Όσα συμβαίνουν στη Γαλλία έχουν εξαιρετική σημασία.
Όσα συμβαίνουν στη Γαλλία έχουν εξαιρετική σημασία. Πρόκειται για την «κοιτίδα» της αστικής δημοκρατίας και το κράτος που (θέλει να) συμβολίζει το κοινωνικό-πολιτικό «κεκτημένο» της Ευρώπης. Πρόκειται επίσης για μια χώρα όπου κυβερνά ένα φερόμενο ως «ούτε αριστερό/ούτε δεξιό» μόρφωμα κι ένας πρόεδρος που θεωρείται προσωποποίηση του «σύγχρονου κέντρου». Σε αυτήν τη χώρα λοιπόν, διαμορφώνεται και ισχυροποιείται διαρκώς η τάση προς έναν όλο και σκληρότερο «φιλελελεύθερο αυταρχισμό» που αποτελεί (με διαβαθμίσεις και διαφορές συσχετισμών) διεθνή τάση.
Στην βασανισμένη «περιφέρεια» του παγκόσμιου καπιταλισμού, είναι γνωστό ότι το δημοκρατικό ζήτημα δεν έχει επιλυθεί. Σε πείσμα των οπτιμιστικών θριαμβολογιών που συνόδευσαν την θεωρία περί «Τέλους της Ιστορίας», δεν επήλθε ποτέ αυτό το διαβόητο «κύμα εκδημοκρατισμού» που φαντάζονταν διανοητές όπως ο Φουκουγιάμα. Στον αραβικό κόσμο (από τις εξεγέρσεις του 2011 μέχρι αυτές του 2019), σε χώρες της μαύρης Αφρικής (Νιγηρία, Μάλι κ.ά.), στην νοτιοανατολική Ασία (Χονγκ Κονγκ, Ταϊλάνδη) διεξάγονται σκληροί αγώνες και μαζικές εξεγέρσεις με κέντρο (ή αφορμή) το αίτημα για δημοκρατία. Στη Λατινική Αμερική, οι μέθοδοι με τις οποίες διεκδικεί την επιστροφή της στην κυβερνητική εξουσία η Δεξιά ή οι μέθοδοι με τις οποίες κυβερνά, υπενθυμίζουν ότι στην υπο-ήπειρο η φιλελεύθερη-κοινοβουλευτική περίοδος μετά την πτώση των δικτατοριών μπορεί να αποτελεί μια «ιστορική εξαίρεση» κι όχι τον «νέο κανόνα» στην περιοχή.
Το φαινόμενο είναι πιο διευρυμένο. Στο διεθνή Τύπο, η συζήτηση τα προηγούμενα χρόνια στράφηκε στην ανάδειξη ή/και ισχυροποίηση «αντιφιλελεύθερων» ηγετών/κυβερνήσεων (ΗΠΑ, Ρωσία, Βραζιλία, Ινδία, Τουρκία, Ουγγαρία, Πολωνία, Φιλιππίνες). Αλλά πρόκειται για κάτι ακόμα πιο διευρυμένο -το οποίο οι φιλελεύθεροι που «ανησυχούν» για αυτή τη λίστα χωρών δεν θέλουν να παραδεχτούν. Η τάση αυταρχικοποίησης -επειδή λογοδοτεί σε ανάγκες του σύγχρονου καπιταλισμού που δεν βρει μια νέα «ηγεμονική» πρόταση- αγγίζει κάθε χώρα. Ο κατήφορος του Μακρόν, που φτάνει πλέον να δέχεται ήπιες επικρίσεις για «ακροδεξιά στροφή» ακόμα και από φιλικά προς το «ακραίο κέντρο» ΜΜΕ, συμβολίζει αυτήν την πραγματικότητα.
Πρώτα ήρθαν για τους μουσουλμάνους…
Στο προηγούμενο φύλλο της «Ε.Α.», περιγράφαμε το «κυνήγι μαγισσών» που εξαπέλυσε το γαλλικό κράτος με αφορμή την δολοφονία του Σαμουέλ Πατί και προειδοποιούσαμε ότι πρόκειται για άγρια αντιδημοκρατική εκτροπή. Η ισλαμοφοβική εκστρατεία προκάλεσε επικρίσεις και καταδίκες από τα συνδικάτα και την Αριστερά, που θυμούνταν ότι το κατασταλτικό οπλοστάσιο που παρουσιάστηκε το 2015 (μετά από τρομοκρατικές επιθέσεις), στράφηκε γρήγορα ενάντια στα κινήματα αντίστασης. Αλλά η καταδίκη δεν μεταφράστηκε σε μαζική κινητοποίηση (είτε από απροθυμία, είτε από τις δυσκολίες ανταπόκρισης που δημιουργεί η πολυετής διάβρωση που έχουν προκαλέσει οι ισλαμοφοβικές ιδέες με «αριστερό μανδύα»). Πρόσφατα υλοποιήθηκε μια από τις απειλές του διαβόητου υπ. Εσωτερικών, Νταρμανίν: Τέθηκε εκτός νόμου η «Συλλογικότητα Ενάντια στην Ισλαμοφοβία», μια οργάνωση που προσέφερε νομικές συμβουλές σε θύματα ισλαμοφοβικών διακρίσεων -σε συνεργασία με τον ΟΗΕ και γαλλικούς Δήμους. Παρά την κατακραυγή διεθνών (Διεθνής Αμνηστία κ.ά.) και εγχώριων θεσμών, το υπουργικό συμβούλιο εκτίμησε ότι οι κατά καιρούς καταγγελίες της οργάνωσης για ισλαμοφοβικές πρακτικές του κράτους «κατά την καταπολέμηση της τρομοκρατίας», αποτελούν τεκμήριο συνενοχής στην τρομοκρατική απειλή!
Το γενικευμένο φίμωτρο ως τακτική
Ακολούθησε το νομοσχέδιο για την «Καθολική Ασφάλεια». Αναδεικνύεται ένα κοινό μοτίβο στην αντίληψη του Μακρόν: Ισχυρίζεται επίμονα ότι δεν υπάρχει ισλαμοφοβία στη Γαλλία και ο τρόπος να επιβάλει αυτήν την αντίληψη είναι να… θέσει εκτός νόμου την οργάνωση που επιχειρεί να αναδείξει την ύπαρξή της. Ισχυρίζεται ότι η αστυνομία «αμύνεται», είναι «ηρωική» και «αντιμετωπίζει δυσκολίες στο έργο της» και ο τρόπος να επιβάλει αυτήν την αντίληψη είναι να… απαγορεύσει στους φωτορεπόρτερ να αποκαλύπτουν το όργιο βίας στο οποίο επιδίδονται τα CRS. Σε αυτό το μοτίβο τον ακολουθεί και η ελληνική κυβέρνηση στα νησιά παρεμπιπτόντως, που για να αντιμετωπίσει τις επικρίσεις για τις απάνθρωπες-παράνομες πρακτικές της απέναντι στους πρόσφυγες, καταδιώκει όσους-ες τις αποκαλύπτουν.
Ο Μακρόν, προωθώντας σε αυτή τη συγκυρία το πρωτοφανές τερατούργημα, θεώρησε προφανώς ότι θα περνούσε με μικρότερα προβλήματα, στο φόντο ενός κλίματος συσπείρωσης γύρω από το κράτος, «απέναντι στην τρομοκρατική απειλή». Το αποτέλεσμα ήταν το ακριβώς αντίθετο. Όσοι ανησυχούσαν από πριν για την αντιδημοκρατική εκτροπή, τώρα κινητοποιήθηκαν. Όσοι πριν εθελοτυφλούσαν, τώρα είδαν καθαρά: Η κυβέρνηση που εξαπέλυσε το προηγούμενο κατασταλτικό της κύμα «στο όνομα της ελευθερίας του λόγου», τώρα αποφάσιζε να την… φιμώσει. Επιπλέον, ακριβώς πάνω στη διαβούλευση για νομοσχέδιο, τα καλόπαιδα της γαλλικής Αστυνομίας έδειξαν επανειλημμένα το ποιόν τους, «εκθέτοντας» τον Μακρόν και τον Νταρμανίν που έτρεχαν «καταδικάζοντας» να μαζέψουν τα ασυμμάζευτα. Μια επιχείρηση διάλυσης κατασκήνωσης άστεγων προσφύγων στο κέντρο του Παρισιού συνοδεύτηκε από πρωτοφανή αγριότητα -που καταγράφηκε. Τέσσερις μπάτσοι ξυλοκόπησαν επί 15’ έναν μουσικό παραγωγό μέσα στο στούντιό του, με μοναδικό λόγο το ότι είναι «γαμημένος αράπης» (όπως του φώναζαν όταν ξεκίνησε η απρόκλητη επίθεση) -και αυτό καταγράφηκε σε βίντεο. Και ο πλέον δύσπιστος κατάλαβε για ποιον λόγο ακριβώς ζητούσαν επίμονα τα συνδικάτα των αστυνομικών να μην καταγράφεται η δράση τους…
Διαδηλώσεις
Η θηριώδης διαδήλωση στο Παρίσι και πολλές άλλες πόλεις της Γαλλίας υπήρξε μια ελπιδοφόρα «αστραπή στο σκοτάδι» που έδωσαν σε όλους κι όλες μας κουράγιο. Παρά την μερική αναδίπλωση του Μακρόν, που απέσυρε και γράφει και ξαναγράφει το επίμαχο άρθρο του νομοσχεδίου, οι κινητοποιήσεις συνεχίζονται. Οι δημοσιογράφοι έχουν δηλώσει ήδη την πρόθεση ανυπακοής -στο πλευρό τους διαδηλώνουν δικηγόροι. Μια προγραμματισμένη από πριν κινητοποίηση των συνδικάτων για τα εργασιακά μετατράπηκε -μέσα από τη συμμετοχή πλατύτερων νεολαιίστικων στρωμάτων που αξιοποίησαν το κάλεσμα- σε διαδήλωση υπέρ των πολιτικών ελευθεριών και κατά του ρατσισμού, με τους συνδικαλιστές της CGT να «υιοθετούν» αυτή τη σύνδεση («δεν πρόκειται για διαφορετικά ζητήματα, ασφαλώς ο αγώνας είναι κοινός»). Στις συγκρούσεις που ξέσπασαν, ο Νταρμανίν επέκρινε τους διαδηλωτές ως βανδάλους που… απειλούν την δημοκρατία. Έκανε έτσι σαφέστατο τί εννοούν ως «δημοκρατία» οι κυβερνήσεις. Αξίζει ωστόσο να σημειώσουμε ότι η γαλλική κυβέρνηση, ακόμα και μέσα σε αυτόν τον κατήφορο, απέφυγε να απαγορεύσει τις συγκεντρώσεις (πολυπληθέστερες των αντίστοιχων πρόσφατων κινητοποιήσεων στην Ελλάδα). Σε αυτό το πεδίο, τα ευρωπαϊκά «πρωτεία» τα κρατάει ο Χρυσοχοΐδης, που αφού διαπιστώσει ότι «ο ιός έξω δεν κολλάει» για να υπερασπιστεί την ανάπτυξη 5.000 αστυνομικών, ανακαλύπτει ότι «κολλάει» αν μερικές δεκάδες αγωνιστές πραγματοποιήσουν συγκέντρωση…
Η «τρομοκρατία»
Τις ίδιες μέρες, ο Εμμανουέλ Μακρόν υποδέχτηκε στη Γαλλία τον αιματοβαμμένο δικτάτορα Σίσι της Αιγύπτου (στα πλαίσια των γνωστών «πολυμερών» αντι-τουρκικών συμμαχιών στην ανατολική Μεσόγειο που εμπλέκεται και η Ελλάδα). Απάντησε στις επικρίσεις ανθρωπιστικών οργανώσεων και του γαλλικού Τύπου με καθαρότητα: η στρατιωτική και οικονομική συνεργασία δεν μπορεί να έχει, λέει, προαπαιτούμενα που «άπτονται των ανθρωπίνων δικαιωμάτων» καθώς «ένα τέτοιο ενδεχόμενο θα αποδυνάμωνε την ισχύ ενός σημαντικού εταίρου στον πόλεμο κατά της τρομοκρατίας». Αυτός ο ωμός κυνισμός υπήρχε πάντοτε κάπως άρρητα ως δικαιολόγηση της δυτικής στήριξης σε αυταρχικά καθεστώτα της «περιφέρειας». Πλέον υπάρχει κυνική παραδοχή ότι υπάρχουν ζητήματα «ανθρωπίνων δικαιωμάτων» που όμως πάνε περίπατο μπροστά στον διαρκή «μπαμπούλα» της «τρομοκρατίας». Και πλέον, η «αντι-τρομοκρατική οχύρωση» αφορά και το εσωτερικό των δυτικών κοινωνιών -οπότε τέτοιες παραδοχές προϊδεάζουν για το πώς βλέπουν το μέλλον της διακυβέρνησης οι δυτικοί ηγέτες…
Συμπεράσματα
Τα «μηνύματα» από τη Γαλλία πρέπει να διαβαστούν προσεκτικά. Η ισλαμοφοβία και ο ρατσισμός εξοικειώνουν στην «κατάσταση εξαίρεσης» όσον αφορά τα δικαιώματα μιας στοχοποιημένης μερίδας ανθρώπων, πριν γενικευτεί σε όλους. Η επίκληση στην «τρομοκρατική απειλή» επιχειρεί πάντοτε να αξιοποιήσει το φόβο, την παραζάλη και τη συσπείρωση στο κράτος για να ξεδιπλώσει νέες επιθέσεις στα δημοκρατικά δικαιώματα. Η μιλιταριστική εξωτερική πολιτική και η δικαιολόγηση απαράδεκτων συμμαχιών με επίκληση «την ανάγκη απέναντι στον εχθρό» δεν αφήνει «αδιάβρωτο» το εσωτερικό πολιτικό-κοινωνικό κλίμα. Τα τελευταία χρόνια καταρρίπτονται μια σειρά «ταμπού» με διάφορες κάθε φορά «έκτακτες αφορμές» (τρομοκρατία, πανδημία, άγριες διαδηλώσεις, μεταναστευτικό). Η παρουσία του στρατού σε δρόμους ευρωπαϊκών πόλεων, η συγκρότηση και διαρκής αναβάθμιση «σιδηρόφρακτων» κατασταλτικών σωμάτων, βγαλμένων από παλιές δυστοπικές ταινίες, οι τεχνολογίες παρακολούθησης της κίνησης των ανθρώπων (drones, κάμερες, ελικόπτερα), τείνουν να εμπεδωθούν ως «κανονικότητα». Όλα αυτά αποτελούν «διεθνές μοντέλο» και αφορούν ιδιαίτερα και το πολιτικό-κοινωνικό κλίμα στην Ελλάδα: Είναι εύκολο να κάνει κανείς τις σχετικές συνδέσεις.
Ποια δημοκρατία υπερασπίζονται όλες αυτές οι πρακτικές; Μα ένα πολίτευμα που διασφαλίζει το «εκλέγειν και εκλέγεσθαι» και στηρίζεται σε εκλεγμένες κυβερνήσεις, θα πουν οι «ακροκεντρώοι». Πρόσφατα έδωσε συνέντευξη στην «Καθημερινή» ο ιδρυτής της γαλλικής ιστοσελίδας Mediapart, όπου υπενθύμισε το πολύ ευρύτερο νόημα της δημοκρατίας, που σήμερα πιέζεται ασφυκτικά σε χώρες με κοινοβουλευτικά καθεστώτα:
«Η δημοκρατία, προτού ακόμη κατοχυρωθούν το εκλογικό δικαίωμα και ο κοινοβουλευτισμός, ήταν μια συλλογική κουλτούρα με τέσσερις πυλώνες: τα δικαιώματα της συλλογικής οργάνωσης, της έκφρασης, της διαδήλωσης και της πληροφόρησης. Μακρά και επίπονη, η κατάκτησή τους επέτρεψε την έλευση της δημοκρατίας. Η ύπαρξή τους είναι εκείνη που επιτρέπει την κατάκτηση καινούργιων δικαιωμάτων για τις γυναίκες-θύματα του σεξισμού, τις μειονότητες που υφίστανται διακρίσεις, τις κοινωνικά καταπιεζόμενες λαϊκές τάξεις. Να γιατί η διαμαρτυρία είναι τόσο μαζική στη Γαλλία: όλοι αντιλαμβάνονται ότι διακυβεύονται θεμελιώδη δικαιώματα και ότι η προεδρία Μακρόν εκτρέπεται προς τον αυταρχισμό».
*Αναδημοσίευση από την Εργατική Αριστερά
