Η ομιλία του Φρανουά Σαμπατό στο Συνέδριο της Izquierda Anticapitalista*
Θα θέλαμε, κατ 'αρχήν, να σας δώσουμε τα συγχαρητήρια μας για την διαίσθηση και την πρωτοβουλία που πήρατε από την αρχή, για να οικοδομήσετε το Podemos.
Δεν ήταν αυτονόητο το τι επρόκειτο να βγει από μια τέτοια ομάδα, τους φίλους του Pablo Iglesias, τους ανεξάρτητους και εμάς τους ίδιους. Η απόφαση δεν ήταν εύκολη.
Εσείς την πήρατε, με βάση την εμπειρία σας, αλλά και επειδή μπορέσατε να στηριχθείτε σε ένα από τα προτερήματα του διεθνούς ρεύματος μας, μια κάποια αίσθηση για το πραγματικό κίνημα. Η αίσθηση που προέρχεται από μια επαναστατική μαρξιστική παράδοση, μη σεχταριστική, που μας έχουν κληροδοτήσει οι παλιότεροι σύντροφοι μας, όπως ο σύντροφος Ντάνιελ Περέιρα, παλαίμαχος τροτσκιστής, που είναι παρών σ’ αυτό το φόρουμ και άλλοι σύντροφοι, τους οποίους τιμάτε, όπως ο Μιγκέλ Ρομέρο. Οι νεότερες γενιές έχουν διδαχθεί επίσης από άλλα εγχειρήματα, με τα δυνατά και αδύνατα σημεία τους, σχετικά με την οικοδόμηση των πλατειών αντικαπιταλιστικών κομμάτων.
Το εγχείρημα σας, όπως και αυτό της Ελλάδας, είναι πολύ σημαντικό, διότι αποτυπώνει μια θετική δυναμική στην πολιτική κατάσταση στη χώρα σας, ενώ η κατάσταση παραμένει πολύ δύσκολη για την ταξική πάλη στην υπόλοιπη Ευρώπη:
• Η κρίση του καπιταλιστικού συστήματος, που έσκασε σα βόμβα το 2007-2008, έχει επιδεινώσει την τάση για νεοφιλελεύθερες αντιμεταρρυθμίσεις, που ξεκίνησε εδώ και περισσότερο από 35 χρόνια χωρίς διακοπή. Και ενώ προβλέπαμε κάποια κεϋνσιανή στροφή απέναντι στην κρίση, υπήρξαν, αντίθετα, όλο και πιο νεοφιλελεύθερες καπιταλιστικές επιθέσεις.
• Η μεγάλη διάρκεια των νεοφιλελεύθερων αντιμεταρρυθμίσεων σε συνδυασμό με την καπιταλιστική παγκοσμιοποίηση και την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης και του σοβιετικού μπλοκ δημιούργησαν, μαζί με την πολιτική των γραφειοκρατικών ρεφορμιστικών ηγεσιών, τις προϋποθέσεις για μια ιστορική παρακμή του παραδοσιακού εργατικού κινήματος. Τα σοσιαλδημοκρατικά και τα μετα-σταλινικά κόμματα συγκρούστηκαν μετωπικά, αλλά η επαναστατική αριστερά δεν ξέφυγε από αυτή την συνολική κρίση.
• Σε αυτό το πλαίσιο, υπάρχει μια άνοδος, στο μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης, της δεξιάς και της άκρας δεξιάς.
• Οπότε, ναι, υπάρχει κοινωνική αντίσταση στις πολιτικές λιτότητας, αλλά αυτοί οι αγώνες δεν αντέστρεψαν την πορεία των πολιτικών λιτότητας και κυρίως δεν μεταφράστηκαν πολιτικά στην δημιουργία και την μεγέθυνση των οργανώσεων ή των ρευμάτων του κοινωνικού και εργατικού κινήματος. Δεν υπάρχει κανένα αντίστοιχο πολιτικό κόμμα, εκτός από δύο χώρες: την Ελλάδα, με τον ΣΥΡΙΖΑ και το Podemos στο ισπανικό κράτος. Αυτό καθιστά δύσκολη τη γενίκευση του ελληνικού και ισπανικού παραδείγματος, χωρίς να υποτιμάμε την τακτική και στρατηγική σημασία τους στον αγώνα ενάντια στις πολιτικές λιτότητας στην Ευρώπη.
Στην πραγματικότητα, δεν μπορεί κανείς να κατανοήσει το Podemos χωρίς το 15-Μ (κίνημα των αγανακτισμένων), την κρίση της μεταφρανκικής περιόδου και την κατάρρευση του PSOE. Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν μπορεί να γίνει κατανοητός χωρίς τις 30 γενικές απεργίες που έκανε ο ελληνικός λαός και την συντριβή του ΠΑΣΟΚ. Έτσι αν και δεν μπορεί κανείς να γενικεύσει αυτά τα παραδείγματα, αυτά δείχνουν την δυναμική της ανασυγκρότησης του λαϊκού κινήματος.
Στη συζήτησή σας υπήρξε ο χαρακτηρισμός του Podemos ως «ρεφορμιστικό». Θα πρέπει να γίνουμε πιο συγκεκριμένοι. Φυσικά, υπάρχουν ρεφορμιστικές ιδέες στο Podemos, που προέρχονται κυρίως από την ηγεσία του: μια τάση για υποβάθμιση των διεκδικήσεων κατά της κρίσης. Μια άποψη για το κράτος που προέρχεται από την εμπειρία του Τσάβες, η οποία δεν μπορεί λειτουργήσει σε μία από τις μεγάλες αναπτυγμένες καπιταλιστικές χώρες, ακριβώς επειδή το κράτος είναι στην υπηρεσία μιας κάστας ή ακριβέστερα των αρχουσών τάξεων. Μια αντίληψη για το «λαό» που υποκαθιστά το ρόλο των τάξεων και η οποία αν επεκταθεί, μπορεί να οδηγήσει σε ταξική συμφιλίωση. Τέλος, η «προσωποκεντρική» αντίληψη για την ηγεσία του κινήματος που ανέδειξε ο Pablo Iglesias.
Αλλά αυτός δεν είναι ο ρεφορμισμός των γραφειοκρατικών μηχανισμών της σοσιαλδημοκρατίας ή των μετα-σταλινικών κομμάτων και των συνδικαλιστικών ηγεσιών. Αυτός ο ρεφορμισμός δεν έχει αποκρυσταλλωθεί στους γραφειοκρατικούς μηχανισμούς του εργατικού κινήματος ή στην ενσωμάτωση στον κρατικό μηχανισμό. Τα πράγματα μπορούν να αλλάξουν, αλλά σε αυτό το στάδιο - ένα χρόνο μετά τη δημιουργία του Podemos - είναι σημαντικό να κατανοήσουμε την ιδιαιτερότητα αυτού του ρεφορμισμού.
Αυτό έχει δύο συνέπειες:
• Η πρώτη είναι ότι υπό αυτές τις συνθήκες, οι άρχουσες τάξεις, η κορυφή του κρατικού μηχανισμού δεν μπορεί να εμπιστευτεί το Podemos και την ηγεσία του για να ελέγξει την κατάσταση.
• Και η δεύτερη, είναι ακριβώς ότι, παρ 'όλα τα οργανωτικά «συστήματα», το κύμα "Podemos" καταπίνοντας τη χώρα αποτρέπει ένα σχολαστικό έλεγχο του κινήματος. Θυμηθείτε ότι Podemos έχει τις ρίζες του στο 15Μ (στο κίνημα των αγανακτισμένων), ένα ελευθεριακό κοινωνικό κίνημα.
Εξ’ ου και μία κατάσταση όπου δεν είναι όλα ξεκάθαρα: υπάρχουν ασάφειες, διαφορετικές πιθανές πορείες, διαφορετικά σενάρια.
Σε αυτό το πλαίσιο, οι κύριοι άξονες της πολιτικής σας αντιστοιχούν στις ανάγκες του αντικαπιταλιστικού και επαναστατικού αγώνα.
Πρώτον, πρέπει να κατανοήσουμε την παρούσα στιγμή. Τα πράγματα δεν έχουν κριθεί. Στην Ελλάδα ή την Ισπανία, τα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα έχουν αποδυναμωθεί σε μεγάλο βαθμό, αλλά το παιχνίδι δεν έχει τελειώσει. Η δεξιά παραμένει ισχυρή και θα γίνουν κάθε είδους ελιγμοί για να αποτρέψουν μια νίκη του Podemos, άμεση αντιπαράθεση με όλους τους δυνατούς συνδυασμούς εθνικής ενότητας PSOE-PP ή ψευδο-τεχνοκρατικές κυβερνήσεις. Πρέπει πρώτα απ’ όλα να κάνουμε τα πάντα για να ηττηθεί η δεξιά, το PSOE και να εξασφαλίσουμε τη νίκη του Podemos.
Θα πρέπει επίσης να αναπτύξουμε μια ριζοσπαστική δημοκρατική πολιτική, προσδίδοντάς της βαθύ κοινωνικό περιεχόμενο: αιτήματα αντι-λιτότητας, όπως στην Ελλάδα η δυναμική απόρριψη των μνημονίων και της τρόικας, η διαγραφή του παράνομου χρέους, εφαρμόζοντας ένα πρόγραμμα που να ανταποκρίνεται στις κοινωνικές ανάγκες του πληθυσμού.
Δεν μιλάμε για την υπεράσπιση ολόκληρου του σοσιαλιστικού προγράμματος, αλλά για την επιλογή μερικών βασικών διεκδικήσεων που θα έχουν μεταβατική δυναμική, ξεκινώντας από τις βασικές ανάγκες, αλλά θέτουν το πρόβλημα της αναδιανομής του πλούτου και μιας άλλης οργάνωσης της οικονομίας, σε ρήξη με τον προντουκτιβισμό , για παράδειγμα. Η μεταβατική αυτή προσέγγιση πρέπει να συγκεκριμενοποιείται στην πράξη μέσα από την υπεράσπιση των κοινωνικών δικαιωμάτων: την αύξηση των μισθών, την προστασία των θέσεων εργασίας, την υπεράσπιση των δημόσιων υπηρεσιών. Και αυτά, για να παγιωθούν, θα πρέπει να καταλήγουν σε χτυπήματα στην καπιταλιστική ιδιοκτησία, ιδιαίτερα με την εθνικοποίηση / κοινωνικοποίηση των τραπεζών. Παρόμοια στο πολιτικό και θεσμικό επίπεδο, πρέπει να προωθήσουμε τις συνταγματικές αλλαγές, ώστε να έρθουμε σε ρήξη με το σύστημα και να διασφαλίσουμε την αυτοδιάθεση των λαών του ισπανικού κράτους, ιδιαίτερα στην Καταλονία. Εδώ υπάρχει μια απόκλιση σε σχέση με την ηγεσία του Podemos.
Αυτά πρέπει να γίνουν βήμα προς βήμα, χωρίς ταχυδακτυλουργίες ή τελεσίγραφα. Πρέπει να γίνουν με σεβασμό στην εμπειρία, το επίπεδο κινητοποίησης και συνειδητοποίησης των λαϊκών τάξεων. Πρέπει να εφεύρουμε τις λέξεις για να μιλήσουμε για τον αγώνα ενάντια στη λιτότητα και την ανάγκη να έρθουμε σε ρήξη με τον καπιταλισμό. Ο Pablo Iglesias έδωσε ως μοντέλο τα πολιτικά συνθήματα των Μπολσεβίκων: " Ειρήνη, γη, ελευθερία." Έχει δίκιο, αλλά αυτό που πρέπει να προσθέσουμε για λόγους ακρίβειας είναι ότι αυτά τα απλά συνθήματα είχαν ως στόχο την κινητοποίηση των λαών της Ρωσίας για να ανατρέψουν το τσαρικό κράτος.
Τέλος, ένα από τα βασικά σημεία του ΣΥΡΙΖΑ και του Podemos είναι το ότι θέτουν το ζήτημα της κυβέρνησης και της εξουσίας. Μέχρι τώρα, ο ΣΥΡΙΖΑ χρησιμοποίησε την φόρμουλα «κυβέρνηση της αριστεράς». Σήμερα, ανακύπτουν πειρασμοί στην ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ, να υπερασπιστεί κατευθύνσεις για μια κυβέρνηση εθνικής ενότητας. Η αριστερά του ΣΥΡΙΖΑ είναι αντίθετη σε μια τέτοια προοπτική. Χρησιμοποιεί το σύνθημα «κυβέρνηση της αριστεράς», δίνοντας το περιεχόμενο μιας «κυβέρνησης-ΣΥΡΙΖΑ-ΚΚΕ ΑΝΤΑΡΣΥΑ» που θα εφαρμόσει ένα πρόγραμμα αντι- λιτότητας. Αν ο ΣΥΡΙΖΑ κερδίσει, θα βρεθεί σύντομα σε κομβικό σημείο, θα πρέπει να επιλέξει ανάμεσα στην πίστη στον αγώνα κατά της λιτότητας ή στις υποχωρήσεις απέναντι στις πιέσεις της τρόικας.
Το Podemos θέλει να κερδίσει και να σχηματίσει μια «κυβέρνηση Podemos.» Το ζήτημα του περιεχομένου και του προγράμματος παραμένει ανοικτό. Υπό αυτές τις συνθήκες, πρέπει να υποστηρίζουμε τα πρώτα στοιχεία για μια «κυβέρνηση της αριστεράς», μια κυβέρνηση αντι-λιτότητας που θα αρχίσει να υλοποιεί αντικαπιταλιστικά μέτρα στο πλαίσιο της ρήξης με το καθεστώς. Αν υπάρξει μια κυβέρνηση «Podemos", θα στηρίξουμε όλα τα θετικά μέτρα και θα επικρίνουμε αυτά που δεν ανταποκρίνονται στις ανάγκες του λαού, με επίκεντρο την κινητοποίηση και την κοινωνική αυτoοργάνωση: "el poder popular".
Πολλοί αντιπρόσωποι αποδέχθηκαν “Somos Podemos”, και αυτό είναι σωστό. Είμαστε ακτιβιστές αυτού του κινήματος, που το χτίζαμε από την αρχή. Σήμερα μετασχηματίζετε την Izquierda Anticapitalista: από το κόμμα περνάτε στο κίνημα. Επικρατούν οι κανόνες που αποφασίστηκαν στο κίνημα Podemos. Αλλά "η δημιουργία ενός αντικαπιταλιστικού κινήματος" δεν σημαίνει διάλυση. Υπερασπιστήκατε για αρκετές δεκαετίες μια συγκεκριμένη παράδοση, είμαι βέβαιος ότι θα συνεχίσετε να την ακολουθείτε, είμαι βέβαιος ότι θα συνεχίσετε να υπερασπίζεστε τις ιδέες σας. "Φτιάχνω ένα κίνημα" δεν σημαίνει κάνω λιγότερη πολιτική, αντίθετα, σημαίνει κάνω περισσότερη πολιτική, περισσότερη ανταλλαγή εμπειριών, περισσότερες συζητήσεις πρωτοβουλίες για διάλογο με τους αγωνιστές του Podemos και του λαϊκού κινήματος. Το πνεύμα που εμφανίζεται σε αυτό το συνέδριο είναι να οικοδομήσετε το Podemos υπερασπιζόμενοι τις ιδέες μας, προσαρμοσμένες στην πραγματικότητα της εμπειρίας των αγωνιστών του. Τέλος, και με βάση την ιστορία μας και άλλες εμπειρίες οικοδόμησης, ένα σημείο με οποίο θα βρεθείτε αντιμέτωποι είναι η σχέση μεταξύ της οικοδόμησης του Podemos και της Anticapitalista ως ένα λαϊκό κίνημα, καθώς και την διεκδίκηση εκλογικών θέσεων. Προκειμένου να προωθήσουμε τις ιδέες μας πρέπει, φυσικά, να τις υπερασπιστούμε ενώπιον του λαού, και να επιδιώξουμε να εκλεγούμε σε όλα τα επίπεδα, από την κοινότητα ως το κοινοβούλιο, αλλά οι εκλεγμένοι πρέπει να χρησιμοποιούν τους θεσμούς για την ανάπτυξη της ταξικής πάλης, και στο δικό σας οικοδόμημα, τα καθήκοντα της λαϊκής παρέμβασης και συμμετοχής πρέπει να εξακολουθήσουν να αποτελούν τις προτεραιότητες μας.
Τέλος, το εγχείρημά σας, όπως και αυτό στην Ελλάδα είναι αποφασιστικής σημασίας: είναι το σημείο όπου μπορεί να σπάσει την αλυσίδα της λιτότητας. Να ξέρετε ότι θα κάνουμε τα πάντα για να εξασφαλίσουμε τη διεθνή αλληλεγγύη στον αγώνα σας.
*Ο François Sabado είναι μέλος του Εκτελεστικού Γραφείου της Τέταρτης Διεθνούς και της Εκτελεστικής Επιτροπής του Νέου Αντικαπιταλιστικού Κόμματος (NPA, Γαλλία). Δημοσιεύουμε την ομιλία του στο συνέδριο της Izquierda Anticapitalista (τμήμα της Τέταρτης Διεθνούς στο ισπανικό κράτος) στις 17-18 Ιανουαρίου 2015. Η Ι.Α. συμμετέχει στην προσπάθεια για την οικοδόμηση του Podemos από την αρχή του εγχειρήματος.
