Η συνέντευξη που έδωσε ο Γιάννης Βαρουφάκης, η πρώτη μετά την απομάκρυσή του από την κυβέρνηση, είναι ιδιαίτερα αποκαλυπτική για το πώς «διαπραγματεύεται» η ΕΕ. Αυτό βέβαια το έζησε όλος ο πλανήτης τη νύχτα πριν την υπογραφή του μνημονίου, όταν σάρωσε διεθνώς στο τουίτερ η κραυγή This is a Coup («Πρόκειται για Πραξικόπημα»). Στα καθ’ ημάς ωστόσο, ιδιαίτερη συζήτηση προκάλεσε η αποκάλυψη για την εισήγησή του για «αντίμετρα» στο κλείσιμο των τραπεζών από την ΕΚΤ, που τελικά απορρίφθηκε.
Δεν έχουμε καμία πρόθεση ούτε να τον «αγιοποιήσουμε», ούτε να τον «κατακεραυνώσουμε». Από αυτό το σάιτ του ασκήσαμε σκληρή πολιτική κριτική τους περασμένους 5 μήνες. Και πολιτικά θα αντιμετωπίσουμε και όλα όσα αποκαλύπτει σήμερα.
Κατ’ αρχήν ο Βαρουφάκης συμμετείχε ενεργά στην υλοποίηση της στρατηγικής της κυβέρνησης για μήνες. Επίσης είχε τον ίδιο τρόμο με τους υπόλοιπους κυβερνητικούς απέναντι στο Grexit που τον έκανε στην καλύτερη να σιωπά («θα γινόταν αυτοεκπληρούμενη προφητεία αν το δημοσιοποιούσα»), στη χειρότερη να το αποκλείει κατηγορηματικά ή και να το κατακεραυνώνει ως «καταστροφή». Είναι ως εκ τούτου συνυπεύθυνος στο πώς φτάσαμε ως εδώ.
Ίσως είχε την προθυμία να «ενεργοποιήσει πλαν Β» στα δύσκολα, αλλά έδειξε πως δεν τον αφορούσε καν να ζυμωθεί το «πλαν Β» στον κόσμο. Ίσως πράγματι λειτούργησε ως «ομαδικός παίχτης» (κατά δήλωσή του) όσον αφορά το «πολεμικό συμβούλιο», αλλά δεν έδειξε καμία αντίστοιχη ομαδικότητα και σε πολύ ευρύτερες και σημαντικότερες συλλογικότητες από ένα άτυπο «πολεμικό συμβούλιο». Σε αυτό βέβαια έχει τη μεγαλύτερη ευθύνη η ίδια η αντίληψη της ηγεσίας που παγίωσε μια πρακτική που έλεγε πως την «σοβαρή πολιτική» την παράγει αποκλειστικά το «πολεμικό συμβούλιο».
Αυτά για να αποφύγουμε υπερβολές. Ούτε λαϊκός ήρωας είναι ο Γιάνης Βαρουφάκης, ούτε ο βασικός υπεύθυνος για την πορεία που χαράχθηκε αυτούς τους 5 μήνες.
Επί της ουσίας τώρα.
Δεν έχει σημασία γιατί «τα λέει τώρα». Δεν έχει τόση σημασία αν έχει την ειλικρινή αγωνία να δείξει πως υπήρχαν (ή και υπάρχουν) άλλοι δρόμοι ή αν απλά ξεκινά την καριέρα του ως «ο άνθρωπος που δεν τον άφησαν να σώσει την Ελλάδα».
Αλλά όσα λέει, πιθανότατα είναι αλήθεια. Το ίδιο ακριβώς ρεπορτάζ, που περιέγραφε την ίδια ακριβώς πρόταση στο «πολεμικό συμβούλιο» και κατέληγε ότι «τελικά απορρίφθηκε», χωρίς όμως το όνομα του Βαρουφάκη ως εισηγητή, έχει παίξει λίγες μέρες πριν από πολύ έμπειρο Βρετανό ανταποκριτή που έδειχνε να ξέρει καλά τι λέει.
Η πολιτική ουσία των «αποκαλύψεων» Βαρουφάκη είναι άλλη:
Το «δεν υπήρχε εναλλακτική λύση εκεί που φτάσαμε» δεν ισχύει. Κάποιοι λέγαμε στην τελευταία φάση πως «αν υπάρξει πολιτική απόφαση, οι τεχνικοί τρόποι βρίσκονται», και στην ύστατη ώρα της τελευταίας φάσης επιμέναμε στο «ακόμα και τώρα».
Ίσως δεν υπήρχε πλήρες μακροπρόθεσμο σχέδιο (το οποίο εκτός από αδύνατο, θα ήταν λάθος πολιτικά, αναθέτοντας στους «τεχνοκράτες» να δώσουν «όλες τις απαντήσεις» σε ζητήματα που αφορούν κατεξοχήν την πολιτική και την ταξική πάλη).
Η πρόταση στην ουσία ήταν μιας μορφής «ανταρτοπόλεμος εντός ευρωζώνης» που θα βλέπαμε πού θα κατέληγε, μια καταρχήν «πολεμική» απάντηση στην «έναρξη των εχθροπραξιών» στην οποία προχωρούσε αδίστακτα ο αντίπαλος.
Ούτε σχέδιο εξόδου ήταν, ούτε πολύ περισσότερο πρόγραμμα ρήξης και προσανατολισμού στην υλοποίηση μιας πολιτικής αντιλιτότητας. Ήταν μια στοιχειώδης αμυντική κίνηση, συμβατή με το δόγμα «στον πόλεμο όπως σε πόλεμο» ή έστω με το «όποιος επιδιώκει την ειρήνη, οφείλει να ετοιμάζεται για πόλεμο».
Προτάθηκε. Αδιάφορο από ποιον. Το θέμα είναι ότι υπήρχε στο τραπέζι. Αλλά απορρίφθηκε. Η επιλογή της συνθηκολόγησης είχε πίσω της στρατηγικές-πολιτικές αντιλήψεις κι όχι «αντικειμενικούς κι αμετάβλητους» περιορισμούς.
Αν έχουμε να κρατήσουμε κάτι από όσα έγιναν στο «πολεμικό συμβούλιο» τις κρίσιμες μέρες της «κήρυξης πολέμου» από την ΕΚΤ, είναι αυτό. Ότι αρκεί η πολιτική απόφαση. Αν υπάρχει αυτή, θα βρεις τα «τεχνικά» μέσα. Και αυτό συνεχίζει να ισχύει και σήμερα…
ΥΓ1: Μετά την κυκλοφορία της επίμαχης συνέντευξης, ο Λοβέρδος ζητά να περάσει από Εξεταστική Επιτροπή ο Βαρουφάκης για «τον τρόπο που άσκησε τα καθήκοντά του σε σχέση με το μείζον θέμα της ύπαρξης της Ελλάδας στην Ευρωζώνη». Η είδηση και σε αυτήν την περίπτωση ξεπερνά το «άτομο Βαρουφάκης». Δείχνει το μένος απέναντι σε κάθε ίχνος αμφισβήτησης της «σιδηράς πειθαρχίας» της ευρωζώνης. Την ίδια (και χειρότερη) εκδικητικότητα με τον Σόιμπλε, δείχνει και το πολιτικό προσωπικό της εγχώριας αστικής τάξης απέναντι στη παραμικρή παρέκκλιση από το δόγμα υπερλιτότητας και απόλυτου σεβασμού στη «Φυλακή των Λαών»…
ΥΓ2: Θα ήταν λάθος να πολωθεί η συζήτηση γύρω από το ίδιο το πρόσωπο του Γιάνη Βαρουφάκη και το τι ρόλο έπαιξε σε όσα έγιναν τους τελευταίους 5 μήνες και άρα αν «δικαιούται δια να ομιλεί». Πράγματι, πολλοί σύντροφοι στον ΣΥΡΙΖΑ, από το Κόκκινο Δίκτυο, την Αριστερή Πλατφόρμα, αλλά και πέραν αυτής (Γ. Μηλιός κ.ά.) είχαν καταθέσει πολύ νωρίτερα, πολύ πιο δημόσια και πολύ πιο εμπεριστατωμένα, προτάσεις για την αντιμετώπιση ενός πολέμου από τις ευρωηγεσίες. Το ζήτημα είναι πως την ύστατη ώρα, υπήρχε άλλος δρόμος, κατατέθηκε από κάποιον υπεράνω υποψίας για «επαναστατικές τρέλες», και αυτός ο άλλος δρόμος απορρίφθηκε… Ο Γ. Βαρουφάκης ίσως να κατάλαβε όταν το πράγμα χόντρυνε πως για να παραμείνεις έντιμος μεταρρυθμιστής πρέπει να είσαι έτοιμος και για συγκρούσεις. Κάποιοι άλλοι στα επιτελεία, μπροστά σε αυτήν τη συνειδητοποίηση, προτίμησαν να εγκαταλείψουν και τον τίμιο μεταρρυθμισμό τους…
