Η Ευρώπη της αντίδρασης

Λίγες εβδο­μά­δες πριν τις ευ­ρω­ε­κλο­γές και οι άρ­χο­ντες των Βρυ­ξελ­λών δεν τη­ρούν ούτε τα προ­σχή­μα­τα. Το Γιού­ρο­γκρουπ επι­φύ­λα­ξε ψυ­χρο­λου­σία με τε­λε­σί­γρα­φο στον Σα­μα­ρά και τον Βε­νι­ζέ­λο, απαι­τώ­ντας να απο­δε­χθούν μέσα σε μία εβδο­μά­δα το «μά­ξι­μουμ πρό­γραμ­μα» των δα­νει­στών, ως προ­ϋ­πό­θε­ση για να εγκρί­νει το Γιού­ρο­γκρουπ της Πρω­τα­πρι­λιάς, στην Αθήνα, την εκτα­μί­ευ­ση της επό­με­νης δόσης, έστω και τμη­μα­τι­κά.

Την ίδια στιγ­μή οι ευ­ρω­η­γε­σί­ες παί­ζουν κυ­ριο­λε­κτι­κά με τη φωτιά στην Ου­κρα­νία. Όχι απλώς εγκρί­νουν, αλλά χρη­μα­το­δο­τούν και στη­ρί­ζουν δι­πλω­μα­τι­κά και πο­λι­τι­κά τη νέα κυ­βέρ­νη­ση του Κιέ­βου, που πε­ρι­λαμ­βά­νει σε πρώ­τες θέ­σεις τους ακραιφ­νείς ακρο­δε­ξιούς-εθνι­κι­στές, αλλά και τους κα­θα­ρό­αι­μους νε­ο­να­ζί. Η από­σχι­ση της Κρι­μαί­ας, αλλά και η επέ­κτα­ση των συ­γκρού­σε­ων στην ευ­ρύ­τε­ρη ανα­το­λι­κή Ου­κρα­νία, ακρι­βώς έναν αιώνα μετά το 1914, ξυ­πνούν ει­κό­νες φρί­κης στην πόρτα της Ευ­ρώ­πης.

Τα «αι­τή­μα­τα» των δα­νει­στών, που τί­θε­νται ως προ­ϋ­πο­θέ­σεις για τη συ­νέ­χεια της χρη­μα­το­δό­τη­σης προς την κυ­βέρ­νη­ση Σα­μα­ρά, είναι απο­κα­λυ­πτι­κά: απε­λευ­θέ­ρω­ση των ομα­δι­κών απο­λύ­σε­ων στον ιδιω­τι­κό τομέα, συ­γκε­κρι­μέ­νο πρό­γραμ­μα μα­ζι­κών απο­λύ­σε­ων στο δη­μό­σιο, μο­νο­με­ρής μεί­ω­ση των ερ­γο­δο­τι­κών ασφα­λι­στι­κών ει­σφο­ρών, μέτρα που θα επι­τρέ­ψουν την υπο­βάθ­μι­ση της ποιό­τη­τας πα­νά­κρι­βων ειδών λαϊ­κής κα­τα­νά­λω­σης (γάλα, φάρ­μα­κα, βι­βλία κλπ), συ­νέ­χι­ση της φο­ρο­ε­πι­δρο­μής στα ακί­νη­τα, εγκα­τά­λει­ψη των ιδεών ακόμα και για ει­κο­νι­κή χα­λά­ρω­ση της λι­τό­τη­τας (δια­νο­μή του «πλε­ο­νά­σμα­τος»), αλ­λα­γή των προ­ϋ­πο­θέ­σε­ων κή­ρυ­ξης απερ­γί­ας, νο­μι­μο­ποί­η­ση του λοκ-άουτ κ.ο.κ.

Το μόνο ση­μείο «συ­ναί­νε­σης» με­τα­ξύ Στουρ­νά­ρα και Γιού­ρο­γκρουπ αφο­ρού­σε τους… ανα­ξιο­πα­θού­ντες τρα­πε­ζί­τες. Οι οποί­οι, πριν προ­λά­βουν να χω­νέ­ψουν τα 50 δισ. ευρώ των προη­γού­με­νων «ενι­σχύ­σε­ων», ετοι­μά­ζο­νται ήδη να πα­ρα­λά­βουν τα επό­με­να κάτι πάνω από 6,5 δισ. ευρώ. Πρό­κει­ται για ένα πρό­γραμ­μα φι­λο­ερ­γο­δο­τι­κής αντι­με­ταρ­ρύθ­μι­σης ή, απλού­στε­ρα, κα­πι­τα­λι­στι­κής αντε­πα­νά­στα­σης.

Αυτή η δια­κη­ρυγ­μέ­νη απλη­στία, αυτή η ολο­φά­νε­ρη τα­ξι­κή μο­νο­μέ­ρεια, πάει χέ­ρι-χέ­ρι με την κα­τρα­κύ­λα της ΕΕ στα ζη­τή­μα­τα της δη­μο­κρα­τί­ας, ακόμα και της ει­ρή­νης.

Γιατί οι ευ­ρω­η­γε­σί­ες, που στή­ρι­ξαν και χρη­μα­το­δό­τη­σαν τους νε­ο­να­ζί του Κιέ­βου, δεν έκα­ναν ένα «με­μο­νω­μέ­νο» λάθος. Σε όλες σχε­δόν τις χώρες της ΕΕ η ακρο­δε­ξιά και οι φα­σι­στι­κές συμ­μο­ρί­ες ενι­σχύ­ο­νται απει­λη­τι­κά. Αφε­νός, δη­μα­γω­γώ­ντας πάνω στην κρίση, στη φτώ­χεια και την απελ­πι­σία, αλλά αφε­τέ­ρου και –κυ­ρί­ως– απο­λαμ­βά­νο­ντας τη στή­ρι­ξη και την πο­λύ­πλο­κη ενί­σχυ­ση από τη μεριά των κυ­ρί­αρ­χων τά­ξε­ων και των κρα­τι­κών μη­χα­νι­σμών.

Αυτή η πο­λι­τι­κή της ενί­σχυ­σης της ακρο­δε­ξιάς και του νε­ο­να­ζι­σμού είναι τμήμα της γε­νι­κό­τε­ρης αυ­ταρ­χι­κής στρο­φής στην ευ­ρω­πο­λι­τι­κή. Προ­ω­θώ­ντας τη γραμ­μή του άγριου νε­ο­φι­λε­λευ­θε­ρι­σμού, επι­τι­θέ­με­νες σε βα­σι­κά ερ­γα­τι­κά και κοι­νω­νι­κά δι­καιώ­μα­τα, οι ευ­ρω­η­γε­σί­ες δεν έχουν άλλο δρόμο από την οχύ­ρω­ση σε απρό­σι­τους «θε­σμούς» όπως η Κο­μι­σιόν, όπως τα Γιού­ρο­γκρουπ, όπως η τρόι­κα, όπου δεν μπο­ρεί να φτά­σει η φωνή των ερ­γα­τών, η φωνή των απερ­γιών και των δια­δη­λώ­σε­ων, η λαϊκή θέ­λη­ση ακόμα και με τη στρε­βλή έκ­φρα­σή της μέσω της ψήφου.

Αυτή η χωρίς προ­σχή­μα­τα με­τα­τρο­πή της ΕΕ σε Ιερά Συμ­μα­χία των βιο­μη­χά­νων και των τρα­πε­ζι­τών δεν οδη­γεί σε μια –έστω κα­πι­τα­λι­στι­κή, αλλά βιώ­σι­μη– στα­θε­ρό­τη­τα και ει­ρή­νη. Μπαί­νο­ντας στον 7ο χρόνο της κρί­σης, δεν έχου­με πλέον κα­νέ­να δι­καί­ω­μα για αυ­τα­πά­τες. Βλέ­πο­ντας στα σύ­νο­ρα της Ου­κρα­νί­ας να συ­γκε­ντρώ­νο­νται στρα­τοί, που όλοι δια­θέ­τουν πυ­ρη­νι­κά όπλα, δεν έχου­με δι­καί­ω­μα να αφή­νου­με τη μοίρα μας στα χέρια των λυ­κο­συμ­μα­χιών με­τα­ξύ Βρυ­ξελ­λών και Ουά­σινγ­κτον.

Μπρο­στά στην κάλπη των ευ­ρω­ε­κλο­γών τί­θε­ται, λοι­πόν, ένα με­γά­λο φάσμα κρί­σι­μων πο­λι­τι­κών ερω­τη­μά­των.

Για τους ερ­γα­ζό­με­νους και τη νε­ο­λαία όλα αυτά τα ερω­τή­μα­τα απα­ντιώ­νται μόνο με προ­ϋ­πό­θε­ση μια μα­ζι­κή στρο­φή προς τα αρι­στε­ρά. Στρο­φή στα αρι­στε­ρά, σε κάθε χώρα, ση­μαί­νει στρο­φή στις ιδέες και στις πο­λι­τι­κές δυ­νά­μεις που λένε ότι προ­τε­ραιό­τη­τα έχουν οι μα­ζι­κοί αγώ­νες, που υπο­στη­ρί­ζουν την άποψη ότι οι ερ­γα­ζό­με­νοι και τα κοι­νω­νι­κά κι­νή­μα­τα αντί­στα­σης μπο­ρούν να αλ­λά­ξουν τη ροή της ιστο­ρί­ας, όπως έκα­ναν και στο πα­ρελ­θόν του 20ού αιώνα.

Στρο­φή στα αρι­στε­ρά, σε κάθε χώρα, ση­μαί­νει να τεθεί συ­γκε­κρι­μέ­να το ζή­τη­μα της ανα­γκαί­ας ανα­τρο­πής. Στην Ελ­λά­δα, μέσα από την ανά­πτυ­ξη του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ και την προ­ο­πτι­κή μιας κυ­βέρ­νη­σης της Αρι­στε­ράς, η πι­θα­νό­τη­τα της ανα­τρο­πής των μνη­μο­νί­ων και της λι­τό­τη­τας έχει δη­μιουρ­γή­σει ένα πα­νευ­ρω­παϊ­κό εν­δια­φέ­ρον, ένα κύμα ελ­πί­δας, ένα φως αι­σιο­δο­ξί­ας μέσα σε μια δύ­σκο­λη πε­ρί­ο­δο. Αυτή την προ­ο­πτι­κή οφεί­λου­με να τη δια­φυ­λά­ξου­με, να απο­κλεί­σου­με είτε την ήττα της από δεξιά, είτε τον εκ­φυ­λι­σμό της σε μια επα­νά­λη­ψη της κε­ντρο­α­ρι­στε­ρής τρα­γω­δί­ας, όπως αυτές που εί­δα­με στην Ιτα­λία ή στη Γαλ­λία.

Στρο­φή στα αρι­στε­ρά, τέλος, ση­μαί­νει πα­νευ­ρω­παϊ­κά επι­στρο­φή στον αυ­θε­ντι­κό διε­θνι­σμό του ερ­γα­τι­κού κι­νή­μα­τος και της κομ­μου­νι­στι­κής Αρι­στε­ράς. Ση­μαί­νει ότι, επι­χει­ρώ­ντας την ανα­τρο­πή στην ίδια μας τη χώρα, υπο­λο­γί­ζου­με στο σπά­σι­μο του «αδύ­να­μου κρί­κου» της ευ­ρύ­τε­ρης κα­πι­τα­λι­στι­κής-ιμπε­ρια­λι­στι­κής αλυ­σί­δας. Υπο­λο­γί­ζου­με στις συ­νέ­πειες που αυτό θα έχει σε όλη την Ευ­ρώ­πη. Ανα­βαθ­μί­ζο­ντας έτσι πο­λι­τι­κά και πρα­κτι­κά την αλ­λη­λεγ­γύη με­τα­ξύ των ερ­γα­τι­κών τά­ξε­ων και της Αρι­στε­ράς, φέρ­νου­με στην επι­φά­νεια την «άλλη Ευ­ρώ­πη». Την Ευ­ρώ­πη που, για να υπάρ­ξει, οφεί­λει να ανα­με­τρη­θεί και να ανα­τρέ­ψει την υπαρ­κτή ΕΕ, την Ευ­ρώ­πη-Φρού­ριο του κε­φα­λαί­ου, του ρα­τσι­σμού, του μι­λι­τα­ρι­σμού.

Την ΕΕ που, με τις απο­φά­σεις που παίρ­νει, είτε αυτές αφο­ρούν την Ου­κρα­νία, είτε αυτές αφο­ρούν το δα­νει­σμό στην Ελ­λά­δα και στον ευ­ρύ­τε­ρο Νότο, είτε αυτές αφο­ρούν το υπό κα­τα­σκευή ευ­ρω­παϊ­κό «υπερ-μνη­μο­νίο», μας υπεν­θυ­μί­ζει ξανά και ξανά ότι απο­τε­λεί έναν «υπερ-θε­σμό» που δεν είναι εφι­κτό να με­τε­ξε­λι­χθεί, να αυ­το­με­ταρ­ρυθ­μι­στεί, να επα­νι­δρυ­θεί. Με­τα­τρέ­πο­ντας έτσι και τις ιδέες ενός ση­μα­ντι­κού τμή­μα­τος της ευ­ρω­παϊ­κής Αρι­στε­ράς σε άχρη­στες ου­το­πί­ες.

Με αυτά τα κρι­τή­ρια θα έχου­με να αντι­με­τω­πί­σου­με μια πο­λυ­σύν­θε­τη πε­ρί­ο­δο. Από τις απερ­γί­ες της ΑΔΕΔΥ, μέχρι την κάλπη των ευ­ρω­ε­κλο­γών, το κα­θή­κον είναι αδιαί­ρε­το: να χτι­στεί η απο­τε­λε­σμα­τι­κή εναλ­λα­κτι­κή λύση στους νέους «βα­ρό­νους», ντό­πιους και διε­θνείς, του κε­φα­λαί­ου, του ρα­τσι­σμού, του πο­λέ­μου.