε­ρη δίοδο για τους πρό­σφυ­γες.

Το 2011-12, η ελ­λη­νι­κή κυ­βέρ­νη­ση σε συμ­φω­νία με την Τουρ­κι­κή, ανα­βάθ­μι­σε την επι­τή­ρη­ση των συ­νό­ρων στην πε­ριο­χή του Έβρου, χρη­σι­μο­ποιώ­ντας υψη­λής τε­χνο­λο­γί­ας εξο­πλι­σμό που είναι σε θέση να εντο­πί­σει την αν­θρώ­πι­νη πα­ρου­σία σε από­στα­ση με­γα­λύ­τε­ρη από ένα μίλι από την τουρ­κι­κή πλευ­ρά των συ­νό­ρων. Ήταν μια σαφής από­δει­ξη της ευ­θυ­γράμ­μι­σης της Ελ­λά­δας, της Τουρ­κί­ας και της Ευ­ρω­παϊ­κής Ένω­σης σε σχέση με τις στρα­τη­γι­κές ανα­χαί­τι­σης των με­τα­να­στών.

Η πο­λι­τι­κή αυτή εμπε­δώ­θη­κε μετά τον Απρί­λιο του 2010, όταν ο Γιώρ­γος Πα­παν­δρέ­ου από το Πασοκ εξήγ­γει­λε όχι μόνο τον έλεγ­χο της χώρας από την τρόι­κα, αλλά και το δόγμα της μη­δε­νι­κής ανο­χής απέ­να­ντι στους με­τα­νά­στες. Ο Πα­παν­δρέ­ου κα­τέ­στη­σε σαφές ότι οι κα­τα­σταλ­τι­κές πο­λι­τι­κές απέ­να­ντι στους με­τα­νά­στες και τους πρό­σφυ­γες βα­δί­ζουν χέ­ρι-χέ­ρι με τη θε­ρα­πεία-σοκ της λι­τό­τη­τας και τη φτω­χο­ποί­η­ση του ελ­λη­νι­κού λαού.

 Βρι­σκό­μα­στε εδώ απέ­να­ντι σε μια ενο­ποι­η­μέ­νη πο­λι­τι­κή προ­ερ­χό­με­νη από την Ευ­ρώ­πη-φρού­ριο, η οποία απο­σκο­πεί στο να φιλ­τρά­ρει την εισ­ροή των «πα­ρεί­σα­κτων» σύμ­φω­να με τις ανά­γκες των αγο­ρών για μια χα­μη­λά αμει­βό­με­νη και εύ­κο­λα απορ­ρί­ψι­μη  ερ­γα­τι­κή δύ­να­μη, ενώ πα­ράλ­λη­λα θα οδη­γεί τους «αυ­τό­χθο­νες» στη φτώ­χεια και την ανερ­γία υπό συν­θή­κες μιας δια­κυ­βέρ­νη­σης έκτα­κτης ανά­γκης.

- Ποιες ήταν οι θέ­σεις του Σύ­ρι­ζα στο με­τα­να­στευ­τι­κό και το προ­σφυ­γι­κό; Πώς μπο­ρού­με να αξιο­λο­γή­σου­με τους δε­σμούς που είχε δη­μιουρ­γή­σει ο Σύ­ρι­ζα με τα αντι­ρα­τσι­στι­κά κι­νή­μα­τα και τις ορ­γα­νώ­σεις που υπο­στή­ρι­ζαν τους με­τα­νά­στες και τους πρό­σφυ­γες;

ΘΚ: Από την ίδρυ­σή του το 2004 και λόγω της ενερ­γού του ανά­μει­ξης σε όλες τις κι­νη­το­ποι­ή­σεις σ’ αυτό τον τομέα, ο Σύ­ρι­ζα ανέ­πτυ­ξε ορ­γα­νι­κές σχέ­σεις με τα κι­νή­μα­τα κατά του ρα­τσι­σμού και της Ευ­ρώ­πης-φρού­ριο.

Υιο­θέ­τη­σε σχε­δόν όλα τα αι­τή­μα­τα αυτών των κι­νη­μά­των: τον τερ­μα­τι­σμό των πο­λι­τι­κών κρά­τη­σης και το κλεί­σι­μο των κέ­ντρων κρά­τη­σης για τους με­τα­νά­στες και τους πρό­σφυ­γες, τη διά­νοι­ξη ασφα­λών χερ­σαί­ων δια­δρό­μων διέ­λευ­σης στον Έβρο, από τους οποί­ους οι άν­θρω­ποι θα μπο­ρού­σαν να ει­σέρ­χο­νται ελεύ­θε­ρα στην Ελ­λά­δα και να κα­τα­γρά­φο­νται, τη νο­μι­μο­ποί­η­ση των πε­ρισ­σό­τε­ρων με­τα­να­στών «χωρίς χαρ­τιά», και τέλος, την κα­τα­δί­κη της συ­νερ­γα­σί­ας με­τα­ξύ της κυ­βέρ­νη­σης Σα­μα­ρά και της Χρυ­σής Αυγής.

Κατά τη γνώμη μου, η πο­λι­τι­κή αυτή έπαι­ξε ένα κα­θο­ρι­στι­κό ρόλο στην επα­κό­λου­θη άνοδο του Σύ­ρι­ζα στην εξου­σία, διευ­ρύ­νο­ντας την εκλο­γι­κή επιρ­ροή του κόμ­μα­τος και δη­μιουρ­γώ­ντας επί­σης την αί­σθη­ση ότι μια Κυ­βέρ­νη­ση Σύ­ρι­ζα θα είναι στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα μια κυ­βέρ­νη­ση του λαού, των κι­νη­μά­των, κλπ.

ΜΜ: Ο Σύ­ρι­ζα βρέ­θη­κε πολ­λές φορές στην πρώτη γραμ­μή αυτών των κι­νη­μά­των. Ορ­γά­νω­σε συ­χνές επι­σκέ­ψεις στα κέ­ντρα κρά­τη­σης, δη­μο­σιο­ποί­η­σε τις φο­βε­ρές συν­θή­κες δια­βί­ω­σης των με­τα­να­στών σ’ αυτά,  και υπο­σχέ­θη­κε ότι τα κέ­ντρα αυτά θα κλεί­σουν όταν ανα­λά­βει την Κυ­βέρ­νη­ση. Στη διάρ­κεια της εκλο­γι­κής εκ­στρα­τεί­ας το Γε­νά­ρη του 2015, δια­τύ­πω­σε την πρό­τα­ση για την αυ­τό­μα­τη από­δο­ση της ελ­λη­νι­κής υπη­κο­ό­τη­τας σε όλα τα παι­διά με­τα­να­στευ­τι­κών οι­κο­γε­νειών που γεν­νιού­νται στην Ελ­λά­δα, μια πρω­το­βου­λία που ονο­μά­στη­κε «στα­μα­τή­στε το ρα­τσι­σμό από την κού­νια». Δε­σμεύ­τη­κε  επί­σης να δη­μιουρ­γή­σει εγκα­τα­στά­σεις υπο­δο­χής των προ­σφύ­γων και να ζη­τή­σει μια δί­καιη πο­λι­τι­κή κα­τα­νο­μής των προ­σφύ­γων σ’ όλη την έκτα­ση της Ευ­ρω­παϊ­κής Ένω­σης.

- Υπήρ­ξε συ­γκε­κρι­μέ­νο αί­τη­μα από τον Σύ­ρι­ζα για κα­τάρ­γη­ση της Συν­θή­κης του Δου­βλί­νου και γκρέ­μι­σμα του φρά­κτη του Έβρου;

ΜΜ: Πράγ­μα­τι, υπήρ­ξε μια το­πο­θέ­τη­ση κατά της ύπαρ­ξης του φρά­κτη του Έβρου, παρ’ όλον ότι δεν ήταν σαφές αν θα γκρε­μι­ζό­ταν συ­νο­λι­κά, ή αν θα δια­νοί­γο­νταν ασφα­λείς δί­ο­δοι. Ωστό­σο, το πνεύ­μα των το­πο­θε­τή­σε­ων έδει­χνε προς την κα­τεύ­θυν­ση της προ­ο­δευ­τι­κής απο­μά­κρυν­σης του φρά­κτη.

Όσον αφορά τις συν­θή­κες του Δου­βλί­νου, που υπο­χρέ­ω­ναν τους πρό­σφυ­γες να υπο­βά­λουν αί­τη­ση ασύ­λου στη χώρα μέσω της οποί­ας ει­σέρ­χο­νταν στην ΕΕ , και επέ­τρε­παν την απέ­λα­σή τους σ’ αυτή τη χώρα εφ’ όσον εξέρ­χο­νταν απ’ αυτήν πα­ρά­νο­μα, ο Σύ­ρι­ζα είχε αντι­τα­χθεί κα­θα­ρά σ’ αυτές.

- Ας πε­ρά­σου­με τώρα στην πε­ρί­ο­δο της πρώ­της κυ­βέρ­νη­σης Σύ­ρι­ζα, με­τα­ξύ Γε­νά­ρη και Ιου­λί­ου του 2015. Υπουρ­γός Με­τα­νά­στευ­σης ορί­στη­κε η Τασία Χρι­στο­δου­λο­πού­λου, ένα πρό­σω­πο με στε­νούς δε­σμούς με το αντι­ρα­τσι­στι­κό και το φι­λο­με­τα­να­στευ­τι­κό κί­νη­μα. Από την άλλη, ως Υπουρ­γός Δη­μό­σιας Τάξης ορί­στη­κε ο Γιάν­νης Πα­νού­σης, που υιο­θε­τού­σε τις κα­τα­σταλ­τι­κές πο­λι­τι­κές «νόμου και τάξης». Πως αξιο­λο­γεί­τε τη με­τα­να­στευ­τι­κή πο­λι­τι­κή του Σύ­ρι­ζα στη διάρ­κεια αυτής της πε­ριό­δου, όταν η αντι­πα­ρά­θε­ση με τις πο­λι­τι­κές λι­τό­τη­τας της ΕΕ βρι­σκό­ταν ακόμα στον ορί­ζο­ντα;

ΜΜ: Η αλή­θεια είναι ότι στη διάρ­κεια αυτής της πε­ριό­δου έγι­ναν κά­ποια δειλά αλλά θε­τι­κά βή­μα­τα. Πρώτα απ’ όλα, οι πο­λι­τι­κές ανα­χαί­τι­σης τερ­μα­τί­στη­καν άμεσα. Αυτό οδή­γη­σε σε μια θε­α­μα­τι­κή μεί­ω­ση του αριθ­μού των θα­νά­των με­τα­να­στών στη θά­λασ­σα.

Τα κέ­ντρα κρά­τη­σης, ιδιαί­τε­ρα αυτά της Κο­ρίν­θου και της Αμυ­γδα­λέ­ζας, εκ­κε­νώ­θη­καν σχε­δόν πλή­ρως, μόνο με την επα­να­φο­ρά του χρό­νου κρά­τη­σης, που προη­γου­μέ­νως ήταν σχε­δόν απε­ριό­ρι­στος, στους τρεις μήνες, δηλ. με την εφαρ­μο­γή της υπάρ­χου­σας νο­μο­θε­σί­ας. Η Κυ­βέρ­νη­ση επί­σης ψή­φι­σε ένα αντι­ρα­τσι­στι­κό νόμο και έθεσε τέρμα στις αστυ­νο­μι­κές επι­χει­ρή­σεις που είχαν σαν στόχο τους με­τα­νά­στες. Ο όρος «πα­ρά­νο­μος με­τα­νά­στης» έπαυ­σε να χρη­σι­μο­ποιεί­ται από τις κρα­τι­κές αρχές.

Ακόμα, ψη­φί­στη­κε στο κοι­νο­βού­λιο ο νόμος για την από­δο­ση της υπη­κο­ό­τη­τας στα παι­διά με­τα­να­στών. Ο νόμος αυτός έχει κά­ποια ση­μα­ντι­κά προ­βλή­μα­τα. Για πα­ρά­δειγ­μα, η από­δο­ση της υπη­κο­ό­τη­τας συν­δέ­ε­ται με το νο­μι­κό κα­θε­στώς των γο­νέ­ων, που ση­μαί­νει ότι ένα παιδί που γεν­νιέ­ται και με­γα­λώ­νει στη χώρα, και του οποί­ου οι γο­νείς δεν έχουν απο­κτή­σει νό­μι­μο κα­θε­στώς δια­μο­νής δεν μπο­ρεί να έχει την ελ­λη­νι­κή υπη­κο­ό­τη­τα.

Οι αμ­φι­τα­λα­ντεύ­σεις αυτές αντα­να­κλούν το γε­γο­νός ότι ο Σύ­ρι­ζα είχε την ευ­θύ­νη της δια­κυ­βέρ­νη­σης χωρίς να έχει την πραγ­μα­τι­κή εξου­σία. Σ’ αυτή τη συ­γκε­κρι­μέ­νη πε­ρί­πτω­ση, για πα­ρά­δειγ­μα, ήταν υπο­χρε­ω­μέ­νος να υιο­θε­τή­σει τις υπάρ­χου­σες απο­φά­σεις που είχε εκ­δώ­σει το Συμ­βού­λιο Επι­κρα­τεί­ας σε σχέση με την από­δο­ση της υπη­κο­ό­τη­τας.

Υπήρ­ξε επί­σης η εχθρό­τη­τα του Υπουρ­γού Δη­μό­σιας Τάξης Γιάν­νη Πα­νού­ση, ο οποί­ος πίεζε συ­νε­χώς για μια ατζέ­ντα νόμου και τάξης. Υπό τις δια­τα­γές του, οι αστυ­νο­μι­κές δυ­νά­μεις διέ­λυ­σαν με δα­κρυ­γό­να και τη χρήση βίας την πρώτη δια­μαρ­τυ­ρία που ορ­γα­νώ­θη­κε έξω από το κέ­ντρο κρά­τη­σης της Αμυ­γδα­λέ­ζας μετά την ανά­λη­ψη των κυ­βερ­νη­τι­κών ευ­θυ­νών από το Σύ­ρι­ζα.

Γε­νι­κά, μπο­ρού­με να πούμε ότι υπήρ­ξε μια συ­νε­χής πίεση προς την με­τα­κί­νη­ση σε πιο «ρε­α­λι­στι­κές» θέ­σεις. Η συ­ζή­τη­ση σχε­τι­κά με το φρά­κτη του Έβρου τερ­μα­τί­στη­κε καθώς έγι­ναν εμ­φα­νείς οι εσω­τε­ρι­κές αντι­φά­σεις της κυ­βέρ­νη­σης και η ανι­κα­νό­τη­τά της να επι­βλη­θεί πάνω στον κρα­τι­κό μη­χα­νι­σμό.

ΘΚ: Η πρώτη Κυ­βέ­νη­ση Σύ­ρι­ζα επι­χεί­ρη­σε να ελέγ­ξει μια πι­θα­νή ισορ­ρο­πη­μέ­νη θέση απέ­να­ντι στην Ευ­ρω­παϊ­κή Ένωση και το εγ­χώ­ριο κα­τε­στη­μέ­νο, με μια πο­λι­τι­κή υπέρ των κοι­νω­νι­κο-πο­λι­τι­κών δι­καιω­μά­των σε επο­χές λι­τό­τη­τας. Με άλλα λόγια, ήταν ένα εγ­χεί­ρη­μα συμ­φι­λί­ω­σης σαφώς αντι­φα­τι­κών (αντι­τι­θέ­με­νων;) στρα­τη­γι­κών. Στο πλαί­σιο αυτό, όλα τα βή­μα­τα που πε­ριέ­γρα­ψε προη­γου­μέ­νως η Μάνια πα­ρέ­μει­ναν ανο­λο­κλή­ρω­τα και με­τέ­ω­ρα.

Κατά τη γνώμη μου, ιδίως μετά τη συμ­φω­νία της 20ης Φε­βρουα­ρί­ου, όταν ο Σύ­ρι­ζα άρ­χι­σε  προ­ο­δευ­τι­κά να υιο­θε­τεί  τα αι­τή­μα­τα της τρόι­κα, το αδιέ­ξο­δο στο οποίο οδη­γού­σε αυτή η προ­σέγ­γι­ση έγινε εμ­φα­νές.

 Η πίεση για την προ­σαρ­μο­γή του μνη­μο­νια­κού πλαι­σί­ου δη­μιούρ­γη­σε ένα πολύ ασφυ­κτι­κό οι­κο­νο­μι­κό πε­ρι­βάλ­λον που πε­ριό­ρι­σε ση­μα­ντι­κά το χώρο για το χει­ρι­σμό πολ­λών ζη­τη­μά­των, συ­μπε­ρι­λαμ­βα­νο­μέ­νου του με­τα­να­στευ­τι­κού. Για να ανα­φέ­ρου­με ένα μόνο πα­ρά­δειγ­μα, διέ­θε­τε χρή­μα­τα για να προ­σλά­βει συμ­βού­λους στο Υπουρ­γείο με­τα­νά­στευ­σης, στε­ρεί­το όμως τους πό­ρους για τη δη­μιουρ­γία κέ­ντρων υπο­δο­χής.

 Η πο­λι­τι­κή αντί­φα­ση της πε­ριό­δου αντα­να­κλά­στη­κε επί­σης στη στάση του Πα­νού­ση, σχε­τι­κά με το κλεί­σι­μο της Αμυ­γδα­λέ­ζας και το γε­γο­νός ότι ανα­φέρ­θη­καν πολ­λές πε­ρι­πτώ­σεις κα­κο­ποί­η­σης με­τα­να­στών από την αστυ­νο­μία και την ακτο­φυ­λα­κή. Με λίγα λόγια, με εξαί­ρε­ση τους δύο νό­μους για τον αντι­ρα­τσι­σμό και την υπη­κο­ό­τη­τα, το επι­χει­ρη­σια­κό και νο­μι­κό πλαί­σιο πα­ρέ­μει­νε το ίδιο, και η κυ­βέρ­νη­ση απλά επι­χεί­ρη­σε να το επι­βάλ­λει με ένα πιο «αν­θρώ­πι­νο» τρόπο.

-  Το κα­λο­καί­ρι του 2015, ο Τσί­πρας και η κυ­βέρ­νη­σή του συν­θη­κο­λό­γη­σαν απέ­να­ντι στις απαι­τή­σεις των δα­νει­στών ο Σύ­ρι­ζα δια­σπά­στη­κε, και σχη­μα­τί­στη­κε μια νένα κυ­βέρ­νη­ση σε συμ­μα­χία με τους Ανε­ξάρ­τη­τους Έλ­λη­νες (ΑΝΕΛ). Είναι εν­δει­κτι­κό ότι η Τασία Χρι­στο­δου­λο­πού­λου δεν συμ­με­τέ­χει στο νέο υπουρ­γι­κό συμ­βού­λιο. Πα­ράλ­λη­λα, οι πνιγ­μοί προ­σφύ­γων στο Αι­γαίο ξε­περ­νούν κάθε προη­γού­με­νο. Ποιος είναι ο αντί­κτυ­πος αυτής της πο­λι­τι­κής ανα­στά­τω­σης στην προ­σφυ­γι­κή πο­λι­τι­κή;

ΘΚ: Ο ορι­σμός του Γιάν­νη Μου­ζά­λα στο Υπουρ­γείο Με­τα­νά­στευ­σης ση­μα­το­δο­τεί μια στρο­φή στη δια­χεί­ρι­ση της προ­σφυ­γι­κής και με­τα­να­στευ­τι­κής κρί­σης. Ο Μου­ζά­λας, που πε­ρι­γρά­φε­ται ως ένας επι­τυ­χη­μέ­νος και πραγ­μα­τι­στής πο­λι­τι­κός κατά τη θη­τεία του ως μέλος της υπη­ρε­σια­κής κυ­βέρ­νη­σης, ανα­προ­σα­να­τό­λι­σε την κυ­βερ­νη­τι­κή πο­λι­τι­κή προς μια δια­χεί­ρι­ση βα­σι­σμέ­νη σε ΜΚΟ.

Την εποχή εκεί­νη βρι­σκό­ταν σε εξέ­λι­ξη το πρώτο μα­ζι­κό κύμα προ­σφύ­γων και η χώρα στε­ρού­νταν μιας σο­βα­ρής προ­ε­τοι­μα­σί­ας για μια τέ­τοια κα­τά­στα­ση. Η απο­φα­σι­στι­κό­τη­τα των προ­σφύ­γων και το ισχυ­ρό κί­νη­μα αλ­λη­λεγ­γύ­ης εξα­νά­γκα­σαν την κυ­βέρ­νη­ση να ανοί­ξει τα σύ­νο­ρα στα βόρια της χώρας και να αφή­σει τους πρό­σφυ­γες να συ­νε­χί­σουν το δρόμο τους.

 Για ένα σύ­ντο­μο διά­στη­μα, η κί­νη­ση αυτή επέ­τρε­ψε στην ελ­λη­νι­κή κυ­βέρ­νη­ση να δίνει την ει­κό­να ότι δια­θέ­τει πε­ρι­θώ­ρια χει­ρι­σμών στη δια­χεί­ρι­ση της λι­τό­τη­τας. Για να το θέ­σου­με δια­φο­ρε­τι­κά, συ­νέ­βα­λε στο να δη­μιουρ­γη­θεί η ει­κό­να μιας κυ­βέρ­νη­σης που είναι πραγ­μα­τι­κά σε θέση να δια­μορ­φώ­σει τις δικές της πο­λι­τι­κές και να πάρει πρω­το­βου­λί­ες.

- Ακόμα, ο Τσί­πρας αρ­νεί­ται κα­τη­γο­ρη­μα­τι­κά να κα­τε­δα­φί­σει τον φρά­κτη του Έβρου, και να προ­σφέ­ρει έτσι ένα ασφα­λές πέ­ρα­σμα στους πρό­σφυ­γες. Υπο­στη­ρί­ζει ότι για να το κάνει αυτό απαι­τεί­ται η προη­γού­με­νη σύμ­φω­νη γνώμη της ΕΕ, και ισχυ­ρί­ζε­ται ότι θα ήταν πρα­κτι­κά αδύ­να­το εξ αι­τί­ας των ναρ­κο­πέ­διων που εξα­κο­λου­θούν να υπάρ­χουν στην ελ­λη­νο­τουρ­κι­κή με­θό­ριο. Η από­φα­ση αυτή ση­μαί­νει ότι η μόνη δια­θέ­σι­μη οδός είναι πάντα η επι­κίν­δυ­νη θα­λάσ­σια οδός. Ση­μαί­νει επί­σης ότι η άρ­νη­ση οποιασ­δή­πο­τε μο­νο­με­ρούς κί­νη­σης απέ­να­ντι στην ΕΕ δεν ισχύ­ει μόνο σε σχέση με τις οι­κο­νο­μι­κές απο­φά­σεις, αλλά επε­κτεί­νε­ται στο συ­νο­λι­κό πλαί­σιο άσκη­σης πο­λι­τι­κής.

ΜΜ: Η με­θό­ριος είναι πράγ­μα­τι γε­μά­τη ναρ­κο­πέ­δια ωστό­σο η κυ­βέρ­νη­ση θα μπο­ρού­σε παρ’ όλα αυτά να δη­μιουρ­γή­σειασφα­λείς διό­δους για τους πρό­σφυ­γες. Ας μην ξε­χνά­με ότι τα ναρ­κο­πέ­δια απο­τε­λούν μια κα­θα­ρή πα­ρα­βί­α­ση των διε­θνών συν­θη­κών.

 Αν το πρό­βλη­μα ήταν τε­χνι­κής φύσης, θα μπο­ρού­σε να λυθεί εύ­κο­λα αν ο Τσί­πρας είχε πράγ­μα­τι τη βού­λη­ση να το λύσει. Στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα, επρό­κει­το για πο­λι­τι­κό πρό­βλη­μα. Η κυ­βέρ­νη­ση προ­ο­δευ­τι­κά ευ­θυ­γραμ­μι­ζό­ταν με τη στρα­τη­γι­κή της Ευ­ρώ­πης-φρού­ριο και χρη­σι­μο­ποιού­σε απλά το έργο και τις θέ­σεις της επι­τρο­πής δι­καιω­μά­των του Σύ­ρι­ζα ως ένα λο­γι­κό φύλλο συκής

 Σ’ αυτή ακρι­βώς τη φάση δη­μιουρ­γή­θη­καν τα «hot spots», σε διά­φο­ρα ση­μεία της χώρας. Η Λαϊκή Ενό­τη­τα κα­τα­δί­κα­σε αυτές τις εγκα­τα­στά­σεις ευθύς εξ αρχής, ως το πρώτο βήμα προς τη δη­μιουρ­γία κλει­στών χώρων κρά­τη­σης όπου οι πρό­σφυ­γες θα ομα­δο­ποιού­νται ξε­χω­ρι­στά, σύμ­φω­να με τα­ξι­κά κρι­τή­ρια, δηλ. τις δε­ξιό­τη­τες, το επί­πε­δο εκ­παί­δευ­σης, κλπ, και θα δια­χω­ρί­ζο­νται σ’ αυ­τούς που θα θε­ω­ρού­νται επι­λέ­ξι­μοι για άσυλο και σ’ αυ­τούς που δεν θα είναι επι­λέ­ξι­μοι. Με άλλα λόγια, ήταν προ­φα­νές ότι η πο­λι­τι­κή του Σύ­ρι­ζα σε σχέση με το προ­σφυ­γι­κό ζή­τη­μα άλ­λα­ζε δρα­μα­τι­κά.

- Η αλ­λα­γή αυτή με­τα­φρα­ζό­ταν σε μια δρα­μα­τι­κή ανα­θε­ώ­ρη­ση των πα­ρα­χω­ρή­σε­ων που είχαν γίνει το προη­γού­με­νο διά­στη­μα απέ­να­ντι στους πρό­σφυ­γες, σωστά;

ΘΚ: Είναι αλή­θεια. Στη διάρ­κεια αυτής της πε­ριό­δου, και για πρώτη φορά από το σχη­μα­τι­σμό της κυ­βέρ­νη­σης Σύ­ρι­ζα, οι ελ­λη­νι­κές αρχές άρ­χι­σαν την άμεση με­τα­φο­ρά και τον πε­ριο­ρι­σμό προ­σφύ­γων και με­τα­να­στών σε κέ­ντρα κρά­τη­σης. Επί­σης, Αλ­γε­ρι­νοί με­τα­νά­στες στάλ­θη­καν από την Ιδω­μέ­νη, κοντά στα βό­ρεια σύ­νο­ρα, στην Αμυ­γδα­λέ­ζα, και από εκεί απε­λά­θη­καν στην Τουρ­κία, σύμ­φω­να με τις δια­τά­ξεις της συμ­φω­νί­ας Πα­παν­δρέ­ου – Τζεμ το 2004. [Έγινε το 2001!]. Ακόμα, επα­νει­σή­χθη στα δη­μό­σια έγ­γρα­φα ο όρος «πα­ρά­νο­μος με­τα­νά­στης».

ΜΜ: Αυτή η κα­τη­γο­ρία των «πα­ρά­νο­μων με­τα­να­στών» συ­μπε­ρι­λαμ­βά­νει αν­θρώ­πους που θα έπρε­πε να κα­τα­χω­ρη­θούν ως πρό­σφυ­γες, όπως είναι οι Αφ­γα­νοί, οι οποί­οι αντι­με­τω­πί­ζουν τον πό­λε­μο τα τε­λευ­ταία τριά­ντα χρό­νια, οι Σο­μα­λοί, οι Ιρα­κι­νοί, οι Ιρα­νοί… Με άλλα λόγια, ο όρος «πα­ρά­νο­μοι με­τα­νά­στες», ο οποί­ος θα πρέ­πει σε κάθε πε­ρί­πτω­ση να απορ­ρί­πτε­ται, εφαρ­μό­ζε­ται τώρα σε αν­θρώ­πους που σύμ­φω­να με τη σύμ­βα­ση της Γε­νεύ­ης θε­ω­ρού­νται πρό­σφυ­γες.

 Πολλά από τα κρι­τή­ρια που ορί­ζουν το κα­θε­στώς του πρό­σφυ­γα αναι­ρέ­θη­καν επί­σης. Για πα­ρά­δειγ­μα, ένας ομο­φυ­λό­φι­λος ο οποί­ος στη χώρα του στο­χο­ποιεί­ται για τον σε­ξουα­λι­κό του προ­σα­να­το­λι­σμό δεν είναι πλέον πρό­σφυ­γας. Ποιος μπο­ρεί να πει ότι μια γυ­ναί­κα που είναι αντι­μέ­τω­πη με εξα­να­γκα­σμέ­νο γάμο ή με πε­ρι­το­μή, ποιος μπο­ρεί να πει ότι ένα παιδί που είναι αντι­μέ­τω­πο με εξα­να­γκα­σμέ­νη ερ­γα­σία χωρίς πρό­σβα­ση στην εκ­παί­δευ­ση και την υγειο­νο­μι­κή φρο­ντί­δα δεν θα πρέ­πει να θε­ω­ρεί­ται πρό­σφυ­γας;

 Η χρήση του ότου «πα­ρά­νο­μος πρό­σφυ­γας» στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα απο­σκο­πεί στο να πε­ριο­ρί­σει το κα­θε­στώς του πρό­σφυ­γα μόνο στους Σύ­ριους, και όπως θα δούμε στη συ­νέ­χεια με τη συμ­φω­νία Τουρ­κί­ας – ΕΕ, ούτε καν στο σύ­νο­λο των Σύ­ριων.

 ΘΚ: Είναι επί­σης η στιγ­μή που ο Μου­ζά­λας έστει­λε ένα κα­θα­ρό μή­νυ­μα στους με­τα­νά­στες της Βό­ρειας Αφρι­κής ότι τώρα αρ­χί­ζουν οι απε­λά­σεις.

 ΜΜ: Η δια­τύ­πω­σή του ήταν ότι οι βο­ρειο­α­φρι­κα­νοί με­τα­νά­στες οφεί­λουν να γνω­ρί­ζουν ότι αν «ο Οσμάν έλθει στην Ελ­λά­δα, θα στα­λεί πίσω».

- Μια από τις κυ­ρί­αρ­χες αφη­γή­σεις της προ­σφυ­γι­κής κρί­σης είναι η αντι­δια­στο­λή με­τα­ξύ της «αν­θρω­πι­στριας» Μέρ­κελ, της πρό­θυ­μης να υπο­δε­χτεί τους πρό­σφυ­γες, και της ξε­νο­φο­βι­κής ανα­το­λι­κής Ευ­ρώ­πης, που είναι ξένη προς τις «δυ­τι­κο­ευ­ρω­παϊ­κές αξίες» που εν­σω­μα­τώ­νει η Γερ­μα­νία. Και αυτό, παρά το γε­γο­νός ότι αυτή που ηγεί­το των χωρών της «ομά­δας Visegrad» (Τσε­χία, Πο­λω­νία, Ουγ­γα­ρία, Σλο­βα­κία), τις οποί­ες ακο­λου­θού­σαν η Σλο­βε­νία, η Σερ­βία, και η ΠΓΔΜ, και οι οποί­ες απο­φά­σι­σαν μο­νο­με­ρώς να κλεί­σουν τα σύ­νο­ρά τους, ήταν η Αυ­στρία. Η αφή­γη­ση αυτή είναι λι­γό­τε­ρο πει­στι­κή μετά τη συμ­φω­νία με­τα­ξύ ΕΕ και Τουρ­κί­ας, ωστό­σο το ερώ­τη­μα πα­ρα­μέ­νει: πώς πρέ­πει να αξιο­λο­γή­σου­με τη στάση της Γερ­μα­νί­ας σ’ εκεί­νη την πε­ρί­ο­δο;

ΜΜ: Είναι σαφώς μια επι­χεί­ρη­ση εξα­γνι­σμού της Γερ­μα­νί­ας και της Μέρ­κελ μετά τους χει­ρι­σμούς τους της ελ­λη­νι­κής κρί­σης, που τους προ­σέ­δω­σαν μια «άσχη­μη» ει­κό­να. Είναι μια άσκη­ση ελιγ­μών, με μπό­λι­κη υψηλή ρη­το­ρεία.

 Στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα, δεν δια­φο­ρο­ποιού­νται από τη λο­γι­κή της Ευ­ρώ­πης-φρού­ριο. Ούτε η Γερ­μα­νία, ούτε κα­νέ­να άλλο μέλος της ΕΕ δεν κα­τα­δί­κα­σε, ή δεν αντέ­δρα­σε ου­σια­στι­κά στην από­φα­ση της ομά­δας Visegrad και των ακο­λού­θων της, να κλεί­σουν τα σύ­νο­ρά τους να χτί­σουν τείχη και φρά­κτες και να στεί­λουν την αστυ­νο­μία να απο­τρέ­ψει τη διά­σχι­ση των συ­νό­ρων.

 Η Γερ­μα­νία επι­χεί­ρη­σε να αλ­λά­ξει την ει­κό­να της στο εξω­τε­ρι­κό και ιδίως στην Ελ­λά­δα, πα­ρου­σια­ζό­με­νη ως σύμ­μα­χος και επιει­κής δύ­να­μη με αν­θρώ­πι­νο πρό­σω­πο. Ταυ­τό­χρο­να, η Ελ­λά­δα εκ­βιά­ζε­ται συ­νε­χώς και υπο­βάλ­λε­ται στη μέ­γι­στη δυ­να­τή πίεση προ­κει­μέ­νου να υιο­θε­τή­σει ακόμα πιο άγρια μέτρα λι­τό­τη­τας και να εκ­ποι­ή­σει ότι δη­μό­σια πε­ριου­σια­κά στοι­χεία έχουν απο­μεί­νει.

Θα πρέ­πει επί­σης να μην ξε­χνά­με τη συμ­φω­νία που απέ­σπα­σε ο Ντέι­βιντ Κά­με­ρον από την ΕΕ, υπό την απει­λή του Brexit, να σφρα­γί­σει τα σύ­νο­ρά της, να κρα­τή­σει τους πρό­σφυ­γες στις ακτές, ακόμα και να προ­χω­ρή­σει σε δια­κρί­σεις σε βάρος των ευ­ρω­παί­ων πο­λι­τών. Η από­φα­ση της Δα­νί­ας να κα­τά­σχει ότι πο­λύ­τι­μο βρί­σκε­ται στην κα­το­χή των προ­σφύ­γων δεν συ­νά­ντη­σε κά­ποια αντί­δρα­ση. Επο­μέ­νως, ο φι­λο-προ­σφυ­γι­κός λόγος θα πρέ­πει να θε­ω­ρη­θεί κα­θα­ρή υπο­κρι­σία.

Ωστό­σο, η Γερ­μα­νία υπο­δέ­χτη­κε σχε­δόν ένα εκα­τομ­μύ­ριο πρό­σφυ­γες πέ­ρυ­σι. Ταυ­τό­χρο­να, η γερ­μα­νι­κή κυ­βέρ­νη­ση είναι επί­σης αμε­τά­πει­στη σχε­τι­κά με την ανά­γκη εξω­τε­ρί­κευ­σης των συ­νό­ρων της ΕΕ και με­τα­σχη­μα­τι­σμού των χωρών της νό­τιας πε­ρι­φέ­ρειας, και ιδίως της Ελ­λά­δας σε αστυ­νό­μο των ευ­ρω­παϊ­κών συ­νό­ρων, και αν απαι­τη­θεί, σε πα­γί­δα γι’ αυ­τούς που κα­τόρ­θω­σαν να ει­σέλ­θουν. Αυτός δεν είναι ο πυ­ρή­νας της λο­γι­κής της Ευ­ρώ­πης-φρού­ριο;

ΘΚ: Θα πρέ­πει να υπο­γραμ­μί­σου­με το γε­γο­νός ότι η γερ­μα­νι­κή κυ­βέρ­νη­ση έχει οι­κο­νο­μι­κούς λό­γους να επι­τρέ­ψει την εί­σο­δο προ­σφύ­γων. Η γερ­μα­νι­κή βιο­μη­χα­νία, και η γερ­μα­νι­κή οι­κο­νο­μία γε­νι­κό­τε­ρα, χρειά­ζε­ται πρό­σθε­τη ερ­γα­τι­κή δύ­να­μη, που δια­θέ­τει δε­ξιό­τη­τες και ταυ­τό­χρο­να είναι πρό­θυ­μη να ερ­γα­στεί με χα­μη­λές αμοι­βές. Έτσι λοι­πόν, δεν πρό­κει­ται για αν­θρω­πι­σμό, αλλά για μια τα­ξι­κή πο­λι­τι­κή προ­σα­να­το­λι­σμέ­νη προς την εντει­νό­με­νη εκ­με­τάλ­λευ­ση τόσο των γερ­μα­νών ερ­γα­τών, όσο και των προ­σφύ­γων, που ανα­πό­φευ­κτα θα δη­μιουρ­γή­σει δι­χα­σμούς, και θα πυ­ρο­δο­τή­σει τον με­τα­ξύ τους αντα­γω­νι­σμό.

 Δεν θα είναι ατύ­χη­μα αν η Μέρ­κελ δη­λώ­σει τε­λι­κά ότι θα πρέ­πει να υπάρ­ξει ανώ­τα­το όριο στον αριθ­μό των προ­σφύ­γων που μπο­ρεί να υπο­δε­χτεί η Γερ­μα­νία. Το ανώ­τα­το αυτό όριο ορί­ζε­ται από τον Σόι­μπλε και την Ένωση των ερ­γο­δο­τών και αντι­στοι­χεί σ’ ένα υπο­λο­γι­σμό κό­στους / οφέ­λους  που είναι ευ­νοϊ­κός προς τα συμ­φέ­ρο­ντα του γερ­μα­νι­κού κε­φα­λαί­ου.

- Η προ­σφυ­γι­κή κρίση έφτα­σε στο από­γειο της με το στα­δια­κό κλεί­σι­μο των συ­νό­ρων και το σφρά­γι­σμα της λε­γό­με­νης «βαλ­κα­νι­κής οδού». Η συμ­φω­νία με­τα­ξύ Γερ­μα­νί­ας και Τουρ­κί­ας φέρ­νει τις ΝΑ­ΤΟι­κές πε­ρι­πο­λί­ες στη θά­λασ­σα του Αι­γαί­ου, μπλο­κά­ρο­ντας την εί­σο­δο των προ­σφύ­γων στα ελ­λη­νι­κά νησιά. Ποιες είναι οι ευ­θύ­νες της ελ­λη­νι­κής κυ­βέρ­νη­σης σ’ αυτή τη φάση;

 ΘΚ: Η κυ­βέρ­νη­ση Σύ­ρι­ζα θα έπρε­πε να αντι­πα­λέ­ψει εξ αρχής τις πο­λι­τι­κές και τις απο­φά­σεις της ΕΕ. Θα έπρε­πε να είχε κι­νη­θεί μο­νο­με­ρώς, όπως θα έπρε­πε να είχε ενερ­γή­σει με τα μνη­μό­νια και στα ζη­τή­μα­τα οι­κο­νο­μι­κής πο­λι­τι­κής.

 Το γε­γο­νός ότι δεν ακο­λού­θη­σε αυτή τη γραμ­μή απο­τε­λεί μια ακόμα από­δει­ξη ότι το πλαί­σιο της ΕΕ απο­τε­λεί ένα συ­μπα­γές πα­κέ­το που θα πρέ­πει να αντι­με­τω­πι­στεί ως ένα ενιαίο σύ­νο­λο. Δεν είναι δυ­να­τόν να δια­χω­ρί­σου­με τις απο­φά­σεις που αφο­ρούν τους πρό­σφυ­γες ή τα αν­θρώ­πι­να δι­καιώ­μα­τα από αυτές που αφο­ρούν την οι­κο­νο­μι­κή πο­λι­τι­κή.

Ας γίνω πιο συ­γκε­κρι­μέ­νος: Η ελ­λη­νι­κή κυ­βέρ­νη­ση όφει­λε να απο­συρ­θεί μο­νο­με­ρώς από τις συμ­φω­νί­ες Δου­βλί­νο ΙΙ και να αντι­τα­χθεί κα­τη­γο­ρη­μα­τι­κά στις ΝΑ­ΤΟι­κές πε­ρι­πο­λί­ες στο Αι­γαίο. Η πα­ρου­σία του ΝΑΤΟ απο­τε­λεί προ­φα­νώς απει­λή για τους πρό­σφυ­γες, ωστό­σο σχε­τί­ζε­ται και με την κα­τά­στα­ση στη Μέση Ανα­το­λή και ιδιαί­τε­ρα με τον πό­λε­μο στη Συρία.

Η Ελ­λά­δα θα όφει­λε επί­σης να απο­συρ­θεί και από το ΝΑΤΟ, μια κί­νη­ση που είχε γίνει απ΄΄ο μια δε­ξιό­στρο­φη κυ­βέρ­νη­ση, όπως αυτή του Κων­στα­ντί­νου Κα­ρα­μαν­λή το 1974, προ­κει­μέ­νου να δια­μαρ­τυ­ρη­θεί κατά του ρόλου του ΝΑΤΟ στην Κύπρο και την Ελ­λά­δα στη διάρ­κεια της στρα­τιω­τι­κής δι­κτα­το­ρί­ας.

 Από την άποψη των θε­τι­κών ενερ­γειών, η ελ­λη­νι­κή κυ­βέρ­νη­ση θα έπρε­πε του­λά­χι­στον να έχει ανοί­ξει τα πε­ρά­σμα­τα στην πε­ριο­χή του πο­τα­μού Έβρου, να επι­τρέ­πει μια ασφα­λή χερ­σαία διά­σχι­ση των συ­νό­ρων και να ασκή­σει τη μέ­γι­στη πίεση στις γει­το­νι­κές χώρες και στην ομάδα Visegrad ώστε να κρα­τή­σουν τα σύ­νο­ρά τους ανοι­χτά.

 Βε­βαί­ως, θα έπρε­πε να έχει επί­σης δη­μιουρ­γή­σει τις συν­θή­κες για μια ευ­πρε­πή δια­βί­ω­ση των προ­σφύ­γων στη χώρα, σε ανοι­χτά και κα­τάλ­λη­λα εξο­πλι­σμέ­να κέ­ντρα. Για το σκοπό αυτό, θα έπρε­πε να πάρει υπό τον έλεγ­χο της όλα τα δη­μό­σια ή ιδιω­τι­κά κτί­ρια που δεν κα­τοι­κού­νται σή­με­ρα και να τα χρη­σι­μο­ποι­ή­σει για τη φι­λο­ξε­νία όχι μόνο των προ­σφύ­γων, αλλά και των ελ­λή­νων που αντι­με­τω­πί­ζουν προ­βλή­μα­τα στέ­γα­σης.

Μια τέ­τοια πρω­το­βου­λία θα μπο­ρού­σε να συμ­βά­λει στη δη­μιουρ­γία μιας συμ­μα­χί­ας των λαϊ­κών τά­ξε­ων σε μια φι­λο-με­τα­να­στευ­τι­κή πο­λι­τι­κή.

 ΜΜ: Να το θέ­σου­με πολύ απλά: η ελ­λη­νι­κή κυ­βέρ­νη­ση θα μπο­ρού­σε να ασκή­σει βέτο στις απο­φά­σεις της ΕΕ και μ’ αυτό τον τρόπο να ασκή­σει πραγ­μα­τι­κή πίεση για το άνοιγ­μα των συ­νό­ρων και τη λύση της προ­σφυ­γι­κής κρί­σης. Ωστό­σο, μια τέ­τοια στάση είναι αδύ­να­τη για μια κυ­βέρ­νη­ση που έχει ήδη συν­θη­κο­λο­γή­σει απέ­να­ντι στην τρόι­κα και έχει απο­δε­χτεί το νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρο πλαί­σιο.

 Ωστό­σο, η ευ­θύ­νη του Τσί­πρα και της κυ­βέρ­νη­σής του πη­γαί­νουν πολύ πα­ρα­πέ­ρα. Θα πρέ­πει να υπο­γραμ­μί­σου­με ότι πολύ πριν την υπο­γρα­φή της επαί­σχυ­ντης συμ­φω­νί­ας με­τα­ξύ ΕΕ και Τουρ­κί­ας, ο Τσί­πρας είχε εγκαι­νιά­σει την προ­σέγ­γι­ση με την Τουρ­κία σ’ αυτό το έδα­φος.

 Τα­ξί­δε­ψε δυο φορές στην Τουρ­κία, τον πε­ρα­σμέ­νο Νο­έμ­βριο, και στις αρχές Μαρ­τί­ου, και συμ­φώ­νη­σε με τον πρω­θυ­πουρ­γό Αχμέτ Ντα­βού­το­γλου στο σύ­νο­λο των μέ­τρων για την ανα­χαί­τι­ση των προ­σφύ­γων και το μπλο­κά­ρι­σμα του δρό­μου προς την Ευ­ρώ­πη.

 Επο­μέ­νως, στην πε­ρί­πτω­ση αυτή, η Ελ­λά­δα υπήρ­ξε ο πρω­το­πό­ρος των κα­τα­σταλ­τι­κών πο­λι­τι­κών που τε­λι­κά προ­τά­θη­καν από την ΕΕ κατά τις δια­πραγ­μα­τεύ­σεις με την Τουρ­κία. Μά­λι­στα ο Τσί­πρας δή­λω­σε ότι θε­ω­ρού­σε αυτή τη συμ­φω­νία της ΕΕ με την Τουρ­κία ως μια «ση­μα­ντι­κή επι­τυ­χία».

- Ο Τσί­πρας υπε­ρα­σπί­στη­κε τη συμ­φω­νία ΕΕ – Τουρ­κί­ας, απο­κα­λώ­ντας την μια «ευ­ρω­παϊ­κή λύση» που μπο­ρεί να απο­τρέ­ψει ένα «ντό­μι­νο μο­νο­με­ρών ενερ­γειών».  Εντω­με­τα­ξύ, εκ­πρό­σω­ποι των αν­θρω­πί­νων δι­καιω­μά­των την κα­τήγ­γει­λαν ως αντί­θε­τη προς τις διε­θνείς συμ­βά­σεις για τα δι­καιώ­μα­τα των προ­σφύ­γων. Πώς αξιο­λο­γεί­τε εσείς τη συμ­φω­νία;

 ΜΜ: Κατ’ αρχήν, η συμ­φω­νία αυτή στη­ρί­ζει την Τουρ­κία που ανα­γνω­ρί­ζε­ται ως μια «ασφα­λής χώρα», παρά τον πό­λε­μο που διε­ξά­γει στο εσω­τε­ρι­κό της ενα­ντί­ον των Κούρ­δων και παρά τη θέση της απέ­να­ντι στη Συρία, και τους επα­νει­λημ­μέ­νους βομ­βαρ­δι­σμούς των κουρ­δι­κών θέ­σε­ων πλη­σί­ον των συ­νό­ρων με τη Συρία, που στο­χεύ­ουν σε ενί­σχυ­ση του ΙSIS. Ηεγ­χώ­ρια κα­τά­στα­ση της Τουρ­κί­ας είναι σαφώς απα­ρά­δε­κτη από την άποψη της επι­κρά­τη­σης του νόμου και των δη­μο­κρα­τι­κών δι­καιω­μά­των. Δεν είναι ασφα­λής χώρα ούτε για τους πο­λί­τες της.

 Υπάρ­χουν δυο ανα­φο­ρές, από την Υπάτη Αρ­μο­στεία του ΟΗΕ για του πρό­σφυ­γες και τη Διε­θνή Αμνη­στία που κα­ταγ­γέλ­λουν απε­λά­σεις ακόμα και Συ­ρί­ων προ­σφύ­γων. Η συμ­φω­νία αυτή αναι­ρεί τις εγ­γυ­ή­σεις που ανα­γνω­ρί­ζο­νταν για τους πρό­σφυ­γες από τη Σύμ­βα­ση της Γε­νεύ­ης το 1951, η οποία ρητά απαι­τεί μια κατά πε­ρί­πτω­ση εξέ­τα­ση κάθε ξε­χω­ρι­στής αί­τη­σης ασύ­λου.

 Για τους πρό­σφυ­γες και τους με­τα­νά­στες που βρί­σκο­νται ήδη στην Ελ­λά­δα, η συμ­φω­νία αυτή ση­μαί­νει, όπως λέ­χτη­κε προη­γου­μέ­νως, ότι τα υπάρ­χο­ντα hot spots με­τα­τρέ­πο­νται σε κέντα κρά­τη­σης. Οι απε­λά­σεις των λε­γό­με­νων «πα­ρά­νο­μων με­τα­να­στών» έχουν ήδη ξε­κι­νή­σει. Οι αι­τή­σεις για χο­ρή­γη­ση ασύ­λου τώρα πλέον ακο­λου­θούν δια­δι­κα­σί­ες fast-track και εφ’ όσον απορ­ρι­φθούν οδη­γούν στην απέ­λα­ση του αι­τού­ντος.

 Επί­σης, η συμ­φω­νία σφρα­γί­ζει πλή­ρως τα σύ­νο­ρα, πε­ρι­λαμ­βα­νο­μέ­νων και των ελ­λη­νι­κών, και ορί­ζει ποι­νές για όσους τα δια­σχί­ζουν. Μά­λι­στα, προ­κει­μέ­νου να «με­τε­γκα­τα­στα­θεί» ένας πρό­σφυ­γας στην ΕΕ, θα πρέ­πει ένας άλλος να απε­λα­θεί στην Τουρ­κία.

 Αυτή η διε­στραμ­μέ­νη, απάν­θρω­πη λο­γι­κή ση­μαί­νει ότι όσοι δια­κιν­δυ­νεύ­ουν τη ζωή τους προ­κει­μέ­νου να δια­σχί­σουν τα σύ­νο­ρα τι­μω­ρού­νται, ενώ αυτοί που κά­θο­νται φρό­νι­μα, πε­ρι­μέ­νο­ντας μια υπο­θε­τι­κή με­τε­γκα­τά­στα­ση, κατά κά­ποιο τρόπο αντα­μοί­βο­νται επω­φε­λού­με­νοι από την τι­μω­ρία που επι­βάλ­λε­ται στους άλ­λους.

 Ο κα­θέ­νας κα­τα­λα­βαί­νει ότι η εί­σο­δος στην ΕΕ θα επι­τρα­πεί τώρα μόνο σε ένα πολύ μι­κρός αριθ­μός προ­σφύ­γων. Ένας αυ­ξα­νό­με­νος αριθ­μός προ­σφύ­γων θα τι­μω­ρη­θεί είτε με πα­γί­δευ­ση στην Ελ­λά­δα, η οποία μ’ αυτό τον τρόπο με­τα­σχη­μα­τί­ζε­ται σε ένα απέ­ρα­ντο κέ­ντρο κρά­τη­σης,  είτε με την απέ­λα­σή τους στην Τουρ­κία και τον εγκλει­σμό τους σε τε­ρά­στια στρα­τό­πε­δα, που δεν αντα­πο­κρί­νο­νται στα διε­θνή πρό­τυ­πα.

Ας θυ­μη­θού­με εδώ ότι η Τουρ­κία δεν έχει υπο­γρά­ψει τις συμ­βά­σεις για τα δι­καιώ­μα­τα των προ­σφύ­γων. Η προ­στα­σία που απο­λαμ­βά­νουν οι πρό­σφυ­γες είναι πολύ πε­ριο­ρι­σμέ­νη και έχου­με κα­ταγ­γε­λί­ες ότι άν­θρω­ποι που απε­λά­θη­καν από την Ελ­λά­δα κα­τέ­λη­ξαν στη φυ­λα­κή.

- Σε ποιο βαθμό μπο­ρεί να εφαρ­μο­στεί πραγ­μα­τι­κά; Στο νο­μο­σχέ­διο που υπο­βλή­θη­κε στη Βουλή από την ελ­λη­νι­κή κυ­βέρ­νη­ση, η Τουρ­κία δεν ανα­γνω­ρί­ζε­ται ως «ασφα­λής χώρα». Είναι λοι­πόν εφι­κτές οι μα­ζι­κές απε­λά­σεις ;

ΘK:  Η συμ­φω­νία EE – Τουρ­κί­ας απο­τε­λεί ένα μνη­μείο ρα­τσι­στι­κής απαν­θρω­πιάς. Η Τουρ­κία έχει επι­βά­λει πε­ριο­ρι­σμούς στη χο­ρή­γη­ση βίζας στους Σύ­ριους που ει­σέρ­χο­νται στη χώρα από θα­λάσ­σης ή από αέρος. Τα χερ­σαία σύ­νο­ρα είναι σχε­δόν κλει­στά, και η εί­σο­δος επι­τρέ­πε­ται μόνο σε αν­θρώ­πους με σο­βα­ρά προ­βλή­μα­τα υγεί­ας. Υπάρ­χουν ανα­φο­ρές της Διε­θνούς Αμνη­στί­ας σχε­τι­κά με πρό­σφυ­γες που απε­λαύ­νο­νται στη Συρία κατά εκα­το­ντά­δες από στρα­τό­πε­δα κοντά στα σύ­νο­ρα, και άλλες σχε­τι­κά με πρό­σφυ­γες που πυ­ρο­βο­λού­νται καθώς προ­σπα­θούν να δια­σχί­σουν τα σύ­νο­ρα.

 Όσον αφορά την Ελ­λά­δα, η συμ­φω­νία αυτή οδή­γη­σε σε άνευ προη­γου­μέ­νου αλ­λα­γές της νο­μο­θε­σί­ας που διέ­πει το άσυλο. Οι αι­τή­σεις θα εξε­τά­ζο­νται στα νησιά σε διά­στη­μα δύο εβδο­μά­δων, στο διά­στη­μα των οποί­ων θα κα­λύ­πτε­ται και η δια­δι­κα­σία της έν­στα­σης. Αυτό με­τα­φρά­ζε­ται σε μια πλήρη άρ­νη­ση των νο­μι­κών εγ­γυ­ή­σε­ων και των δια­δι­κα­σιών έν­στα­σης.

 Οι αι­τού­ντες έχουν με­τα­χεί­ρι­ση κρα­τού­με­νου, κρα­τού­νται σε μέρη που πλέον έχουν με­τα­τρα­πεί σε κλει­στά κέ­ντρα, στα οποία οι συν­θή­κες δια­βί­ω­σης επι­δει­νώ­νο­νται τα­χύ­τα­τα. Από τα μέρη αυτά έχουν απο­χω­ρή­σει οι διε­θνείς αντι­προ­σω­πεί­ες και οι ακτι­βι­στές, και πα­ρα­μέ­νουν μόνο κά­ποιες επι­λεγ­μέ­νες ΜΚΟ.

 Η εφαρ­μο­σι­μό­τη­τα της συμ­φω­νί­ας σε με­γά­λο βαθμό θα εξαρ­τη­θεί από «τε­χνι­κές» πλευ­ρές. Για πα­ρά­δειγ­μα, μέχρι στιγ­μής, έχουν υπο­βά­λει αί­τη­μα ασύ­λου στην Ελ­λά­δα 5.500 άν­θρω­ποι. Πρα­κτι­κά είναι αδύ­να­το οι αι­τή­σεις αυτές να εξε­τα­στούν μέσα στο διά­στη­μα των 14 ημε­ρών. Προ­κει­μέ­νου να κα­λυ­φθούν αυτές οι προ­θε­σμί­ες θα απαι­τού­νταν ένα προ­σω­πι­κό κατά εκα­το­ντά­δες πε­ρισ­σό­τε­ρο, που δεν είναι δια­θέ­σι­μο.

 Βε­βαί­ως, το ερώ­τη­μα της πι­θα­νό­τη­τας απέ­λα­σης Σύ­ριων προ­σφύ­γων πα­ρα­μέ­νει. Θα δούμε κάτι ανά­λο­γο με αυτό που συμ­βαί­νει στο Αφ­γα­νι­στάν, όπου η Κα­μπούλ θε­ω­ρεί­ται ασφα­λής πε­ριο­χή, πι­θα­νώς γιατί οι δυ­τι­κές πρε­σβεί­ες φυ­λάσ­σο­νται από δυ­νά­μεις με βαρύ οπλι­σμό; Στην πε­ρί­πτω­ση αυτή, η Δα­μα­σκός και οι άλλες κυ­βερ­νη­τι­κά ελεγ­χό­με­νες πε­ριο­χές θα θε­ω­ρη­θούν «ασφα­λείς» και οι άν­θρω­ποι που προ­έρ­χο­νται από αυτές θα επι­στρέ­φο­νται εκεί.

 Ή μήπως ένας Σύ­ριος στον οποίο έχει απο­δο­θεί άσυλο στην Ελ­λά­δα θα απε­λα­θεί στην Τουρ­κία αν για πα­ρά­δειγ­μα απο­πει­ρα­θεί να ει­σέλ­θει πα­ρά­νο­μα σε μια άλλη ευ­ρω­παϊ­κή χώρα; Σε κάθε πε­ρί­πτω­ση, για όσους θε­ω­ρη­θούν «πα­ρά­νο­μοι με­τα­νά­στες» ή για όσους δεν γίνει δεκτό το αί­τη­μα του ασύ­λου, η απέ­λα­ση επι­κρέ­μα­ται ως μια μό­νι­μη απει­λή.

- Οι ίδιοι οι πρό­σφυ­γες ανέ­λα­βαν δράση, για πα­ρά­δειγ­μα όταν επι­χεί­ρη­σαν να κα­τε­βά­σουν το φρά­κτη στα σύ­νο­ρα με­τα­ξύ Ελ­λά­δας και ΠΓΔΜ, στις 10 Απρι­λί­ου, και απω­θή­θη­καν βίαια από την αστυ­νο­μία. Πρό­σφα­τα πα­ρα­τη­ρή­σα­με ότι στον λόγο που εκ­φέ­ρουν τα μί­ντια, αλλά σε ένα βαθμό, και η ελ­λη­νι­κή κυ­βέρ­νη­ση, οι αλ­λη­λέγ­γυοι ακτι­βι­στές και οι πιο δρα­στή­ριοι πρό­σφυ­γες στιγ­μα­τί­ζο­νται ως στοι­χεία «που υπο­δαυ­λί­ζουν τα­ρα­χές και πρά­ξεις βίας». Πώς ανα­λύ­ε­ται αυτή η εξέ­λι­ξη από το κί­νη­μα των αλ­λη­λέγ­γυων;

ΘΚ: Ο μόνος τρό­πος για να εφαρ­μο­στούν οι ρα­τσι­στι­κές πο­λι­τι­κές είναι μέσω της υιο­θέ­τη­σης αυ­ταρ­χι­κών και κα­τα­σταλ­τι­κών μέ­τρων και της στο­χο­ποί­η­σης των ακτι­βι­στών και των ίδιων των προ­σφύ­γων. Αυτή την ατμό­σφαι­ρα έχου­με να τη δούμε από το 2013, όταν, με την άσκη­ση δί­ω­ξης κατά της Χρυ­σής Αυγής, τα πράγ­μα­τα κάπως βελ­τιώ­θη­καν.

 Οι πρό­σφυ­γες θα συ­νε­χί­σουν να αντι­στέ­κο­νται και να αντι­τί­θε­νται στις υιο­θε­τού­με­νες πο­λι­τι­κές, όπως το έκα­ναν ήδη στην Ιδω­μέ­νη, στη Χίο, στο κέ­ντρο της Αθή­νας, όπου ήλθαν να τους συ­να­ντή­σουν χι­λιά­δες ακτι­βι­στές και πο­λί­τες. Προει­δο­ποιού­με όλους όσοι στο­χο­ποιούν πρό­σφυ­γες και ακτι­βι­στές, είτε από την άκρα δεξιά, είτε από κυ­βερ­νη­τι­κούς κύ­κλους, ότι η επι­χεί­ρη­ση τρο­μο­κρά­τη­σής μας δεν θα έχει το πα­ρα­μι­κρό απο­τέ­λε­σμα.

 Τα δί­κτυα που δρα­στη­ριο­ποιού­νται στο κί­νη­μα αλ­λη­λεγ­γύ­ης, όπως επί­σης και η κι­νη­μα­τι­κή αρι­στε­ρά, η Λαϊκή Ενό­τη­τα, η Ανταρ­σύα, ή άλλα ρεύ­μα­τα, πε­ρι­λαμ­βα­νο­μέ­νων εκεί­νων που απο­χώ­ρη­σαν από το Σύ­ρι­ζα χωρίς να προ­σχω­ρή­σουν σε κά­ποια άλλη ορ­γά­νω­ση, συ­γκρο­τούν τη ρα­χο­κο­κα­λιά μιας δύ­να­μης που είναι σε θέση να φτά­σει και να κι­νη­το­ποι­ή­σει ευ­ρύ­τα­τα τμή­μα­τα των λαϊ­κών τά­ξε­ων και της ελ­λη­νι­κής κοι­νω­νί­ας υπέρ των προ­σφύ­γων.

 Αυτοί που θα χά­σουν την αξιο­πι­στία τους σ’ αυτή την υπό­θε­ση είναι εκεί­νοι που υπο­κρί­νο­νται ότι είναι κάτι δια­φο­ρε­τι­κό από τους προ­κα­τό­χους τους στην κυ­βέρ­νη­ση, και απο­δει­κνύ­ε­ται ότι απο­τε­λούν τους πι­στούς συ­νε­χι­στές τους.

 Το θε­τι­κό­τε­ρο ση­μά­δι σ’ όλη αυτή την πε­ρί­ο­δο ήταν η τρο­με­ρή αντί­δρα­ση της ελ­λη­νι­κής κοι­νω­νί­ας όταν ήρθε αντι­μέ­τω­πη με αυτή την κρίση. Επέ­δει­ξε μια ισχυ­ρή αί­σθη­ση αλ­λη­λεγ­γύ­ης, αρ­νή­θη­κε να κάνει τη διά­κρι­ση με­τα­ξύ «πα­ρά­νο­μων με­τα­να­στών» και προ­σφύ­γων, και αντι­στά­θη­κε στα ξε­νο­φο­βι­κά έν­στι­κτα (αντα­να­κλα­στι­κά;) και την ισλα­μο­φο­βία. Αυτό ακρι­βώς εμπό­δι­σε μέχρι στιγ­μής την Χρυσή Αυγή να επω­φε­λη­θεί από την κα­τά­στα­ση.

Την ίδια στιγ­μή η Κυ­βέρ­νη­ση επι­χει­ρεί να εκ­βιά­σει το κί­νη­μα αλ­λη­λεγ­γύ­ης και να το κάνει να εμ­φα­νι­στεί ως ο κα­λύ­τε­ρός της σύμ­μα­χος, ενώ προ­σπα­θεί να δια­γρά­ψει το πο­λι­τι­κό του πε­ριε­χό­με­νο, εγκλω­βί­ζο­ντας το στο πλαί­σιο της ΕΕ και της πο­λι­τι­κής του ελ­λη­νι­κού κρά­τους, όπως αυτές απει­κο­νί­ζο­νται στην πρό­σφα­τη συμ­φω­νία ΕΕ – Τουρ­κί­ας.

Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι ελ­λη­νι­κές αρχές παί­ζουν κά­ποιες ΜΚΟ, τις «καλές» ΜΚΟ, σε αντι­δια­στο­λή με τα δί­κτυα των ακτι­βι­στών.

Πρέ­πει να πούμε εδώ ότι οι ΜΚΟ δια­χει­ρί­ζο­νται τε­ρά­στια χρη­μα­τι­κά ποσά, με τε­λεί­ως αδια­φα­νή τρόπο, παρ’ όλον ότι δεν πρέ­πει να τις βά­ζου­με όλες στο ίδιο σακί. Σή­με­ρα, η πο­λι­τι­κή του κρά­τους συ­νί­στα­ται στην υπερ­γο­λα­βι­κή ανά­θε­ση του κύ­ριου όγκου της δου­λειάς σ’ αυτές τις ΜΚΟ, και στην πε­ρι­θω­ριο­ποί­η­ση, ακόμα και το στιγ­μα­τι­σμό των άλλων φο­ρέ­ων, ιδιαί­τε­ρα των πιο πο­λι­τι­κο­ποι­η­μέ­νων.

Μά­λι­στα, κά­ποιοι ακτι­βι­στές συ­νε­λή­φθη­σαν και / ή υπο­βλή­θη­καν σε αστυ­νο­μι­κή ενό­χλη­ση. Ακόμα και ένα μα­χαι­ρά­κι για ξε­φλού­δι­σμα πα­τά­τας σε κα­θι­στά πλέον ύπο­πτο για διά­πρα­ξη βιαιο­πρα­γιών. Τα μί­ντια κά­νουν βε­βαί­ως ολό­κλη­ρο ντόρο γι’ αυτά τα θέ­μα­τα.

Εί­δα­με επί­σης κρα­τι­κούς αξιω­μα­τού­χους και τα μί­ντια να κα­λύ­πτουν από κοι­νού βί­αιες ενέρ­γειες ενα­ντί­ον των προ­σφύ­γων που προ­έρ­χο­νται από υπο­τι­θέ­με­νους «αγα­να­κτι­σμέ­νους πο­λί­τες», που δια­μαρ­τύ­ρο­νται κατά της πα­ρου­σί­ας τους σε διά­φο­ρα ση­μεία της χώρας. Αυτή ακρι­βώς η στάση προ­λειαί­νει το έδα­φος για μια ανα­ζω­πύ­ρω­ση της δρά­σης της Χρυ­σής Αυγής. Και δυ­στυ­χώς το εί­δα­με αυτό να αρ­χί­ζει με την πρώτη επί­θε­ση εδώ και πολύ καιρό, ενα­ντί­ον προ­σφύ­γων στον Πει­ραιά, στις 8 Απρι­λί­ου.

 - Και οι δυο σας διε­ξά­γα­τε ένα πυ­ρε­τώ­δη αγώνα στο εσω­τε­ρι­κό του Σύ­ρι­ζα προ­κει­μέ­νου να απο­τρα­πεί η συν­θη­κο­λό­γη­ση και να πα­ρα­μεί­νει ο Σύ­ρι­ζα πι­στός στις αρ­χι­κές του δε­σμεύ­σεις. Η μάχη αυτή χά­θη­κε και όλη η Ελ­λη­νι­κή αρι­στε­ρά και το ερ­γα­τι­κό κί­νη­μα αντι­με­τω­πί­ζουν τώρα μια πολύ δύ­σκο­λη κα­τά­στα­ση. Ωστό­σο, από όλα όσα ει­πώ­θη­καν μέχρι τώρα στη συ­ζή­τη­σή μας, φαί­νε­ται ότι ο εν εξε­λί­ξει αγώ­νας για το ζή­τη­μα των προ­σφύ­γων και των με­τα­να­στών είναι κρί­σι­μης ση­μα­σί­ας ως ένας αγώ­νας για την ανα­συ­γκρό­τη­ση μιας μα­χη­τι­κής, κι­νη­μα­τι­κής αρι­στε­ράς.

 ΘΚ: Συμ­φω­νώ απο­λύ­τως. Το προ­σφυ­γι­κό ζή­τη­μα είναι ελ­λη­νι­κής, ευ­ρω­παϊ­κής και πα­γκό­σμιας ση­μα­σί­ας. Για την αρι­στε­ρά, είναι ένα ζή­τη­μα που αγ­γί­ζει τον πυ­ρή­να της ταυ­τό­τη­τάς της και τις αξίες της. Η κα­θο­δη­γού­με­νη από τον Σύ­ρι­ζα ελ­λη­νι­κή κυ­βέρ­νη­ση έχει ήδη αρ­χί­σει να πλη­ρώ­νει ένα πο­λι­τι­κό κό­στος για τον τρόπο που δια­χει­ρί­στη­κε την κα­τά­στα­ση. 

Αυτό που χρεια­ζό­μα­στε σή­με­ρα και την επό­με­νη πε­ρί­ο­δο είναι μια απο­φα­σι­στι­κή στάση για τις αντι­μνη­μο­νια­κές, ρι­ζο­σπα­στι­κές και αντ­κα­πι­τα­λι­στι­κές δυ­νά­μεις της αρι­στε­ράς. Το προ­σφυ­γι­κό ζή­τη­μα δεν πρέ­πει να τεθεί στη ζυ­γα­ριά και να εκτι­μη­θεί η βα­ρύ­τη­τά του σε σχέση με άλλες ατζέ­ντες, για πα­ρά­δειγ­μα, ζη­τή­μα­τα που αφο­ρούν την εξω­τε­ρι­κή πο­λι­τι­κή.

Το απο­τέ­λε­σμα του εν εξε­λί­ξει αγώνα εξαρ­τά­ται από τις επι­πτώ­σεις του νέου πα­κέ­του μέ­τρων λι­τό­τη­τας που θα πρέ­πει να φέρει στη Βουλή η κυ­βέρ­νη­ση τις επό­με­νες λίγες βδο­μά­δες. Δεν είναι κα­θό­λου προ­φα­νές ότι η κυ­βέρ­νη­ση θα επι­ζή­σει μετά από την ψή­φι­ση αυτών των μέ­τρων. Το ου­σιώ­δες ζή­τη­μα έγκει­ται επο­μέ­νως στη σύ­γκλι­ση με­τα­ξύ της κοι­νω­νι­κής αντί­στα­σης στο νέο πα­κέ­το λι­τό­τη­τας και του κι­νή­μα­τος αλ­λη­λεγ­γύ­ης με τους πρό­σφυ­γες και τους με­τα­νά­στες.

ΜΜ: Η Κυ­βέρ­νη­ση κα­τόρ­θω­σε μέχρι τώρα να πε­ρά­σει μέτρα τα οποία υπό δια­φο­ρε­τι­κές πο­λι­τι­κές πε­ρι­στά­σεις θα είχαν προ­κα­λέ­σει την εκ­δή­λω­ση ζω­η­ρό­τα­των λαϊ­κών αντι­δρά­σε­ων. Το μο­να­δι­κό τους σχέ­διο είναι να συ­νε­χί­σουν έτσι και να πα­ρα­μεί­νουν στην εξου­σία με οποιο­δή­πο­τε κό­στος, κα­λύ­πτο­ντας τις ντρο­πές τους με μια ρη­το­ρι­κή άδεια από κάθε πραγ­μα­τι­κό πε­ριε­χό­με­νο.

 Ο αγώ­νας κατά των μνη­μο­νί­ων και υπέρ των προ­σφύ­γων και των με­τα­να­στών είναι κοι­νός αγώ­νας. Βε­βαί­ως, σε κα­θέ­να από αυτά τα δυο ζη­τή­μα­τα υπει­σέρ­χο­νται δια­φο­ρε­τι­κοί πα­ρά­γο­ντες. Ωστό­σο, η πο­λι­τι­κή που δη­μιούρ­γη­σε τις συν­θή­κες που οδή­γη­σαν στους πο­λέ­μους και την επα­κό­λου­θη μα­ζι­κή έξοδο, αλλά και τη φτω­χο­ποί­η­ση και την απο­σύν­θε­ση που επι­βλή­θη­κε στον ελ­λη­νι­κό λαό, είναι η ίδια νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρη και ιμπε­ρια­λι­στι­κή πο­λι­τι­κή.

 Μια κυ­βέρ­νη­ση που είναι απρό­θυ­μη και ανί­κα­νη να αντι­με­τω­πί­σει την τρόι­κα των δα­νει­στών δεν μπο­ρεί να προ­σφέ­ρει καμιά εναλ­λα­κτι­κή προ­ο­πτι­κή. Ο Σύ­ρι­ζα απο­δεί­χτη­κε ανί­κα­νος να νι­κή­σει στη βάση της ηγε­μο­νί­ας ενός αυ­θε­ντι­κού αρι­στε­ρού προ­τάγ­μα­τος, το οποίο απο­τε­λεί την εξ ων ουκ άνευ συν­θή­κη όχι μόνο για την επί­λυ­ση της προ­σφυ­γι­κής κρί­σης, αλλά επί­σης και για την χει­ρα­φέ­τη­ση της ελ­λη­νι­κής κοι­νω­νί­ας. Η προ­ο­πτι­κή αυτή δεν θα προ­κύ­ψει αυ­θόρ­μη­τα, συ­νε­πά­γε­ται ρή­ξεις και μεί­ζο­νες αντι­πα­ρα­θέ­σεις. Δεν πρό­κει­ται για εύ­κο­λο κα­θή­κον, αλλά χωρίς αυτή την πυ­ξί­δα τί­πο­τα δεν θα είναι εφι­κτό, σε κα­νέ­να επί­πε­δο πο­λι­τι­κής δρά­σης.

 Σ.Σ. Η συ­νέ­ντευ­ξη δηυ­μο­σιεύ­τη­κε στα αγ­γλι­κά και η με­τά­φρα­ση έγινε απο­κλει­στι­κά για το yabasta.gr από τον Χρή­στο Βαλ­λιά­νο