Ο «εθνικός» στόχος του χρέους και ο εφιάλτης της 5ης Δεκεμβρίου

Αι­τιο­λό­γη­ση τί­τλου: Η 5η Δε­κεμ­βρί­ου έχει προ­βλη­θεί από την κυ­βέρ­νη­ση και τους δα­νει­στές ως ιδε­α­τό ορό­ση­μο για ολο­κλή­ρω­ση της δεύ­τε­ρης αξιο­λό­γη­σης ώστε το προ­γραμ­μα­τι­σμέ­νο για εκεί­νη τη μέρα Eurogroup να προ­χω­ρή­σει στην ανα­κοί­νω­ση των λε­γό­με­νων βρα­χυ­πρό­θε­σμων μέ­τρων ελά­φρυν­σης του χρέ­ους και ‒ίσως‒ σε μια απο­τύ­πω­ση των πα­ρα­μέ­τρων των με­σο­πρό­θε­σμων μέ­τρων, τα οποία απαι­τεί το ΔΝΤ ώστε να απο­φα­σί­σει αν θα συμ­με­τά­σχει στο τρίτο μνη­μό­νιο ως δα­νει­στής. Το πρό­βλη­μα με την 5η Δε­κεμ­βρί­ου είναι ότι ακο­λου­θεί την... 4η Δε­κεμ­βρί­ου. Κι αυτήν τη μέρα είναι προ­γραμ­μα­τι­σμέ­νες δύο εκλο­γι­κές δο­κι­μα­σί­ες: το δη­μο­ψή­φι­σμα για τις συ­νταγ­μα­τι­κές με­ταρ­ρυθ­μί­σεις Ρέν­τσι στην Ιτα­λία και οι επα­να­λη­πτι­κές προ­ε­δρι­κές εκλο­γές στην Αυ­στρία.

Αν ο Ρέν­τσι χάσει το δη­μο­ψή­φι­σμα και πα­ραι­τη­θεί, όπως έχει υπο­σχε­θεί, κι αν στην Αυ­στρία επι­κρα­τή­σει ο ακρο­δε­ξιός υπο­ψή­φιος Νόρ­μπερτ Χόφερ, ελά­χι­στοι στις ευ­ρω­παϊ­κές ηγε­σί­ες θα έχουν έγνοια για το τι θα συμ­βεί στη συ­νε­δρί­α­ση του Eurogroup με την Ελ­λά­δα. Γιατί το εν­δε­χό­με­νο αυτών των εξε­λί­ξε­ων ‒πρω­τί­στως στην Ιτα­λία και δευ­τε­ρευό­ντως στην Αυ­στρία‒ κατά πολ­λούς μπο­ρεί να απο­τε­λέ­σει την τε­λι­κή ευ­θεία απο­σύν­θε­σης ή ρι­ζι­κής ανα­σύν­θε­σης της Ευ­ρω­ζώ­νης και της ΕΕ.

Η σύμ­πτω­ση αυτή κα­τα­δει­κνύ­ει ότι το χρό­νιο «ελ­λη­νι­κό ζή­τη­μα», που σή­με­ρα το δια­χει­ρί­ζε­ται η κυ­βέρ­νη­ση ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ-ΑΝΕΛ, πα­ρα­μέ­νει μεν διε­θνο­ποι­η­μέ­νο σε έκτα­ση ανά­λο­γη αυτής που είχε το 2010 ή το 2012, αλλά με έναν τρόπο αντί­στρο­φο από τότε. Τότε, το ει­δι­κό βάρος της «ελ­λη­νι­κής» κρί­σης χρέ­ους μπο­ρού­σε κυ­ριο­λε­κτι­κά να τι­νά­ξει στον αέρα την Ευ­ρω­ζώ­νη και ταυ­τό­χρο­να τρο­φο­δο­τού­σε μια αρι­στε­ρό­στρο­φη και άκρως με­τα­δο­τι­κή ρι­ζο­σπα­στι­κο­ποί­η­ση. Τώρα, το ελ­λη­νι­κό «τραύ­μα» της Ευ­ρω­ζώ­νης έχει «απο­στει­ρω­θεί» πο­λι­τι­κά, οι δε απει­λές στην ΕΕ έρ­χο­νται από πολύ με­γα­λύ­τε­ρα «τραύ­μα­τα» και από μια ακρο­δε­ξιάς κοπής αμ­φι­σβή­τη­ση όχι μόνο του ευ­ρω­παϊ­κού οι­κο­δο­μή­μα­τος, αλλά και του status quo της ιμπε­ρια­λι­στι­κής πα­γκο­σμιο­ποί­η­σης, όπως κα­τέ­δει­ξε η νίκη Τραμπ.

Το «χρί­σμα» της Μέρ­κελ, άλ­λο­θι του Σόι­μπλε

Η κυ­βέρ­νη­ση επι­χεί­ρη­σε να αξιο­ποι­ή­σει στο έπα­κρο την όποια διε­θνή βα­ρύ­τη­τα δια­τη­ρεί η ελ­λη­νι­κή «εκ­κρε­μό­τη­τα», στην πε­ρί­πλο­κη συ­νάρ­τη­σή της με τις ρευ­στές ισορ­ρο­πί­ες στην Ευ­ρω­ζώ­νη, τα γε­ω­πο­λι­τι­κά συμ­φέ­ρο­ντα των ΗΠΑ και την αβέ­βαιη θέση του ΔΝΤ τόσο στο τρίτο μνη­μό­νιο όσο και στην ευ­ρύ­τε­ρη «εται­ρι­κή σχέση» του με την ΕΕ. Όπως απο­δεί­χθη­κε από τις εξε­λί­ξεις, η ηχηρή πα­ρέμ­βα­ση Ομπά­μα υπέρ της ελά­φρυν­σης του χρέ­ους στην Αθήνα, στο δρόμο προς το Βε­ρο­λί­νο βου­βά­θη­κε εντε­λώς. Εκεί απέ­κτη­σε από­λυ­τη προ­τε­ραιό­τη­τα το «χρί­σμα» Ομπά­μα στη Μέρ­κελ, όχι απλώς ως υπο­ψή­φιας κα­γκε­λα­ρί­ου για τέ­ταρ­τη φορά, αλλά ως ηγέ­τι­δας της απει­λού­με­νης από τις προ­ε­κλο­γι­κές εξαγ­γε­λί­ες Τραμπ πα­γκο­σμιο­ποί­η­σης. Με αυτήν την από­λυ­τη αμε­ρι­κα­νο­γερ­μα­νι­κή προ­τε­ραιό­τη­τα, άλ­λω­στε, συν­δέ­ε­ται η άνεση με την οποία ο Β. Σόι­μπλε όχι μόνο αρ­νεί­ται ότι θα γίνει συ­ζή­τη­ση περί με­σο­πρό­θε­σμων μέ­τρων ελά­φρυν­σης του χρέ­ους πριν από το 2018, αλλά και ισχυ­ρί­ζε­ται ότι η θε­ρα­πεία για τη νο­σού­σα Ευ­ρω­ζώ­νη είναι οι πε­ρι­κο­πές στις δη­μό­σιες δα­πά­νες και η απο­κλι­μά­κω­ση του προ­γράμ­μα­τος πο­σο­τι­κής χα­λά­ρω­σης της ΕΚΤ. Κι αυτό τη στιγ­μή που ο Τραμπ στις ΗΠΑ υπό­σχε­ται ένα επεν­δυ­τι­κό πρό­γραμ­μα-μα­μούθ, ύψους 1 τρισ., στις δη­μό­σιες υπο­δο­μές, που θα υπο­χρε­ώ­σει τη Fed να μπει σε ρυθ­μούς αύ­ξη­σης των επι­το­κί­ων του δο­λα­ρί­ου πολύ τα­χύ­τε­ρους από το σχε­δια­σμό της Γέλεν.

Με βάση τα εξαι­ρε­τι­κά ρευ­στά δε­δο­μέ­να, η «λύση» που δρο­μο­λο­γεί­ται για το ελ­λη­νι­κό χρέος είναι απί­θα­νο να ξε­φύ­γει από το αυ­στη­ρό και πολύ πε­ριο­ρι­σμέ­νο πλαί­σιο που θέτει η γερ­μα­νι­κή ηγε­σία, παρά την όποια «αντί­στα­ση» του ΔΝΤ. Σύμ­φω­να με όλες τις εν­δεί­ξεις αλλά και τις δη­μό­σιες δη­λώ­σεις, το πλαί­σιο του νέου πο­λι­τι­κού συμ­βι­βα­σμού του Eurogroup με το ΔΝΤ είναι ότι, υπό την προ­ϋ­πό­θε­ση να κλεί­σει η δεύ­τε­ρη αξιο­λό­γη­ση, θα ανα­κοι­νω­θούν και θα υλο­ποι­η­θούν «εμπρο­σθο­βα­ρώς», όπως προ­έ­βλε­πε η από­φα­ση της 24ης Μαΐου 2016, τα βρα­χυ­πρό­θε­σμα μέτρα, ενώ για τα με­σο­πρό­θε­σμα μέτρα το ΔΝΤ πρέ­πει να αρ­κε­στεί στη δια­τύ­πω­ση των κρι­τη­ρί­ων που θα τα διέ­πουν όταν θα έρθει η... ώρα τους.

Έχου­με μια επα­νά­λη­ψη του σκη­νι­κού του 2012, οπότε το ΔΝΤ, μετά και το PSI, επεί­σθη να μπει στο δεύ­τε­ρο μνη­μό­νιο ένα­ντι της υπό­σχε­σης ότι στην πο­ρεία θα επα­νε­ξε­τα­ζό­ταν η βιω­σι­μό­τη­τα του ελ­λη­νι­κού χρέ­ους και, αν κρι­νό­ταν απα­ραί­τη­το, οι Ευ­ρω­παί­οι δα­νει­στές θα έπαιρ­ναν και νέα μέτρα ελά­φρυν­σής του. Η από­φα­ση αυτή δεν υλο­ποι­ή­θη­κε ποτέ. Το μόνο που προ­στί­θε­ται αυτήν τη φορά είναι η κα­τά­λη­ξη στα βρα­χυ­πρό­θε­σμα μέτρα (επι­μή­κυν­ση στα 32,5 χρό­νια και στα­θε­ρό επι­τό­κιο για ένα μέρος του πα­λιού δα­νει­σμού του EFSF με­τα­ξύ 40 και 60 δισ. από το σύ­νο­λο των 131 δισ., από το οποίο τα 31 δισ. αφο­ρούν ομό­λο­γα που κα­τέ­χουν οι τρά­πε­ζες και θα ανταλ­λα­γούν με νέα) και, επι­πλέ­ον, στο ΔΝΤ θα πα­ρα­σχε­θούν στοι­χεία για την μελ­λο­ντι­κή πα­ρέμ­βα­ση στο χρέος, βάσει των οποί­ων το Τα­μείο κα­λεί­ται να απο­φα­σί­σει τη θέση του.

Δύο αστε­ρί­σκοι στο deal με το ΔΝΤ

Σ’ αυτό το πλαί­σιο συμ­βι­βα­σμού, που η κυ­βέρ­νη­ση είναι έτοι­μη να υπο­δε­χθεί ως «θρί­αμ­βο», υπάρ­χουν του­λά­χι­στον δύο αστε­ρί­σκοι:

Πρώ­τον, ο πρό­ε­δρος του EuroWorkingGroup Τόμας Βίζερ, που απη­χεί σαφώς τη γερ­μα­νι­κή αντί­λη­ψη, έκανε προ ημε­ρών την πα­ρά­δο­ξη διευ­κρί­νι­ση ότι προ­ϋ­πό­θε­ση της συ­ζή­τη­σης στο Eurogroup των με­σο­πρό­θε­σμων μέ­τρων για το χρέος, όπως ζητεί επί­μο­να η κυ­βέρ­νη­ση, αλλά και το ΔΝΤ, είναι να μπει το Τα­μείο στο πρό­γραμ­μα. Αλλά πώς ακρι­βώς θα πάρει από­φα­ση ότι είναι βιώ­σι­μο ‒ή εξυ­πη­ρε­τή­σι­μο‒ το ελ­λη­νι­κό χρέος, αν δεν γνω­ρί­ζει τα μέτρα; Εδώ κα­τα­γρά­φε­ται ένας πο­λι­τι­κός φαύ­λος κύ­κλος.

Δεύ­τε­ρον, το ίδιο το ΔΝΤ, στην τε­λευ­ταία έκ­θε­σή του για το ελ­λη­νι­κό χρέος, ορί­ζει σα­φέ­στα­τα ως προ­ϋ­πο­θέ­σεις της συμ­με­το­χής του την «ολο­κλή­ρω­ση των μέ­τρων ανα­κού­φι­σης του χρέ­ους μέχρι το τέλος του προ­γράμ­μα­τος», δη­λα­δή μέχρι τον Ιού­νιο του 2018, και την «εμπρο­σθο­βα­ρή υλο­ποί­η­ση μέ­ρους των μέ­τρων αυτών χωρίς προ­ϋ­πο­θέ­σεις», δη­λα­δή ανε­ξάρ­τη­τα από συ­γκε­κρι­μέ­νες δη­μο­σιο­νο­μι­κές πα­ρεμ­βά­σεις και «με­ταρ­ρυθ­μί­σεις», ώστε να δοθεί το μή­νυ­μα στις αγο­ρές ότι η Ευ­ρω­ζώ­νη εγ­γυά­ται το ελ­λη­νι­κό χρέος και άρα η Ελ­λά­δα μπο­ρεί να βγει στις αγο­ρές. Δεν πρό­κει­ται απλώς για φι­λο­νι­κία περί του φύλου των αγ­γέ­λων, αλλά για κραυ­γα­λέ­ες αντι­φά­σεις στις οποί­ες έχουν εγκλω­βι­στεί τόσο οι Ευ­ρω­παί­οι δα­νει­στές όσο και το ΔΝΤ.

Συμ­βι­βα­σμός εξα­γο­ρα­σμέ­νος με αίμα

Πώς επι­λύ­ο­νται κατά τη μνη­μο­νια­κή «πα­ρά­δο­ση» αυτές οι αντι­φά­σεις; Πολύ απλά, με­τα­κυ­λί­ο­νται στην ελ­λη­νι­κή κοι­νω­νία και οι­κο­νο­μία, με μια ακόμη γερή δόση λι­τό­τη­τας. Ήδη στις δια­πραγ­μα­τεύ­σεις της κυ­βέρ­νη­σης με το κουαρ­τέ­το έχει τεθεί το ζή­τη­μα εξει­δί­κευ­σης της από­φα­σης του Eurogroup του πε­ρα­σμέ­νου Μαΐου που ανέ­φε­ρε την υπο­χρέ­ω­ση της Ελ­λά­δας για δια­τή­ρη­ση υψη­λών πλε­ο­να­σμά­των 3,5% για ένα «με­σο­πρό­θε­σμο» διά­στη­μα, πέρα του 2018 ‒που κατά το μνη­μό­νιο μπο­ρεί να είναι μέχρι και δε­κα­ε­τία. Πα­ρό­τι το ΔΝΤ έχει δη­λώ­σει ότι δεν πι­στεύ­ει σ’ αυτά τα πλε­ο­νά­σμα­τα και θε­ω­ρεί ρε­α­λι­στι­κά πλε­ο­νά­σμα­τα 1,5% του ΑΕΠ, φαί­νε­ται δια­τε­θει­μέ­νο να συμ­βι­βα­στεί αν υπάρ­ξει ελ­λη­νι­κή δέ­σμευ­ση στο 3,5% για 3-7 χρό­νια! Αυτό σε πρώτη φάση θα πρέ­πει να απο­τυ­πω­θεί στο κα­θυ­στε­ρη­μέ­νο από τον πε­ρα­σμέ­νο Απρί­λιο Με­σο­πρό­θε­σμο Πρό­γραμ­μα 2017-2020 (και ίσως το φου­σκω­μέ­νο στο 2% πλε­ό­να­σμα του προ­ϋ­πο­λο­γι­σμού του 2017 δεί­χνει προ­διά­θε­ση της κυ­βέρ­νη­σης να συμ­βι­βα­στεί κι αυτή σε στό­χους που μέχρι πρό­τι­νος κα­τήγ­γελ­λε ως εξω­πραγ­μα­τι­κούς). Έτσι, το ΔΝΤ «ξε­πλέ­νει» ένα ακόμη αμ­φι­λε­γό­με­νο πο­λι­τι­κό deal με τους άσπον­δους φί­λους του στην Ευ­ρω­ζώ­νη τι­μω­ρώ­ντας την ελ­λη­νι­κή κοι­νω­νία με μια γερή δόση με­τα­μνη­μο­νια­κής λι­τό­τη­τας, απαι­τώ­ντας με­ρι­κές ακόμη «λί­βρες κρέας».

Φυ­σι­κά, όλα αυτά θα έχουν μικρή ση­μα­σία αν η 5η Δε­κεμ­βρί­ου εξε­λι­χθεί σε πο­λι­τι­κό εφιάλ­τη της Ευ­ρω­ζώ­νης... 

*Ανα­δη­μο­σί­ευ­ση από την "Ερ­γα­τι­κή Αρι­στε­ρά", φ. 372 (23/11)