Η πιθανή ανεξαρτησία της Σκοτίας προκαλεί αναταράξεις

Το κυ­βερ­νών στη Σκο­τία κε­ντρο­α­ρι­στε­ρό κόμμα SNP και ο πρω­θυ­πουρ­γός Άλεξ Σάλ­μοντ είχαν δε­σμευ­τεί από τον εκλο­γι­κό τους θρί­αμ­βο του 2011 ότι στα τέλη της θη­τεί­ας τους θα δρο­μο­λο­γή­σουν το δη­μο­ψή­φι­σμα για την ανε­ξαρ­τη­σία της Σκω­τί­ας, κάτι που άλ­λω­στε συ­νι­στά βα­σι­κό προ­γραμ­μα­τι­κό στόχο του SNP από την ίδρυ­σή του.

Τον πε­ρα­σμέ­νο Γε­νά­ρη, φαι­νό­ταν πολύ μικρή η πι­θα­νό­τη­τα να πλειο­ψη­φή­σει το «ναι» στην ανε­ξαρ­τη­σία από το Ηνω­μέ­νο Βα­σί­λειο, με τα γκά­λοπ να δί­νουν στο «όχι»  προ­βά­δι­σμα μέχρι και 25 μο­νά­δες. Τους μήνες που με­σο­λά­βη­σαν ωστό­σο, καθώς το κύριο τμήμα των πο­λι­τι­κών και επι­χει­ρη­μα­τι­κών ελίτ στην Αγ­γλία κλι­μά­κω­ναν την προ­σπά­θεια υπέρ του «όχι», το λαϊκό αί­σθη­μα κι­νή­θη­κε στην αντί­θε­τη κα­τεύ­θυν­ση. Μήνα με το μήνα το «ναι» ρο­κά­νι­ζε τη δια­φο­ρά, το κα­λο­καί­ρι η δια­φο­ρά από το «όχι» έπεσε σε 2-3 μο­νά­δες (με με­γά­λο πο­σο­στό ανα­πο­φά­σι­στων) και σή­με­ρα, λίγο πριν στη­θούν οι κάλ­πες, εμ­φα­νί­στη­κε η πρώτη δη­μο­σκό­πη­ση όπου το «ναι» προη­γεί­ται (με ό,τι συ­νέ­πειες μπο­ρεί να έχει «ψυ­χο­λο­γι­κά» αυτό στους ανα­πο­φά­σι­στους).

Εάν η πλειο­ψη­φή­σει τε­λι­κά το «ναι» στις κάλ­πες, η Σκο­τία θα ανα­κη­ρυ­χθεί ανε­ξάρ­τη­το κρά­τος την 24η Μαρ­τί­ου 2016 και η «ένωση» στα πλαί­σια του Ηνω­μέ­νου Βα­σι­λεί­ου (ΗΒ) που ισχύ­ει από το μα­κρι­νό 1707 θα λάβει τέλος. Τι ακρι­βώς συμ­βαί­νει;

Το οι­κο­νο­μι­κό υπό­βα­θρο

Η Σκο­τία απο­τε­λεί το 10% πε­ρί­που του πλη­θυ­σμού και του ΑΕΠ του Η.Β. Tα τε­λευ­ταία χρό­νια τα -ήδη υψη­λά- επί­πε­δα κοι­νω­νι­κής ανι­σό­τη­τας φτά­νουν για πρώτη φορά εκεί­να του ’30. Ένα εκα­τομ­μύ­ριο Σκω­τσέ­ζοι και 1 στα 5 παι­διά ζούνε σε συν­θή­κες φτώ­χειας. Η ανερ­γία και η ελα­στι­κή ερ­γα­σία καλ­πά­ζουν. Από το 2009, οι μι­σθοί έχουν πέσει κατά 8%. Η απα­σχό­λη­ση στο βιο­μη­χα­νι­κό τομέα στη Γλα­σκώ­βη έχει κα­ταρ­ρεύ­σει, όπως και οι κα­λο­πλη­ρω­μέ­νες δου­λειές που υπήρ­χαν λόγω των πα­ρα­δο­σια­κά ισχυ­ρών συν­δι­κά­των.

Αυτό σή­μα­νε την εκτί­να­ξη της φτώ­χειας, των ασθε­νειών, του αλ­κο­ο­λι­σμού, της βίας και των αυ­το­κτο­νιών. Από την άλλη, με­τα­ξύ 2011 και 2013 οι 100 πιο πλού­σιοι αύ­ξη­σαν τον πλού­το τους κατά 3 δισ. λίρες. Οι απά­τες των πλου­σί­ων και των πο­λι­τι­κών ελίτ προ­κα­λούν το λαϊκό αί­σθη­μα. Π.χ. στο νέο Βα­σι­λι­κό Νο­σο­κο­μείο του Εδιμ­βούρ­γου, κο­στο­λο­γη­μέ­νο  στα 148 εκ. Λίρες, οι επεν­δυ­τές με τη μορφή Σύ­μπρα­ξης Δη­μο­σί­ου-Ιδιω­τι­κού Τομέα παίρ­νουν 1,26 δισ. λίρες από τους φο­ρο­λο­γού­με­νους. 

Η δια­δρο­μή του SNP και του αι­τή­μα­τος για ανε­ξαρ­τη­σία

Το σύγ­χρο­νο κί­νη­μα της ανε­ξαρ­τη­σί­ας αρ­χί­ζει να δια­μορ­φώ­νε­ται τη δε­κα­ε­τία του 1920 υπό την επί­δρα­ση της εξέ­γερ­σης στην Ιρ­λαν­δία. Με επιρ­ρο­ές από το ιρ­λαν­δι­κό Σιν Φέιν, συ­γκρο­τεί­ται το Σκω­τσέ­ζι­κο Εθνι­κό Κόμμα (SNP) το 1934, ένα αρι­στε­ρό-πα­τριω­τι­κό  κόμμα υπέρ της ανε­ξαρ­τη­σί­ας. Τα πρώτα χρό­νια είναι ένα μικρό κόμμα, με κοι­νο­βου­λευ­τι­κά πο­σο­στά 0,3-2%. Το 1942-45 πρω­το­στα­τεί στην υπο­στή­ρι­ξη των Σκο­τσέ­ζων που αρ­νού­νται την επι­στρά­τευ­ση  και δυ­σφη­μεί­ται  ότι υπο­σκά­πτει τη βρε­τα­νι­κή πο­λε­μι­κή προ­σπά­θεια ενά­ντια στις δυ­νά­μεις του Άξονα. Από τη δε­κα­ε­τία του 1960 αρ­χί­ζει να εμπε­δώ­νει την πο­λι­τι­κή του φυ­σιο­γνω­μία ως ένα κε­ντρο­α­ρι­στε­ρό κόμμα, που κι­νεί­ται όμως στα αρι­στε­ρά των Ερ­γα­τι­κών. 

Η πρώτη ου­σια­στι­κή μα­ζι­κο­ποί­η­ση της συ­ζή­τη­σης για ανε­ξαρ­τη­σία, προ­κύ­πτει μετά το 1970, όταν ανα­κα­λύ­πτο­νται πλού­σια πε­τρε­λαϊ­κά κοι­τά­σμα­τα ανα­το­λι­κά των σκω­τσέ­ζι­κων ακτών. Προ­ω­θώ­ντας μια κλα­σι­κή σο­σιαλ­δη­μο­κρα­τι­κή πο­λι­τι­κή -ανε­ξάρ­τη­το σκο­τσέ­ζι­κο κρά­τος με κοι­νω­νι­κή πο­λι­τι­κή στη­ριγ­μέ­νη στα έσοδα από το πε­τρέ­λαιο και το φυ­σι­κό αέ­ριο-  το SNP το 1974 κερ­δί­ζει το 1/3 των ψήφων στη Σκω­τία και στέλ­νει 11 βου­λευ­τές στο Westminster, τη Βουλή του Η.Β. Ένας άλλος πα­ρά­γο­ντας που ενι­σχύ­ει την τάση της ανε­ξαρ­τη­σί­ας και τε­λι­κά το SNP είναι η δια­κυ­βέρ­νη­ση του ΗΒ από την Θά­τσερ. Η επέ­λα­ση του νε­ο­φι­λε­λευ­θε­ρι­σμού έχει βα­ρύ­τα­τες επι­πτώ­σεις στις βιο­μη­χα­νι­κές πε­ριο­χές της Σκω­τί­ας: ιδιω­τι­κο­ποι­ή­σεις, κλει­σί­μα­τα ερ­γο­στα­σί­ων και απο­λύ­σεις, πε­ρι­κο­πές. Το SNP  τη δε­κα­ε­τία του ’80 συμ­με­τέ­χει ενερ­γά στους αγώ­νες ενά­ντια στο θα­τσε­ρι­σμό.

Στα τέλη του ‘90, μέσα από την αυ­ξα­νό­με­νη επι­θυ­μία «αυ­το­νό­μη­σης» από τη μια, και μέσα από τη νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρη ανά­γκη με­τά­θε­σης των ευ­θυ­νών σε το­πι­κό επί­πε­δο (για την επί­θε­ση στο κοι­νω­νι­κό κρά­τος) από την άλλη, ξε­κι­νά από την κυ­βέρ­νη­ση του Ηνω­μέ­νου Βα­σι­λεί­ου η λε­γό­με­νη «απο­κέ­ντρω­ση» κι εγκα­θι­δρύ­ε­ται το Κοι­νο­βού­λιο της Σκω­τί­ας. Πλέον η κυ­βέρ­νη­ση της Σκο­τί­ας απο­κτά αυ­το­νο­μία στα ζη­τή­μα­τα της παι­δεί­ας, της υγεί­ας, του πε­ρι­βάλ­λο­ντος και της δι­καιο­σύ­νης.

Στα χρό­νια της «απο­κέ­ντρω­σης», παίρ­νο­νται και κά­ποια φι­λο­λαϊ­κά μέτρα. Ένα από αυτά: Κοι­νω­νι­κο­ποι­ή­θη­κε και έπει­τα πα­ρα­χω­ρή­θη­κε στην πλειο­ψη­φία του πλη­θυ­σμού πάνω από η μισή γη των νη­σιών της Σκο­τί­ας (που προη­γού­με­να ανήκε σε λί­γους γαιο­κτή­μο­νες), κάτι που έκανε τους ντό­πιους να νιώ­σουν πιο κοντά στην κυ­βέρ­νη­ση του Εδιμ­βούρ­γου από αυτή του Λον­δί­νου. Τα χρό­νια που πέ­ρα­σαν, κά­ποιες από τις αντι­με­ταρ­ρυθ­μί­σεις που πέ­ρα­σαν στο ΗΒ επι­βρα­δύν­θη­καν στη Σκο­τία. Έτσι η ιδέα της «ανε­ξαρ­τη­σί­ας» ρί­ζω­σε ακόμα πε­ρισ­σό­τε­ρο. Μέσα από τις πα­ρα­πά­νω διερ­γα­σί­ες, σε  συν­δυα­σμό με την κρίση των 3 «κλα­σι­κών» νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρων κομ­μά­των (Τό­ρη­δες, Ερ­γα­τι­κοί, Φι­λε­λεύ­θε­ροι), το 2007 το SNP βγήκε πρώτο στις βου­λευ­τι­κές εκλο­γές της Σκο­τί­ας με 47 έδρες (σχη­μα­τί­ζο­ντας κυ­βέρ­νη­ση συ­νερ­γα­σί­ας με τους Ερ­γα­τι­κούς), και στις 7 Mαΐου 2011 σχη­μά­τι­σε αυ­το­δύ­να­μη κυ­βέρ­νη­ση στο Εδιμ­βούρ­γο, με πάνω από 45% και 69 έδρες σε σύ­νο­λο 130. Το κυ­βερ­νών κόμμα έτσι απέ­κτη­σε τη δυ­να­τό­τη­τα να διε­ξά­γει το σχε­τι­κό δη­μο­ψή­φι­σμα, κάτι που δε­σμεύ­τη­κε αμέ­σως ότι θα πραγ­μα­το­ποι­ή­σει προς το τέλος της θη­τεί­ας του. Στις 15 Οκτω­βρί­ου του 2012 ο Βρε­τα­νός πρω­θυ­πουρ­γός Ντέι­βιντ Κά­με­ρον και ο Σκω­τσέ­ζος ομό­λο­γός του, Αλ. Σάλ­μοντ, υπέ­γρα­ψαν, μετά από αλ­λε­πάλ­λη­λες δια­πραγ­μα­τεύ­σεις, τη συμ­φω­νία του δη­μο­ψη­φί­σμα­τος.

Η άνο­δος του "ναι" ενά­ντια σε ένα "μαύρο μέ­τω­πο"

Το πρώτο δείγ­μα αντι­στρο­φής του κλί­μα­τος στις δη­μο­σκο­πή­σεις, φά­νη­κε στις 2 Φλε­βά­ρη του 2014, όταν ο Ντέι­βιντ Κά­με­ρον έβγα­λε λόγο κά­νο­ντας έκ­κλη­ση στους Σκο­τσέ­ζους να μη δια­λύ­σουν το «γάμο 307 χρό­νων». Όσο η αντι­στρο­φή στο κλίμα γι­νό­ταν όλο και πιο εμ­φα­νής με το πέ­ρα­σμα των μηνών, τόσο αυ­ξά­νο­νταν οι κι­νή­σεις απελ­πι­σί­ας από την πο­λι­τι­κή κι επι­χει­ρη­μα­τι­κή ελίτ, που συχνά προ­κα­λεί το αντί­θε­το από το επι­θυ­μη­τό απο­τέ­λε­σμα, ωθώ­ντας τους Σκο­τσέ­ζους προς το «ναι». 

Αν η Σκω­τία ψη­φί­σει «ναι», το μέλ­λον της Δύσης θα απει­λη­θεί, υπο­στή­ρι­ξε ο Σκω­τσέ­ζος λόρ­δος Ρό­μπερ­τσον, πρώην γε­νι­κός γραμ­μα­τέ­ας του ΝΑΤΟ. Ο Βρε­τα­νός Υπουρ­γός Εξω­τε­ρι­κών Τζ. Όζ­μπορν απεί­λη­σε του Σκω­τσέ­ζους ότι θα χά­σουν τη λίρα, ενώ κο­ρυ­φαί­οι επι­χει­ρη­μα­τί­ες, συ­μπε­ρι­λαμ­βα­νο­μέ­νων των επι­κε­φα­λής δύο πε­τρε­λαϊ­κών γι­γά­ντων, της BP και της Shell, εξέ­φρα­σαν «ανη­συ­χί­ες». Σε μια με­γά­λη προ­πα­γαν­δι­στι­κή εκ­στρα­τεία τρο­μο­κρά­τη­σης που θυ­μί­ζει τις εκλο­γές στην Ελ­λά­δα του 2012, απει­λού­νται οι Σκω­τσέ­ζοι ότι θα μεί­νουν εκτός ΕΕ, θα θέ­σουν σε κίν­δυ­νο την χρη­μα­το­οι­κο­νο­μι­κή και την πο­λι­τι­κή τους στα­θε­ρό­τη­τα, ότι θα ανέ­βει η φο­ρο­λο­γία τους, ότι θα χά­σουν ακόμα και το BBC. Στις απει­λές συ­νέ­βαλ­λαν το προη­γού­με­νο διά­στη­μα ο πρό­ε­δρος της Κο­μι­σιόν Χ.Μ. Μπα­ρό­ζο, οι διευ­θυ­ντές της Σκω­τσέ­ζι­κης εται­ρεί­ας επεν­δύ­σε­ων Standard Life και τα 3 με­γά­λα νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρα κόμ­μα­τα του Westminster. Στε­λέ­χη που έχουν πρω­τα­γω­νι­στή­σει στις αντι­λαϊ­κές επι­θέ­σεις, όπως ο Σκο­τσέ­ζος και απο­τυ­χη­μέ­νος πρώην πρω­θυ­πουρ­γός των Ερ­γα­τι­κών Γκόρ­ντον Μπρά­ουν, απει­λούν ότι «θα υπάρ­ξει πο­λι­τι­κή αστά­θεια», «οι σκω­τσέ­ζι­κες τρά­πε­ζες δε θα έχουν ρευ­στό­τη­τα», «θα αυ­ξη­θεί το επι­τό­κιο δα­νει­σμού για τις επι­χει­ρή­σεις» ή ότι «θα φύ­γουν οι επι­χει­ρή­σεις». Πρό­σφα­τα, ο Αυ­στρα­λια­νός πρω­θυ­πουρ­γός (η Αυ­στρα­λία δια­τη­ρεί τον «ιδιαί­τε­ρο δεσμό» της με το ΗΒ) έφτα­σε να κα­ταγ­γεί­λει τους υπο­στη­ρι­κτές του «ναι» πως «δεν είναι φίλοι της ελευ­θε­ρί­ας και της δη­μο­κρα­τί­ας»!

Παρ’ όλα αυτά, πάνω από 50% του κό­σμου ήδη πι­στεύ­ει ότι μια ανε­ξάρ­τη­τη Σκο­τία θα μπο­ρού­σε να τα κα­τα­φέ­ρει. Οι Σκο­τσέ­ζοι προ­σα­να­το­λί­ζο­νται στο «ναι» όχι με όρους κά­ποιου ιστο­ρι­κού σκο­τσέ­ζι­κου εθνι­κι­κι­σμού ή αντι-αγ­γλι­κού μί­σους, αλλά με όρους κοι­νω­νι­κούς: την προ­στα­σία και τη βελ­τί­ω­ση των κοι­νω­νι­κών πα­ρο­χών. Ο Σάλ­μοντ, υπο­στη­ρί­ζει ότι η Σκο­τία έχει δι­καί­ω­μα να δια­χει­ρί­ζε­ται μόνη της τα οι­κο­νο­μι­κά της, με δη­λω­μέ­νο στόχο να κρα­τά­ει το 90% των εσό­δων από τα πε­τρε­λαϊ­κά κοι­τά­σμα­τα της Βό­ρειας Θά­λασ­σας. Πολύς απλός κό­σμος ασπά­ζε­ται τη ρε­α­λι­στι­κό­τη­τα αυτού του σχε­δί­ου. Οι άν­θρω­ποι που συ­να­ντά­νε οι ακτι­βι­στές του «ναι» στους δρό­μους και στις εκ­δη­λώ­σεις, εξη­γούν με απλά λόγια γιατί θα ψη­φί­σουν «ναι»: για κοι­νω­νι­κή δι­καιο­σύ­νη, για «να μην απο­κτή­σου­με μια νέα Θά­τσερ», για να παίρ­νει η ίδια η χώρα τις απο­φά­σεις της, «για μια κα­λύ­τε­ρη ζωή για μας και τα παι­διά μας», για να δο­θούν λεφτά για σχο­λεία, νο­σο­κο­μεία, στέ­γα­ση και όχι για τα πυ­ρη­νι­κά. Έτσι, όταν σκί­ζουν τα ρούχα τους ο Κά­με­ρον, ο Μπα­ρό­ζο, ο Ομπά­μα, η Κλί­ντον, ο πρω­θυ­πουρ­γός της Κίνας, τρα­πε­ζί­τες και πο­λυ­ε­θνι­κές,  αυτός ο κό­σμος  προ­σα­να­το­λί­ζε­ται ακόμα πε­ρισ­σό­τε­ρο  στο «ναι» και στη με­θυ­στι­κή προ­ο­πτι­κή της «αυ­το­διά­θε­σης»...

Η συ­ζή­τη­ση για το "όχι" στην Αρι­στε­ρά

To κόμμα των Ερ­γα­τι­κών (νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρο στην ηγε­σία κι εναρ­μο­νι­σμέ­νο με τους Τό­ρη­δες, αλλά που δια­τη­ρεί ένα αρι­στε­ρό δυ­να­μι­κό στη βάση του), διά­φο­ρες προ­σω­πι­κό­τη­τες και δια­νο­ού­με­νοι του δη­μο­κρα­τι­κού χώρου και της Αρι­στε­ράς τάσ­σο­νται με την κα­μπά­νια «Κα­λύ­τε­ρα μαζί» και το «όχι» στο δη­μο­ψή­φι­σμα, με την άποψη ότι το  «ναι» θα ση­μά­νει κα­τα­στρο­φή για τους Εγ­γλέ­ζους αλλά και για τους Σκο­τσέ­ζους. (Πά­ντως με­γα­λος αριθ­μός των μελών των Ερ­γα­τι­κών δια­φω­νούν με την επι­λο­γή του κόμ­μα­τός τους να κάνει κα­μπά­νια μαζί με τους δε­ξιούς Τό­ρη­δες και κά­ποιοι τάσ­σο­νται δη­μό­σια υπέρ της ανε­ξαρ­τη­σί­ας). 

Ένα από τα επι­χει­ρή­μα­τα του «όχι» είναι ότι η επι­θυ­μία για ανε­ξαρ­τη­σία απο­τε­λεί έκ­φρα­ση μιας οπι­σθο­δρο­μι­κής, εθνι­κι­στι­κής εκτρο­πής. Ωστό­σο, αυτή η εκτί­μη­ση δεί­χνει δύο μέτρα και δύο σταθ­μά: το να υπο­στη­ρί­ζει κά­ποιος μια ανε­ξάρ­τη­τη Σκο­τία τον κα­θι­στά αυ­τό­μα­τα εθνι­κι­στή, αλλά το να υπο­στη­ρί­ζει την εδα­φι­κή-κρα­τι­κή ακε­ραιό­τη­τα του Η.Β. όχι; Επι­πλέ­ον, υπο­τι­μά πως ο κυ­ρί­αρ­χος εθνι­κι­σμός στο Νησί είναι ο «βρε­τα­νι­κός», που υπο­στη­ρί­ζει ιδε­ο­λο­γι­κά το υπαρ­κτό, βρε­τα­νι­κό κρά­τος.  

Ένα άλλο επι­χεί­ρη­μα είναι η εν­δε­χό­με­νη εκλο­γι­κή απο­δυ­νά­μω­ση των Ερ­γα­τι­κών που θα κα­τα­δι­κά­σει την αγ­γλι­κή ερ­γα­τι­κή τάξη σε «μό­νι­μη κυ­βερ­νη­τι­κή κυ­ριαρ­χία της Δε­ξιάς». Πρώ­τον, ιστο­ρι­κά οι Ερ­γα­τι­κοί έχουν νι­κή­σει και εκλο­γι­κές μάχες, που δεν κρί­θη­καν απο­φα­σι­στι­κά από την ψήφο των Σκο­τσέ­ζων (το 1945, το 1966, το 1974, το 1997).  Επι­πλέ­ον, αυτή θε­ω­ρία αδι­κεί την αγ­γλι­κή ερ­γα­τι­κή τάξη, υιο­θε­τώ­ντας (από την ανά­πο­δη σκο­πιά) τον ίδιο μύθο που εμ­φα­νί­ζε­ται και από κά­ποιους υπο­στη­ρι­κτές του «ναι» (βλ. πα­ρα­κά­τω): Ότι οι Σκο­τσέ­ζοι είναι «πιο προ­ο­δευ­τι­κός λαός». Οι ευ­θύ­νες για εν­δε­χό­με­νες ήττες των Ερ­γα­τι­κών δεν θα βα­ραί­νει τους ...απο­χω­ρού­ντες Σκω­τσέ­ζους αλλά την -αντι­λαϊ­κή- πο­λι­τι­κή του κόμ­μα­τος. 

Άλλοι λένε πως η Σκο­τσέ­ζι­κη οι­κο­νο­μία σε με­γά­λο βαθμό ελέγ­χε­ται από ξένες πο­λυ­ε­θνι­κές και θυ­γα­τρι­κές και μια ανε­ξάρ­τη­τη Σκο­τία θα βρι­σκό­ταν στο έλεος αυτών των δυ­νά­με­ων. Είναι αλή­θεια φυ­σι­κά ότι μια ανε­ξάρ­τη­τη Σκο­τία ακόμα θα κυ­ριαρ­χεί­ται από το κε­φά­λαιο, με­γά­λο τμήμα αυτού ξένο. Αλλά αυτή η πα­ρα­τή­ρη­ση το­νί­ζει απλά κάτι το προ­φα­νές, σε μια κα­πι­τα­λι­στι­κή οι­κο­νο­μία: Η «κυ­ριαρ­χία του κε­φα­λαί­ου» ήδη υπάρ­χει για τους ερ­γά­τες στο ΗΒ και θα συ­νε­χί­ζει να υπάρ­χει σε μια κα­πι­τα­λι­στι­κή Σκο­τία. Αυτό το «πρό­βλη­μα» δεν αντι­με­τω­πί­ζε­ται παρά μόνο από τον σο­σια­λι­στι­κό με­τα­σχη­μα­τι­σμό της κοι­νω­νί­ας.

Πιο σο­βα­ρό είναι το επι­χεί­ρη­μα πως υπάρ­χει ο κίν­δυ­νος να απο­δυ­να­μω­θεί το βρε­τα­νι­κό συν­δι­κα­λι­στι­κό κί­νη­μα, εμπο­δί­ζο­ντας την ενό­τη­τα των ερ­γα­τών.  Αυτό όμως δεν είναι μια ανα­πό­φευ­κτη συ­νέ­πεια της από­σχι­σης. Οι ερ­γά­τες στην Ιρ­λαν­δία μπο­ρούν να ανή­κουν στα ίδια συν­δι­κά­τα με τους ερ­γά­τες στη Βρε­τα­νία, οι ερ­γά­τες του Κα­να­δά στα ίδια με τους ερ­γά­τες στις ΗΠΑ, δεν υπάρ­χει λόγος οι Σκο­τσέ­ζοι να μην ανή­κουν στα ίδια συν­δι­κά­τα με τους ερ­γά­τες σε Αγ­γλία και Ουα­λία.  Άλ­λω­στε, η ενό­τη­τα των ερ­γα­τών δεν υπα­γο­ρεύ­ε­ται από τη συ­νταγ­μα­τι­κή μορφή του κρά­τους ή των γρα­φειο­κρα­τι­κών δομών του συν­δι­κά­του, αλλά από την επι­θυ­μία να επι­δει­χθεί αλ­λη­λεγ­γύη και να λη­φθεί κοινή συλ­λο­γι­κή δράση, πέρα από τα σύ­νο­ρα αν χρεια­στεί. Υπάρ­χουν κοινά συν­δι­κά­τα Σκο­τσέ­ζων-Εγ­γλέ­ζων ερ­γα­τών που υπέ­στη­σαν βα­ριές ήττες, και συν­δι­κά­τα σε εντε­λώς δια­φο­ρε­τι­κές χώρες που έχουν κι­νη­το­ποι­η­θεί πε­τυ­χη­μέ­να κατά και­ρούς, όπως στις διε­θνείς απερ­γί­ες ενά­ντια στη λι­τό­τη­τα 14 Νο­έμ­βρη του 2012 ή την διε­θνή απερ­γία των λι­με­νερ­γα­τών που βο­ή­θη­σε στη νίκη των απερ­γών λι­με­νερ­γα­τών της Λι­σα­βό­νας πρό­σφα­τα.

Κά­ποιοι αγω­νι­στές προ­τι­μά­νε να προ­σπε­ρά­σουν το θέμα που «μας απο­σπά από τα πραγ­μα­τι­κά προ­βλή­μα­τα», την πάλη ενά­ντια στη λι­τό­τη­τα  κ.ο.κ. Αλλά συ­νή­θως η Αρι­στε­ρά δεν έχει την πο­λυ­τέ­λεια να δια­λέ­ξει το γή­πε­δο. Όταν νο­μί­ζει κα­νείς ότι θα απο­φύ­γει το θέμα μη δια­λέ­γο­ντας με­τα­ξύ ανε­ξαρ­τη­σί­ας και κα­τε­στη­μέ­νου, τότε, κατ’ ου­σί­αν και στα μάτια του κό­σμου, επι­λέ­γει το δεύ­τε­ρο. Κι είναι ση­μα­ντι­κό να το­νι­στεί ότι ο Σκο­τσέ­ζι­κος λαός έχει να ασχο­λη­θεί τόσο ενερ­γά με την πο­λι­τι­κή από την εποχή του poll tax (1987-90). Αυτά υπο­δει­κνύ­ουν στην Αρι­στε­ρά να μπει στη σχε­τι­κή συ­ζή­τη­ση με τους δι­κούς της όρους (τι ση­μαί­νει η ανε­ξαρ­τη­σία, με τι πε­ριε­χό­με­νο, τι ενι­σχύ­ει τη δύ­να­μη της ερ­γα­τι­κής τάξης και τι όχι κλπ.). Είναι μια συ­ζή­τη­ση άλ­λω­στε που όποιο κι αν είναι το απο­τέ­λε­σμα στο δη­μο­ψή­φι­σμα, θα συ­νε­χι­στεί.

Εν τέλει, αν η σκο­τσέ­ζι­κη ανε­ξαρ­τη­σία δεν απει­λεί κα­θό­λου το κε­φά­λαιο, και διαι­ρεί την ερ­γα­τι­κή τάξη, γιατί το με­γα­λύ­τε­ρο τμήμα της βρε­τα­νι­κής άρ­χου­σας τάξης (και των αρ­χου­σών τά­ξε­ων της ΕΕ και των ΗΠΑ) ενα­ντιώ­νο­νται σε αυτήν; Η με­τα­βο­λή στις θέ­σεις του Economist, του σπου­δαιό­τε­ρου ίσως εκ­φρα­στή της αστι­κής τάξης, είναι χα­ρα­κτη­ρι­στι­κή.  Έως πρό­σφα­τα, υπο­στή­ρι­ζε  την ανε­ξαρ­τη­σία για να υπο­χρε­ω­θεί η Σκο­τία να γίνει πιο αντα­γω­νι­στι­κή, χτυ­πώ­ντας μι­σθούς και κοι­νω­νι­κό κρά­τος. Τώρα βγά­ζει πρω­το­σέ­λι­δα που θρη­νούν για την επι­λο­γή των κα­τοί­κων της! Αυτή η αλ­λα­γή στά­σης δεν έχει να κάνει προ­φα­νώς με εν­δια­φέ­ρον για το σκο­τσέ­ζι­κο λαό, αλλά με το φόβο των δυ­σμε­νών συ­νε­πειών για το βρε­τα­νι­κό κρά­τος και το κε­φά­λαιο που επεν­δύ­ει στη Βρε­τα­νία.

Το μπλοκ του «ναι» και η ρι­ζο­σπα­στι­κή του πτέ­ρυ­γα

Στην κα­μπά­νια του «ναι» («Ναι Σκω­τία»)   πρω­το­στα­τεί το SNP, με την υπο­στή­ρι­ξη των Πρά­σι­νων. Υπέρ του «ναι» αλλά πολύ πε­ρισ­σό­τε­ρο στα αρι­στε­ρά, είναι η Κα­μπά­νια για τη Ρι­ζο­σπα­στι­κή Ανε­ξαρ­τη­σία (RIC), στην οποία συμ­με­τέ­χουν τμήμα του SNP και δυ­νά­μεις της ρι­ζο­σπα­στι­κής και επα­να­στα­τι­κής Αρι­στε­ράς (το Σκο­τσέ­ζι­κο Σο­σια­λι­στι­κό Κόμμα –SSP, η Solidarity, το International Socialist Group, το SWP κλπ.) και η οποία έχει ήδη πραγ­μα­το­ποι­ή­σει δύο εξαι­ρε­τι­κά πε­τυ­χη­μέ­να συ­νέ­δρια και πλού­σιες δρά­σεις (π.χ. πιο πρό­σφα­τα ένα μα­ζι­κό «πόρ­τα-πόρ­τα» δη­μο­ψή­φι­σμα στις ερ­γα­το­γει­το­νιές της Σκο­τί­ας που έδει­ξε πως το «ναι» παίρ­νει κε­φά­λι πριν την επί­ση­μη δη­μο­σκό­πη­ση).

Και από την πλευ­ρά του ‘ναι’, υπάρ­χουν μια σειρά προ­βλη­μα­τι­κά επι­χει­ρή­μα­τα. Κά­ποια προ­σχω­ρούν στον αρι­στε­ρό εθνι­κι­σμό (πχ «Οι Σκω­τσέ­ζοι είναι πιο δη­μο­κρα­τι­κός λαός, χωρίς του Εγ­γλέ­ζους θα τα κα­τα­φέ­ρου­με κα­λύ­τε­ρα»). Αυτή η προ­σπά­θεια να μι­κρύ­νει η σκο­τσέ­ζι­κη εθε­λο­ντι­κή συ­νε­νο­χή στην ιστο­ρία της βρε­τα­νι­κής αυ­το­κρα­το­ρί­ας, αλλά και να βα­φτι­στεί κάθε πο­λι­τι­κός αγώ­νας (Poll Tax, αντί­στα­ση στη Θά­τσερ) «εθνι­κός»,  δε βοη­θά­νε στην κα­τα­νό­η­ση της πραγ­μα­τι­κό­τη­τας, υπο­τι­μούν τους αγώ­νες που συν­δέ­ουν τους Σκο­τζέ­ζους ερ­γά­τες με τους συ­να­δέλ­φους τους στο ΗΒ και δεν βοη­θά­νε στη χά­ρα­ξη μιας τα­ξι­κής πο­λι­τι­κής.

Η πλειο­ψη­φία του μπλοκ του «ναι» δια­τυ­πώ­νει μια ατζέ­ντα των ρι­ζο­σπα­στι­κών αλ­λα­γών μέσω ανε­ξαρ­τη­σί­ας, από τα πάνω, για να επι­στρέ­ψει η Σκο­τία στις «καλές επο­χές» , χωρίς λι­τό­τη­τα, ιδιω­τι­κο­ποι­ή­σεις, πό­λε­μο, πε­ρι­βαλ­λο­ντι­κή κα­τα­στρο­φή. Αυτά τα πράγ­μα­τα δεν είναι εφι­κτά στα πλαί­σια μιας κα­πι­τα­λι­στι­κής Σκο­τί­ας. Συχνά η ανε­ξαρ­τη­σία εμ­φα­νί­ζε­ται πως αυ­τό­μα­τα θα οδη­γή­σει σε μια σο­σια­λι­στι­κή, ή σο­σιαλ­δη­μο­κρα­τι­κή Σκο­τία, «πρό­τυ­πο» και για την Αγ­γλι­κή Αρι­στε­ρά. Προ­φα­νώς τέ­τοιοι αυ­το­μα­τι­σμοί δεν υφί­στα­νται και δεν υπάρ­χει τί­πο­τα το εγ­γε­νώς προ­ο­δευ­τι­κό στο σκο­τσέ­ζι­κο πο­λι­τι­κό σύ­στη­μα (ή σε ένα μελ­λο­ντι­κό σκο­τσέ­ζι­κο κρά­τος) -δια­φο­ρε­τι­κά η ανε­ξαρ­τη­σία δε θα υπο­στη­ρι­ζό­ταν από κατ’ εξο­χήν αντι­δρα­στι­κούς τύ­πους όπως οι Brian Souter της με­τα­φο­ρι­κής Stagecoach και George Mathewson,  πρώην διευ­θυ­ντής της Βα­σι­λι­κής Τρά­πε­ζας της Σκω­τί­ας,  οι οποί­οι αμ­φό­τε­ροι γνω­ρί­ζουν πολύ καλά τα τα­ξι­κά τους συμ­φέ­ρο­ντα.

Η ίδια η ηγε­σία του SNP στη διάρ­κεια της κα­μπά­νιας της με­τα­το­πί­στη­κε δε­ξιό­τε­ρα σε μια σειρά ζη­τή­μα­τα (χωρίς να παύει φυ­σι­κά να δίνει φι­λο­λαϊ­κές υπο­σχέ­σεις). Από τη μια επι­χει­ρη­μα­το­λο­γεί υπέρ ενός «αντα­γω­νι­στι­κού» φο­ρο­λο­γι­κού συ­στή­μα­τος α λα Ιρ­λαν­δία για τις επι­χει­ρή­σεις, από την άλλη υπέρ ενός κοι­νω­νι­κού κρά­τους α λα Σκαν­δι­να­βία . Με τη μεί­ω­ση όμως της φο­ρο­λο­γί­ας στις επι­χει­ρή­σεις και την υπό­σχε­ση για «ανά­πτυ­ξη», χωρίς ανα­δια­νο­μή και χτύ­πη­μα των πλου­σί­ων, δεν μπο­ρεί να εξα­λει­φθεί η φτώ­χεια. Τάσ­σε­ται υπέρ της ΕΕ (σε αντί­θε­ση με πα­λιό­τε­ρα). Λίγα χρό­νια πριν υπο­στή­ρι­ζε και την έντα­ξη στο ευρώ, τώρα λόγω της κρί­σης του ευρώ «δια­λέ­γει» τη βρε­τα­νι­κή λίρα. Από τη μια τάσ­σε­ται υπέρ της απο­μά­κρυν­σης των πυ­ρη­νι­κών , από την άλλη υπέρ της πα­ρα­μο­νής στο ΝΑΤΟ με «όρους» (μέχρι να γίνει κυ­βέρ­νη­ση ήταν υπέρ της εξό­δου από το ΝΑΤΟ). Αυτοί οι στό­χοι είναι σχε­δόν βέ­βαιο ότι κά­ποια στιγ­μή θα έρ­θουν σε σύ­γκρου­ση με­τα­ξύ τους.

Από την άλλη όμως, η ερ­μη­νεία του προ­γράμ­μα­τός του από τον απλό κόσμο  και οι λαϊ­κές ελ­πί­δες για κοι­νω­νι­κές αλ­λα­γές στη «νέα Σκο­τία» μπο­ρεί να απο­δει­χθούν βα­σι­κός πα­ρά­γο­ντας στις εξε­λί­ξεις μετά το δη­μο­ψή­φι­σμα, ιδιαί­τε­ρα σε πε­ρί­πτω­ση νίκης του «ναι».

Αυτή είναι η ση­μα­σία της RIC. Εξη­γεί πως η ψήφος υπέρ του «ναι» δεν είναι ψήφος υπέρ του SNP. «Κο­λυ­μπά­ει» σε αυτό το κύμα ελ­πί­δων και επι­χει­ρεί να το στρί­ψει απο­φα­σι­στι­κά προς τα αρι­στε­ρά.

Το κρί­σι­μο ζή­τη­μα του ιμπε­ρια­λι­σμού

Αλλά ο βα­σι­κό­τε­ρος λόγος που υπα­γο­ρεύ­ει στη βρε­τα­νι­κή Αρι­στε­ρά να υπο­στη­ρί­ξει την ανε­ξαρ­τη­σία σή­με­ρα είναι η προ­ο­πτι­κή να δε­χτεί ισχυ­ρό πλήγ­μα ο βρε­τα­νι­κός ιμπε­ρια­λι­σμός. Η  Μ. Βρε­τα­νία, ένα ιμπε­ρια­λι­στι­κό κρά­τος που συμ­με­τέ­χει διαρ­κώς σε κά­ποιον πό­λε­μο από το 1914 ως το 2013, γιορ­τά­ζει τα 100 χρό­νια από τον Α’ΠΠ με εκ­δη­λώ­σεις σε όλη τη χώρα. Δεν πρό­κει­ται για σύμ­πτω­ση, αλλά για την επί­κλη­ση στο απα­τη­λό συ­ναί­σθη­μα της συμ­με­το­χής στη «Με­γά­λη Αυ­το­κρα­το­ρία» με τα «επι­τεύγ­μα­τά» της.

Η σκο­τσέ­ζι­κη από­σχι­ση θα έκανε πιο δύ­σκο­λο για τη Μ. Βρε­τα­νια να παί­ξει το ρόλο του δε­ξιού χε­ριού των ΗΠΑ , μειώ­νο­ντας τη γε­ω­πο­λι­τι­κή ση­μα­σία της. Το υπουρ­γείο Εξω­τε­ρι­κών διέρ­ρευ­σε πρό­σφα­τα στην Telegraph τους προ­βλη­μα­τι­σμούς του: φο­βά­ται ότι σε πε­ρί­πτω­ση ανε­ξαρ­τη­το­ποί­η­σης της Σκο­τί­ας, θα διω­χθεί από τα 5 μό­νι­μα μέλη του Συμ­βου­λί­ου Ασφα­λεί­ας των Ηνω­μέ­νων Εθνών, με το δι­καί­ω­μα του βέτο που εξα­σφα­λί­ζει αυτή η θέση. Το εν­δε­χό­με­νο, επί­σης, απο­μά­κρυν­σης των πυ­ρη­νι­κών όπλων από τη Σκο­τία,  κάνει το Υπ. Άμυ­νας της Μ. Βρε­τα­νί­ας να τρέ­μει: η με­τα­φο­ρά τους και η κα­τα­σκευή των κα­τάλ­λη­λων εγκα­τα­στά­σε­ων κο­στί­ζει 650 δισ. δο­λά­ρια. Τέλος, μια άμεση συ­νέ­πεια της ανε­ξαρ­τη­σί­ας θα ήταν να μπει ένα ερω­τη­μα­τι­κό στην υπάρ­χου­σα βιω­σι­μό­τη­τα της Βό­ρειας Ιρ­λαν­δί­ας, από τη στιγ­μή που το Σιν Φέιν θα ωθού­νταν πι­θα­νά να ξε­κι­νή­σει άμεσα κα­μπά­νια για ένα δη­μο­ψή­φι­σμα σε όλη την Ιρ­λαν­δία με θέμα την επα­νέ­νω­ση.

Το  10% της Βρε­τα­νι­κής βιο­μη­χα­νί­ας αφορά στρα­τιω­τι­κούς εξο­πλι­σμούς, κά­νο­ντας τη Βρε­τα­νία από τους με­γα­λύ­τε­ρους διε­θνώς πα­ρα­γω­γούς όπλων.  Η επι­θε­τι­κό­τη­τα της χώρας  τις δυο τε­λευ­ταί­ες δε­κα­ε­τί­ες στα Βαλ­κά­νια, την Κε­ντρι­κή Ασία και τη Μ. Ανα­το­λή είναι εν μέρει και ένας τρό­πος να το­νώ­νο­νται οι πω­λή­σεις βρε­τα­νι­κών  όπλων, όσο κυ­νι­κό κι αν ακού­γε­ται αυτό.

Το Βρε­τα­νι­κό κρά­τος έχει ήδη αρ­χί­σει να απο­δυ­να­μώ­νε­ται. Το να πα­λεύ­ουν οι σο­σια­λι­στές για πε­ραι­τέ­ρω απο­δυ­νά­μω­σή του, απο­τε­λεί αντι-ιμπε­ρια­λι­στι­κό διε­θνι­στι­κό κα­θή­κον: Ο ρόλος του βρε­τα­νι­κού ιμπε­ρια­λι­σμού διε­θνώς υπεν­θυ­μί­ζει στη σχε­τι­κή συ­ζή­τη­ση περί «ενό­τη­τας ή διά­σπα­σης των ερ­γα­τών» πως πέρα από την αγ­γλι­κή και τη σκο­τσέ­ζι­κη, υπάρ­χει και η πα­γκό­σμια ερ­γα­τι­κή τάξη.

Πι­θα­νές εκ­βά­σεις

"Μέ­γι­στη απο­κέ­ντρω­ση,"  "devo max", είναι η επι­λο­γή που ωρι­μά­ζει στη σκο­τσέ­ζι­κη ελίτ. Αυτό θα επέ­τρε­πε στο σκο­τσέ­ζι­κο κοι­νο­βού­λιο να ελέγ­ξει όλες τις κρα­τι­κές λει­τουρ­γί­ες (συ­μπε­ρι­λαμ­βα­νο­μέ­νων και των φόρων), με εξαί­ρε­ση  αυτές που ελέγ­χο­νται από τα Υπουρ­γεία Εξω­τε­ρι­κών, Άμυ­νας και την Τρά­πε­ζα της Αγ­γλί­ας. Η  ‘devo max’  είναι αυτό που μπο­ρεί να πε­τύ­χει το SNP βρα­χυ­με­σο­πρό­θε­σμα. Οι δε­σμοί με το υπό­λοι­πο του Ηνω­μέ­νου Βα­σι­λεί­ου ανα­γκα­στι­κά θα πα­ρα­μεί­νουν ισχυ­ροί.  Πρα­κτι­κά αυτό επι­διώ­κει άλ­λω­στε και ο Σάλ­μοντ, αξιο­ποιώ­ντας ως δια­πραγ­μα­τευ­τι­κό «όπλο» το δη­μο­ψή­φι­σμα: δια­τή­ρη­ση της μο­ναρ­χί­ας, δια­τή­ρη­ση της βρε­τα­νι­κής λίρας υπό την κη­δε­μο­νία της Τρά­πε­ζας της Αγ­γλί­ας και συμ­με­το­χή στην ΕΕ. Τα δυο τε­λευ­ταία από μόνα τους εξα­σφα­λί­ζουν τη δια­τή­ρη­ση της νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρης ηγε­μο­νί­ας ανε­ξάρ­τη­τα από  προ­θέ­σεις.

Η  devo max θα μπο­ρού­σε να γίνει απο­δε­κτή από την πλειο­ψη­φία των Τό­ρη­δων, αν ήταν πο­λι­τι­κά ανα­γκαίο. Ο Βρε­τα­νός Κά­με­ρον βε­βαί­ως θέλει τη νίκη του «όχι», αλλά ξέρει ότι ακόμα κι έτσι το αί­τη­μα για πε­ραι­τέ­ρω αυ­το­νό­μη­ση δε θα στα­μα­τή­σει . Γι αυτό και το Φλε­βά­ρη του 2012, είχε υπο­σχε­θεί στους Σκω­τσέ­ζους επι­πλέ­ον μέτρα «απο­κέ­ντρω­σης»  αν απορ­ρί­ψουν την ανε­ξαρ­τη­σία . Αν η απα­ραί­τη­τη ακε­ραιό­τη­τα δια­τη­ρη­θεί σε δι­πλω­μα­τι­κό-στρα­τιω­τι­κό επί­πε­δο, το «ναι» μπο­ρεί να γίνει απο­δε­κτό,  από τη στιγ­μή μά­λι­στα που με­τα­θέ­τει τις ευ­θύ­νες για την αύ­ξη­ση της φο­ρο­λο­γί­ας και τις πε­ρι­κο­πές κοι­νω­νι­κών δα­πα­νών στη σκω­τσέ­ζι­κη κυ­βέρ­νη­ση. Και ήδη κά­ποιοι δια­νο­ού­με­νοι των Τό­ρη­δων, όπως ο Τιμ Μο­ντ­γκό­με­ρι, εν­θαρ­ρύ­νουν αυτήν την κα­τεύ­θυν­ση.

Απ ότι φαί­νε­ται, έχου­με να κά­νου­με με μια δια­πραγ­μά­τευ­ση κο­ρυ­φής, όπου και από τις δυο πλευ­ρές υπάρ­χει χώρος και διά­θε­ση για έναν  «έντι­μο συμ­βι­βα­σμό».

Αυτή η νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρη «απο­κέ­ντρω­ση», με τη με­τά­θε­ση της ευ­θύ­νης από το κέ­ντρο στην πε­ρι­φέ­ρεια και τού­μπα­λιν, μπο­ρεί να λει­τουρ­γή­σει ευ­ερ­γε­τι­κά πο­λι­τι­κά και για το Λον­δί­νο και για το SNP. Αντί­θε­τα, η ανε­ξαρ­τη­σία ση­μαί­νει ότι θα ήταν πιο δύ­σκο­λο για το SNP να κα­τη­γο­ρεί την κε­ντρι­κή εξου­σία για απο­φά­σεις λι­τό­τη­τας και θα το έφερ­νε γρή­γο­ρα μπρο­στά στις αντι­φά­σεις του.

Εν­δε­χό­με­νη νίκη του «Όχι» και επι­κρά­τη­ση του ενιαί­ου με­τώ­που των πα­ρα­δο­σια­κών αστι­κών κομ­μά­των θα ανοί­ξει το δρόμο σε μια τέ­τοιου τύπου πι­θα­νή «απο­κέ­ντρω­ση» και κυ­ρί­ως σε απο­κα­τά­στα­ση της πο­λι­τι­κής στα­θε­ρό­τη­τας για το βρε­τα­νι­κό κα­πι­τα­λι­σμό. Ένα σε­νά­ριο που η Αρι­στε­ρά έχει κάθε λόγο να πα­λέ­ψει για μα­ταί­ω­σή του. Υπάρ­χει επί­σης πάντα το εν­δε­χό­με­νο μια νίκη του «Ναι» να χρη­σι­μο­ποι­η­θεί ως «δια­πραγ­μα­τευ­τι­κό χαρτί» στην κα­τεύ­θυν­ση μιας μέσης λύσης. Πολ­λοί αγω­νι­στές της βρε­τα­νι­κής Αρι­στε­ράς έχουν εξη­γή­σει πως (για τους λό­γους που πε­ρι­γρά­φη­καν και πα­ρα­πά­νω) υπο­στη­ρί­ζουν την πραγ­μα­τι­κά ανε­ξαρ­τη­σία ως κί­νη­ση τα­κτι­κής, και όχι ως θέση αρχής λόγω κά­ποιας (ανύ­παρ­κτης στη Σκο­τία) «εθνι­κής κα­τα­πί­ε­σης». Αλλά όπως ση­μειώ­νει ο Νιλ Ντέι­βιν­τσον, που είχε επι­χει­ρη­μα­το­λο­γή­σει εκτε­τα­μέ­να υπέρ αυτής της «τα­κτι­κής» προ­σέγ­γι­σης, αν το «ναι» επι­κρα­τή­σει αλλά δεν γίνει σε­βα­στό, τότε η υπε­ρά­σπι­ση της ανε­ξαρ­τη­σί­ας θα γίνει «θέση αρχής».

Ευ­ρώ­πη: Αντί «ολο­κλή­ρω­σης» πλη­θαί­νουν οι φυ­γό­κε­ντρες τά­σεις ακόμα και στο εσω­τε­ρι­κό των κρα­τών-με­λών

Μαζί με την άνοδο του δε­ξιού και αρι­στε­ρού ευ­ρω­σκε­πτι­κι­σμού,  της ακρο­δε­ξιάς, των σκέ­ψε­ων για plan B από τις άρ­χου­σες τά­ξεις δια­φό­ρων χωρών, την όξυν­ση των αντα­γω­νι­σμών που οδη­γεί ακόμα και σε πο­λε­μι­κές συρ­ρά­ξεις στα σύ­νο­ρά της (βλέ­πε­τε σφα­γές στην Ου­κρα­νία), στην ΕΕ της κρί­σης πα­ρα­τη­ρού­νται και νέα φαι­νό­με­να όπως τα αυ­το­νο­μι­στι­κά κι­νή­μα­τα. Όχι τυ­χαία, με την υπό­θε­ση της Σκω­τί­ας, πέρα από τους Βρε­τα­νούς αξιω­μα­τού­χους την ανα­πνοή της κρα­τά­ει και η ...Ισπα­νι­κή δεξιά κυ­βέρ­νη­ση Ραχόι. Η πε­ρι­φε­ρεια­κή κυ­βέρ­νη­ση της Κα­τα­λο­νί­ας ζη­τά­ει δη­μο­ψή­φι­σμα για ανε­ξαρ­τη­σία τον ερ­χό­με­νο Νο­έμ­βριο, με το 80% των Κα­τα­λα­νών στο πλευ­ρό της.  Ένα δη­μο­ψή­φι­σμα μπο­ρεί να πε­ρι­πλέ­ξει την τροπή των πραγ­μά­των, γι αυτό  το απεύ­χε­ται η ισπα­νι­κή άρ­χου­σα τάξη και ο Ραχόι το αρ­νεί­ται ως... αντι­συ­νταγ­μα­τι­κό. Τον πε­ρα­σμέ­νο Σε­πτέμ­βρη βγή­καν στους δρό­μους εκα­το­ντά­δες χι­λιά­δες Κα­τα­λα­νοί αφού η αγα­νά­κτη­ση από την οι­κο­νο­μι­κή κρίση και τις πε­ρι­κο­πές έχει ανα­ζω­πυ­ρώ­σει τις τά­σεις ανε­ξαρ­τη­σί­ας.   Νίκη του ‘ναι’ στη Σκω­τία θα δώσει φτερά στους αυ­το­νο­μι­στές και θα κλι­μα­κώ­σει τις πιέ­σεις στην Ισπα­νι­κή κυ­βέρ­νη­ση να δε­χτεί το δη­μο­ψή­φι­σμα. Ήδη δη­λώ­νουν: «αν είναι εφι­κτό στο Ηνω­μέ­νο Βα­σί­λειο, είναι εφι­κτό και στην Ισπα­νία».

Πέρα από την Κα­τα­λο­νία, πα­ρα­τη­ρεί­ται η ανά­πτυ­ξη των δια­φό­ρων «το­πι­κι­στι­κών-αυ­το­νο­μι­στι­κών» κομ­μά­των, σε μια σειρά χώρες (Ιτα­λία, Βέλ­γιο κλπ.). Το δη­μο­ψή­φι­σμα λοι­πόν στη Σκω­τία και οι όποιες συ­νέ­πειες επα­κο­λου­θή­σουν θα έχουν κα­τα­λυ­τι­κές επι­πτώ­σεις, όχι μόνο στο διε­θνές γό­η­τρο της Βρε­τα­νί­ας, αλλά και σε ευ­ρω­παϊ­κό επί­πε­δο.

Στην τε­λι­κή ευ­θεία:

Τα «τε­λευ­ταία 100 μέτρα» της κούρ­σας θα απο­δει­χθούν σκλη­ρό ντέρ­μπι. Μια ση­μα­ντι­κή στιγ­μή ήταν αυτή που απο­κά­λυ­ψε και τα «κί­νη­τρα» εκεί­νων που προ­σα­να­το­λί­ζο­νται να ψη­φί­σουν «ναι». Ο Άλεξ Σάλ­μοντ, μετά από κά­ποιες ήττες σε τη­λε­μα­χί­ες (όπου ανα­λω­νό­ταν σε τε­χνο­κρα­τι­κές λε­πτο­μέ­ρειες και χρη­μα­το­πι­στω­τι­κά ζη­τή­μα­τα), απο­φά­σι­σε να μι­λή­σει για την παι­δι­κή φτώ­χεια, τις πε­ρι­κο­πές στα επι­δό­μα­τα των ΑμεΑ, το φόρο κρε­βα­το­κά­μα­ρας (βρε­τα­νι­κό χα­ρά­τσι) και τα δε­κά­δες δισ. που δα­πα­νώ­νται για τα πυ­ρη­νι­κά όπλα, με απο­τέ­λε­σμα να κερ­δί­σει το ντι­μπέιτ σύμ­φω­να με το 71%. Λίγο μετά, εμ­φα­νί­στη­κε η δη­μο­σκό­πη­ση όπου το «ναι» πήρε πρώτη φορά κε­φά­λι. Ωστό­σο, όπως δη­λώ­νουν οι ίδιοι οι υπεύ­θυ­νοι της εκ­στρα­τεί­ας του «ναι», την τε­λευ­ταία εβδο­μά­δα «το Λον­δί­νο και τα τρία κόμ­μα­τά του θα τα παί­ξουν όλα για όλα». Πρό­σφα­τα εί­δα­με από τον Κά­με­ρον να επι­κα­λεί­ται το… Εθνι­κό Σύ­στη­μα Υγεί­ας ως «βρε­τα­νι­κό επί­τευγ­μα και κα­μά­ρι» (το ίδιο ΕΣΥ που μένει ακόμα άθι­κτο στη Σκο­τία ενώ ο Κά­με­ρον το ιδιω­τι­κο­ποιεί στο υπό­λοι­πο ΗΒ!) και δη­μο­σί­ευ­μα να ισχυ­ρί­ζε­ται πως το Ισλα­μι­κό Κρά­τος ετοι­μά­ζει απο­κε­φα­λι­σμό Σκο­τσέ­ζου με απώ­τε­ρο σκοπό να… νι­κή­σει το «ναι» («ή με το Ηνω­μέ­νο Βα­σί­λειο ή με τους τζι­χα­ντι­στές») μέχρι κοινή ανα­κοί­νω­ση από επι­κε­φα­λής 100 με­γά­λων επι­χει­ρή­σε­ων που απει­λούν έμ­με­σα με απο­λύ­σεις και κλει­σί­μα­τα. Σε μια βδο­μά­δα θα ξέ­ρου­με αν το μπλοκ του «ναι» μπό­ρε­σε να σπά­σει την τρο­μο­κρα­τία…