Η συσσωρευμένη οργή πυροδοτεί ένα κύμα εξέγερσης που θυμίζει δεκαετία του '60

Με τον εύγλωττο τίτλο «Φυσικά και θα υπάρξουν διαδηλώσεις», υπερασπιζόταν τις πρώτες κινητοποιήσεις στη Μινεάπολις και ταυτόχρονα εκτιμούσε ότι «δυνατότητες για τέτοιου είδους εκρήξεις υπάρχουν σε κάθε πόλη». Στο άρθρο της θα βρει κανείς μια εξαιρετική περιγραφή όλων των αιτιών της σημερινής εξέγερσης στους δρόμους των ΗΠΑ.

Είναι οι αιτίες που γέννησαν μετά το 2014 και το κίνημα Black Lives Matter. Οι σημερινές διαδηλώσεις είναι «συνέχεια» αυτού του κινήματος, αλλά ταυτόχρονα είναι και μια «τομή». Στις αιτίες που περιγράφει η Κιγιάνγκα, πρέπει να προστεθεί το συνολικότερο υπόβαθρο της περιόδου που ζούμε. Στο προηγούμενο φύλλο της «Ε.Α.» παραθέταμε την εκτίμηση άρθρου του Bloomberg για «ερχόμενες εξεγέρσεις», όπου γραφόταν γλαφυρά: «πίσω από τις πόρτες των κλεισμένων σε καραντίνα νοικοκυριών, στις μακρές ουρές των συσσιτίων, στις φυλακές και στις παραγκουπόλεις και στα στρατόπεδα προσφύγων –όπου οι άνθρωποι ήταν πεινασμένοι, ασθενείς κι ανήσυχοι ακόμα και πριν το ξέσπασμα της επιδημίας– η τραγωδία και τα ψυχολογικά τραύματα συσσωρεύονται. Αυτές οι πιέσεις θα εκραγούν, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο».

Αρκετοί συμμετέχοντες στις σημερινές άγριες διαδηλώσεις στις ΗΠΑ, εντοπίζουν το γενικό αίσθημα και κλίμα και κάνουν λόγο για «κάτι διαφορετικό από το Black Lives Matter», ότι «δεν είναι όπως το 2014».

Καταρχήν οι διαδηλώσεις έχουν εξαπλωθεί σε πάρα πολλές πόλεις. Συνήθως οι κινητοποιήσεις περιορίζονταν στην Πολιτεία όπου έγινε η δολοφονία κάποιου μαύρου. Ακόμα και στις πιο εκτεταμένες διαδηλώσεις ή και τοπικές εξεγέρσεις (Φέργκιουσον, Βαλτιμόρη) που προκάλεσαν πανεθνική συζήτηση, η εξάπλωση αφορούσε μικρές σχετικά κινητοποιήσεις που είχαν τη μορφή ακτιβισμών «σε αλληλεγγύη με την εξέγερση». Στους δρόμους της Ατλάντα, του Λος Άντζελες, της Ουάσινγκτον, εξελίσσονται μαζικές κινητοποιήσεις που αφορούν συσσωρευμένη οργή των συμμετεχόντων κι όχι μόνο «αλληλεγγύη στα αδέρφια στη Μινεάπολις» -δίνοντας χαρακτηριστικά γενικευμένου ξεσηκωμού.

Η μαχητικότητα των διαδηλωτών επίσης ξεχωρίζει. Αλλού δέχονται επιθέσεις τα Αστυνομικά Τμήματα, αλλού καταλαμβάνεται το CNN, αλλού η αστυνομία ή και η Εθνοφρουρά εκδιώκεται από γειτονιές, ενώ «πολιορκείται» μέχρι και ο Λευκός Οίκος (υποχρεώνοντας τον Τραμπ να κλειδωθεί σε υπόγειο καταφύγιο, έστω για μια ώρα!). Όλα αυτά σε συνθήκες κλιμάκωσης της καταστολής, με απαγόρευση κυκλοφορίας σε πολλές πόλεις η οποία γίνεται ανέφικτο να επιβληθεί (είτε από επιχειρησιακή αδυναμία, είτε από πολιτικό υπολογισμό απέναντι στα χειρότερα). 

Πέρα από τα εντυπωσιακά πλάνα που χαρίζουν οι συγκρούσεις, υπάρχουν και τραγούδια όπως το «Glory» που γράφτηκε ως σάουντρακ της ταινίας «Σέλμα» κι έγινε σήμερα σάουντρακ διαδηλωτών που το ακούνε σιωπηλοί με υψωμένες γροθιές ως το διαχρονικό «Fuck the Police». Υπάρχουν και συγκλονιστικές ομιλίες νεαρών, χαρισματικών μαύρων αγοριών και κοριτσιών που συγκλονίζουν τα πλήθη. Υπάρχουν στιγμές αλληλεγγύης (ακόμα και στις «λεηλασίες», που σε μερικές περιπτώσεις γίνεται οργανωμένη διανομή της «λείας»…) ή ενσυναίσθησης, με τους συγκεντρωμένους να γονατίζουν κρατώντας ο ένας το χέρι της άλλης κ.ο.κ. Υπάρχουν και μικρές «ατομικές» ιστορίες μικρο-αντίστασης, όπως εκείνου του τύπου που «χάκαρε» τους ασύρματους της αστυνομίας του Σικάγο κι αναμετάδιδε το «Fuck the Police» ή των 4 ντελιβεράδων που διαδοχικά ο ένας μετά τον άλλο αρνήθηκαν να παραδώσουν φαγητό στο σπίτι του δολοφόνου, που ήταν προστατευμένο από διμοιρίες και περικυκλωμένο από διαδηλωτές.

Κυρίως, η σημερινή μαύρη εξέγερση αποκτά πλατύτερες συμμαχίες. Από την παρουσία της μεξικάνικης σημαίας στις διαδηλώσεις μέχρι την πρωτοφανή μαζική παρουσία της λευκής νεολαίας κι από τη διακοπή της συνεργασίας πανεπιστημίων και σχολείων της Μινεσότα με τα Αστυνομικά Τμήματα ως την άρνηση των σωματείων των οδηγών λεωφορείων να συνεργαστούν στη μεταφορά προσαχθέντων διαδηλωτών.

Σωστά η Τέιλορ ανακαλεί στη μνήμη τις μαύρες εξεγέρσεις της δεκαετίας του ’60. Αυτό που εξελίσσεται στις ΗΠΑ θυμίζει έντονα εκείνες τις μεγάλες μέρες. Κι αντλεί δύναμη από την κληρονομιά τους. Όταν οι σημερινές ακτιβιστές υπερασπίζονται την εξέγερσή τους στα κοινωνικά δίκτυα, ανατρέχουν στον Μάρτιν Λούθερ Κινγκ για να πουν ότι αυτή «είναι η γλώσσα όσων δεν έχουν φωνή». Όταν ο νεαρός με την ντουντούκα φωνάζει «είμαστε μη-βίαιοι με όσους δεν είναι βίαιοι απέναντί μας» αντηχεί η φωνή του Μάλκολμ X στους δρόμους της Μινεάπολις. Όταν εκατοντάδες και χιλιάδες νεαροί χωρίς προηγούμενη πολιτική δράση ξέρουν να σηκώνουν τις γροθιές τους όταν συγκεντρώνονται, είναι η Γροθιά του Πάνθηρα αυτή που υψώνεται ξανά στον ουρανό…

Φυσικά και θα υπάρξουν διαδηλώσεις

Η κατάρρευση της πολιτικής και της διακυβέρνησης δεν αφήνει άλλες επιλογές

Της Κιγιάνγκα-Γιαμάτα Τέιλορ

Είτε είμαστε έτοιμοι είτε όχι, η ζωή στις ΗΠΑ επιστρέφει σε κάποιου είδους κανονικότητα. Και η κανονικότητα αναπόφευκτα περιλαμβάνει αστυνομικούς να σκοτώνουν μαύρους και να προκαλούνται διαδηλώσεις στους δρόμους. Η χώρα ξαναβρίσκει τους γνωστούς ρυθμούς της.  

Αυτήν τη φορά είναι η Μινεάπολις. Χιλιάδες άνθρωποι έχουν κατέβει στους δρόμους για να διαμαρτυρηθούν ενάντια στη δολοφονία του Τζορτζ Φλόιντ.

Είναι εύκολο να κατανοήσει κανείς την αντίδραση των πολυφυλετικών διαδηλωτών στη Μινεάπολις. (αν δείτε προσεκτικά, συμμετέχουν εκατοντάδες λευκοί –η «διασταύρωση» των αδικιών είναι εμφανής και για αυτούς). Αυτή η άνοιξη έχει οδηγήσει σε τουλάχιστον 23.000 σχετιζόμενους με τον Covid-19 θανάτους στη μαύρη Αμερική. Ο κοροναϊός επελαύνει στις μαύρες κοινότητες, ρίχνοντας φως και ταυτόχρονα επιταχύνοντας τις παγιωμένες κοινωνικές ανισότητες που έκαναν τους αφροαμερικάνους πιο ευάλωτους απέναντι στην ασθένεια.

Αν υπήρχε οποιαδήποτε αμφιβολία για το αν οι φτωχοί και εργαζόμενοι αφροαμερικάνοι είναι αναλώσιμοι, τώρα δεν μπορεί να υπάρχει καμία. Είναι εμφανές ότι η κρατική βία δεν είναι αποκλειστική υπόθεση της αστυνομίας μόνο.

Η οργή δεν ενισχύεται μόνο από την υψηλότερη θνησιμότητα των αφροαμερικάνων, αλλά και από δημοσιοποιημένες περιπτώσεις όπου νοσηλευτές ή γιατροί αρνήθηκαν την περίθαλψη αφροαμερικάνων επειδή δεν πίστεψαν τα παράπονά τους για συμπτώματα. Εξίσου εξοργιστική είναι η υπόθεση ότι οι αφροαμερικάνοι έχουν ατομική ευθύνη που πεθαίνουν σε δυσανάλογα μεγάλους ρυθμούς.

Ακόμα και οι φαινομενικά αβλαβείς οδηγίες για κοινωνική αποστασιοποίηση έχουν δημιουργήσει μια νέα δικαιολογία για την αστυνομία να παρενοχλεί αφροαμερικάνους. Στη Νέα Υόρκη οι μαύροι αποτελούν το συγκλονιστικό 93% των συλλήψεων που έχουν σχέση με τις οδηγίες για τον κοροναϊό. Αντίστοιχες φυλετικές ανισότητες υπάρχουν και στο Σικάγο. Σε μια περίοδο όπου τα αστυνομικά τμήματα έχουν υποσχεθεί να μειώσουν τις συλλήψεις για να αποτρέψουν την εξάπλωση του ιού στις τοπικές φυλακές, στο όνομα της υπεράσπισης της δημόσιας υγείας, οι αφροαμερικάνοι παραμένουν στο στόχαστρο. Σε τελική ανάλυση, γιατί έπρεπε εξαρχής να συλλάβει η αστυνομία τον Τζορτζ Φλόιντ για πλαστογράφηση, ένα «έγκλημα» φτώχειας που διαπράττουν απελπισμένοι χαμηλόμισθοι εργάτες;

Όταν λευκοί διαδηλωτές, οπλισμένοι σαν αστακοί, στο Μίσιγκαν και αλλού, απειλούν εκλεγμένους αξιωματούχους, ο πρόεδρος τους επαινεί ως «πολύ καλούς ανθρώπους» και γενικά αφήνονται ήσυχοι. Σίγουρα δεν στραγγαλίζονται μέχρι θανάτου στους δρόμους. Αντίθετα, όταν ο κυβερνήτης της Μινεσότα κάλεσε την Εθνοφρουρά, ο Πρόεδρος των ΗΠΑ δήλωσε ότι αυτοί που διαδηλώνουν ενάντια στην αστυνομική βία μπορεί να πυροβοληθούν.   

Τις τελευταίες εβδομάδες, υπήρξε η βιντεοσκοπημένη δολοφονία του Αχμάντ Άρμπερι στην Τζόρτζια, η άγρια εκτέλεση της Μπριόνα Τέιλορ από την αστυνομία του Λούισβιλ και η δολοφονία του Τόνι Μακντέιντ, ενός μαύρου τρανς άντρα, από αστυνομικούς στο Ταλαχάσι. Εν τω μεταξύ, υπάρχει και η περίπτωση που πήρε μεγάλη δημοσιότητα, για μια λευκή γυναίκα στο Σέντραλ Παρκ που κάλεσε την αστυνομία καταγγέλοντας έναν μαύρο που της ζήτησε να περάσει το λουρί στο σκύλο της. Οι συνέπειες που θα μπορούσε να έχει αυτό το τηλεφώνημα έγιναν καθαρές από τη δολοφονία του Τζορτζ Φλόιντ.

Κάτι άλλο που είναι αναμφισβήτητο στις οργισμένες διαδηλώσεις στη Μινεάπολις και όλη τη χώρα είναι το αίσθημα ότι το κράτος είναι είτε συνένοχο είτε ανίκανο να υλοποιήσει ουσιαστικές αλλαγές.

Ποιες είναι οι εναλλακτικές στη διαδήλωση, όταν το κράτος δεν κάνει ούτε τα βασικά και όταν αστυνομικοί που παραβιάζουν το νόμο σπανίως δέχονται έστω μια ποινή-χάδι για εγκλήματα που θα οδηγούσαν σε πολυετή φυλάκιση έναν απλό πολίτη; Όταν δεν μπορείς να κερδίσεις δικαιοσύνη μέσα από την εμπλοκή στο σύστημα, τότε πρέπει να βρεις άλλους τρόπους να το αλλάξεις. Δεν το γράφω ως ευχή, αλλά ως προαίσθημα.

Η σύγκλιση αυτών των τραγικών γεγονότων –μια πανδημία που σκοτώνει δυσανάλογα πολλούς μαύρους, η αποτυχία του κράτους να τους προστατεύσει και το κυνηγητό των μαύρων από την αστυνομία– επιβεβαίωσε αυτό που οι περισσότεροι ξέραμε ήδη: Αν δεν κινητοποιηθούμε εμείς και όσοι στέκονται στο πλευρό μας για να υπερασπιστούμε τους εαυτούς μας, δεν θα το κάνει κανένας επίσημος θεσμός. Οι μαύροι νεολαίοι πρέπει να υπομείνουν τα τραύματα που προκαλούν οι πλαστικές σφαίρες και τα εγκαύματα των κάνιστρων των δακρυγόνων γιατί το κράτος μας έχει εγκαταλείψει. Οι Ζωές των Μαύρων Έχουν Αξία μόνο επειδή θα το επιβάλουμε εμείς.

Δεν είναι κάτι καινούργιο στην ιστορία μας. Μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, οι αφροαμερικάνοι κάτοικοι των πόλεων είδαν τις αντιφάσεις μιας κοινωνίας που έστελνε ανθρώπους στο φεγγάρι, ενώ επέτρεπε στους αρουραίους να δαγκώνουν μαύρα παιδιά στα σπίτια τους τις νύχτες. Η ομοσπονδιακή κυβέρνηση αδιαφόρησε για τις άθλιες κατοικίες στις οποίες είχαν στοιβαχτεί οι αφροαμερικάνοι εξαιτίας των φυλετικών διαχωρισμών στις γειτονιές. Όπου κι αν κοίταζαν οι αφροαμερικάνοι, το κράτος δεν ήταν απλά αδιάφορο απέναντι στα βάσανά τους αλλά συνεργός στο έγκλημα. 

Αυτή ήταν η αιτία των μαύρων εξεγέρσεων που σάρωσε τις πόλεις σε όλη τη χώρα κατά τη δεκαετία του ’60, την ίδια εποχή που ξεδιπλωνόταν το Κίνημα για τα Πολιτικά Δικαιώματα στο Νότο. Η αποτυχία του κράτους να υλοποιήσει οποιοδήποτε αίτημα των αφροαμερικάνων, οδήγησε εκατοντάδες χιλιάδες από αυτούς να πάρουν τα πράγματα στα χέρια τους. Δεν είχε καμία σημασία τότε, όπως δεν έχει και τώρα, αν η λευκή κοινωνία εγκρίνει ή αποδοκιμάζει αυτή τη δράση. Αυτό που είχε σημασία ήταν ότι οι επίσημοι μηχανισμοί για κοινωνική αλλαγή δεν λειτούργησαν, υποχρεώνοντας τους αφροαμερικάνους να δράσουν.

Πριν 6 χρόνια, οι διαδηλώσεις στο Φέργκιουσον έβαλαν τις βάσεις για την άνοδο του κινήματος Black Lives Matter, το οποίο έχει τις ρίζες του σε παρόμοιου είδους κοινωνικές ανισότητες. Έμοιαζε παράδοξο που αυτό το νέο κίνημα ξέσπασε στην εποχή του πρώτου αφροαμερικανού προέδρου της χώρας και με τη μεγαλύτερη παρουσία αφροαμερικανών στο Κογκρέσο από ότι οποτεδήποτε άλλοτε στην ιστορία. Όμως όλη αυτή η συσσωρευμένη μαύρη πολιτική εξουσία δεν σταμάτησε την αστυνομική βαρβαρότητα. Όπως δεν σταμάτησε την κατάρρευση της μαύρης ιδιοκτησίας στέγης, την διεύρυνση του φυλετικού χάσματος στο εισόδημα ή τη χιονοστοιβάδα χρεών φοιτητικών δανείων που στραγγάλιζαν τους νεαρούς μαύρους.

Δεν είχε σημασία αν οι προσδοκίες ήταν πολύ μεγάλες για το τι θα πετύχαινε ένας μαύρος πρόεδρος. Αυτό που είχε σημασία ήταν ότι όταν η κυβέρνηση απέτυχε να κάνει οποιαδήποτε ουσιώδη αλλαγή στις ζωές των ανθρώπων, οι αφροαμερικάνοι κατέβηκαν στους δρόμους για να κάνουν τις Μαύρες Ζωές να Έχουν Αξία.

*Αναδημοσίευση από την Εργατική Αριστερά