Μνήμη Γρηγόρη Λαμπράκη. 53 χρόνια μετά

Ναι. Υπάρχουν κάποιοι λίγοι θαλασσομάχοι που μπαίνουν νωρίτερα σε τούτο το καραβάκι. Κάποτε ταξιδεύουν ολομόναχοι σε μια σχεδία με ρότα τον κόσμο των οραμάτων που μοιάζει ανέφικτος. Άλλοτε πάλι καπεταναίοι-μπροστάρηδες οδηγούν τις λαοθάλασσες στη συνάντηση με την Ιστορία. Έχουν πει από νωρίς το μεγάλο ΟΧΙ στον εφησυχασμό και το μεγάλο ΝΑΙ στον αγώνα. Στη μορφή του Γρ. Λαμπράκη συναντιούνται κι οι δυο: ο μοναχικός ταξιδευτής κόντρα στον άνεμο κι ο γητευτής  του πλήθους.

Είκοσι χρόνια περίπου μετά το τέλος της ναζιστικής θηριωδίας κι Ελλάδα ακόμα κατάπληγη. «Όπου κι αν ταξιδέψω η Ελλάδα με πληγώνει......». H γενιά της κατοχής έζησε χρόνους ηρωικούς κι είχε ένα όραμα: έναν κόσμο ειρηνικό και κοινωνικά δικαιότερο. Όραμα ασαφές κι απροσδιόριστο. Όμως πάλεψε για αυτό συμμετέχοντας ενεργητικά σε αγωνιστικές κορυφώσεις απαράμιλλες. Τώρα (και ιδιαίτερα μετά τη συντριβή της Αριστεράς) νιώθει προδομένη και πικραμένη. Ο ποιητής Αντ. Δεκαβάλλες στην «Παράξενη γενιά του» αναρωτιέται: «Νιότη δεν είχαμε ποτέ μας. /Μήπως την είδαμε την άνοιξη, /κείνη που δίνει, κείνη που παίρνει τον αστόχαστο καρπό ; »    Ο λαός σέρνει βαριά τα βήματά του αλυσσοδεμένος στο μακαρθικό δόγμα. Με καρτερία και περηφάνια προσπαθεί να επουλώσει τις πληγές του: οικονομική εξαθλίωση, τρομοκρατία, μετανάστευση. Οι ρίζες του κακού ξεκινάνε από τις φυλακές, όπου εξακολουθούν ν’ αργοπεθαίνουν χιλιάδες πολιτικοί κρατούμενοι. Τ’ άνθια του ξεφυτρώνουν σε κάθε σκοτεινή γωνιά. Καθάρματα του υπόκοσμου (σύμφωνα με τους μετέπειτα χαρακτηρισμούς των δικαστών Σαρτζετάκη και Δελαπόρτα), χτυπούν, λεηλατούν κι ατιμάζουν ανενόχλητα στο όνομα του «ελληνοχριστιανικού ιδεώδους». Εξομολογείται ο Τάσος Λειβαδίτης: «Έζησα σ’ ένα κόσμο αλλόκοτο/ Απλώνοντας στους άλλους το χέρι/ ακρωτηριασμένο απ’ τη δυσπιστία/ τρώγοντας ένα ψωμί νεκρό/ δολοφονημένο απ’ την ταπείνωση».

 Ιδιαίτερα στη Θεσσαλονίκη, τη φτωχομάνα της εργατιάς και της προσφυγιάς με τη βαθιά κι αδιάλειπτη αγωνιστική παράδοση του εργατικού κινήματος και τις ανεξίτηλες μνήμες του '36ς, το παρακράτος έχει ρίζες πολύ δυνατές. Ας αφήσουμε οι μεγαλύτεροι τη μνήμη να  ξαστοχήσει για λίγο   ξεφλουδίζοντας  μεσ’ απ’ τους στίχους του ποιητή το χρόνο μέχρι τον πυρήνα της νιότης ή της εφηβείας…………..

Μα οι τριγμοί δεν αργούν. ΄Η Ρωμιοσύνη, όπως την οραματίζεται ο ποιητής, «πάλι γεννιέται από ’ξαρχής/ κι αγριεύει και θεριεύει…..». Ο λαός αντιδρά. Παλεύει για το 15% για την παιδεία, το 1,1,4, την πολιτική αμνηστεία και πάνω απ’ όλα για την Ειρήνη, που αιμορραγεί στο Βιετνάμ και όχι μόνο, που απειλείται από τους πυρηνικούς εξοπλισμούς και τις πυρηνικές δοκιμές.

 Αυτό το τελευταίο είναι που ταράζει και τους imperators στην άλλη άκρη του Ωκεανού .Κανένας ενδοιασμός για το κεφάλι που πρέπει να πέσει: Ονομάζεται Γρ. Λαμπράκης. Γεννημένος το 1913 στην Κερασίτσα Αρκαδίας. Επάγγελμα γιατρός (υφηγητής Παν/μιου), βαλκανιονίκης αθλητής, με ερευνητικό επιστημονικό έργο. Στα πενήντα του χρόνια είναι κιόλας δοξασμένος αθλητής, καταξιωμένος επιστήμονας με οικονομική επιφάνεια. Θα μπορούσε να είναι ένας πετυχημένος αστός. Θα μπορούσε………..

Κι όμως είναι μια προσωπικότητα πολύπλευρη που γνώρισε κι έμαθε ν’ αφουγκράζεται τον ανθρώπινο πόνο. Που διάλεξε συνειδητά το δρόμo του αγώνα. Ένα απ΄ τα  δένδρα «που δε βολεύονται με λιγότερο ουρανό». Κι ο ουρανός της Ελλάδας χαμηλός και μαύρος...... Όραμά του η κοινωνική δικαιοσύνη και η ειρήνη. «Ο πλούτος», είχε πει κάποτε, «κοιμάται στη αγκαλιά μιας θεάς καλοσυνάτης, της Ειρήνης». Σε μια εποχή που σιωπηλά μα σταθερά η Ελλάδα εξακολουθεί να σπαράσσεται από τον εμφύλιο διχασμό, ο Λαμπράκης οραματίζεται την Ειρήνη σαν έργο και αγαθό πανανθρώπινο δίχως φραγμούς. «Καλούμε», είχε πει τότε, «τον ελληνικό λαό σε ενότητα δράσης και γενικό συναγερμό. Καμιά διαφορά ιδεολογίας, καμιά διαφορά πολιτική ή άλλων απόψεων δεν πρέπει να εμποδίσει την παλλαϊκή κινητοποίηση για την εξαφάνιση κάθε απειλής πολέμου και το σταμάτημα των εξοπλισμών».               Το΄61 εκλέγεται με το ΠΑΜΕ βουλευτής στην Α΄ Πειραιά. Ο νέος δρόμος που καλείται να τρέξει τερματίζει στην εθνική ανεξαρτησία και την Ειρήνη. Κι αυτό ενοχλεί τους ισχυρούς. Εκπροσωπεί την Ελλάδα στην προπαρασκευαστική συνδιάσκεψη για τον αφοπλισμό. Πρωτοστατεί στο Α΄ εθνικό συνέδριο για την Ειρήνη. Γοητεύει τα πλήθη το Μάη του ’62 στη συγκέντρωση της Εργατικής Κίνησης για τον Αφοπλισμό και την Ειρήνη. Τον Ιούλη του ’62 είναι μέλος της ελλ. Αν/πειας στο Παν/μιο Συμβούλιο για τον Αφοπλισμό. Το Γενάρη του ΄63 αυτός  ο αεικίνητος άνθρωπος αρχίζει να το παρακάνει. Στη διάσκεψη της Οξφόρδης  προτείνει την απύραυλη ζώνη στα Βαλκάνια-πόσο προφητικά-και ζητά τη συμπαράσταση της Ευρώπης για την απελευθέρωση των πολιτικών κρατούμενων.

Έπειτα έρχεται εκείνη η πορεία στις 21 Απρίλη του ’63. Ολάκερη η Αθήνα ένα πεδίο μάχης. Την απαγόρευση την επιβάλλει προσωπικά ο αμερικανός πρεσβευτής με επίσκεψή του στα Ανάκτορα. Ένας όμως περνάει τις γραμμές. Ο μοναδικός . Με τα χέρια ολάνοιχτα σα φτερούγες περιστεριού. Ανάμεσά τους η Ελλάδα και το σήμα της Ειρήνης. Ώρα εκκίνησης 8η πρωινή. Διαδρομή 42 χλμ. Από τον τύμβο του Μαραθώνα μέχρι την Πνύκα. Η φωτογραφία-σύμβολο κάνει το γύρο του κόσμου. Ο ίδιος δηλώνει στους δημοσιογράφους: «Η πορεία Ειρήνης έστω και συμβολικά έγινε, μολονότι η κυβέρνηση έλαβε μέτρα που ούτε στη κατοχή δεν είχαμε γνωρίσει». Η Ελλάδα ολάκερη δονείται.  Διψά να γνωρίσει τον άνθρωπο-σύμβολο. Εκείνος αποφασίζει ν’ αρχίσει απ’ τη Σαλονίκη. Τη μάνα των καπνεργατών με τις μαύρες σημαίες και των οικοδόμων του ’36.

Μέρα Μαγιού  Όπως τότε………….  Ο Λαμπράκης κεντρικός ομιλητής στην πρώτη λαϊκή συγκέντρωση της ΕΔΥΕΘ .Το γεγονός ενοχλεί βαθύτατα τους κρατούντες. Μόλις λοιπόν αρχίζει η η ομιλία ξεφυτρώνουν απ’ όλες τις γωνιές τα λουλούδια της πληρωμένης εθνικοφροσύνης. Όλα «τ’  άνθια του κακού». Δημιουργούν μια προκατασκευασμένη συγκέντρωση αγανακτισμένων πολιτών. Λίγα λεπτά μετά το τέλος της ομιλίας ο Λαμπράκης κατευθύνεται πεζός στο ξενοδοχείο του, 50 μ. πιο πέρα. Άξαφνα δυο μαρσαρίσματα. Ένα τρίκυκλο .Οι ανοιχτές φτερούγες συγκλίνουν. Ματώνουν. Στη γωνία των οδών Ερμού και Σπανδωνή ορθώνεται κιόλας νοερά ο τύμβος της Ειρήνης. …………

Ώρες 100 ο μαραθωνοδρόμος κονταροχτυπιέται  στα μαρμαρένια αλώνια. Ώρες 100 λίγοι στην αρχή,  που στη συνέχεια γίνονται πλήθος, κρατούν την ανάσα τους καθισμένοι στο ασθενικό γρασίδι γύρο απ’ το νοσοκομείο. Μαζί τους κι όλη η Ελλάδα. Ώρες 100 χιλιάδες χωροφύλακες κρατούν ζωσμένο το νοσοκομείο. Επίσημη εκδοχή: τροχαίο. Άνιση μάχη. «Μέρα Μαγιού μου μίσεψες……….». Κι είναι και πάλι Μάης….. Η  Σαλονίκη κλαίει. Η Ελλάδα θρηνεί. Η ανθρωπότητα  πενθεί……

Μα ο πόνος κι χαρά δεν είναι παρά διαφορετικές εκφάνσεις της ίδιας ουσίας. Κι ο κάθε θάνατος παλικαριού μια υπέρβαση του θανάτου. Οι μεγαλύτερο, έφηβοι τότε,  θυμόμαστε εκείνη την ώρα τη στερνή που οι τοίχοι κι οι ψυχές γέμισαν με τρεις λέξεις:  « Ο Λαμπράκης ζει !". Την κραυγή που γέννησε το κίνημα των Λαμπράκηδων. Των νέων τότε ανθρώπων που υπόσχονταν να συνεχίσουν το ταξίδι με ρότα  τον απρόσιτο κόσμο των οραμάτων. Την κράτησαν την υπόσχεση δίδοντας ό,τι καλλίτερο ποιοτικά στα "πέτρινα χρόνια" της χούντας σε αγώνες και πολιτισμό.

Πενήντα τρία χρόνια μετά........ Οι ΗΠΑ, επικεφαλής του δυτικού ιμπεριαλιστικού μπλοκ, εξακολουθούν να παραμένουν η κύρια απειλή για την παγκόσμια ειρήνη, αλλά να αποτελούν τον κύριο μοχλό συντριβής κάθε αντίστασης : οι διαδοχικοί περιφερειακοί πόλεμοι ποτέ δε σταμάτησαν. Για πενήντα χρόνια σχεδόν η Λωρίδα της Γάζας αιμορραγεί. Αποκορύφωμα η κρίση στη Συρία που αποτυπώνει το τσάκισμα της "Αραβικής άνοιξης". Χώρες ισοπεδώνονται, δημοκρατικοί θεσμοί καταλύονται, δίκαια δημοκρατικά αιτήματα διαστρεβλώνονται , λαοί οδηγούνται εξαθλιωμένοι στην προσφυγιά που θα εξασφαλίσει στην καπιταλιστική Δύση ευάλωτο φτηνό εργατικό δυναμικό και θα την βοηθήσει στην καταπάτηση θεμελιωμένων εδώ κι ένα αιώνα κοινωνικών δικαιωμάτων. Σήμερα ακόμα και οι αστικές ελευθερίες των λαών τίθενται σε αμφισβήτηση. Και το αντι-ιμπεριαλιστικό κίνημα αποτελματωμένο.........

       Ειδικότερα η χώρα μας, καθώς έχει μετατραπεί σε αποικία των ιμπεριαλιστικών συμφερόντων, παραμένει δέσμια στην τροχιά της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ και των ανταγωνισμών των ιμπεριαλιστικών κέντρων της Ευρώπης.  Μαστίζεται από την πολύμορφη οικονομική κρίση στη χειρότερη μορφή της. Οι Λαμπράκηδες δεν υπάρχουν πια, εκτός από λίγους υπερήλικες......Κι εμάς, που ήμασταν έφηβοι, ασπρίσαν τα μαλλιά μας..........

         Σε μια συγκυρία όπου η Ευρώπη δονείται, σείεται, από τα λαϊκά κινήματα (η Γαλλία φλέγεται ολόκληρη), όσο επιμελώς κι αν το κρύβουν, όπου πανικόβλητος ο καπιταλιστικός ιμπεριαλισμός επιδεικνύει το πιο σκληρό του πρόσωπο, τα οράματα σειράς γενεών και του Γρ. Λαμπράκη ζητούν επιτακτικά δικαίωση. Όμως η δικαίωση τότε μόνο θα έρθει, όταν η απογοήτευση, η ηττοπάθεια, ο φόβος, ο εφησυχασμός μετουσιωθούν σε αγωνιστικό παλμό που θα μας οδηγήσει σε νέους αγώνες για ένα ισχυρό αντι-ιμπεριαλιστικό κίνημα, για την επανάκτηση των αξιών και της ζωής που μας κλέβουν ασύστολα. Τότε μόνο θα δικαιωθεί η ιαχή που κάλυψε τότε απ' άκρο σ' άκρο την Ελλάδα " Ο Λαμπράκης ζει ! Λαμπράκη ζεις, εσύ μας οδηγείς!"  και θα επαληθευτεί η ποιητική ρήση:  "Εκειός ο λόγος ο στερνός/ της λευτεριάς ο λόγος / αντίς φτερά βγάζει σπαθιά/ που σχίζουν τον αέρα!»..........