Πολεμικά παιχνίδια εκτός ελέγχου
Οι ηγέτες των χωρών του ΝΑΤΟ συναντώνται στη Χάγη από τις 24 έως τις 26 Ιουνίου. Αν και η λεπτομερής ατζέντα θα οριστικοποιηθεί λίγες μέρες πριν τη Σύνοδο Κορυφής, στο κέντρο των συζητήσεων αναμένονται να βρεθούν οι εξής προτεραιότητες:
α) «Ενίσχυση της Συλλογικής Άμυνας και Στρατιωτική Κινητικότητα», δηλαδή των επιχειρησιακών δυνατοτήτων του ΝΑΤΟ και η προσαρμογή τους στην τρέχουσα γεωπολιτική κατάσταση (ταχεία μετακίνηση στρατευμάτων). Αναμένεται να συζητηθεί η πρόοδος των κρατών-μελών προς την επίτευξη του στόχου του 2% του ΑΕΠ για εξοπλισμούς, με προτάσεις για περαιτέρω αύξηση αυτού του ποσοστού.
β) Πόλεμος στην Ουκρανία. Συνέχεια της υποστήριξης στο Κίεβο και η μελλοντική σχέση της χώρας με το ΝΑΤΟ.
γ) Επενδύσεις σε Νέες Τεχνολογίες και ενίσχυση της ευρωπαϊκής πολεμικής βιομηχανίας. Συζητήσεις για την ενσωμάτωση της Τεχνητής Νοημοσύνης στα πολεμικά σχέδια του ΝΑΤΟ, καθώς και η στροφή στην πολεμική οικονομία.
Ρωσία
Η συνάντηση πραγματοποιείται σε μια ταραγμένη περίοδο. Η Συμμαχία διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην υποστήριξη της Ουκρανίας, στον πόλεμο που ακολούθησε τη Ρωσική εισβολή, τον Φεβρουάριο του 2022. Οι σχέσεις με τη Ρωσία βρίσκονται σε επίπεδο ψυχροπολεμικής εποχής, ενώ η Κίνα θεωρείται ο κύριος γεωπολιτικός ανταγωνιστής των ΗΠΑ.
Το ψυχροπολεμικό κλίμα ανάμεσα στην Ευρώπη και τη Ρωσία χειροτερεύει μέρα με τη μέρα, με τις αερομαχίες πάνω από τη Βαλτική να αυξάνουν την πιθανότητα ενός θερμού επεισοδίου που θα μπορούσε να πυροδοτήσει την επέκταση του ουκρανικού πολέμου. Οι συζητήσεις για την περαιτέρω αύξηση των στρατιωτικών δαπανών και τη σύνθεση μιας πιθανής «ειρηνευτικής δύναμης» στην Ουκρανία (οι ΗΠΑ θέλουν να αποτελείται από ευρωπαϊκό στρατιωτικό προσωπικό, εκτός ΝΑΤΟ), δεν θα είναι καθόλου εύκολες.
Αντιθέσεις
Οι εντάσεις μεταξύ ευρωπαϊκών κυβερνήσεων και της κυβέρνησης Τραμπ, αναμένεται να επηρεάσουν τις εργασίες και τις αποφάσεις της συνόδου. Η νέα αμερικανική διοίκηση, πέρα από τον πόλεμο δασμών προς την ΕΕ, ζητά από τις ευρωπαϊκές χώρες του ΝΑΤΟ να αυξήσουν ακόμη περισσότερο τις εξοπλιστικές τους δαπάνες, τις κάλεσε να αντιταχθούν στη μετανάστευση και εξέφρασε την υποστήριξή της στην ευρωπαϊκή ακροδεξιά.
Οι ευρωπαϊκές χώρες του ΝΑΤΟ αντιδρούν στις κινήσεις της Ουάσιγκτον με δυσπιστία και αντιφάσεις. Όμως οι περισσότεροι ηγέτες φαίνεται ότι θα κινηθούν προς τις θέσεις Τραμπ. Αυτός είναι και ο βασικός στόχος του ΓΓ του ΝΑΤΟ, Μαρκ Ρούτε, που προσπαθεί να συγκεράσει τις αντιθέσεις και να ικανοποιήσει τις επιθυμίες της αμερικανικής ηγεσίας. Στην πραγματικότητα, η παραμονή -σε πρωταγωνιστικό ρόλο- των ΗΠΑ στη συμμαχία του πολέμου, αποτελεί τη μεγαλύτερη αγωνία του Ρούτε.
Επίσης, δεν υπάρχει ομοφωνία εντός της ευρωπαϊκής πτέρυγας του ΝΑΤΟ. Η Πολωνία και η Ελλάδα για παράδειγμα, πιέζουν για μεγαλύτερους στρατιωτικούς προϋπολογισμούς, πιστές στην αμερικανική γραμμή. Άλλες χώρες, ιδίως η Ουγγαρία και η Σλοβακία, είναι περισσότερο φιλικές προς τη Ρωσία. Μένει επίσης να φανεί, σε ποιο βαθμό, τα σχέδια της ΕΕ για την ανάπτυξη των δικών της στρατιωτικών δομών, θα αναπτυχθούν συμπληρωματικά με αυτές του ΝΑΤΟ.
Οι σύμμαχοι προετοιμάζονται επίσης για μείωση του αριθμού των αμερικανικών στρατευμάτων που σταθμεύουν στην Ευρώπη στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ. Αυτή τη στιγμή υπάρχουν περίπου 100.000 στρατιώτες στο έδαφος του ΝΑΤΟ και τα μέλη εξετάζουν το ενδεχόμενο οι ΗΠΑ να μειώσουν τον αριθμό αυτό κατά περίπου 20.000 - 50.000. Οι ΗΠΑ δεν έχουν δώσει καμία επίσημη ένδειξη για κάτι τέτοιο, αλλά ο υπουργός «Άμυνας» Πιτ Χέγκσεθ προειδοποίησε τον περασμένο μήνα ότι «δεν μπορείτε να κάνετε την υπόθεση ότι η παρουσία της Αμερικής θα διαρκέσει για πάντα».
Παρά τις πρόσφατες αντιπαραθέσεις της κυβέρνησης Τραμπ με τις ευρωηγεσίες, οι σύμμαχοι θεωρούν τη δέσμευση των ΗΠΑ απαραίτητη για την αποτρεπτική δύναμη του ΝΑΤΟ. Η ιδέα ότι η Ευρώπη θα μπορούσε να χαράξει τη δική της πορεία με βάση το διάλογο και τη διπλωματία φαίνεται να έχει εγκαταλειφθεί. Ακόμα και οι ηγέτες που επέκριναν τις αμερικανικές απαιτήσεις, όπως οι Φ. Μερτς και Ε. Μακρόν, είναι ολόθερμα με το σχέδιο μιας στρατιωτικής Ευρώπης που θα παράγει κέρδη για την πολεμική βιομηχανία.
Στρατιωτικές δαπάνες
Το 2024, σύμφωνα με το Stockholm International Peace Research Institute, έγινε νέο ρεκόρ στις παγκόσμιες στρατιωτικές δαπάνες μετά το πέρας του Ψυχρού Πολέμου, με μια αύξηση κατά 9,3%, στα 2,718 τρισ. δολάρια. Για το 2025 προβλέπεται μια πραγματική αύξηση 3,6%, με τις στρατιωτικές δαπάνες να εκτοξεύονται το 2030 στα 3,5 τρισ. δολάρια. Αν εξετάσουμε μόνο τα 23 κράτη-μέλη της ΕΕ που είναι επίσης μέλη του ΝΑΤΟ, οι στρατιωτικές δαπάνες ήταν 1,99% του συνολικού ΑΕΠ τους το 2024 και αναμένονται στο 2,04% το 2025.
Είναι χαρακτηριστικό ότι οι στρατιωτικές δαπάνες της Γερμανίας εκτινάχθηκαν στα 77,8 δισ. ευρώ το 2024, εκθρονίζοντας την Ινδία από την τέταρτη θέση παγκοσμίως. Πλέον βρίσκεται πίσω μόνο από τις ΗΠΑ, Κίνα και Ρωσία. Με τη Γερμανία να αναπτύσσει μόνιμα στρατεύματα σε άλλη χώρα για πρώτη φορά μετά τον Β Παγκόσμιο Πόλεμο (στη Λιθουανία, στο ανατολικό άκρο του ΝΑΤΟ, στα σύνορα με τη τη Λευκορωσία αλλά και το ρωσικό θύλακα του Καλίνινγκραντ), είναι προφανές ότι μια σύγκρουση ΕΕ-Ρωσίας, έρχεται όλο και πιο κοντά.
Στους πολεμικούς σχεδιασμούς του ΝΑΤΟ, συμμετέχει ενεργά και το ελληνικό κράτος. Εκτός από τη βάση της Σούδας, την Αλεξανδρούπολη και τις άλλες διευκολύνσεις της ντροπής, εξετάζεται σοβαρά η μεταφορά ελληνικών F16 στη Ρουμανία, για μια 4μηνη αποστολή αεροπορικής αστυνόμευσης του ΝΑΤΟ. Η διεκδίκηση πρωταγωνιστικού ρόλου στο νατοϊκό «τόξο ανάσχεσης», από τη Ρωσία μέχρι τη Μ. Ανατολή, αποτελεί άλλωστε στρατηγική επιλογή, με σκοπό την αναβάθμιση του ελληνικού καπιταλισμού.
Οι ΗΠΑ ήδη απαιτούν από τις χώρες του ΝΑΤΟ να αυξήσουν το ποσοστό τους για στρατιωτικές δαπάνες από τα τωρινά επίπεδα του 2% σε 5% του ΑΕΠ, κάτι που υποσχέθηκε προ ημερών ο Γερμανός υπουργός Εξωτερικών. Ο Μάρκ Ρούτε εκτιμά ότι τα μέλη της αντιδραστικής συμμαχίας θα συμφωνήσουν στο στόχο στρατιωτικών δαπανών ύψους 5% του ΑΕΠ κατά τη διάρκεια της συνόδου κορυφής στη Χάγη.
Σε αυτό τον στόχο συμπυκνώνεται η πορεία στρατιωτικοποίησης της Ευρώπης και των υπόλοιπων ιμπεριαλιστικών κέντρων. Μόνο που τα δισεκατομμύρια που δαπανώνται για όπλα απειλούν την ειρήνη, υπονομεύουν τα κοινωνικά δικαιώματα και επιταχύνουν την κλιματική κρίση.
Έρευνα που έγινε για λογαριασμό του Γραφείου για Ζητήματα Αφοπλισμού των Ηνωμένων Εθνών και δημοσίευσε αποκλειστικά η βρετανική εφημερίδα Guardian, εκτιμά ότι η αλματώδης αύξηση των εξοπλισμών τα επόμενα χρόνια θα επιδεινώσει δραματικά την κλιματική κρίση. Μόνο οι χώρες του ΝΑΤΟ και το περιβόητο ReArm Europe, ύψους 800 δισεκατομμυρίων ευρώ, θα επιβαρύνει την ατμόσφαιρα με τουλάχιστον 200 εκατομμύρια τόνους διοξειδίου του άνθρακα (CO2), γεννώντας παράλληλα κινδύνους για νέες περιφερειακές συγκρούσεις.
Δολοφονική μηχανή
Το τέλος του Ψυχρού Πολέμου γύρω στο 1989-90 δεν οδήγησε σε μια εποχή παγκόσμιας ύφεσης. Αντίθετα το ΝΑΤΟ επιβεβαίωσε τον πολεμικό του προσανατολισμό και τα επόμενα χρόνια σε Γιουγκοσλαβία και Αφγανιστάν ενώ ο αμερικανός ιμπεριαλισμός εξαπέλυσε δύο πολέμους στο Ιράκ. Χώρες που γέμισαν με πτώματα και ερείπια και την ανοικοδόμηση ανέλαβαν δυτικές εταιρείες.
Η διεύρυνση του ΝΑΤΟ στην Ανατολική Ευρώπη, επιδιώκοντας τη στρατιωτική περικύκλωση της Ρωσίας, ενίσχυσε την εθνικιστική ρητορική του Πούτιν και αποτέλεσε το τέλειο πρόσχημα για την εισβολή στην Ουκρανία. Σήμερα, η βορειοατλαντική συμμαχία, εκεί που έδειχνε σημάδια αποσυσπείρωσης, εντάσσει νέα μέλη (Σουηδία, Φιλανδία), με την κάννη στραμμένη στη Μόσχα.
Την ίδια ώρα, απαιτεί υψηλότερες στρατιωτικές δαπάνες και πειθαρχημένες κοινωνίες που θα συναινούν στην πολεμική προετοιμασία. Στηρίζει τις ΗΠΑ στον παγκόσμιο ανταγωνισμό με την Κίνα για ισχύ, εμπορικούς δρόμους και πολύτιμες πρώτες ύλες. Στηρίζει ανοιχτά το κράτος-τρομοκράτη του Ισραήλ. Και παρά τα εσωτερικά προβλήματα και το αβέβαιο μέλλον, δεν παύει να αποτελεί μια δολοφονική μηχανή του ιμπεριαλιστικού κόσμου και διαχρονική απειλή για την ευημερία των λαών.
Για αυτό και η δράση ενάντια στο ΝΑΤΟ παραμένει βασική πτυχή του αντιπολεμικού-αντιιμπεριαλιστικού κινήματος.
*Αναδημοσίευση από την Εργατική Αριστερά
