Η δημοκρατική απογύμνωση του Γαλλικού κράτους και άλλα θέματα

Διαφορετικές αλλά εξίσου σημαντικές εξελίξεις στην Ελλάδα το 2015 δεν οδήγησαν τότε την διεθνή Αριστερά σε ασφαλείς αναλύσεις και συμπεράσματα.

Στην Γαλλία, η συνολική απήχηση της «Αριστεράς» αυξήθηκε με συγκρατημένη ορμή, αλλά στο εσωτερικό της οι ριζοσπαστικότεροι τομείς αύξησαν το ειδικό τους βάρος. Εκφραζόμενοι από την Ανυπότακτη Γαλλία (LFI - La France Insoumise) και τους συμμάχους της (NPA, ριζοσπάστες οικολόγοι, Ανεξάρτητο Εργατικό Κόμμα - POI, πρωτοβουλίες για τα πολιτικά δικαιώματα, αντιφασιστικές συλλογικότητες, κλπ) οι τομείς αυτοί καταγράφουν στις πρόσφατες εκλογές καθαρή αύξηση ενός εκατομμυρίου ψήφων με προέλευση την νεολαία και τα λαϊκά στρώματα που τα τελευταία χρόνια απείχαν από τις κάλπες.

Η Ενωμένη Αριστερά είναι μετεκλογικά η μόνη πολιτική δύναμη που διαθέτει δημοκρατική νομιμοποίηση για να κυβερνήσει την χώρα. Η σχετική πλειοψηφία του 1/3 των εκφρασμένων ψήφων, σε συνδυασμό με την πρωτοφανή προσέλευση των πολιτών στις κάλπες και την συσπείρωση γύρω από ένα σαφές πρόγραμμα 150 προτάσεων είναι συνθήκες ικανές για την άμεση εγκαινίαση μιας αριστερής διακυβέρνησης.

Η αυξητική εκλογική δυναμική της Ακροδεξιάς την καθιστά ωστόσο σήμερα ισχυρότατη (και αν μη τι άλλο ρυθμιστική) πολιτική δύναμη στην Γαλλία, παρά το σχετικά μέτριο τελικό αποτέλεσμα και την χαμηλή επίδοση της σε αριθμό εδρών.

Το κόμμα του Μακρόν καταρρακώνεται και στο εσωτερικό του ευδοκιμούν φυγόκεντρες τάσεις.

Τα παραπάνω αποτελούν συνεκτίμηση των ευρωπαϊκών και των δύο γύρων των Γαλλικών βουλευτικών εκλογών, χωρίς ανάλυση των επί μέρους φάσεων, καθώς αντικείμενο μου είναι το μετεκλογικό τοπίο, αυτά που το καθορίζουν και αυτά που αποκαλύπτει.

Η βασική αντιδημοκρατική φύση του συστήματος της 5ης Γαλλικής Πολιτείας (5e République) και η παγκόσμια έκπτωση των δημοκρατικών θεσμών στα πλαίσια του σύγχρονου καπιταλισμού πρέπει να ληφθούν υπόψη για να αξιολογηθούν τα τεκταινόμενα στην Γαλλία.

Ταυτόχρονα, η κοινωνική, γεωπολιτική και ενεργειακή- εφοδιαστική κρίση που μαστίζουν την χώρα αποτελούν το ελατήριο, τόσο της ριζοσπαστικοποίησης μέρους των λαϊκών στρωμάτων όσο και της αντιδημοκρατικής σκλήρυνσης της εξουσίας που εκπροσωπείται από τον θεσμικά τοξικό Μακρόν.

Σήμερα η αστική τάξη είναι πρόθυμη να παραμερίσει τις αρχές του πολιτικού φιλελευθερισμού προκειμένου να διασφαλίσει την κυριαρχία της, στην Γαλλία και αλλού. Η Ακροδεξιά είναι το όχημα ενός τέτοιου σχεδίου εφόσον αποτυγχάνουν οι πολιτικές του Ακραίου Κέντρου. Η επικράτηση της στην Γαλλία αποφεύχθηκε χάρη στην ενιαία εκλογική κάθοδο 4 κομμάτων της Αριστεράς, και περίπου 100 συλλογικοτήτων, στα πλαίσια του Νέου Λαϊκού Μετώπου - NFP.

Τα αποτελέσματα των Γαλλικών βουλευτών εκλογών καθιστούν την Αριστερά (Νέο Λαϊκό Μέτωπο) πρώτη δύναμη στην Εθνοσυνέλευση. Η άμεση διακυβέρνηση της χώρας από την Αριστερά με πρωθυπουργό την προτεινόμενη από το Νέο Λαϊκό Μέτωπο Lucie Castets θα ήταν η μόνη δημοκρατική λύση για την χώρα.

Ο Εμμανουέλ Μακρόν όμως υπακούοντας στις εντολές του Γαλλικού κεφαλαίου προσπαθεί απεγνωσμένα να απομακρύνει ένα τέτοιο ενδεχόμενο χρησιμοποιώντας με τον χειρότερο τρόπο τις δυνατότητες που του παρέχει το Σύνταγμα και χίλια δυο τερτίπια. Ο κίνδυνος μιας ξεκάθαρα δικτατορικής εκτροπής είναι ρεαλιστικός, ένα σενάριο που η Γαλλία έχει ήδη δοκιμάσει αρκετές φορές.

Σήμερα οι δυνάμεις της Δημοκρατίας και της Προόδου στην Γαλλία πρέπει να δώσουν καθημερινές μάχες στους θεσμούς και στην κοινωνία. Η ψήφιση μομφής σε οποιαδήποτε κυβέρνηση που δεν θα εκφράζει το Νέο Λαϊκό Μέτωπο, η εκκίνηση διαδικασίας καθαίρεσης του Μακρόν για παράβαση καθήκοντος, αλλά και το αναγγελλόμενο συλλαλητήριο του Σαββάτου 7 Σεπτέμβρη και η πανεκπαιδευτική απεργία είναι τα πρώτα βήματα αυτού του ανένδοτου αγώνα.

Ταυτόχρονα πρέπει να στηθούν παντού δομές λαϊκής οργάνωσης που θα τον στηρίξουν.

Back to basics

Το εννοιακό νήμα που θα έπρεπε να συνδέει την κατανόηση των γεγονότων της Γαλλίας του 2024 με εκείνα της Ελλάδας του 2015 είναι η ζητούμενη αποτελεσματικότητα της πολιτικής παρέμβασης της Αριστεράς μέσα από εκλογικές διαδικασίες του αστικού πολιτεύματος.

Όσα μέχρι στιγμής ακούγονται, απελπιστικά πρόωρα, στον ελληνικό «κεντροαριστερό» χώρο για την Γαλλία είναι εξόφθαλμα εκτός θέματος και μένουν αναπάντητα χάριν και μόνο (θέλουμε να ελπίζουμε) στη ραστώνη του θερινού καύσωνα.

Η προβαλλόμενη ως υπόδειγμα «ενότητα της Γαλλικής Αριστεράς» πέρα από το ανιστόρητο του σχετικού αφηγήματος και την ήδη καταφανή αναποτελεσματικότητα της, μετουσιώνεται από κάποιους Έλληνες «αριστερούς» σε όχημα της ιδεολογίας του αποκλειστικά εκλογικού δρόμου για τον κοινωνικό μετασχηματισμό.

Η μνήμη του 2015 σβήνεται με επιλεκτικό τρόπο.

Εκείνο που δεν υπενθυμίζεται ποτέ αρκετά, είναι η αυτονόητη για τους μαρξιστές έννοια του ταξικού χαρακτήρα κάθε πολιτικού θεσμού. Οι πολιτικοί θεσμοί γενικά υπάρχουν και λειτουργούν για να εξυπηρετηθούν τα άμεσα και μακροπρόθεσμα συμφέροντα μιας κοινωνικής τάξης, της σύγχρονης Δυτικής αστικής τάξης αν αναφερόμαστε στους κύριους πολιτικούς θεσμούς των χωρών της Δυτικής Ευρώπης σήμερα.

Η δομή και συνάρθρωση των θεσμών κάθε αστικής δημοκρατίας έχει σκοπό την παρεμπόδιση της ανόδου στην εξουσία της εργατικής τάξης και των συμμάχων της, παρά το ότι αποτελούν την μεγάλη πλειοψηφία του πληθυσμού μιας χώρας. Με αυτήν την έννοια, όσο και να προβάλλεται ως δημοκρατικό, το πολίτευμα που στηρίζεται από την αστική τάξη θα είναι πάντα ταξική δικτατορία. Η κυρίαρχη αστική τάξη καταβάλλει βέβαια κάθε προσπάθεια για να κρύβει τον δικτατορικό και αντιδημοκρατικό χαρακτήρα του πολιτεύματος της. Αυτό γίνεται πιο δύσκολο σε στιγμές κρίσεις και απώλειας των συναινέσεων με την εξουσία.

Η τριπλή κρίση

Σε προφορική μου παρέμβαση, τον Δεκέμβριο του 2022, αναφερόμουν στην τριπλή κοινωνική, εφοδιαστική και γεωπολιτική κρίση που έπληττε την Γαλλία ως τμήμα του κέντρου του αναπτυγμένου καπιταλισμού, τα κληρονομικά γραφειοκρατικά αμαρτήματα του συνδικαλισμού, τις ρωγμές που άνοιγε στο σύστημα το εκλογικό μέτωπο Αριστεράς και Κεντροαριστεράς καθώς και τους μηχανισμούς που κινητοποιούσε το πολιτικο-κοινωνικό σύστημα για να τις κλείσει.

Μέσα στα δύο χρόνια που πέρασαν οι αντιφάσεις που είχαν τότε εξεταστεί εξακολούθησαν να δρουν και να οξύνονται ραγδαία. Οι λαϊκές αντιστάσεις παρέμειναν δυναμικές με αιχμή τον αγώνα για το συνταξιοδοτικό, το ρεύμα της αμφισβήτησης διευρύνθηκε αλλά και οι εσωτερικές διχαστικές τάσεις της ονομαζόμενης τότε «Νέας Λαϊκής Οικολογικής και Κοινωνικής Ένωσης» (NUPES) βάθυναν με αποτέλεσμα την διάλυση της.

Κατά την διάρκεια της (επάρατης) διακυβέρνησης Μακρόν ο αριθμός των φτωχών και αστέγων διπλασιάστηκε ενώ η περιουσία των 500 πλουσιότερων προσώπων τριπλασιάστηκε. Το δημόσιο χρέος της Γαλλίας εκτοξεύτηκε ξεπερνώντας το μοιραίο ορόσημα των 3 τρις και του 110% του ΑΕΠ. Το δημόσιο έλλειμμα ξεπερνάει ήδη το 5% και η Γαλλία είχε κληθεί να δώσει εξηγήσεις στην Ευρωπαϊκή Ένωση μέ εφαρμογή διαδικασίας υπερβολικού ελλείμματος (ΔΥΕ), που ξεκινά το φθινόπωρο.

Η γεωπολιτική θέση της Γαλλίας υποβιβάζεται ραγδαία ώστε σήμερα να έχει καταλήξει δευτεροκλασάτος παρατρεχάμενος των ΗΠΑ.

Τα νεοαποικιακά σχέδια της Γαλλίας στην περιοχή του Σαχέλ, και της υπόλοιπης Αφρικής, έχουν καταρρεύσει σαν χάρτινος πύργος εξαιτίας των αντιαποικιακών (κυρίως αντιδυτικών) επιδιώξεων των τοπικών κοινωνιών και της ισχυρής πια παρουσίας Ρωσίας και Κίνας.

Η ευρωπαϊκή θέση της Γαλλίας είναι και αυτή βαθιά υπονομευμένη καθώς ο έτερος παρτενέρ, η Γερμανία, απομακρύνεται από τις Γαλλικές θέσεις και ταυτόχρονα αποδυναμώνεται. Η υποβάθμιση του ευρωπαϊκού ρόλου της Γαλλίας όχι μόνο δεν βελτιώνεται από τους φραστικούς λεονταρισμούς του Μακρόν στο ουκρανικό, αντίθετα επιδεινώνεται. Και η Γαλλία, μαζί με τους λοιπούς Ευρωπαίους «εταίρους» κρέμεται από το αποτέλεσμα των αμερικανικών εκλογών, χωρίς να γνωρίζει τι ακριβώς πρέπει να ελπίζει ή να φοβάται.

Η έκρηξη του πολέμου στην Παλαιστίνη και η ταυτόχρονη μετεξέλιξη του σε γενοκτονία του Παλαιστινιακού λαού, πέρα από την καθαυτό τραγικότητα της, συγκλονίζει άμεσα την Γαλλική κοινωνία και πολιτική σκηνή, καθώς η Γαλλία συμπεριλαμβάνει την μεγαλύτερη εβραϊκή, ίσως και την μεγαλύτερη μουσουλμανική κοινότητα στην ΕΕ, με σημαντικό και ασύμμετρο οικονομικό, κοινωνικό και ιδεολογικό βάρος η καθεμία, ενώ το πιο επιθετικό κομμάτι του Γαλλικού κεφαλαίου (AXA, BNParibas, Alstom, Renault, Décathlon, Louis Vuitton, Danone) στηρίζει ενεργά το σχέδιο του σιωνιστικού απαρτχάιντ. Δεν είναι ρητορικές οι εκκλήσεις των Γαλλικών κυβερνήσεων «να μην μεταφερθεί η μεσανατολική διένεξη στο εσωτερικό της χώρας» καθώς η «διένεξη» αυτή είναι οργανικά δεμένη με την πάλη των τάξεων στην Γαλλία.

Η ποινικοποίηση του κινήματος αλληλεγγύης στον Παλαιστινιακό λαό και η ψευδεπίγραφη εργαλειοποίηση της έννοιας του «αντισημιτισμού» για το χτύπημα της Αριστεράς είναι μια σοβαρή όψη του ζητήματος και έκφανση της γενικότερης συρρίκνωσης των πολιτικών δικαιωμάτων στην Γαλλία.

Ακόμη, η ενδεχόμενη επέκταση του πολέμου στον Λίβανο απειλεί να εξαλείψει και τα τελευταία ίχνη της ιστορικής επιρροής της Γαλλίας σε αυτή την χώρα και την παρουσία των 700 Γάλλων κυανόκρανων.

Η γεωπολιτική αναστάτωση εισέρχεται όμως και μέσα στα σύνορα της Γαλλίας, συγκεκριμένα της Υπερπόντιας Επικράτειας της Κανακί/ Νέας Καληδονίας. Ονομάζονται Υπερπόντιες Επικράτειες (ΤΟΜ) γαλλόφωνες χώρες εκτός ευρωπαϊκής ηπείρου που χαίρουν αυτονομίας σε όλα τα θέματα εκτός της διπλωματίας, άμυνας και νομισματικής πολιτικής και εκπροσωπούνται στον ΟΗΕ από την Γαλλία. Η Κανακί βρίσκεται στον Ειρηνικό ωκεανό και ο πληθυσμός της χωρίζεται σε αυτόχθονες (Κανάκ) και αποίκους. Οι εντάσεις μεταξύ των δύο πληθυσμών είχαν αμβλυνθεί από το 1989 μετά τις συμφωνίες της Νουμεά, πυροδοτήθηκαν όμως ξαφνικά φέτος μετά μια σειρά λανθασμένους χειρισμούς της διακυβέρνησης Μακρόν. Σήμερα η χώρα βρίσκεται σε γενικευμένη εξεγερσιακή και εμφυλιοπολεμική κατάσταση η οποία αποδίδεται από στελέχη της Γαλλικής κυβέρνησης στην υπονομευτική δράση ...του Αζερμπαϊτζάν!

Το μόνο «κέρδος» που εντέλει έχει αποκομίσει η Γαλλία από το σημερινό παγκόσμιο γεωπολιτικό χάος είναι η ανέλιξη της στην δεύτερη παγκόσμια θέση του εμπορίου όπλων καθώς ο βασικότερος ανταγωνιστής της, η Ρωσία, ανακατευθύνει μαζικά την παραγωγή της από τις εξαγωγές ...προς την ιδία χρήση!

Το ενεργειακο-εφοδιαστικό σκέλος της τριπλής κρίσης συνδέεται άρρηκτα με το γεωπολιτικό καθώς η Γαλλική κυβέρνηση όχι μόνο δεν κατάφερε να αποσοβήσει τις επιπτώσεις του ρωσο-ουκρανικού πολέμου αλλά αντιμετωπίζει (ή προκαλεί) καταστάσεις που τις επιδεινώνουν. Έτσι οι πηγές υδρογονανθράκων κινδυνεύουν να περιοριστούν περαιτέρω καθώς η στυγνή αποικιακή και οικοκτόνα στρατηγική της Total Energies στην Αφρική (East African Crude Oil Pipeline - EACOP) έχει ξεσηκώσει θύελλες αντιδράσεων, ενώ η πρόσφατη εγκατάλειψη της υπόθεσης του POLISARIO χάριν του άξονα Μαρόκου-ΗΠΑ-Ισραήλ κινδυνεύει να αποξενώσει την Γαλλία από την Αλγερία, παραδοσιακό εταίρο και πάροχο υδρογονανθράκων.

Όσον αφορά το άλλο βασικό καύσιμο της Γαλλίας, το ουράνιο, η απόκτηση του από τον Νίγηρα έχει σήμερα διακοπεί εξαιτίας της εχθρότητας μεταξύ των κυβερνήσεων των δύο χωρών. Η εναλλακτική πηγή του Καζακστάν δεν φαίνεται ακόμη προσβάσιμη και έτσι οι 57 εν ενεργεία Γαλλικοί πυρηνικοί σταθμοί ενέργειας βασίζονται στα αποθέματα, διάρκειας μερικών ακόμη ετών. Σημειωτέον ότι τα στοιχεία των εισαγωγών ουρανίου από την Γαλλία είνα απόρρητα και συνάγονται εμμέσως.

Τέλος η κατασκευή ηλεκτρικών συσσωρευτών (μπαταριών) βασίζονται στην εισαγωγή λιθίου και άλλων σπανίων γαιών από «τρίτες χώρες» με τις οποίες οι σχέσεις δεν θεωρούνται μακροπρόθεσμα εξασφαλισμένες και έτσι η Γαλλική κυβέρνηση προσανατολίζεται προς την τοπική εξόρυξη λιθίου (Allier, Auvergne) προκαλώντας δικαιολογημένες αντιδράσεις από τις τοπικές κοινωνίες.

Οι εξελίξεις στο ενεργειακό επηρεάζουν άμεσα την εφοδιαστική αλυσίδα, κατά συνέπεια και τον πληθωρισμό, διότι η πρώτη αγροτική χώρα της Ευρώπης εξαρτάται πια άμεσα από τις εισαγωγές για την επιβίωση της.

Ένα πολιτικό «Σχέδιο Β» στην θέση του δικομματισμού

Σε ένα τέτοιο πλαίσιο η προώθηση από την αστική τάξη ενός πολιτικού Σχεδίου Β είναι απαραίτητος όρος για την επιβίωση της σημερινής μορφής του καπιταλισμού. Τον ρόλο αυτό έρχεται να παίξει στον «Δυτικό κόσμο» η Ακροδεξιά με τις πολυποίκιλες εκφάνσεις της, και στην Γαλλία ο «Εθνικός Συναγερμός», Λεπέν και Σία.

Κληρονόμος του «Εθνικού Μετώπου» του Ζαν Μαρί Λεπέν, και των πρώην Waffen-SS Πιερ Μπουσκέ και Λεόν Γκωτιέ, κατόρθωσε μετά από δεκαετίες πολιτικού οπορτουνισμού και οικογενειακής ίντριγκας να αναδειχθεί σε αποδεκτό πολιτικό σχηματισμό της αστικής κοινοβουλευτικής δημοκρατίας.

Οι λόγοι της ανόδου της Ακροδεξιάς στην Γαλλία είναι παραπλήσιοι με εκείνους της ανόδου της σε άλλες χώρες: προϊούσα φτωχοποίηση παραδοσιακά συντηρητικών μεσαίων στρωμάτων, αδυναμία των κεντροδεξιών και κεντροαριστερών πολιτικών να δώσουν λύσεις στα προβλήματα διαχείρισης του συστήματος, εργαλειοποίηση της τρομολαγνίας και γενικότερου αισθήματος ανασφάλειας από τα μέσα μαζικής παραπληροφόρησης, συρρίκνωση των πολιτικών δικαιωμάτων, παρακμή της παιδείας, αδυναμία της Αριστεράς να εμφυσήσει σε πλατιά λαϊκά στρώματα την ελπίδα πραγματοποίησης ενός εναλλακτικού κοινωνικού σχεδίου.

Εκείνο που διαφοροποιεί την Ακροδεξιά από οποιοδήποτε «εναλλασσόμενο» αστικό κοινοβουλευτικό κόμμα είναι η μεγαλύτερη ευκολία με την οποία μπορεί να παραμερίσει, εφόσον κρίνει απαραίτητο, τις παραδοσιακές δημοκρατικές αρχές: ατομικά και πολιτικά δικαιώματα, ισοπολιτεία, εναλλαγή εξουσίας. Είναι ένα βήμα που κάνουν και άλλα αστικά κόμματα. Η Ακροδεξιά διαθέτει επιπλέον το ιδεολογικό οπλοστάσιο για να το δικαιολογήσει.

Καθώς στην σημερινή εποχή η διαπλοκή του πολιτικού προσωπικού με το μεγάλου κεφαλαίου γίνεται ολοένα στενότερη και αμεσότερη, και τα καρπούμενα οφέλη συγκεκριμένα και μετρήσιμα, δεν εκπλήσσει το γεγονός ότι στον κοινοβουλευτικό ιππόδρομο συστημικότατοι κεφαλαιοκράτες ποντάρουν στο «αντισυστημικό» αλογάκι της Ακροδεξιάς. Η διαπλοκή έχει ονόματα, όπως λέει ο Γιάνης Β, και ο σπόνσορας του αλόγου Μακρόν λέγεται Bernard Arnault (LVMH, Louis Vuitton) ενώ ο σπόνσορας του ζευγαριού Lepen-Bardella λέγεται Vincent Bolloré (Universal, Vivendi, κλπ).

Η αυταρχική εκτροπή υπήρξε επαναληπτικό φαινόμενο στην νεότερη Γαλλική ιστορία. Αν τα πολιτειακά της συστήματα φέρουν τακτικούς αριθμούς (από το ένα ως το πέντε και πάει λέγοντας) είναι για κάποιο λόγο. Παράλληλα βέβαια με την εκτροπή, η ανατροπή καραδοκεί στην γωνία της Ιστορίας, μεμοχλόταλαϊκάκινήματα.

Η σημερινή εκδοχή της Γαλλικής Πολιτείας (πέμπτης τη τάξει) είναι η μακροβιότερη καθώς ήδη συμπληρώνει 66 χρόνια!

Εισάγοντας τον θεσμό ενός Προέδρου με εξουσίες μονάρχη, εμφορούμενο από τα συντηρητικά ιδεώδη της τάξης και της υπακοής, το Σύνταγμα της γράφτηκε και υιοθετήθηκε με συνοπτικές διαδικασίες την εποχή του αποικιακού πολέμου στην Αλγερία και του φασιστικού αποτυχημένου πραξικοπήματος Γάλλων στρατιωτικών. Εφαρμόστηκε αρχικά σε μια περίοδο ανόδου του βιοτικού επιπέδου και, ενώ υπέστη αναρίθμητες ελάσσονες αναθεωρήσεις, ουδέποτε εφαρμόστηκε στην πιο ακραία αντιδημοκρατική μορφή του καθώς οι εκάστοτε πρόεδροι απόφυγαν να εξωθήσουν τις καταστάσεις στα άκρα, ακόμη και κατά τον εξεγερσιακό Μάη του 1968.

Ας ειπωθεί εδώ πως το Σύνταγμα της 5ης Γαλλικής Πολιτείας έχει εμπνεύσει στον κόσμο αυταρχικούς κυβερνήτες, συμπεριλαμβανομένου του Τούρκου Ερδογάν αλλά και της Ελληνικής χούντας. Για παράδειγμα το παντοδύναμο αριστίνδην Γαλικό Συνταγματικό Συμβούλιο (Conseil Constitutionnel) συναντάται σαν τέτοιο στα άρθρα 98 και 106 του χουντικού ψευτο-συντάγματος του 1973. Μια συγκριτική μελέτη κειμένων αναδεικνύει πολλούς παραλληλισμός.

Οι παραπάνω αναφορές γίνονται για να επισημανθεί ο κίνδυνος μιας καθολικής έκλειψης της Δημοκρατίας στην Γαλλία, απροσδιόριστης διάρκειας. Αυτός ο κίνδυνος κυοφορείται από τα κοινωνικά και γεωπολιτικά δεδομένα και το ισχύον θεσμικό πλαίσιο και μπορεί να πυροδοτηθεί από τοξικές στοχεύσεις ή αστοχίες του Προέδρου της Δημοκρατίας και γενικότερα μιας εκτελεστικής εξουσίας, προσκείμενης στην Ακροδεξιά, στην Κεντροδεξιά ή απλά στην ... Δεξιά.

Εξισώσεις και ανισώσεις της εξουσίας

Το «επαναστατικό» σχέδιο της διακυβέρνησης Μακρόν ήταν εξαρχής η αποδόμηση των κατακτήσεων του εργατικού και λαϊκού κινήματος για την αύξηση της κερδοφορίας της Γαλλικής αστικής τάξης. Και η απαραίτητη διέξοδος του Γαλλικού κεφαλαίου προς την παγκόσμια αγορά, σχέδιο που χρειάζεται την πριμοδότηση από τις ΗΠΑ, την ΕΕ και τους εξαρτημένους θεσμούς. Για την πραγματοποίηση του σχεδίου κινητοποιήθηκε η πλειοψηφία του «παλιού» πολιτικού προσωπικού από την κεντροαριστερά ως την κεντροδεξιά. Η ιδεολογία (ή μάλλον η ηθική) του Μακρόν και του στενού του κύκλου είναι εκείνη των μεταπρατών (traders), δηλαδή πώς καλό είναι ότι παράγει κέρδος και πώς όσες και όσοι δεν κατορθώνουν στην κοινωνία της αγοράς να το καρπωθούν ευθύνονται για την κακή τους μοίρα. Μία ηθική που εκφράστηκε ωμά και χωρίς περιστροφές από τους κυβερνήτες της Γαλλίας τα τελευταία χρόνια, προκαλώντας την αγανάκτηση όχι μόνον των λαϊκών τάξεων αλλά και πολλών αστών καθώς το πνεύμα του ρωμαιοκαθολικού χριστιανισμού εξακολουθεί να διαχέεται πλειοψηφικά στην Γαλλική κοινωνία παρά τις αποστάσεις που έχει πάρει αυτή από την θρησκεία.

Από το 2017 και μετά παρατηρούμε στην Γαλλία το παράδοξο φαινόμενο ενός προέδρου που εκλέγεται από μια κοινωνία που δεν συμμερίζεται τις απόψεις του και που μάλιστα τον απεχθάνεται όσο κανέναν άλλον πρόεδρο. Η εξήγηση βρίσκεται στο σύστημα της εκλογής με άμεση ψηφοφορία και απόλυτη πλειοψηφία σε δύο γύρους.

Από το 2017 και μετά έχουμε στην Γαλλία μια σειρά λαϊκών διεκδικητικών κινημάτων και διαμαρτυρίας που ορισμένα (πχ κίτρινα γιλέκα) έχουν ξεπεράσει σε ένταση, συμμετοχή και διάρκεια οτιδήποτε ανάλογο έχει εμφανιστεί στην χώρα από τον Μάη του 1968 και μετά. Σε μία «ισορροπημένη» αστική κοινοβουλευτική δημοκρατία τέτοια κινήματα θα οδηγούσαν σε διορθωτικές κινήσεις στην πολιτική της εκτελεστικής εξουσίας με μοχλό πίεσης την επανεκλογιμότητα των μελών του Κοινοβουλίου. Στο σύστημα όμως της 5ης Γαλλικής Πολιτείας η εκτελεστική εξουσία, συγκεντρωμένη κυρίως στα χέρια ενός ανθρώπου, του Προέδρου, μπορεί να είναι ταυτόχρονα και νομοθετική (άρθρο 49-3) αλλά και να ελέγχει την εφαρμογή των νόμων (εξουσία δικαστική) δια μέσου του Συνταγματικού Συμβουλίου και του διορισμού και ελέγχου των δικαστικών λειτουργών (procureurs) κάθετα από το αντίστοιχο υπουργείο.

Εφόσον λοιπόν η «φωνή του λαού» δεν χρειάζεται να εισακουσθεί απομένει να «αποκατασταθεί η τάξις» και να δράσουν τα Σώματα Ασφαλείας. Χιλιάδες πολιτικοί φυλακισμένοι, εκατοντάδες τραυματισμένοι, ακρωτηριασμένοι και νεκροί, χιλιάδες ζωές τσακισμένες είναι ο απολογισμός της τελευταίας επταετίας. Σε σημείο που η Γαλλία να γίνει στόχος παρατήρησης από το Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ, αλλά και πολλών καταδικών από το Δικαστήριο της Ευρώπης.

Έχουμε συνηθίσει να ακούμε πως «δεν είναι Δημοκρατία το πολίτευμα εκείνο στο οποίο ο πολίτης απεμπολεί το δικαίωμα του στην άσκηση εξουσίας με αντάλλαγμα το δικαίωμα ψήφου κάθε τόσα χρόνια». Πώς όμως να χαρακτηρίσουμε το πολίτευμα εκείνο όπου ακόμη και η περιοδική λαϊκή ετυμηγορία αγνοείται ή αντιστρέφεται;

Από το 2022 και μετά η αναιμική δημοφιλία της πολιτικής Μακρόν καταγράφεται συνεχώς και στις κάλπες ενώ το σχέδιο για μια «Ενωμένη Αριστερά» παίρνει σάρκα με βήματα μπροστά και πίσω. Ας μην είμαστε αφελείς. Ένα τμήμα των δεξιών σοσιαλδημοκρατών και άλλων «κεντροαριστερών» σύρεται προς αυτό το σχέδιο αυτό τον φόβο της πολιτικής του εξαφάνισης και της απώλειας κοινοβουλευτικών και άλλων προνομίων, ελλείψει καλύτερης για αυτούς εναλλακτικής.

Η κινητήρια δύναμη για την σύμπηξη ενός «νέου» αριστερού πολιτικού μετωπικού σχηματισμού  βρίσκεται στην πολιτική δυναμική των λαϊκών στρωμάτων και της νεολαίας, την οποία αμφίδρομα τροφοδοτεί, και στην «εισβολή» τους στις κάλπες. Η κυρίαρχη αστική τάξη έχει κάθε συμφέρον να ανακόψει αυτή την δυναμική και να εξοστρακίσει και πάλι τις καταπιεζόμενες ομάδες εκτός πολιτικής ενισχύοντας το αφήγημα πώς «ούτε και με την ψήφο μπορείτε κάτι να αλλάξετε».

Το αποτελούμενο από 150 προτάσεις πρόγραμμα του «Νέου Λαϊκού Μετώπου» (Nouveau Front Populaire - NFP) είναι ένα μετριοπαθές φιλολαϊκό μεταρρυθμιστικό πρόγραμμα, που περιλαμβάνει σημεία όπως η προοδευτική φορολόγηση, η αύξηση κατά 15% του βασικού μισθού, η φορολόγηση των υπερκερδών και των μερισμάτων, η επιστροφή της συνταξιοδότησης στα 62 χρόνια, οι επαρκείς προσλήψεις σε Υγεία και Παιδεία, η δωρεάν χορήγηση των σχολικών ειδών, η αναγνώριση του κράτους της Παλαιστίνης, η φιλειρηνική εξωτερική πολιτική, η κατάργηση διακρίσεων σε βάρος των μεταναστών, μορατόριουμ για τα τεχνικά έργα που θέτουν σε κίνδυνο τα οικοσυστήματα, δημόσιες επενδύσεις για την εξοικονόμηση ενέργειας και νερού.

Με 190 περίπου έδρες στην Γαλλική Εθνοσυνέλευση το Νέο Λαϊκό Μέτωπο είναι η πρώτη δύναμη, με δεύτερο το κόμμα του Μακρόν (περίπου 160) και τρίτο τον Εθνικό Συναγερμό (Ακροδεξιά, περίπου 140 έδρες). Είναι σημαντικό να γραφτεί ότι ο συσχετισμός αυτός δεν αναλογεί ακριβώς στον συσχετισμό στο εκλογικό σώμα καθώς και το σύστημα εκλογής των βουλευτών στην Γαλλία είναι πλειοψηφικό με δύο γύρους σε μονοεδρικές περιφέρειας. Επίσης σημαντικό είναι να γραφτεί ότι πολλοί βουλευτές του κόμματος Μακρόν έχουν εκλεγεί στον δεύτερο γύρο με ψήφους του Νέου Λαϊκού Μετώπου για να αποτραπεί η εκλογή βουλευτών της Ακροδεξιάς. Το αντίστροφο ισχύει επίσης αλλά σε πολύ μικρότερη κλίμακα.

Από τα παραπάνω αριθμητικά δεδομένα συνάγεται ότι μια κυβέρνηση της Αριστεράς δεν είναι βιώσιμη απέναντι σε μια μομφή υποστηριζόμενη ταυτόχρονα από την Κεντροδεξιά και την Ακροδεξιά. Όμως ούτε και άλλη κυβέρνηση θα ήταν βιώσιμη, ενώ η σύμπραξη Κεντροδεξιάς και Ακροδεξιάς εκθέτει την μεν πρώτη σε σχέση με το υποθετικό δημοκρατικό της πρόσημο και την δεύτερη σε σχέση με το επαγγελλόμενο (!) κοινωνικό της πρόγραμμα.

Ένας τέτοιος αμοιβαίος εξευτελισμός των δύο βασικών συνιστωσών της Δεξιάς θα άνοιγε πιθανώς τον δρόμο για μια διευρυμένη νίκη της Αριστεράς σε επόμενη εκλογική αναμέτρηση.

Ας σημειωθεί ότι το Σύνταγμα απαγορεύει την διάλυση της Εθνοσυνέλευσης για δεύτερη φορά μέσα σε ένα χρόνο και ο κίνδυνος ακυβερνησίας είναι ρεαλιστικός.

Παρ'όλα αυτά το μετριοπαθές μεταρρυθμιστικό πρόγραμμα του Νέου Λαϊκού Μετώπου δεν μπορεί να γίνει ανεκτό από την Γαλλική αστική τάξη που εδώ και δεκαετίες έχει προοδευτικά εθιστεί σε ολοένα μεγαλύτερα υπερκέρδη και στην συστηματική χειραγώγηση πολιτικών προσώπων πάσης αποχρώσεως.

Τα παραπάνω εκφράζονται ευθέως από τον εκπρόσωπο του Συνδικάτου των μεγαλύτερων εισαγμένων στο χρηματιστήριο Γαλλικών επιχειρήσεων (MEDEF) σε συνάντηση του με τον Μακρόν στις 28 Αυγούστου.

Κατά συνέπεια, ο τρέιντερ Μακρόν είναι διατεθειμένος, με την βοήθεια αφανούς επιτελείου νομικών συμβούλων, να υπερεκτείνει μέχρις εξαρθρώσεως κάθε σχετική διάταξη του ήδη αντιδημοκρατικού Συντάγματος της 5ης Γαλλικής Πολιτείας και να αρνηθεί να ορίσει ως πρωθυπουργό την προτεινόμενη από το Νέο Λαϊκό Μέτωπο Lucie Castets.

Καθώς κάθε συνταγματική ανωμαλία προεικάζει μια επόμενη χειρότερη, η κλίκα Μακρόν, με ταχυδακτυλουργία έμπειρου διαρρήκτη, επέβαλε την συμμετοχή στην Εθνοσυνέλευση εν ενεργεία υπουργών της κυβέρνησης τους με την δικαιολογία ... ότι τελούν υπό παραίτηση!

Ενώ ταυτόχρονα κάποιος από το κόμμα Μακρόν πρότεινε ως λύση για το παρόν κοινοβουλευτικό αδιέξοδο ...την καθαίρεση από το βουλευτικό αξίωμα των εκλεγμένων της Ανυπότακτης Γαλλίας - LFI. Δεν είμαι σε θέση να γνωρίζω αν η αυτεπάγγελτη μήνυση σε βάρος δύο από αυτούς ...για παραβάσεις του κυκλοφορικού κώδικα είναι συνέχεια του σχεδίου αυτού.

Εν τω μεταξύ η παραιτημένη κυβέρνηση εξακολουθεί όχι μόνο να χειρίζεται «τις τρέχουσες υποθέσεις» αλλά και να νομοθετεί με διατάγματα, να πετσοκόβει τα έξοδα της Παιδείας και της Υγείας, να ετοιμάζει τον προϋπολογισμό του 2025 και να κάνει δηλώσεις για τις πολιτικές κατευθύνσεις!

Απέναντι στην γενικευμένη κατάφωρη ανωμαλία το Συμβούλιο Επικρατείας και το Συνταγματικό Συμβούλιο παραμένουν αόρατοι και άφωνοι θεατές!

Η άρνηση ορισμού πρωθυπουργού από την πλειοψηφούσα παράταξη έχει ως προηγούμενο την συνταγματική κρίση του ...1877 όταν ο μοναρχικός σφαγέας της Παρισινής Κομμούνας, στρατηγός και πρόεδρος Mac Mahon, αρνήθηκε την πρωθυπουργία στην πλειοψηφούσα Δημοκρατική παράταξη.

Ενώ η πρόταση καθαίρεσης των βουλευτών της Ανυπότακτης Γαλλίας έχει ως προηγούμενο την καθαίρεση 61 κομμουνιστών βουλευτών και γερουσιαστών, το 1940, από το Κοινοβούλιο που στην συνέχεια παραχώρησε υπερεξουσίες στον φασίστα δοσίλογο Πεταίν.

Αν και «comparaison n'est pas raison» (οι συγκρίσεις δεν αποκαλύπτουν αίτια ούτε από μόνες τους στηρίζουν απόψεις), η αναφορά στις δύο παραπάνω ιστορικές στιγμές ενισχύει την υπόνοια ύπαρξης μείζονος συστημικής κρίσης με δυναμικό περαιτέρω όξυνσης.

Και εφόσον αναφερθήκαμε σε υπερεξουσίες ας γράψουμε για το άρθρο 16 του ισχύοντος Γαλλικού Συντάγματος το οποίο ορίζει ότι: «...ο πρόεδρος της Δημοκρατίας λαμβάνει όλες τις απαραίτητες αποφάσεις που απαιτούνται όταν ....η ανεξαρτησία της χώρας απειλείται ...οι διεθνείς δεσμεύσεις της χώρας και η κανονική λειτουργία των θεσμών ... τριάντα ημέρες διάρκεια των εκτάκτων αυτών υπερεξουσιών» και στην συνέχεια προβλέπει την ανά δίμηνο και επ'αόριστο ανανέωση αυτού του καθεστώτος από ...το Συνταγματικό Συμβούλιο! Γνωρίζουμε από διαρροές ότι ο Μακρόν έχει ήδη εξετάσει αυτό το ενδεχόμενο.

Υπεράσπιση της Δημοκρατίας, προετοιμασία του κοινωνικού μετασχηματισμού

Αν η αστική δημοκρατία είναι ένα μείγμα συναίνεσης και καταστολής, το ξεπέρασμα της περνάει μέσα από την αποδόμηση της συναίνεσης και την αντίσταση στην καταστολή με κάθε θεσμικό ή άμεσο τρόπο. Η πρόσβαση στην διακυβέρνηση φιλολαϊκών και δημοκρατικών δυνάμεων είναι ένα στάδιο αυτής της διαδικασίας.

Στην περίπτωση της σημερινής Γαλλίας η συναίνεση στον τρόπο διακυβέρνησης φθίνει συνεχώς και η καταστολή είναι μόνιμα παρούσα. Η κλίκα Μακρόν και οι σύμμαχοι της επιδιώκουν να μετατρέψει και τις εκλογές σε ένα κενό νοήματος τελετουργικό επικυρώνοντας την ιδεολογία της Ακροδεξιάς την οποία υποτίθεται ότι πολεμούν.

Είναι αμφίβολο εάν η τακτική του «δημοκρατικού τόξου» επαναληφθεί σε επόμενη εκλογική αναμέτρηση, και αν ακολουθηθεί από την βάση των ψηφοφόρων.

Είναι πιθανό οι επόμενες αναμετρήσεις να γίνουν στην Γαλλία ανάμεσα στην Αριστερά και την Ακροδεξιά.

Βέβαια, το πολιτικό προσωπικό που περιστοιχίζει τον Εμμανουέλ Μακρόν θα ήθελε να παίξει και άλλα χαρτιά πριν δώσει τα ρέστα του. Αυτό που κατεβάζει άμεσα είναι μια πολιτική ανασύνθεση που θα περιλαμβάνει δυνάμεις από την Δεξιά μέχρι το Σοσιαλιστικό Κόμμα. Η πρόταση όμως έχει συναντήσει αρνήσεις ένθεν και εκείθεν και το παζάρι συνεχίζεται.

Στο πρόσφατο θερινό πανεπιστήμια του Σοσιαλιστικού Κόμματος καταγράφεται μια σαφής προσήλωση στο πρόγραμμα του Νέου Λαϊκού Μετώπου τουλάχιστον σε επίπεδο βάσης και νεολαίας.

Η προτεινόμενη για πρωθυπουργός «εξωκομματική» Lucie Castets απεύθυνε κάλεσμα για την άμεση οικοδόμηση μετώπου μέσα από τους καθημερινούς αγώνες σε όλους τους τόπους δουλειάς και κατοικίας, ενώ πολιτικά κόμματα και συνδικάτα αναγγέλλουν απεργιακές κινητοποιήσεις και συλλαλητήρια με πρώτο ραντεβού την διαδήλωση του Σαββάτου 7 Σεπτέμβρη.

Η Ανυπότακτη Γαλλία καταθέτει πρόταση καθαίρεσης του προέδρου Μακρόν σε εφαρμογή του άρθρου 68 του Συντάγματος που ορίζει ότι: «ο πρόεδρος μπορεί να καθαιρεθεί σε περίπτωση μη τήρησης των καθηκόντων του με τρόπο εμφανώς ασύμβατο με την άσκηση της θητείας του ...με πλειοψηφία 2/3 των μελών του αθροίσματος της Εθνοσυνέλευσης και της Γερουσίας ...η διαδικασία εκκινείται με πλειοψηφία 2/3 των μελών του ενός από τα δύο σώματα».

Ας σημειωθεί ότι για την αντίστοιχη διαδικασία στις ΗΠΑ (impeachment) απαιτείται για την εκκίνηση η απλή πλειοψηφία των παρόντων στην Βουλή των Αντιπροσώπων και στην συνέχεια πλειοψηφία 2/3 των παρόντων στην Γερουσία. Στην Γαλλία η διαδικασία ολοκληρώνεται θεωρητικά εντός δύο μηνών ενώ η πρόσβαση του προέδρου σε υπερεξουσίες γίνεται εντός 2-3 ημερών.

Είτε η πρόταση της Ανυπότακτης Γαλλίας για καθαίρεση τελεσφορήσει είτε όχι η συμβολική αξία της είναι σημαντική καθώς σημαίνει καταγγελία του συστήματος Μακρόν και ευρύτερα του πολιτεύματος της 5ης Γαλλικής Πολιτείας. Ταυτόχρονα ενδέχεται να συμβάλει στον σχηματισμό ενός ριζοσπαστικότερου πυρήνα μέσα στο Νέο Λαϊκό Μέτωπο και στην απογύμνωση της λαϊκίστικης δημαγωγίας της Ακροδεξιάς.

Κλείνοντας θα ήθελα να αναφερθώ σε έναν παλιό και γνώριμο αγωνιστή της εργατικής τάξης σε Ελλάδα και Γαλλία.

«Η λύση σε περίπτωση εθνικής επαναστατικής κρίσης, στις ανεπτυγμένες χώρες, θα έχει αναγκαστικά μεταβατική πολιτική μορφή κυβέρνησης των παραδοσιακών κομμάτων της Αριστεράς, η οποία θα πρέπει όμως να στηρίζεται στο τεράστιο δίκτυο των ενιαιομετωπικών δημοκρατικών λαϊκών επιτροπών στη βάση.», Μιχάλης Ράπτης (Pablo), Αυτοβιογραφία