Ας ακούσουμε τον δικηγόρο του διαβόλου: Η επιβίωση του Κέντρου στις ευρωεκλογές, όπως προκύπτει από το άθροισμα ΠΑΣΟΚ, Ποταμιού και ΔΗΜ.ΑΡ., σε συνδυασμό με τις καλές επιδόσεις τους σε δήμους και Περιφέρειες, θέτει ένα ερώτημα προς όσους υποστηρίζουμε το προφανές: ότι μια εν εξελίξει ταξική αναμέτρηση μέσα στην κρίση συρρικνώνει δραματικά τον πάλαι ποτέ μεσαίο χώρο. Μήπως τελικά βιαστήκαμε να αποχαιρετήσουμε τους κεντρώους; Και κυρίως: μήπως, αντί πανηγυρισμών για το τέλος του Κέντρου, θα έπρεπε να συζητήσουμε κάποιου τύπου σύγκλιση ή άνοιγμα του ΣΥΡΙΖΑ προς τη μεριά τους, που να "διορθώνει" κάπως την (όποια) ταξική "μονομέρεια";
Ας το δούμε από πιο κοντά.
Η κρίση ως δημιουργία: γι' αυτούς
Αναλύσαμε εξαντλητικά όλα αυτά τα χρόνια τις καταστροφικές συνέπειες του Μνημονίου, που έτσι κι αλλιώς βιώνονταν συντριπτικά. Κάπως έτσι, όμως, προσέξαμε μάλλον λιγότερο τη "δημιουργική" πλευρά της κρίσης, εξαιτίας της οποίας θα ήταν λάθος να μιλάμε μόνο για τις αποτυχίες των αντιπάλων μας. Έτσι, ενώ πήραμε (όσοι το πήραμε) σοβαρά ότι "η κρίση είναι ευκαιρία", ενώ δηλαδή διαγνώσαμε σωστά ότι δεν θα χάσουν όλοι μέσα σ' αυτήν, σταθήκαμε λιγότερο στην τεκμηρίωση αυτής της θέσης. Στην κρίση λοιπόν, πράγματι, δεν έχασαν και δεν χάνουν όλοι. Κατ' αρχάς το διεθνοποιημένο κεφάλαιο, με ναυαρχίδα τον τουρισμό, εμφανίζει σημάδια ανάταξης. Μεσαία στρώματα, και δη αυτά που συνδέονται μαζί του, επωφελούνται επίσης, το δε καταναλωτικό κλίμα είναι σήμερα καλύτερο απ' όσο ποτέ την τελευταία τετραετία (βλ. Οικονομικό Βαρόμετρο Public Issue, Μάιος 2014). Έπειτα από το σοκ της εσωτερικής υποτίμησης, κάποιου τύπου ανάπτυξη επιτρέπει σήμερα στους νεοφιλελεύθερους να πανηγυρίζουν την επιστροφή στα κέρδη (Μπ. Παπαδημητρίου, "Η αποκατάσταση του κέρδους", Καθημερινή 19.4.2014). Η εξέλιξη αυτή δεν θα μπορούσε παρά να αποτυπώνεται και εκλογικά, στις επιδόσεις του Κέντρου, και πιο γενικά, σε "αποδράσεις" διαφόρων αποχρώσεων από το δίπολο Αριστερά/Δεξιά. Αυτό ακριβώς είναι που μας δείχνει και κάτι κρίσιμο: ότι το πολιτικό στοίχημα του ΣΥΡΙΖΑ δεν έχει άμεσες αποδόσεις - ότι, δηλαδή, το σχέδιο "κυβέρνηση της Αριστεράς" είναι μαραθώνιος, όχι κατοστάρι.
Η κρίση ως καταστροφή: για μας
"Κάποιου τύπου ανάπτυξη", λοιπόν. Για την ακρίβεια, άγρια καπιταλιστικού τύπου - επ' ουδενί, δηλαδή, ανάπτυξη με όρους "γενικού συμφέροντος". Γιατί οικοδομείται πάνω στα συντρίμμια της ανεργίας, στο εξαφανισμένο κοινωνικό κράτος, σε μισθούς και συντάξεις εξευτελισμού, σε μια συνθήκη που καπιταλιστές αναλαμβάνουν οι ίδιοι τις υποθέσεις τους, χωρίς διαμεσολαβήσεις και συμβιβασμούς: Είτε παραμερίζοντας το φθαρμένο πολιτικό προσωπικό (Μπέος, Μαρινάκης) και κλείνοντας αυτοπροσώπως τις "δουλειές", είτε διεκδικώντας τα πλέον βασικά για τη ζωή, όπως το νερό, είτε στήνοντας Μανωλάδες και πυροβολώντας ή καταδίδοντας ξένους εργάτες για να γλιτώσουν τα δεδουλευμένα. Και, βεβαίως, μη συζητώντας την παραμικρή εξαίρεση στον κανόνα της αχαλίνωτης εμπορευματοποίησης, αλλά, αντίθετα, κυνηγώντας το κέρδος ακόμα και στα ληγμένα τρόφιμα ή την καταστροφή τόνων φαρμάκων που θα έσωζαν ζωές.
Το ταξικό, το πατριωτικό και το εσωκομματικό
Αν όμως αυτό είναι το περίγραμμα της κρίσης, αν ο Ιανός "δημιουργία/καταστροφή" επιτρέπει σε ένα κάποιο Κέντρο να "επιβιώνει", πλην όμως ενόψει της περαιτέρω συρρίκνωσής του, τότε το ζήτημα της "γραμμής" δεν αφορά κάποιους αμετανόητα "εσωστρεφείς": είναι ζήτημα ζωής και (πολιτικού) θανάτου της Αριστεράς. Το πόσο δηλαδή ταξικά ή πατριωτικά θα μιλάμε, το πόσο αριστερά ή κεντρώα θα πολιτευόμαστε, δεν είναι ζήτημα γούστου: είναι συνάρτηση του πόσο αντιλαμβανόμαστε και πώς διατάσσεται τον ΣΥΡΙΖΑ μπροστά σε όλα τα παραπάνω.
Αν μάλιστα ισχύουν τα προαναφερθέντα, γραμμή και εσωκομματική δημοκρατία πάνε αναπόφευκτα μαζί. Αν δηλαδή αναγνωρίζεις ότι διεξάγεται μια αναμέτρηση με τα χαρακτηριστικά και τις διαστάσεις που περιέγραψα κι αν βλέπεις τον εαυτό σου ως τον άλλο πόλο σ' αυτή την αναμέτρηση, φτιάχνεις ένα κόμμα δημοκρατικό με την πιο πλούσια έννοια του όρου. Και το κάνεις γιατί μόνο διασφαλίζοντας την ευρύτατη δυνατή συμμετοχή, μόνο κατοχυρώνοντας την ενημέρωση για τα προβλήματα και τους όρους επίλυσής τους, μόνο διαχέοντας την εξουσία, είναι δυνατόν να κερδίσεις σ' αυτή την αναμέτρηση. Αν, αντίθετα, το θέμα είναι να κερδίσεις τις εκλογές, άνευ ετέρου, τα αστικά κόμματα δείχνουν επαρκώς ότι το κόμμα, όπως το ξέρουμε, είναι περιττό βάρος: για να βγεις πρώτος ως κόμμα "εθνικού ακροατηρίου" στις εκλογές, αρκούν οι προσβάσεις στα ΜΜΕ, οι θεσμικοί και τραπεζικοί πόροι, τα περιφερειακά δίκτυα, η φωνή της κοινωνίας διά των δημοσκοπήσεων, και πάνω απ' όλα το εκτόπισμα και το άστρο του ηγέτη.
