Ο ΣΥΡΙΖΑ και το «κόμμα των μελών»

Τα λεγόμενα «οργανωτικά» ζητήματα, που αποτελούν συμπύκνωση μεγάλων ιδεολογικών και πολιτικών επιλογών, προϋποθέτουν ακριβή ανάλυση της «συγκεκριμένης κατάστασης» και συνήθως δεν συγχωρούν ανευθυνότητες και επιπολαιότητες.

Ισχυριζόμαστε εξαρχής ότι υπάρχει –από την προηγούμενη ζωή και δράση του ΣΥΡΙΖΑ– μια πολιτική συμφωνία που επιτρέπει μια συγκεκριμένη οργάνωση του ΣΥΡΙΖΑ, στην κατεύθυνση της μετατροπής του σε ενιαίο πολιτική φορέα «των μελών» του, η οποία θα ήταν λάθος να επιχειρηθεί να παραβιαστεί.

Οι «συνιστώτες» του ΣΥΡΙΖΑ –κόμματα, οργανώσεις, ομάδες και ανένταχτοι-ες– σήκωσαν βαρύ φορτίο ευθύνης. Σε εποχές «ισχνών αγελάδων» (και όταν κάποιοι από τους σημερινούς κήνσορες του «ενιαίου κόμματος» αναζητούσαν αλλού και αλλιώς τις προοπτικές τους…) έκαναν επιλογές δύσκολες, πήραν ρίσκα, μετασχηματίστηκαν με επώδυνο κάποιες φορές τρόπο, αλλά κράτησαν ανοιχτή την προοπτική της ενότητας στη δράση και στην πολιτική παρέμβαση ενός μεγάλου τμήματος της Ριζοσπαστικής Αριστεράς.

Ο ΣΥΡΙΖΑ των μεγάλων ελπίδων του Μάη-Ιούνη του 2012 είναι αποτέλεσμα που προέκυψε μέσα από αυτή τη στάση, αυτή τη νοοτροπία, αυτόν τον οργανωτικό κορμό. Θα ήταν απολύτως θεμιτό, οι «συνιστώσες» να απαιτήσουν (όλες!) έναν μεγαλύτερο σεβασμό από αυτόν που επιδεικνύουν σήμερα κάποιοι «παράγοντες», που παρεμβαίνουν με ύφος παντογνώστη στη δημόσια συζήτηση για το Καταστατικό του ΣΥΡΙΖΑ. Όμως, δεν είναι αυτό το θέμα του παρόντος σημειώματος.

Κάποιες «συνιστώσες» του ΣΥΡΙΖΑ ανταποκρίθηκαν εγκαίρως (πριν τις εκλογές του Ιούνη του 2012) και στο επόμενο αναγκαίο βήμα: στις προϋποθέσεις για μετατροπή του ΣΥΡΙΖΑ σε ενιαίο πολιτικό φορέα.

Συμφωνήθηκε η κατάργηση της δυνατότητας του veto των συνιστωσών, η αρχή «1 μέλος-1 ψήφος», η δυνατότητα λήψης αποφάσεων επί της τακτικής δια πλειοψηφίας (και στα μεγάλα θέματα δια της ενισχυμένης πλειοψηφίας των 2/3), συμφωνήθηκε η έμφαση στη συγκρότηση των τοπικών ή κλαδικών Οργανώσεων Μελών (ΣΥΡΙΖΑ παντού!), συμφωνήθηκε η κατάργηση των «προνομίων» εγγύησης του πλουραλισμού (παρά τη, συχνά, αρνητική εμπειρία), συμφωνήθηκε η διαχείριση των οικονομικών του ενιαίου φορέα, πέρα από κάθε «εγγυημένη» συμφωνία…

Δημοκρατικός φορέας
Αυτό το πλαίσιο επιτρέπει στον ΣΥΡΙΖΑ να συγκροτηθεί ως ενιαίος, δημοκρατικός και πολυτασικός, πολιτικός φορέας της Ριζοσπαστικής Αριστεράς, ως ένα πλατύ και ανοιχτό, εργατικό και λαϊκό, πολιτικό «υποκείμενο», που ετοιμάζεται για μια μεγάλη αναμέτρηση. Ασφαλώς το πλαίσιο έχει κενά και αδυναμίες και εκεί θεωρούμε ότι θα έπρεπε να στραφεί η προσοχή όλων: Πώς οι Οργανώσεις Μελών θα συγκροτηθούν πραγματικά, πώς θα αποκτήσουν αυθεντική πολιτική λειτουργία; Πώς θα συνδεθούν με τους μεγάλους κοινωνικούς χώρους στην περιοχή τους και τι κατεύθυνση θα έχουν τα αναγκαία προγράμματα δράσης τους;

Πώς θα απαντηθεί το κρίσιμο ζήτημα των «ενδιάμεσων οργάνων», πέρα από παραγοντισμούς και ανταγωνισμούς νομής της εσωκομματικής εξουσίας; Και κυρίως: Πώς θα τεθεί η κεντρική πολιτική γραμμή και οι μεγάλες τακτικές επιλογές (π.χ. απεργία καθηγητών…) υπό τον έλεγχο, τη συζήτηση και τη συναπόφαση των μελών, ώστε να αποφευχθεί ο κίνδυνος της «από τα πάνω» ανεξέλεγκτης αντιμετώπισης μιας περιόδου εξαιρετικά κρίσιμης;

Κατά τη γνώμη μας από αυτά –και άλλα ανάλογα– ερωτήματα εξαρτάται ο μετασχηματισμός του ΣΥΡΙΖΑ σε ενιαίο φορέα, πραγματικά, «των μελών του». Αντ’ αυτών, συζητάμε αλλά, μπαίνοντας σε μια επικίνδυνη κατεύθυνση.

Ας δούμε πώς συζητά το θέμα η «Αυγή», στο φύλλο όπου διανεμήθηκαν ως ένθετο και τα προσυνεδριακά υλικά του ΣΥΡΙΖΑ. Ένας αρθρογράφος μάς θέτει το δίλλημα: «ΣΥΡΙΖΑ των μελών ή των μεγαλομετοχών».

Εκεί, οι «συνιστώσες» του ΣΥΡΙΖΑ παρουσιάζονται ως «οι μέτοχοι που υπερασπίζονται τις μετοχές τους και φοβούνται την αύξηση μετοχικού κεφαλαίου και τη διανομή νέων μετοχών στα απλά νέα μέλη…»! Ο ίδιος αρθρογράφος δηλώνει ότι υποστηρίζει τη μετατροπή του ΣΥΡΙΖΑ σε «σοβαρό και υπεύθυνο κόμμα με συνοχή και ενότητα». Πώς; Μαζί με «δυνάμεις που είναι σε θέση να παρουσιάσουν εναλλακτικό πρόγραμμα και θέσεις για την έξοδο από την ανθρωπιστική (!) κρίση, με τη στήριξη όλων των προκομμένων παραγωγικών δυνάμεων του τόπου». Να ένα παράδειγμα, όπου πίσω από μια, τουλάχιστον, απλουστευτική επίθεση στις «συνιστώσες», προωθείται η πρόταση της πολιτικής και στρατηγικής μετατόπισης του ΣΥΡΙΖΑ σε κατεύθυνση πέρα και έξω από κάθε κομματικό κείμενο ή συμφωνία…

Στο ίδιο φύλλο, άλλος αρθρογράφος παρουσιάζει το ζήτημα της «αυτοδιάλυσης των συνιστωσών» ως απάντηση στο εξής δίλλημα: «Αν, δηλαδή, θα οικοδομηθεί ένα ανοιχτό κόμμα, που θα στηρίζεται στην ενεργό συμμετοχή των μελών και των ψηφοφόρων του, ή ένα κλειστό κόμμα παραγόντων και μηχανισμών, που αφυδατώνει τις διαδικασίες βάσεις». Είναι, όμως, έτσι;

Λίγες σελίδες νωρίτερα, η «Αυγή» ενημερώνει του αναγνώστες της για έναν κάποιον «οδικό χάρτη του ΣΥΡΙΖΑ ως το ιδρυτικό συνέδριο». Σε τι βαθμό αυτή η ουσιαστική απόφαση αντανακλά «συμμετοχή των μελών» του ΣΥΡΙΖΑ; Σε τι βαθμό οι εργατικές οργανώσεις του ΣΥΡΙΖΑ είχαν συζητήσει τις θέσεις που παρουσιάστηκαν για το Ασφαλιστικό και σε τι βαθμό αναγνωρίζουν σε αυτές τη μέχρι σήμερα γραμμή τους;

Σε τι βαθμό έχουν συζητηθεί και συμφωνηθεί στις τοπικές Οργανώσεις Μελών οι θέσεις για την Τοπική Αυτοδιοίκηση, που θα παρουσιαστούν σε ελάχιστες ημέρες στο Ναύπλιο; Σε τι βαθμό υπάρχει η «συμμετοχή των μελών» στη διαμόρφωση των θέσεων για την κοινωνική και παραγωγική ανασυγκρότηση, που θα παρουσιαστούν σε ελάχιστες ημέρες στο Βόλο; Και θα μπορούσαμε να παραθέσουμε έναν μακρύ κατάλογο ανάλογων ερωτηματικών…

«Ανοιχτά» κόμματα
Μέσα στον ΣΥΡΙΖΑ, αλλά και γενικότερα, κανείς δεν δικαιούται να ξεχνά μια σημαντική εμπειρία: Υπό το πρόσχημα της μετάβασης σε ένα «ανοιχτό κόμμα» που θα στηρίζεται, τάχα, στη «συμμετοχή των μελών και των ψηφοφόρων του», η όψιμη σοσιαλδημοκρατία της εποχής του νεοφιλελευθερισμού κατάργησε και τα τελευταία απομεινάρια συντεταγμένης λειτουργίας και εσωκομματικής δημοκρατίας στα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα, εγκαθιστώντας στην πραγματικότητα ένα πολύ «κλειστό κόμμα παραγόντων και μηχανισμών», όχι βέβαια των «συνιστωσών» τους, αλλά του αρχηγικού περιβάλλοντος. Και τέτοιου τύπου «ανοιχτά κόμματα» δεν μπορεί να αποτελούν μοντέλο προς μίμηση για κανέναν στον ΣΥΡΙΖΑ, για κανέναν στην Αριστερά.

Αντίθετα, το μοντέλο που πρέπει να θέσουμε στον εαυτό μας οφείλει να εμπνέεται πολύ περισσότερο από τις παραδόσεις του εργατικού κινήματος και της κομουνιστικής Αριστεράς. Οφείλει να έχει ως προτεραιότητα τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις των μελών, που πρέπει να αντιμετωπίζονται όχι ως «χυλός» ψηφοφόρων, αλλά ως αγωνιστές-στριες, ενταγμένοι-νες σε ένα σχέδιο ανατροπής.

Οφείλει να έχει ως προτεραιότητα τη συγκροτημένη και συντεταγμένη λειτουργία των οργανώσεων μελών, που δρουν και αναλαμβάνουν ευθύνες σε κοινωνικούς χώρους και όχι την υποκατάστασή τους από μεταβαλλόμενα «σώματα-ειδικών» που συγκροτούνται κυρίως γύρω από την κοινοβουλευτική παρέμβαση.

Οφείλει, τέλος, να έχει ως προτεραιότητα την εσωκομματική δημοκρατία, γιατί μόνον έτσι ενισχύεται η συλλογικότητα και η πραγματική πολιτική αποτελεσματικότητα.

Με αυτά τα κριτήρια εμείς, ως ΔΕΑ, υποστηρίζουμε τη μετατροπή του ΣΥΡΙΖΑ σε ενιαίο πολιτικό φορέα, δημοκρατικό και πολυτασικό, εργατικό και λαϊκό, της Ριζοσπαστικής Αριστεράς. Υποστηρίζουμε κάθε πρόταση που θα ενισχύει το ρόλο των μελών του και θα κάνει τον ΣΥΡΙΖΑ υπόθεση, κυρίως, των μελών του. Υποστηρίζουμε κάθε πρόταση που θα ενισχύει την εσωκομματική δημοκρατία ως προϋπόθεση πολιτικής αποτελεσματικότητας και γι’ αυτό θα εναντιωθούμε σε μέτρα όπως ο περιορισμός των τάσεων ή όπως η εκλογή Προέδρου από το Συνέδριο και όχι από την ΚΕ.

Ειδικά στο ζήτημα της εκλογής Προέδρου από το συνέδριο, η επιμονή είναι ανεξήγητη. Θυμίζουμε ότι στην παράδοση της Αριστεράς η θέση αυτή δεν υπάρχει (υπάρχει Πρόεδρος της ΚΟ και Γραμματέας ή Συντονιστής της ΚΕ). Η ίδια η θέση του «Προέδρου του κόμματος» αποτελεί δάνειο από τα σοσιαλδημοκρατικά ή τα αστικά κόμματα. Αν δεχθούμε την επιμονή των σ. του ΣΥΝ, να συνεχιστεί η παράδοση του κόμματός τους που προβλέπει θέση Προέδρου, τότε η ελάχιστη προστασία της αρχής που λέει ότι το κορυφαίο εκλεγμένο όργανο του κόμματος είναι η ΚΕ, οδηγεί στο συμπέρασμα ο Πρόεδρος να εκλέγεται από την ΚΕ και να λογοδοτεί σε αυτή. Η πρόταση εκλογής Προέδρου κατευθείαν από το συνέδριο ταυτίζεται, αντικειμενικά, με απόψεις που τείνουν σε προσωποπαγή και αρχηγικά χαρακτηριστικά για τα ηγετικά όργανα.

Για του ίδιους λόγους δεν θεωρούμε τις οργανώσεις –που μέχρι σήμερα «μάτωσαν» για τον ΣΥΡΙΖΑ– εμπόδιο στην εξέλιξή του. Αντίθετα, θεωρούμε ότι η συμμετοχή τους είναι πλούτος για τον ΣΥΡΙΖΑ, είναι όπλο στα χέρια των μελών του μπροστά στις κρίσιμες μάχες που έρχονται.

Για τους λόγους αυτούς εμείς –τα μέλη της ΔΕΑ, που είμαστε από καιρό όλοι και όλες μέλη του ΣΥΡΙΖΑ– δεν πρόκειται να δεχθούμε την «αυτοδιάλυση» της ΔΕΑ. Και αν το Συνέδριο πάρει –με όποιον τρόπο–  μιαν ανάλογη απόφαση, θα τη θεωρήσουμε απαράδεκτη και δεν θα δεχθούμε να πειθαρχήσουμε.

*Ο Γρηγόρης Δεμέστιχας και ο Μιχάλης Βεργίτσης είναι μέλη της ΚΕ του ΣΥΡΙΖΑ