Τον περσινό Οκτώβρη, στο δεύτερο δηµοψήφισµα για την ανεξαρτησία της «Νέας Καληδονίας» (ή Kanaky, «Γη των Κανάκ») από το γαλλικό κράτος, είχε επικρατήσει το «ΟΧΙ» µε 53,4%. Έχοντας καταγράψει µια τάση ενίσχυσης του «ΝΑΙ» (είχε αυξηθεί 3 µονάδες σε σχέση µε το δηµοψήφισµα του 2018), τα κόµµατα που υποστηρίζουν την προοπτική ανεξαρτησίας κατέθεσαν αίτηµα για τη διεξαγωγή ενός τρίτου δηµοψηφίσµατος.
Βάσει της συµφωνίας της Νουµέα (1998), το τρίτο και τελευταίο δηµοψήφισµα θα ολοκλήρωνε την πολυετή διαδικασία «µετάβασης» που εγκαινιάστηκε το 1998. Αντί γι’ αυτό, η πιθανή πραγµατοποίησή του στις 12 Δεκέµβρη απειλεί να την τορπιλίσει, µε άγνωστες συνέπειες.
Πανδηµία
Μετά από 18 περίπου µήνες «µηδενικού Κοβίντ», αποτέλεσµα αυστηρών περιορισµών στις µετακινήσεις, στις αρχές Σεπτέµβρη η µετάλλαξη Δέλτα έφτασε στο νησιωτικό αρχιπέλαγος. Η ραγδαία εξάπλωσή της προκάλεσε 260 νεκρούς µέσα σε ελάχιστες εβδοµάδες (που ισοδυναµούν αναλογικά µε περίπου 10.000 απώλειες στην Ελλάδα), µε τους θανάτους να βαραίνουν κυρίως τους ιθαγενείς Κανάκ και τις κοινότητες των Πολυνήσιων και των Μελανήσιων. Η τοπική κυβέρνηση, όπου για πρώτη φορά ηγούνται πολιτικές δυνάµεις υπέρ της ανεξαρτησίας, έκανε τα πάντα από τη µεριά της για να θέσει υπό έλεγχο τον ιό (αυστηρά περιοριστικά µέτρα, µάσκες, καθολικός-υποχρεωτικός εµβολιασµός). Ο πληθυσµός τα τήρησε ευλαβικά -οι ιθαγενικές κοινότητες αποδέχτηκαν τις γρήγορες κι απρόσωπες κηδείες στην πρωτεύουσα και τη µαταίωση των σύνθετων τελετουργικών συλλογικής τιµής στους νεκρούς τους.
Για ένα µεγάλο τµήµα του πληθυσµού, προέχει η ολοκλήρωση της προσπάθειας να τεθεί η πανδηµία υπό απόλυτο έλεγχο, να ξεπεραστεί το συλλογικό «τραύµα» των περασµένων 2 µηνών (µαζικές και γρήγορες απώλειες, ενώ οι συγγενείς βρίσκονταν σε αποµόνωση από την κοινότητα) και να µπορέσουν έπειτα να οργανώσουν τα µεγάλα και µακροχρόνια τελετουργικά τους για να θρηνήσουν συλλογικά και να τιµήσουν τους νεκρούς τους όπως θεωρούν ότι οφείλουν. Η τοπική κυβέρνηση και οι δυνάµεις της ανεξαρτησίας, ενώ υλοποιούν όλα όσα τους αντιστοιχούν για τον περιορισµό του ιού, ζήτησαν από τη γαλλική κυβέρνηση την αναβολή του δηµοψηφίσµατος, που ο Μακρόν είχε ορίσει για τις 12 Δεκέµβρη. Άλλωστε µε βάση τη συµφωνία της Νουµέα, το τρίτο και τελευταίο δηµοψήφισµα µπορεί να γίνει έως και οποιαδήποτε στιγµή µέσα στο 2022.
Η γαλλική κυβέρνηση αρνήθηκε. Επικαλούµενη την καλή «πανδηµική» εικόνα που επικρατεί πλέον στην Νέα Καληδονία, ισχυρίστηκε ότι «δεν βλέπει σοβαρό λόγο αναβολής». Πρόκειται για πρόκληση νοµικο-πολιτικά: Υποτίθεται ότι το γαλλικό κράτος είχε δεσµευτεί να σεβαστεί τα ήθη και τις συλλογικές πρακτικές των ιθαγενών στη διεκπεραίωση της «µεταβατικής διαδικασίας». Πρόκειται για κυνική εφαρµογή της «ευρωπαϊκού τύπου» βιασύνης για «επιστροφή στην κανονικότητα» µόλις υποχωρήσουν οι «δείκτες», σε λαούς που φαίνεται ότι ιεραρχούν αλλιώς την κάθε ζωή και τον κάθε θάνατο. Πρόκειται για ιµπεριαλιστικό αλαζονικό «αποφασίζοµεν και διατάσσοµεν». Θα ψηφίσετε στις 12 Δεκέµβρη, σας αρέσει δεν σας αρέσει, γιατί έτσι θέλει ο Μακρόν. Και αυτό στα πλαίσια µιας διαδικασίας που υποτίθεται ότι φέρει τον τίτλο της… αποαποικιοποίησης.
Ασφαλώς υπάρχουν συγκεκριµένα κίνητρα για αυτή την απόφαση. Κατ’ αρχήν, η (υποτίθεται «ουδέτερη» σε αυτή τη διαµάχη) Γαλλία, εισακούει τους «ενωτικούς», τα δεξιά κόµµατα που στηρίζουν κυρίως οι «µητροπολίτες» που θέλουν να παραµείνει η Νέα Καληδονία κτήση της Γαλλίας, οι οποίοι πιέζουν να γίνει το δηµοψήφισµα άµεσα. Εκτιµούν ότι µια παρατεταµένη προεκλογική εκστρατεία δεν τους συµφέρει, ενώ θεωρούν ότι η πρόσφατη «µητροπολιτική συνδροµή» (αποστολή γιατρών, εµβολίων) αποτελεί την καλύτερη προεκλογική εκστρατεία υπέρ του ανήκειν στο γαλλικό κράτος.
Γαλλικά συµφέροντα
Αλλά η γαλλική κυβέρνηση δεν «σύρεται» από τους «ενωτικούς». Το δόγµα του γαλλικού κράτους είχε διατυπώσει µε ωµότητα στο παρελθόν ο Νικολά Σαρκοζί, χαρακτηρίζοντας «κόκκινη γραµµή που δεν θα επιτρέψει να ξεπεραστεί» µια πιθανή ανεξαρτησία της Νέας Καληδονίας. Για τον γαλλικό ιµπεριαλισµό, οι υπερπόντιες κτήσεις του είναι αυτές που του χαρίζουν τη δεύτερη µεγαλύτερη ΑΟΖ παγκοσµίως, πίσω από τις ΗΠΑ. Η Νέα Καληδονία είχε πάντα ιδιαίτερη σηµασία λόγω των τεράστιων αποθεµάτων νικελίου που λεηλατούν οι γαλλικές εταιρείες, αλλά και ως τόπος φορολογικού και αντιπεριβαλλοντικού «πάρτι» για τον γαλλικό ΣΕΒ. Αποκτά και αναβαθµισµένη γεωστρατηγική σηµασία πλέον, καθώς ο Ειρηνικός Ωκεανός γίνεται το πιο «καυτό» σηµείο του διεθνούς ιµπεριαλιστικού ανταγωνισµού (άνοδος Κίνας, αµερικανικό πίβοτ, και ιδιαίτερα στο φόντο της AUKUS, απέναντι στην οποία η Γαλλία θέλει να προβάλει αξιώσεις «παρουσίας» και «έννοµων συµφερόντων» στην περιοχή).
Παρότι από τη Νέα Καληδονία στέλνεται επίµονα το µήνυµα ότι «δεν έχουµε ούτε το µυαλό, ούτε το χρόνο, ούτε την ενέργεια» για προεκλογικό αγώνα, ο Μακρόν δεν έκανε πίσω. Πλέον, όλες οι τάσεις του «πλατιού» FLNKS αλλά και όλες οι άλλες συνιστώσες του ανεξαρτησιακού στρατοπέδου, έχουν δηλώσει ότι δεν πρόκειται να συµµετέχουν στο δηµοψήφισµα και καλούν τους οπαδούς τους σε αποχή.
Ούτε αυτό έκαµψε τη γαλλική κυβέρνηση, που κρύβεται χυδαία πίσω από την µη-υποχρεωτικότητα της ψήφου: «Όποιος δεν θέλει, είναι ελεύθερος να µη ψηφίσει». Φαίνεται ότι τα ισχυρά κίνητρα που περιγράψαµε παραπάνω για τον γαλλικό ιµπεριαλισµό, τον ωθούν σε µια σκληρή γραµµή που φτάνει να «καλοβλέπει» ένα τέτοιο δηµοψήφισµα-παρωδία, για να ανακηρύξει στις 13 Δεκέµβρη ότι τα προβλεπόµενα της Συµφωνίας της Νουµέα ολοκληρώθηκαν και το θέµα της Νέας Καληδονίας θεωρείται λήξαν. Όσον αφορά τον ίδιο τον Μακρόν, θα έχει επιπλέον «λήξει» το ζήτηµα πριν τις προεδρικές εκλογές στη Γαλλία, που ίσως είναι ένας επιπλέον λόγος που επιµένει να γίνουν όλα τώρα.
Προς το παρόν, τα κόµµατα της ανεξαρτησίας κάνουν λόγο για «αποχή» κι όχι για «µποϊκοτάζ» (όρος ταυτισµένος µε τις βίαιες συγκρούσεις του παρελθόντος). Παρόλα αυτά, η γαλλική κυβέρνηση ήδη αποστέλλει ενισχυµένες κατασταλτικές δυνάµεις στην Νέα Καληδονία. Στελέχη του FKLNS δηλώνουν ότι «θα αποσυρθούν» και από όλες τις πολιτικές-θεσµικές διεργασίες της «επόµενης µέρας», αν προχωρήσει το δηµοψήφισµα. Αν δεν αλλάξει κάτι την ύστατη στιγµή, ο Μακρόν συνειδητά ενταφιάζει το διάλογο που άνοιξε στη Ματινιόν το 1988 και κατέληξε στη Νουµέα το 1998, επαναφέροντας βίαια τις σχέσεις του Παρισιού µε τους Κανάκ στο άγριο τοπίο της δεκαετίας του ’80.
Οι «ενωτικοί» ήδη ανακινούν τους φόβους για «αναταραχές» και τις µνήµες των αιµατηρών συγκρούσεων του παρελθόντος. Αλλά για ένα τέτοιο σενάριο, δεν θα φταίνε οι Κανάκ. Οι ένοχοι, από το 1853 µέχρι σήµερα, βρίσκονται πάντα στο Παρίσι…
*Αναδημοσίευση από την Εργατική Αριστερά
Περισσότερα για το υπόβαθρο του αγώνα των Κανάκ για αυτοδιάθεση: https://rproject.gr/article/nea-kalidonia-i-galliki-apoikiokratia-kai-o-...
