«Δεν μπορεί η ΕΕ να αντιμετωπίζει τους πρόσφυγες πολέμου ως εγκληματίες», λέει η πρόεδρος των «Γιατρών Χωρίς Σύνορα», Τζ. Λιου, που βρέθηκε στην Ελλάδα και διεκτραγωδεί τις συνθήκες διαβίωσης των προσφύγων που συνάντησε.
Στην Ελλάδα βρέθηκε το περασμένο Σαββατοκύριακο (26/9-27/9) η διεθνής πρόεδρος των «Γιατρών Χωρίς Σύνορα», Τζοάν Λιου, προκειμένου να δει από κοντά τις συνθήκες υποδοχής και φιλοξενίας των προσφύγων στη χώρα μας.
Η Καναδή παιδίατρος και πρόεδρος της οργάνωσης επισκέφθηκε τη Λέσβο και την Ειδομένη, ενώ βρέθηκε και στην πλατεία Βικτωρίας και το λιμάνι του Πειραιά. Λίγο πριν την αναχώρησή της από την Ελλάδα, η Τζοάν Λιου μίλησε αποκλειστικά στο ΑΠΕ-ΜΠΕ για τα όσα είδε, δήλωσε «βαθύτατα» εξοργισμένη» για τις συνθήκες υποδοχής και κράτησης μεταναστών και προσφύγων στην Ελλάδα και άσκησε δριμεία κριτική στους χειρισμούς των ευρωπαϊκών κρατών λέγοντας ότι «δεν μπορούν να αντιμετωπίζουν τους ανθρώπους που τρέπονται σε φυγή από τις χώρες, όπου υπάρχουν πόλεμοι, σαν εγκληματίες».
Σημειώνεται ότι οι «Γιατροί Χωρίς Σύνορα» παρέχουν ιατρική περίθαλψη και υποστηρικτικές υπηρεσίες φιλοξενίας σε νεοαφιχθέντες πρόσφυγες στην Κω και τη Λέσβο, έχουν ξεκινήσει τη λειτουργία κινητής ιατρικής μονάδας στα Δωδεκάνησα και παρέχουν ιατρική βοήθεια και είδη πρώτης ανάγκης στην Ειδομένη.
Η πλήρης συνέντευξη της Τζοάν Λιου στο ΑΠΕ-ΜΠΕ είναι η εξής:
Ερ.: Τι είδατε στη Λέσβο και την Ειδομένη σχετικά με τους πρόσφυγες και τις συνθήκες διαβίωσής τους;
Απ.: Θεωρώ ντροπιαστικό, τον 21ο αιώνα σε μια ευρωπαϊκή χώρα, να μην τηρούνται οι βασικές προϋποθέσεις ανθρώπινης και αξιοπρεπούς υποδοχής των προσφύγων. Αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει πια διανομή φαγητού στη Λέσβο, ούτε επαρκείς επιλογές φιλοξενίας για τους ανθρώπους που φτάνουν στο νησί. Στην Κω, δεν υπάρχει ούτε ένα μέρος για να μείνουν προσωρινά οι άνθρωποι αυτοί, να έχουν πρόσβαση σε φαγητό, τουαλέτες και ντους. Το μοναδικό μέρος που υπήρχε και όπου εργάζονταν οι «Γιατροί Χωρίς Σύνορα», ο καταυλισμός που είχε στηθεί στο εγκαταλελειμμένο ξενοδοχείο «Κάπταιν Ηλίας», έκλεισε πριν από δύο εβδομάδες. Αυτές οι συνθήκες διαβίωσης έχουν σαφείς επιπτώσεις στην υγεία των ασθενών μας.
Πέρα από τις συνθήκες διαβίωσης στα νησιά, αυτό που μου έκανε εντύπωση είναι η αγωνία και η ευπάθεια που είδα στους πρόσφυγες και στους μετανάστες που συνάντησα, τόσο στη Λέσβο όσο και στην Ειδομένη. Η ανακούφιση και η ευφορία που αισθάνονται μόλις φτάνουν, αφού έχουν επιβιώσει από το ταξίδι με τη βάρκα από την Τουρκία, κρατάει πολύ λίγο. Σύντομα τη θέση τους παίρνει η αγωνία. Για εκείνους, τα ελληνικά νησιά είναι μόνο η αρχή ενός μεγάλου ταξιδιού στο άγνωστο, μέσω πολλών διαφορετικών χωρών. Ένα ταξίδι, το οποίο θα περιέγραφα ως το απόλυτο σκοτάδι: δεν ξέρουν τι θα συμβεί, είναι συνεχώς σε επιφυλακή, σαν παγιδευμένα ζώα σε λαβύρινθο.
Ερ.: Ποιες θεωρείτε ότι είναι οι ευθύνες των ελληνικών αρχών και ποιες οι ευθύνες της Ευρωπαϊκής Ένωσης γι' αυτή την κατάσταση;
Απ.: Είναι ντροπή σήμερα να πρέπει οι «Γιατροί Χωρίς Σύνορα» να εκλιπαρούμε για την ελάχιστη ευπρέπεια προς τους μετανάστες και τους πρόσφυγες που φτάνουν στα ελληνικά νησιά. Η ελάχιστη ευπρέπεια αποτελεί δικαίωμα αυτών των ανθρώπων και υπάρχουν πρότυπα υποδοχής στην Ευρωπαϊκή Ένωση που τα κράτη-μέλη οφείλουν να τηρούν. Είμαι βαθύτατα εξοργισμένη από ό,τι είδα. Είναι εντελώς απαράδεκτο άνθρωποι να αναγκάζονται να κοιμούνται στο έδαφος στη Λέσβο, στην Κω, στη Λέρο, και να μην έχουν πρόσβαση σε τρόφιμα και σε τουαλέτες.
Θα ήθελα επίσης να προσθέσω ότι όλοι έχουμε το δικαίωμα να ελπίζουμε και να ονειρευόμαστε ένα καλύτερο μέλλον. Δεν μπορούμε να το στερήσουμε αυτό από τους ανθρώπους. Τα κράτη δεν μπορούν να φέρονται στους ανθρώπους που εγκαταλείπουν τις χώρες τους εξαιτίας του πολέμου σαν εγκληματίες και να τους θεωρούν απειλή.
Ερ.: Πώς σχολιάζετε τις πρόσφατες αποφάσεις της Συνόδου Κορυφής των ηγετών της Ευρωπαϊκής Ένωσης;
Απ.: Αυτές οι αποφάσεις αποτελούν για εμένα σημάδι τεράστιας έλλειψης θάρρους και ανθρωπιάς από την πλευρά των Ευρωπαίων ηγετών. Μια ανθρωπιστική κρίση δεν μπορεί να απλοποιηθεί σε αριθμούς. Είναι σαν να αποφάσισαν να θάψουν το κεφάλι τους στην άμμο. Αρνούνται να κατανοήσουν ότι οι φράχτες, ο χειμώνας και οι απάνθρωπες συνθήκες υποδοχής δεν θα αποτρέψουν αυτούς τους ανθρώπους που προσπαθούν να επιβιώσουν από την αναζήτηση ασφαλούς καταφυγίου στην Ευρώπη. Δεν υπάρχει τίποτα στην πρόταση των Ευρωπαίων ηγετών που να αφορά την παροχή εναλλακτικών λύσεων για τα επικίνδυνα ταξίδια στη θάλασσα, όπως επίσης δεν υπάρχει ακόμα ασφαλής δίοδος για τους ανθρώπους αυτούς που αναζητούν άσυλο στην Ευρώπη και καμία έννοια υποδοχής. Δεν μιλάμε για γενναιοδωρία από την πλευρά της Ευρώπης. Μιλάμε για υποχρεώσεις των κρατών και κοινή ευθύνη.
Ερ.: Συναντήσατε πολλούς πρόσφυγες κατά τη διάρκεια του ταξιδιού σας. Ποια ήταν η πιο συγκινητική ιστορία που μοιράστηκαν μαζί σας;
Απ.: Μια ιστορία, ανάμεσα στις πολλές που θα πάρω μαζί μου, είναι αυτή μιας οικογένειας από τη Συρία που συνάντησα στη Λέσβο. Προσπαθούσαν να μου εξηγήσουν γιατί έφυγαν από την πατρίδα τους. Μου έλεγαν διαρκώς «στη Συρία κάθε μέρα πεθαίνουμε».
Ερ.: Ποιος είναι ο προσωπικός σας στόχος για την αποστολή των «Γιατρών Χωρίς Σύνορα» σχετικά με την ανακούφιση των προσφύγων;
Απ.: Σήμερα, προτεραιότητα για τους «Γιατρούς Χωρίς Σύνορα» είναι να καλύπτονται οι βασικές ανάγκες των ανθρώπων που τους εξασφαλίζουν αξιοπρέπεια, όπως στέγαση, φαγητό και βασικές παροχές προσωπικής υγιεινής όπως τουαλέτες και ντους. Η Ευρωπαϊκή Ένωση, το ελληνικό κράτος και η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ πρέπει να αναλάβουν τις ευθύνες τους και να οργανώσουν άμεσα, σε όλα τα ελληνικά νησιά, βασικές και ανθρώπινες συνθήκες υποδοχής.
