Μια πόλη για τις ανάγκες µας

Πραγματοποιήθηκε στις 4/11/2018, με μεγάλη επιτυχία, η ανοιχτή συζήτηση-εκδήλωση της Δημοτικής Κίνησης «Ανυπότακτη Αθήνα» στον ανοιχτό χώρο του Πεδίου του Άρεως, με τη μαζική συμμετοχή εκπροσώπων κοινωνικών φορέων, κινήσεων και πολιτών.

Σκοπός της εκδήλωσης ήταν να συζητηθεί το μείζον ζήτημα της εντεινόμενης πολιτικής στιγματισμού, περιθωριοποίησης και κοινωνικού αποκλεισμού που σπρώχνει χιλιάδες πολίτες στην εξαθλίωση, την ακραία φτώχεια και την αποστέρηση βασικών αγαθών, ειδικά στο Δήμο της Αθήνας. Γι’ αυτό και η επιλογή του Πεδίου του Άρεως ως τόπου συζήτησης δεν ήταν τυχαία. Ως Δημοτική Κίνηση επιθυμούμε να σπάσουμε το χωρισμό της πόλης μας σε ζώνες για «κανονικούς και μη πολίτες», συζητώντας σε έναν από τους ελάχιστους ελεύθερους χώρους πρασίνου που έχουν απομείνει στην Αθήνα. Σε έναν τόπο σύμβολο τόσο της ανθρώπινης δυστυχίας, όσο και των πολιτικών περιθωριοποίησης και καταστολής που ασκούνται χρόνια τώρα στην πόλη μας.

Η δολοφονία του ΛΟΑΤΚΙΑ+ ακτιβιστή Ζακ Κωστόπουλου σε πολυσύχναστο πεζόδρομο της Ομόνοιας μέρα μεσημέρι από πολίτες και αστυνομία αποτελεί την κορυφή του παγόβουνου. Έδειξε τα ακραία αποτελέσματα στα οποία μπορεί να οδηγήσει η πολιτική που ασκούν χρόνια τώρα η τωρινή και οι προηγούμενες κυβερνήσεις, η αστυνομία και ο Δήμος Αθηναίων, που αντιμετωπίζουν τα κοινωνικά προβλήματα και την ανθρώπινη δυστυχία με καταστολή και απάνθρωπη μεταχείριση.

Η υπόθεση της δολοφονίας Κωστόπουλου ανέδειξε μια σειρά από πτυχές της πραγματικότητας με τις οποίες οφείλουμε να έρθουμε αντιμέτωποι. Ανεξάρτητα από το τι πραγματικά συνέβη στην υπόθεση της δολοφονίας του Ζ. Κωστόπουλου, στην οποία βέβαια τα αφηγήματα αστυνομίας και ΜΜΕ περί δήθεν ληστείας έχουν καταρριφθεί από την πρώτη στιγμή, ενώ ταυτόχρονα υπάρχει απαράδεκτη προσπάθεια παρεμπόδισης της συλλογής στοιχείων και απρόθυμο ανακριτικό έργο, θελήσαμε να συζητήσουμε συνολικότερα για την κατάσταση στην πόλη της Αθήνας. Η συστηματική καλλιέργεια του φόβου, ο στιγματισμός και η καταστολή απέναντι σε μια σειρά ευάλωτων κοινωνικών ομάδων, όπως οι ουσιοεξαρτημένοι, οι άστεγοι, οι άνθρωποι που ζουν στην ακραία φτώχεια, οι μετανάστες ή η ρατσιστική στοχοποίηση ανθρώπων λόγω καταγωγής, σεξουαλικού προσανατολισμού ή ταυτότητας φύλου, αποτελούν το έδαφος πάνω στο οποίο εκτρέφεται ο κοινωνικός ρατσισμός και νομιμοποιείται η άσκηση βίας προς κάθε άνθρωπο αδύναμο ή διαφορετικό.

Τα πογκρόμ της αστυνομίας σε βάρος αστέγων, τοξικοεξαρτημένων, μεταναστών, η ρατσιστική προκατάληψη και η εκ των προτέρων ομαδική καταδίκη συμπολιτών μας ως εγκληματιών, που οδήγησε πρόσφατα την αστυνομία να περάσει χειροπέδες σε ρομά ανήλικο παιδί, επειδή πουλούσε στυλό, αλλά και η προκλητική στάση ανοχής απέναντι στις παρακρατικές επιθέσεις της Χρυσής Αυγής και άλλων φασιστικών ομάδων στο κέντρο της Αθήνας τόσα χρόνια, όλα αυτά είναι που γεννούν τον κανιβαλισμό και τη ρατσιστική αυτοδικία, πάνω στην αποκρουστική λογική «να καθαρίσει ο τόπος».

Υπάρχουν πολλές πτυχές στο ζήτημα της στοχοποίησης κοινωνικών κατηγοριών, που η καθεμία χρειάζεται τελείως διαφορετική εξέταση. Δεν μπορούμε να μιλήσουμε με τον ίδιο τρόπο για την αντιμετώπιση της εξάρτησης, όπως για το ζήτημα των αστέγων ή για το θέμα των δικαιωμάτων των ΛΟΑΤΚΙΑ+ ατόμων, των γυναικών ή των οροθετικών. Συνδέονται όμως από ένα κοινό νήμα: την καλλιέργεια του κοινωνικού ρατσισμού που οδηγεί στο να στοχοποιούνται συμπολίτες μας στη βάση κάθε λογής ετερότητας. Ετησίως στην Ελλάδα καταγράφονται εκατοντάδες επιθέσεις με ομοφοβικό πρόσημο σε gay ή τρανς άτομα ή με ξενοβοφικό πρόσημο σε βάρος μεταναστών και προσφύγων. Και ένα σωρό ακόμη που δεν καταγράφονται και αποσιωπούνται ως «κανονική κατάσταση».

Η άνοδος της νεοναζιστικής Χρυσής Αυγής ενέτεινε τα φαινόμενα αυτά της φυσικής βίας, παρά τις κατακτήσεις της ΛΟΑΤΚΙΑ+ κοινότητας σε θεσμικό-νομικό επίπεδο. Δεν μπορούμε να αποσυνδέσουμε τα φαινόμενα αυτά από μια συνολική προσπάθεια πολιτικών κέντρων για συντηρητικοποίηση της κοινωνίας, τα οποία συντηρούν και παροξύνουν τον συντηρητισμό, τον ρατσισμό και την ομοφοβία.

Ο Αντώνης Σιγάλας, ΛΟΑΤΚΙΑ+ ακτιβιστής, ανέδειξε τις πτυχές του ομοβοφικού και ρατσιστικού λόγου και πρακτικών που τίθενται επί τάπητος με αφορμή τη δολοφονία του Ζ. Κωστόπουλου και τους κινδύνους που αναπτύσσονται. Τόνισε την ανάγκη να σκύψουν τα κοινωνικά κινήματα και η Αριστερά στα ζητήματα των δικαιωμάτων των ατόμων που υφίστανται διάκριση λόγω σεξουαλικού προσανατολισμού ή ταυτότητας φύλου, και τη σημασία του να αποτελούν αυτές οι διεκδικήσεις τμήμα των συνολικών διεκδικήσεων πολιτικών κινήσεων και σε περιφερειακό-δημοτικό επίπεδο.

Είναι γνωστό το μοτίβο της δαιμονοποίησης συγκεκριμένων κοινωνικών ομάδων με σκοπό τη νομιμοποίηση της καταστολής και της περιστολής των δημοκρατικών δικαιωμάτων. Ειδικά στα χρόνια της κρίσης και των μνημονίων ο στιγματισμός των ευάλωτων ως των δήθεν «σοβαρών κινδύνων για την κοινωνία» αποσκοπεί και στην άμβλυνση των κοινωνικών αντιδράσεων απέναντι στις πραγματικές αιτίες των προβλημάτων της κοινωνίας, τις εξοντωτικές πολιτικές λιτότητας και φτώχειας.

Είναι, επιπλέον, γνωστή η μόνη μέθοδος που χρόνια τώρα οι κυβερνήσεις, η αστυνομία και ο Δήμος Αθηναίων μετέρχονται για το ζήτημα των ναρκωτικών και της τοξικοεξάρτησης. Σκούπες, πογκρόμ και καταστολή που αντιμετωπίζει τους τοξικοεξαρτημένους ως σκουπίδια, γεμίζει τα κρατητήρια και τις φυλακές με ανθρώπινα ερείπια και τους σπρώχνει ακόμη πιο βαθιά στα αδιέξοδα της εξάρτησης. Την ίδια στιγμή οι ναρκέμποροι του θανάτου συνεχίζουν ανενόχλητοι να κερδοφορούν, με τις πιάτσες να μεταφέρονται από τη μία γειτονιά στην άλλη.

Πρόσφατα ο Δήμαρχος Καμίνης επισκέφθηκε το Πεδίο του Άρεως για να κηρύξει «τον πόλεμο κατά των ναρκωτικών», καλώντας τον Υπουργό Προστασίας του Πολίτη να προβεί σε «εκκαθαριστικές επιχειρήσεις». Η «εκκαθάριση» του Πεδίου του Άρεως οδήγησε στη μεταφορά της πιάτσας παραδίπλα στην Πατησίων, δίπλα το Οικονομικό Πανεπιστήμιο. Κι αυτό σε μια εποχή που μια σειρά αντιδραστικοί μηχανισμοί κόπτονται για την κατάργηση του πανεπιστημιακού ασύλου. Τίποτα συνεπώς δεν είναι τυχαίο. Η Δάφνη Ζαρκάδη, φοιτήτρια του Οικονομικού Πανεπιστημίου, κατέδειξε τη στοχευμένη αντιδραστική προσπάθεια συσχέτισης του ασύλου με τα ναρκωτικά, με σκοπό την αναίρεση των κατακτήσεων του φοιτητικού κινήματος.

Δεν είναι, λοιπόν, τυχαία τέτοια περιστατικά όπως η δολοφονία του Ζακ στον δεδομένο τόπο και χρόνο. Η επίδραση μιας σειράς ιδεολογικών μηχανισμών, η οικοδόμηση ολόκληρης της αντιπολιτευτικής ατζέντας της ΝΔ πάνω στο ιδεολόγημα της επιβολής «του Νόμου και της Τάξης» και ειδικά στο κέντρο της Αθήνας ή στους χώρους του πανεπιστημιακού Ασύλου, αλλά και η ατζέντα Καμίνη που στηρίζεται στη δήθεν αδυναμία να πράξει το οτιδήποτε ως Δήμαρχος, αφού είναι δήθεν έρμαιο της «ανομίας», είναι που γεμίζουν την κοινωνία φόβο και διαχέουν το ρατσιστικό δηλητήριο. Χωρίς να αρνείται κανείς την ύπαρξη εγκληματικότητας στην Αθήνα, ακόμη και τα επίσημα στοιχεία της ΕΛΑΣ δείχνουν περιορισμό της εγκληματικότητας τα τελευταία έτη και όχι μια έξαρση χωρίς προηγούμενο, εικόνα με την οποία βομβαρδίζεται ο πολίτης καθημερινά.

Ο Δήμαρχος Καμίνης, η κυβέρνηση και οι κατασταλτικοί μηχανισμοί, που κόπτονται δήθεν για το πρόβλημα των ναρκωτικών στην Αθήνα, δεν έχουν καμία απολύτως πρόθεση να αντιμετωπίσουν το ζήτημα της ουσιοεξάρτησης, της φτώχειας και της εξαθλίωσης ανθρώπων. Αντίθετα, οι κάθε λογής «παρίες» τους είναι μάλλον χρήσιμοι. Χωρίς καμία αιδώ μεταχειρίζονται χιλιάδες συμπολίτες μας για άλλους, ευρύτερους πολιτικούς στόχους. Ανθρώπους τους οποίους οι ίδιοι με τις πολιτικές τους έχουν οδηγήσει στο δρόμο, στην εξάρτηση, στην ανεργία, στην απώλεια στέγης.

Η Ευγενία Σταθακοπούλου, εργαζόμενη στον ΟΚΑΝΑ, με παρέμβασή της στη συζήτηση ανέδειξε τη ζοφερή εικόνα των περικοπών και της ανυπαρξίας οποιασδήποτε πρόνοιας και στήριξης των φορέων που ασχολούνται με τα ζητήματα εξάρτησης, αλλά και την απάνθρωπη πολιτική της καταστολής που οδηγεί τους εξαρτημένους σε ακόμη μεγαλύτερα αδιέξοδα. 

Επιπλέον, όχι μόνο δεν υλοποιείται κανένα σοβαρό πρόγραμμα προληπτικής αντιμετώπισης των κοινωνικών παραγόντων που οδηγούν στα αδιέξοδα, δηλαδή του αποκλεισμού από τα βασικά ανθρώπινα αγαθά και την απασχόληση, αλλά την ίδια στιγμή η κυβέρνηση και η μνημονιακή πολιτική εξαφάνισαν κάθε ψήγμα υποδομής για την έκτακτη στήριξη των ευάλωτων κοινωνικών ομάδων. Η Δημαρχία Καμίνη έχει άλλωστε προ πολλού αποδείξει ότι ποτέ δεν αποτέλεσε προτεραιότητά της η στήριξη των κατοίκων της πόλης. Ο Δήμος υποτίθεται ότι ξοδεύει εκατομμύρια ευρώ από τον ετήσιο προϋπολογισμό του αορίστως για τον τομέα της υγείας, χωρίς να έχει να επιδείξει ένα οποιοδήποτε πρόγραμμα στήριξης των τοξικοεξαρτημένων ατόμων. Οι δομές ΟΚΑΝΑ, ΚΕΘΕΑ, 18 Άνω, με ελάχιστους πόρους και χωρίς εξοπλισμό, στηρίζονται στην υπερπροσπάθεια και την ανιδιοτελή προσφορά των εργαζομένων τους. Την ίδια αδιαφορία επιδεικνύουν πολιτεία και δήμος για τους αστέγους, τους κατοίκους της πόλης που ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας ή σε μακροχρόνια ανεργία.

Η Κατερίνα Θανοπούλου, περιφερειακή σύμβουλος Αττικής, ανέδειξε στη συζήτηση τη συνειδητή ανυπαρξία οποιασδήποτε μέριμνας, δομής ή προγράμματος σε επίπεδο περιφέρειας και Δήμου για τη στήριξη πολιτών που ζουν στην εξάρτηση, την ανέχεια, ή χωρίς τα βασικά αγαθά, αποτέλεσμα όχι απλώς της αδιαφορίας, αλλά μιας συνολικής πολιτικής προσανατολισμένης στο να υπηρετεί συμφέροντα λίγων και όχι τις ανάγκες των κατοίκων.

Την ίδια στιγμή που γίνονται όλα αυτά, η πόλη χτίζει την τουριστική της βιτρίνα. Το να περιφέρονται άνθρωποι, πιάτσες, επαίτες, κανάλια της παρανομίας από γειτονιά σε γειτονιά είναι μια ακολουθία που συνοδεύει την αναμόρφωση της πόλης μέσα από την υποβάθμιση περιοχών και την συνακόλουθη διαμόρφωση της αγοράς ακινήτων. Ολόκληρες πολυκατοικίες στην Ομόνοια, στο Μεταξουργείο, στα Εξάρχεια αγοράζονται και γίνονται «επενδύσεις» ψυχαγωγικής χρήσης ή βραχυχρόνιας μίσθωσης (Airbnb), διαμορφώνοντας το νέο μοντέλο τουρισμού στην Αθήνα. Ένα μοντέλο που διώχνει τους κατοίκους από το κέντρο και το καθιστά σταδιακά τουριστική ζώνη. Η προσπάθεια να χτιστεί Mall στην Ακαδημία Πλάτωνος με το ξεπούλημα της δημόσιας περιουσίας, μιας χρόνια στιγματισμένης και υποβαθμισμένης περιοχής της Αθήνας είναι ενδεικτική.

Έτσι, αρνούμαστε την υποκριτική λογική που ζητά να αποκλειστούν, να εξοντωθούν ή «να μη φαίνονται» άνθρωποι που δεν είναι «κανονικοί» ή που σπρώχνονται στο κοινωνικό περιθώριο, δήθεν για την ασφάλεια των υπολοίπων. Όλες οι μεγάλες εκστρατείες περιθωριοποίησης και  καταστολής στην πόλη της Αθήνας, όπως οι αποτρόπαια επιχείρηση εξαφάνισης των τοξικοεξαρτημένων «Θησέας» στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004 ή όπως λίγα χρόνια πριν η άθλια ομαδική σύλληψη, ο ομαδικός βασανισμός και η διαπόμπευση των οροθετικών γυναικών επί Υπουργίας Λοβέρδου, έχουν οδηγήσει στο αντίθετο αποτέλεσμα. Σε μια πόλη που ολοένα και περισσότερο απομακρύνεται από τις ανάγκες των πολιτών και των κατοίκων της.

Ο κύκλος του κοινωνικού αποκλεισμού, της αποστέρησης των βασικών αγαθών δεν έχει τέλος και δεν κλείνει στις ευάλωτες ή ήδη αποκλεισμένες ομάδες. Οδηγεί αργά ή γρήγορα –και μάλλον γρήγορα– σε πόλεις που δεν ανήκουν στους κατοίκους τους, αλλά είναι κατά βάση πεδίο κερδοσκοπικών συμφερόντων. Οδηγεί σε περικοπές βασικών αγαθών και θεσμών πρόνοιας για όλους. Ο Κώστας Πολυχρονόπουλος, από την κοινωνική κουζίνα «Ο Άλλος Άνθρωπος», μετέφερε στη συζήτηση την πολύτιμη εμπειρία του από την πρωτοβουλία πολιτών για στήριξη αστέγων και ανθρώπων που βρίσκονται στο δρόμο, χωρίς καμία  απολύτως θεσμική στήριξη, όχι μόνο για την παροχή τροφής και βιοτικών ειδών, αλλά κυρίως για την προσέγγιση των ανθρώπων που αποκλείονται ως ισότιμα μέλη της κοινωνίας, για την επανοικοδόμηση δεσμών αλληλεγγύης και ανθρωπιάς απέναντι στη διάλυση των κοινωνικών δεσμών που επιβάλει το νεοφιλελεύθερο δόγμα της περιθωριοποίησης όποιου δήθεν «δεν τα κατάφερε».

Η Δημοτική Κίνηση «Ανυπότακτη Αθήνα» στόχο έχει, μέσα από την ανοιχτή συζήτηση με τους πολίτες της Αθήνας και τους φορείς της πόλης, να δημιουργήσει ένα ευρύ μέτωπο δράσης και διεκδίκησης. Είναι κρίσιμο να αναπτυχθούν και να στηριχθούν συλλογικότητες και πρωτοβουλίες πολιτών κοινωνικής αλληλεγγύης, ανακούφισης και προσφοράς. Αλλά, επίσης, είναι κρίσιμο να δημιουργηθεί ένα μεγάλο μέτωπο αγώνα στην πόλη της Αθήνας, που θα απαιτεί από την Κυβέρνηση και το Δήμο Αθηναίων μια άλλη πολιτική, θεσμικές κατοχυρώσεις και απτές παροχές, δομές στήριξης της κοινωνίας που δοκιμάζεται.

Απέναντι στην προσπάθειά τους να κάνουν την Αθήνα μια πόλη αποξενωμένη, φοβική και κλεισμένη, διεκδικούμε, μεταξύ άλλων, από την Κυβέρνηση, το Δήμο Αθηναίων, την Περιφέρεια Αττικής:

1. Την εξασφάλιση της πρόσβασης όλων των πολιτών σε δωρεάν υγεία και φροντίδα, με τη δημιουργία και ενίσχυση των μονάδων πρωτοβάθμιας υγείας.
2. Την άμεση λήψη αποφάσεων και τον σχεδιασμό προγραμμάτων από τα αρμόδια Υπουργεία και το Δήμο Αθηναίων στήριξης και επανένταξης τοξικοεξαρτημένων ατόμων και κάθε ευάλωτης ομάδας.
3. Την επαρκή κάλυψη των οικονομικών αναγκών και απαραίτητου προσωπικού και υλικού εξοπλισμού (ασθενοφόρα κλπ) φορέων όπως τα ΚΕΘΕΑ, ΟΚΑΝΑ, 18 Άνω.
4. Την εξασφάλιση τροφής και στέγης για όλους τους πολίτες που στερούνται τα βασικά αυτά αγαθά, με ειδική πρόβλεψη στους προϋπολογισμούς Δήμου, Περιφέρειας και Υπουργείων.
5. Απαλλαγή όλων των πολιτών και οικογενειών που βρίσκονται σε οικονομική δυσπραγία από την καταβολή λογαριασμών για ΥΚΩ και δημοτικών τελών.
6. Προγράμματα για θέσεις εργασίας και πρόσβαση στην απασχόληση για ανέργους, αστέγους, εξαρτημένα άτομα.
7. Φραγμός στους πλειστηριασμούς, απαγόρευση της εκπλειστηρίασης της κατοικίας οφειλετών.
8. Να μπει τέλος στην αστυνομοκρατία στο κέντρο της Αθήνας. Ρητή κήρυξη αναρμοδιότητας στην αστυνομία να διαχειρίζεται ζητήματα αστέγων, ουσιοεξαρτημένων, ευάλωτων κοινωνικών ομάδων.
9.  Πειθαρχικό και ποινικό έλεγχο των ρατσιστικών πράξεων αστυνομικών οργάνων.

Η πρώτη ανοιχτή συζήτηση ήταν ιδιαίτερα ελπιδοφόρα. Ανέδειξε το ειλικρινές ενδιαφέρον των κατοίκων και φορέων για μιαν άλλη πολιτική. Ως δημοτική κίνηση πρέπει να συνεχίσουμε με αυτό το μοντέλο της ανοιχτής συζήτησης και συνεργασίας με κοινωνικούς φορείς και πρωτοβουλίες πολιτών, οι οποίοι έχουν άμεση επαφή με τα κοινωνικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι κάτοικοι της πόλης.  

Επιδιώκουμε να βρεθούμε με κάθε πολίτη, συλλογικότητα, κοινωνική πρωτοβουλία και πολιτική κίνηση στην πόλη, τους κοινωνικούς φορείς, συνδικάτα και φοιτητικούς συλλόγους που ζουν, εργάζονται και σπουδάζουν στην Αθήνα, σε έναν ενιαίο μετωπικό αγώνα απέναντι στην πολιτική καταστολής και περιθωριοποίησης.

Να ενώσουμε τις δυνάμεις μας για να κατοχυρώσουμε το δικαίωμα όλων στην απασχόληση, στην πρόσβαση στην πρόνοια, τη στέγη, την υγεία. Δεν θέλουμε μια Αθήνα-«Τουριστική ευκαιρία» που θα χτιστεί πάνω σε χιλιάδες ανθρώπινα ερείπια. Θέλουμε μια ανθρωπινή και ζωντανή πόλη, που θα είναι προσανατολισμένη στους κατοίκους της και τα δικαιώματά τους.