Τι, άραγε, θαυμάζουμε σε ένα άλογο; Μήπως, τον ατίθασο χαρακτήρα του ή μήπως το ενδεχόμενο διολίσθησής του στο παρ-άλογο, στον αφηνιασμό; Μήπως, βλέπουμε αυτά τα στοιχεία σε εμάς ή μήπως την αποστασιοποίησή μας από αυτά; Εξάλλου, κάτι ανάλογο δεν είναι και ο υπερρεαλισμός; Μια αποδιοργάνωση του λόγου, μια βουτιά στο αθέατο της ψυχής; Και τι σημαίνει, άραγε, «άλογο»; Σάμπως δεν σημαίνει το χωρίς λόγο όν, την έλλειψη λόγου;
Όμως, μήπως θαυμάζουμε και αυτά που συμβολίζει; Ευγένεια, ευαισθησία, περηφάνια, πίστη, δύναμη, αντοχή. Είναι και σύμβολο της ελευθερίας, επειδή η φύση του αλόγου είναι να ζει στα λιβάδια. Ένα εξίσου σημαντικό χαρακτηριστικό των αλόγων είναι ότι θέλουν να νιώθουν άνετα, αλλά ταυτόχρονα να έχουν ασφάλεια και συντροφιά.
Στην πραγματεία του «Περί Ιππικής», ο Ξενοφώντας συμβουλεύει τους ιδιοκτήτες αλόγων να τα φροντίζουν, να τα χαϊδεύουν σε σημεία που τους είναι ευχάριστα και τον ιπποκόμο να τα ηρεμεί όταν φοβούνται και είναι ανήσυχα. Επίσης, τους συμβουλεύει να είναι ευγενικοί και όχι σκληροί μαζί τους. Η σχέση μας μαζί τους πρέπει να βασίζεται στο εξάπτυχο, χρόνος-υπομονή-ασφάλεια-εμπιστοσύνη-σεβασμός-επιβράβευση, και βέβαια να μην ασκείται βία. Στοιχεία, δηλαδή, που είναι αναγκαία και για τις ανθρώπινες σχέσεις.
Το πόσο αγαπητό θέμα είναι στην πορεία του ανθρώπινου πολιτισμού το άλογο φαίνεται, μεταξύ άλλων, και από τη θέση που κατέχει στην τέχνη, στην ποίηση, στην λογοτεχνία. Οι αρχαίοι Έλληνες γλύπτες άρχισαν πρώτοι να σμιλεύουν σε μάρμαρο τέλεια άλογα, στολίζοντας τις πόλεις ή τους ναούς τους ή ζωγράφιζαν άλογα επάνω σε αγγεία ή τα αποτύπωναν σε νομίσματα.
Αυτή τη σχέση των ανθρώπων με τα άλογα θέλει να δείξει η Έκθεση, που γίνεται στη Γεννάδειο Βιβλιοθήκη, με τίτλο: «ΙΠΠΟΣ: Το Άλογο στην Αρχαία Αθήνα» (διάρκεια έως 30-4-2022). Η επιστημονική ονομασία τους στα αρχαία ελληνικά ήταν τα «λοφορούντα», δηλαδή ζώα με ουρές με μακριές τρίχες.
Η Έκθεση είναι εμπνευσμένη από τις δεκάδες εξαιρετικά διατηρημένες ταφές αλόγων που βρέθηκαν από την ανασκαφή του νεκροταφείου στο Δέλτα Φαλήρου. Επίσης, παρουσιάζεται για πρώτη φορά ένας σκελετός αρχαίου αλόγου, από την εν λόγω ανασκαφή, και εκτίθεται μέσα στην άμμο που υπήρξε θαμμένο. Το αξιοσημείωτο σε αυτούς τους σκελετούς είναι ότι ήταν τοποθετημένοι σε θέση καλπασμού, με τα πόδια και τις ουρές τους τεντωμένες σαν σε πλήρη διασκελισμό. Επιπρόσθετα, στην Έκθεση παρουσιάζονται μια ποικιλία αρχαιοτήτων (πάνω από 50 αντικείμενα), από την Ελλάδα και το εξωτερικό, όπως μαρμάρινα γλυπτά, επιγραφές, τιμητικά μνημεία, αγγεία, νομίσματα, κ.λπ. Ένα από τα πιο σημαντικά εκθέματα είναι η ελληνιστική χάλκινη κεφαλή αλόγου (περίπου 340-330 π.Χ.), που ήταν τμήμα ενός μεγάλου γλυπτού. Το ενδιαφέρον του συγκεκριμένου έργου οφείλεται στην εκπληκτική απόδοση των οστών, των τονισμένων μυών, των φλεβών, των ματιών, των ρουθουνιών και της περίτεχνα κομμένης χαίτης. Επίσης, εντύπωση μου έκανε η αναπαράσταση ενός νικηφόρου αλόγου σε αγώνες, χωρίς τον αναβάτη. Όπως γράφει η λεζάντα, θυμίζει την ιστορία της Αύρας, ενός αλόγου που έχασε τον αναβάτη του κατά τη διάρκεια ιπποδρομίας στους Ολυμπιακούς Αγώνες και συνέχισε να τρέχει, τερματίζοντας μόνη και πρώτη.
Όπως μπορούμε να συμπεράνουμε, τα άλογα είχαν ιδιαίτερη θέση στη ζωή των αρχαίων Ελλήνων και δεν είναι τυχαίο που έδιναν ακόμη και στα παιδιά τους ονόματα που περιείχαν το συνθετικό «ίππος».
