Ευρωπαϊκός κοσμοπολιτισμός και εθνικιστικός απομονωτισμός

Στην τε­λευ­ταία δε­κα­ε­τία, και στη σύγ­χρο­νη συ­γκυ­ρία ακόμη πε­ρισ­σό­τε­ρο, ανα­δει­κνύ­ε­ται σε όλο το φάσμα του πο­λι­τι­κού κό­σμου (συ­ντη­ρη­τι­κού, σο­σιαλ­δη­μο­κρα­τι­κού, αρι­στε­ρού), το μεί­ζον ζή­τη­μα της προ­ώ­θη­σης ή απο­δό­μη­σης των θε­σμών και μη­χα­νι­σμών της ευ­ρω­παϊ­κής κα­πι­τα­λι­στι­κής ολο­κλή­ρω­σης. Ιδιαί­τε­ρα μά­λι­στα μέσα σε ένα πε­ρι­βάλ­λον που συ­νε­χί­ζει να αδυ­να­τεί να ξε­πε­ρά­σει την κρίση υπερ­συσ­σώ­ρευ­σης του κε­φα­λαί­ου, με όλες τις δυ­σμε­νέ­στα­τες επι­πτώ­σεις της στον λαϊκό ερ­γα­ζό­με­νο κόσμο, το ζή­τη­μα της πα­ρα­μο­νής ή απο­χώ­ρη­σης από τη λει­τουρ­γία της ζώνης του ευρώ, της σύ­μπλευ­σης ή αντι­πα­λό­τη­τας προς τα σχέ­δια ανα­συ­γκρό­τη­σης της Ευ­ρω­παϊ­κής Ένω­σης, βρί­σκο­νται στην ημε­ρή­σια διά­τα­ξη : Οι πε­ρι­πτώ­σεις της Βρε­τα­νί­ας  που αδυ­να­τεί να απε­μπλα­κεί από τους οι­κο­νο­μι­κούς μη­χα­νι­σμούς της, καθώς και της Ιτα­λί­ας όπου γί­νε­ται κα­τα­φα­νής ο επι­κα­θο­ρι­σμός της δη­μο­σιο­νο­μι­κής της πο­λι­τι­κής από τα ευ­ρω­παϊ­κά οι­κο­νο­μι­κά όρ­γα­να, δεν απο­τε­λούν εξαι­ρέ­σεις στον κα­νό­να της συ­νε­χούς και με διά­φο­ρους τρό­πους αμ­φι­σβή­τη­σής της.

Από μια γε­νι­κή άποψη στο πο­λι­τι­κό προ­σκή­νιο προ­βάλ­λουν τρεις πο­λι­τι­κές στά­σεις αντι­με­τώ­πι­σης του ζη­τή­μα­τος :  Η με­γά­λη πλειο­νό­τη­τα των αστι­κών δυ­νά­με­ων της συ­ντη­ρη­τι­κής πα­ρά­τα­ξης και της σο­σιαλ­δη­μο­κρα­τί­ας υπο­στη­ρί­ζει τη λει­τουρ­γία των ευ­ρω­παϊ­κών θε­σμών, και δεν αντι­με­τω­πί­ζει ζη­τή­μα­τα αμ­φι­σβή­τη­σής τους. Το ρεύμα της ακρο­δε­ξιάς, του ανα­δυό­με­νου νε­ο­φα­σι­σμού αντι­τί­θε­ται στην ευ­ρω­παϊ­κή ολο­κλή­ρω­ση προ­βάλ­λο­ντας ως διέ­ξο­δο την επι­στρο­φή σε μια ορι­σμέ­νη εθνι­κή πε­ρι­χα­ρά­κω­ση, στα επι­μέ­ρους έθνη – κράτη. Τέλος, η πλειο­νό­τη­τα των δυ­νά­με­ων της Αρι­στε­ράς στην Ευ­ρώ­πη, απο­δέ­χε­ται το αντι­κει­με­νι­κά δια­μορ­φω­μέ­νο πλαί­σιο της κα­πι­τα­λι­στι­κής ολο­κλή­ρω­σης, επι­διώ­κο­ντας ωστό­σο την ανά­πτυ­ξη της αντι­πα­λό­τη­τας προς το νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρο πυ­ρή­να του. Λίγες και πε­ριο­ρι­σμέ­νες είναι οι αρι­στε­ρές δυ­νά­μεις που προ­τάσ­σουν ως προ­τε­ραιό­τη­τα την αντι­πα­ρά­θε­ση και δια­χω­ρι­σμό από την κοινή ευ­ρω­παϊ­κή οι­κο­νο­μι­κή και νο­μι­σμα­τι­κή πο­λι­τι­κή, ως προ­ϋ­πό­θε­ση για μια αυ­το­δύ­να­μη εθνι­κή και πα­τριω­τι­κή πο­ρεία οι­κο­νο­μι­κής ανά­πτυ­ξης.

Η σύγ­χρο­νη ευ­ρω­παϊ­κή ολο­κλή­ρω­ση στα πεδία της οι­κο­νο­μί­ας, της πο­λι­τι­κής, της δι­πλω­μα­τί­ας, του ενιαί­ου νο­μι­σμα­τι­κού συ­στή­μα­τος, αντι­προ­σω­πεύ­ει μια αντι­κει­με­νι­κή δια­δι­κα­σία της κα­πι­τα­λι­στι­κής διε­θνο­ποί­η­σης στην ευ­ρω­παϊ­κή ήπει­ρο, προ­κει­μέ­νου να δια­σφα­λί­ζε­ται το σύ­νο­λο των ενο­ποι­η­μέ­νων αγο­ρών, ως πεδίο απρό­σκο­πτης κυ­κλο­φο­ρί­ας των επι­μέ­ρους εθνι­κών κε­φα­λαί­ων, υπη­ρε­σιών και ερ­γα­τι­κού δυ­να­μι­κού. Πα­ράλ­λη­λα, η επι­κρά­τη­ση των νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρων πο­λι­τι­κών του συ­νό­λου των αστι­κών δυ­νά­με­ων (συ­ντη­ρη­τι­κών και σο­σιαλ­δη­μο­κρα­τι­κών) στα εθνι­κά επί­πε­δα, κα­τέ­στη­σε τους θε­σμούς της Ευ­ρω­παϊ­κής Ένω­σης στρα­τη­γι­κά επι­τε­λεία για τη επι­βο­λή των νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρων ρυθ­μί­σε­ων (ερ­γα­σια­κές με­ταλ­λά­ξεις, ιδιω­τι­κο­ποι­ή­σεις, μέτρα δη­μο­σιο­νο­μι­κής λι­τό­τη­τας κλπ.) κατά τρόπο ενιαίο στις ερ­γα­τι­κές τά­ξεις των ευ­ρω­παϊ­κών χωρών. Οι προ­σα­να­το­λι­σμοί αυτοί οξύν­θη­καν με την πα­ρα­τε­τα­μέ­νη κρίση υπερ­συσ­σώ­ρευ­σης που πλήτ­τει ολό­κλη­ρο τον κα­πι­τα­λι­στι­κό κόσμο, που επι­βάλ­λει ακόμη πα­ρα­πέ­ρα επι­δεί­νω­ση του θε­σμι­κού και οι­κο­νο­μι­κού πε­δί­ου της πα­ρα­γω­γι­κής δρα­στη­ριό­τη­τας των ερ­γα­ζο­μέ­νων τά­ξε­ων. Τέλος, η κρίση των εθνι­κών χρεών, ιδιαί­τε­ρα στις χώρες του ευ­ρω­παϊ­κού νότου, κα­θι­στά το δη­μό­σιο χρέος ερ­γα­λείο για την πλέον ακραία επι­βο­λή της λι­τό­τη­τας και των πε­ριο­ρι­στι­κών δη­μο­σιο­νο­μι­κών πο­λι­τι­κών.

Ευ­ρω­παϊ­κές αντι­θέ­σεις με τον κα­πι­τα­λι­σμό στο απυ­ρό­βλη­το;

Μ’ αυτά τα δε­δο­μέ­να, η αντι­πα­λό­τη­τα προς την ευ­ρω­παϊ­κή ολο­κλή­ρω­ση η οποία τί­θε­ται ως αφε­τη­ρια­κή προ­ϋ­πό­θε­ση για οποια­δή­πο­τε εναλ­λα­κτι­κή διέ­ξο­δο, δεν μπο­ρεί να τί­θε­ται μο­νο­διά­στα­τα, ως αντί­θε­ση σε ένα υπε­ρε­θνι­κό οι­κο­δό­μη­μα, θέ­το­ντας στο απυ­ρό­βλη­το τον κα­πι­τα­λι­σμό σε εθνι­κό και ευ­ρω­παϊ­κό επί­πε­δο. Μια τέ­τοια στάση αντι­στοι­χεί στις βρε­τα­νι­κές πο­λι­τι­κές δυ­νά­μεις του Brexit ή στην πο­λι­τι­κή του γαλ­λι­κού Εθνι­κού Με­τώ­που, ή σε ακρο­δε­ξιές δυ­νά­μεις της ιτα­λι­κής πο­λι­τι­κής ζωής. Σ΄ αυτή την πε­ρί­πτω­ση δεν ανα­ζη­τεί­ται οποια­δή­πο­τε λύση θέτει τέρμα στις νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρες πο­λι­τι­κές που συ­γκρο­τούν τον συ­νε­κτι­κό ιστό της πο­λι­τι­κής των ευ­ρω­παϊ­κών μη­χα­νι­σμών, αλλά απε­να­ντί­ας μια εθνι­κι­στι­κού χα­ρα­κτή­ρα πε­ρι­χα­ρά­κω­ση, προ­φα­νώς σε αντι­πα­λό­τη­τα με τους κα­πι­τα­λι­σμούς των επι­μέ­ρους ευ­ρω­παϊ­κών κρα­τών. Που οξύ­νει ακόμη πε­ρισ­σό­τε­ρο τον κυ­ρί­αρ­χο συ­ντη­ρη­τι­σμό, τους εθνι­κούς αντα­γω­νι­σμούς, την ξε­νο­φο­βία και την προ­στα­σία της φυ­λε­τι­κής κα­θα­ρό­τη­τας κλπ. Ενώ έχει πα­ρέλ­θει ένα διά­στη­μα διό­μι­συ ετών από την πραγ­μα­το­ποί­η­ση του Brexit (στο οποίο είχε πρω­το­στα­τή­σει η βρε­τα­νι­κή ακρο­δε­ξιά), δεν έχει προ­κύ­ψει κα­νε­νός εί­δους προ­ο­δευ­τι­κή, ή φι­λο­λαϊ­κή με­τα­στρο­φή προς όφε­λος των ερ­γα­τι­κών στρω­μά­των. Η πο­λι­τι­κή εξου­σία συ­νε­χί­ζει να ασκεί­ται από τις συ­ντη­ρη­τι­κές δυ­νά­μεις και να επι­κα­θο­ρί­ζε­ται από τους προ­σα­να­το­λι­σμούς (φίλο- και αντί – ευ­ρω­παϊ­κούς του βρε­τα­νι­κού κε­φα­λαί­ου.

Άρα ευ­ρύ­τε­ρα μια τέ­τοια πο­λι­τι­κή αντι­πα­ρά­θε­σης με την ευ­ρω­παϊ­κή ολο­κλή­ρω­ση που γί­νε­ται με όρους εθνι­κο­πα­τριω­τι­κής «ανε­ξαρ­τη­σί­ας», εφό­σον δεν θέτει το ζή­τη­μα των αντι­κα­πι­τα­λι­στι­κών και ρι­ζο­σπα­στι­κών αλ­λα­γών στην επι­μέ­ρους χώρα, εκ των πραγ­μά­των οδη­γεί στην ανα­πα­ρα­γω­γή των πα­ρα­μέ­τρων της «εθνι­κής – αυ­το­δύ­να­μης» οι­κο­νο­μι­κής κα­πι­τα­λι­στι­κής ανά­πτυ­ξης, πέρα από τους δρό­μους της χει­ρα­φέ­τη­σης των ερ­γα­ζο­μέ­νων τά­ξε­ων και των πρα­κτι­κών του ευ­ρω­παϊ­κού ερ­γα­τι­κού διε­θνι­σμού. Γιατί ακρι­βώς η ευ­ρω­παϊ­κή ολο­κλή­ρω­ση με όλα της τα όρ­γα­να και τις δυ­να­τό­τη­τες άσκη­σης εξου­σιών δεν αντι­προ­σω­πεύ­ει μια υπε­ρε­θνι­κή ένωση που «υπε­ρί­πτα­ται» πάνω από τους επι­μέ­ρους εθνι­κούς κα­πι­τα­λι­σμούς, αλλά την ίδια την ενο­ποί­η­ση και το συ­ντο­νι­σμό με­τα­ξύ τους, με την υπο­στή­ρι­ξη των με­γα­λυ­τέ­ρων τμη­μά­των των ευ­ρω­παϊ­κών αστι­κών τά­ξε­ων.

Το σύ­νο­λο των ευ­ρω­παϊ­κών θε­σμών, κάτω από την ισχυ­ρή πα­ρου­σία του νε­ο­φι­λε­λευ­θε­ρι­σμού, έχει με­τα­τρα­πεί σε ένα πο­λύ­μορ­φο κέ­ντρο εφαρ­μο­γής συ­νε­χών ανα­διαρ­θρώ­σε­ων σε βάρος της μι­σθω­τής ερ­γα­σί­ας, του κοι­νω­νι­κού κρά­τους, των πο­λι­τι­κών δι­καιω­μά­των, κλπ. Σ’ αυτή την πο­λι­τι­κή συ­νερ­γούν από κοι­νού οι σο­σιαλ­δη­μο­κρα­τι­κές και συ­ντη­ρη­τι­κές δυ­νά­μεις που συ­γκλί­νουν στα μέτρα αντι­με­τώ­πι­σης της κρί­σης υπερ­συσ­σώ­ρευ­σης με όρους υπο­τί­μη­σης των λαϊ­κών ερ­γα­τι­κών δυ­νά­με­ων. Προ­φα­νώς είναι αυτή η συ­νε­χής κα­θή­λω­ση της ανα­πτυ­ξια­κής δια­δι­κα­σί­ας και η με­τα­φο­ρά ει­σο­δή­μα­τος από τις ερ­γα­τι­κές τά­ξεις προς το επι­χει­ρη­μα­τι­κό κε­φά­λαιο που κα­θο­ρί­ζει την άσκη­ση των ευ­ρω­παϊ­κών πο­λι­τι­κών σ’ αυτές τις κα­τευ­θύν­σεις, και όχι η ίδια η ευ­ρω­παϊ­κή ολο­κλή­ρω­ση κα­θε­αυ­τή, η οποία δεν λει­τουρ­γεί παρά ως όρ­γα­νο επι­βο­λής των νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρων ανα­διαρ­θρώ­σε­ων. Δεν είναι το κοινό νό­μι­σμα που έχει προ­κα­λέ­σει την κρίση των πε­ρισ­σο­τέ­ρων ευ­ρω­παϊ­κών χωρών, αλλά οι ανα­διαρ­θρώ­σεις του κε­φα­λαί­ου για την αντι­με­τώ­πι­ση της κρί­σης υπερ­συσ­σώ­ρευ­σης. Είναι όμως η ζώνη του ευρώ, η Ευ­ρω­παϊ­κή Επι­τρο­πή κλπ. που έχουν με­τα­τρα­πεί σε όρ­γα­να απο­κλει­στι­κής υπη­ρέ­τη­σης αυτής της πο­λι­τι­κής, σε τέ­τοιο βαθμό που η δια­μόρ­φω­ση εναλ­λα­κτι­κών λαϊ­κών λύ­σε­ων να απαι­τεί πλέον την απο­δό­μη­ση και εξου­δε­τέ­ρω­ση της λει­τουρ­γί­ας αυτών των ευ­ρω­παϊ­κών θε­σμών.

Συ­νε­πώς οι εκ­κλή­σεις των σο­σιαλ­δη­μο­κρα­τι­κών δυ­νά­με­ων για την ανά­σχε­ση του νε­ο­να­ζι­στι­κού ρεύ­μα­τος που με όρους εθνι­κι­στι­κούς επι­διώ­κει την απο­δέ­σμευ­ση από την ευ­ρω­παϊ­κή ολο­κλή­ρω­ση, είναι ανυ­πό­στα­τες εφό­σον αυτές οι αστι­κές πο­λι­τι­κές προ­κα­λούν συ­στη­μα­τι­κά την υπο­βάθ­μι­ση των ερ­γα­ζο­μέ­νων τά­ξε­ων και την συ­νε­πα­κό­λου­θη απο­νο­μι­μο­ποί­η­σή τους, έδα­φος στο οποίο βρί­σκουν πεδίο ανά­πτυ­ξης οι ακρο­δε­ξιοί σχη­μα­τι­σμοί. Έτσι η αντί­θε­ση προς την κοι­νω­νι­κή κα­τα­στρο­φή που προ­κα­λεί­ται δεν μπο­ρεί να γί­νε­ται με όρους εθνι­κι­στι­κών δια­χω­ρι­σμών, που και αν ακόμη επι­τύ­χουν την χρε­ο­κο­πία και διά­λυ­ση της ευ­ρω­παϊ­κής ολο­κλή­ρω­σης, θα δώ­σουν γέν­νη­ση σε ακόμη με­γα­λύ­τε­ρους και οξυ­μέ­νους αντα­γω­νι­σμούς με­τα­ξύ των εθνι­κών κα­πι­τα­λι­σμών των ευ­ρω­παϊ­κών χωρών.

Η σο­σια­λι­στι­κή πυ­ξί­δα προ­σα­να­το­λι­σμού σ’ όλα τα επί­πε­δα

Σε κάθε πε­ρί­πτω­ση δη­λα­δή η αντι­πα­ρά­θε­ση δεν μπο­ρεί να γί­νε­ται απέ­να­ντι στο ευ­ρω­παϊ­κό πλαί­σιο κα­θε­αυ­τό, αλλά σε αντι­πα­λό­τη­τα προς τις νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρες πο­λι­τι­κές που αυτό υπη­ρε­τεί, δη­λα­δή με όρους αντι­κα­πι­τα­λι­στι­κής δια­πά­λης στο εθνι­κό επί­πε­δο, πράγ­μα που αντα­να­κλά­ται ευ­θέ­ως στο ευ­ρω­παϊ­κό πεδίο. Επο­μέ­νως η οποια­δή­πο­τε αντί­θε­ση των αρι­στε­ρών δυ­νά­με­ων στην πο­λι­τι­κή των ευ­ρω­παϊ­κών θε­σμών, δεν μπο­ρεί να γί­νε­ται στο όνομα της «εθνι­κής πα­τριω­τι­κής» απο­δέ­σμευ­σης και ανά­πτυ­ξης, αλλά στην οπτι­κή της δια­πά­λης, στο βα­θειά κα­πι­τα­λι­στι­κό πε­ριε­χό­με­νό της.

Αν έτσι έχουν τα πράγ­μα­τα τότε η οποια­δή­πο­τε αντι­πα­λό­τη­τα προς τις ρυθ­μί­σεις της ευ­ρω­παϊ­κής ολο­κλή­ρω­σης που ανα­δει­κνύ­ε­ται από τα «αρι­στε­ρά», δεν μπο­ρεί παρά να έχει πρω­τί­στως λαϊκά ρι­ζο­σπα­στι­κά χα­ρα­κτη­ρι­στι­κά απέ­να­ντι στην κυ­ριαρ­χία του κα­πι­τα­λι­σμού σε εθνι­κό επί­πε­δο. Π.χ. για την ελ­λη­νι­κή πε­ρί­πτω­ση, μόνον η γε­νι­κευ­μέ­νη δια­πά­λη για την κα­τάρ­γη­ση των τριών μνη­μο­νί­ων, για την με­τα­φο­ρά ει­σο­δή­μα­τος από την κα­πι­τα­λι­στι­κή κερ­δο­φο­ρία που έχει ανα­κάμ­ψει, προς την ερ­γα­τι­κή τάξη κλπ. μπο­ρεί να επι­φέ­ρει τον κλο­νι­σμό και την στρα­τη­γι­κή απο­δό­μη­ση των ευ­ρω­παϊ­κών θε­σμών. Απε­να­ντί­ας η πρό­τα­ξη της προ­τε­ραιό­τη­τας απο­χώ­ρη­σης από την Ευ­ρω­ζώ­νη και την Ευ­ρω­παϊ­κή Ένωση (με ποιες τα­ξι­κές δια­δι­κα­σί­ες θα γίνει αυτό;) , και στη συ­νέ­χεια η δρο­μο­λό­γη­ση της οποιασ­δή­πο­τε «εθνι­κής», «ανα­πτυ­ξια­κής» πο­ρεί­ας, εμ­φα­νί­ζε­ται ανυ­πό­στα­τη εφό­σον δεν είναι το υλικό προ­ϊ­όν ενός τα­ξι­κού, ρι­ζο­σπα­στι­κού, αντι­μνη­μο­νια­κού κι­νή­μα­τος, που στη δια­δι­κα­σία της πραγ­μά­τω­σής του επι­φέ­ρει και την αντι­πα­ρά­θε­ση προς την ευ­ρω­παϊ­κή ιερή συμ­μα­χία του κε­φα­λαί­ου. Άλ­λω­στε αυτό συ­νά­γε­ται και από τις εκλο­γι­κές ανα­με­τρή­σεις του 2015 : Όταν το ζή­τη­μα που τέ­θη­κε στο δη­μο­ψή­φι­σμα του Ιου­λί­ου 2015 ήταν η επι­βο­λή ή μη ενός νέου μνη­μο­νί­ου, το «όχι» απέ­σπα­σε την πλειο­ψη­φία του 62% της λαϊ­κής ετυ­μη­γο­ρί­ας, ενώ στις βου­λευ­τι­κές εκλο­γές Ια­νουα­ρί­ου και Σε­πτεμ­βρί­ου του 2015 επι­κρά­τη­σε ο ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ με 36% των ψήφων ως ση­μαιο­φό­ρος της ευ­ρω­παϊ­κής εν­σω­μά­τω­σης και αστι­κής κα­θυ­πό­τα­ξης.

Γι’ αυ­τούς τους λό­γους η πο­λι­τι­κή των νε­ο­φα­σι­στι­κών σχη­μα­τι­σμών ένα­ντι της ευ­ρω­παϊ­κής ενο­ποί­η­σης με όρους εθνι­κι­στι­κής πε­ρι­χα­ρά­κω­σης, βρί­σκε­ται στον αντί­πο­δα των πο­λι­τι­κών αρι­στε­ρών δυ­νά­με­ων που επι­ζη­τούν στρα­τη­γι­κά την υπέρ­βα­σή της, με όρους κοι­νω­νι­κού με­τα­σχη­μα­τι­σμού και ευ­ρω­παϊ­κού ερ­γα­τι­κού διε­θνι­σμού. Δια­χω­ρι­σμός από την ευ­ρω­παϊ­κή ολο­κλή­ρω­ση θέ­το­ντας τον κα­πι­τα­λι­σμό της κρί­σης υπερ­συσ­σώ­ρευ­σης στο απυ­ρό­βλη­το, ου­σια­στι­κά γί­νε­ται με όρους εθνι­κούς και πα­τριω­τι­κούς, τρο­φο­δό­τη­σης της κα­πι­τα­λι­στι­κής ανά­πτυ­ξης, πα­ρα­γω­γι­κών ανα­διαρ­θρώ­σε­ων των εθνι­κών κε­φα­λαί­ων, δη­λα­δή με όρους συ­νέ­χι­σης της πο­λι­τι­κής του νε­ο­φι­λε­λευ­θε­ρι­σμού στο εθνι­κό επί­πε­δο. Απε­να­ντί­ας, μόνον μια πο­λι­τι­κή που θέτει τέρμα στα μνη­μό­νια, στις με­ταλ­λά­ξεις σε βάρος της μι­σθω­τής ερ­γα­σί­ας, ανοί­γει εναλ­λα­κτι­κούς δρό­μους σο­σια­λι­στι­κού με­τα­βα­τι­κού χα­ρα­κτή­ρα, αντι­μά­χε­ται τους πα­τριω­τι­κούς αντα­γω­νι­σμούς, αντι­με­τω­πί­ζει το σύ­νο­λο της ενιαιο­ποι­η­μέ­νης ευ­ρω­παϊ­κής πα­ρα­γω­γής με την οπτι­κή της αλ­λα­γής των σχέ­σε­ων πα­ρα­γω­γής και όχι από τη σκο­πιά της ανά­πτυ­ξης των πα­ρα­γω­γι­κών δυ­νά­με­ων, μπο­ρεί να θε­με­λιώ­σει μια πο­ρεία σε εθνι­κό και ευ­ρω­παϊ­κό επί­πε­δο με αντι­κα­πι­τα­λι­στι­κά χα­ρα­κτη­ρι­στι­κά, ενερ­γο­ποιώ­ντας δια­δι­κα­σί­ες ερ­γα­τι­κού ευ­ρω­παϊ­κού διε­θνι­σμού και σύ­γκλι­σης των ευ­ρω­παϊ­κών αρι­στε­ρών και ερ­γα­τι­κών κι­νη­μά­των. Απέ­να­ντι στον ευ­ρω­παϊ­κό κο­σμο­πο­λι­τι­σμό των αστι­κών τά­ξε­ων και των πο­λι­τι­κών πα­ρα­τά­ξε­ων σο­σιαλ­δη­μο­κρα­τί­ας και δε­ξιάς, μπρο­στά στην προ­ώ­θη­ση των εθνι­κι­στι­κών πε­ρι­χα­ρα­κώ­σε­ων (μή­τρες νέων αντα­γω­νι­σμών διε­θνι­κού χα­ρα­κτή­ρα), μόνον μια αρι­στε­ρή πο­λι­τι­κή που αντι­πα­ρα­τί­θε­ται στο άκρως νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρο πε­ριε­χό­με­νο του κα­πι­τα­λι­σμού, σε εθνι­κό και ταυ­τό­χρο­να διε­θνι­κό επί­πε­δο, μπο­ρεί να ανα­ζη­τή­σει τους ση­με­ρι­νούς δρό­μους σο­σια­λι­στι­κής ανα­συ­γκρό­τη­σης βα­σι­σμέ­νης στην τα­ξι­κή αλ­λη­λεγ­γύη, τον συ­νερ­γα­τι­σμό, την ισο­τι­μία κ.ά. στην ευ­ρω­παϊ­κή ήπει­ρο.