Oι 200 της Καισαριανής, ο Πλακοπίτης και τα αγριοπερίστερα

φωτό: Νι­κό­λα­ος Πλα­κο­πί­της

Ο Κώ­στας Βάρ­να­λης γρά­φει:

Ήτανε πρώτη του Μα­γιού, φως όλα μέσα κι έξω
(έξω τα χρυ­σο­λού­λου­δα και μέσα η κα­λο­σύ­νη)
που αρά­δια­σε πα στο σοβά, πι­στά­γκω­να δε­μέ­νους
και θέ­ρι­σε με μπα­τα­ριές οχτρός ελ­λη­νο­μά­χος,
όχι, έναν, όχι δυο και τρεις, δια­κό­σια παλ­λη­κά­ρια.
Δεν ήρθαν μελ­λο­θά­να­τοι με κλάμα και λα­χτά­ρα,
μον’ ήρ­θα­νε μελ­λό­γα­μπροι με χορό και τρα­γού­δι.
Και πρώ­τος άρχος του χορού, δυο μπό­για πάνου απ’ όλους
κι από το χάρο τρεις φορές πιο πάνου ο Να­πο­λέ­ος.
Κ’ είναι από τότες Μάης εδώ, φως όλα μέσα κι έξω.

Ανά­με­σα στους 200 εκτε­λε­σθέ­ντες είναι και πέντε κο­μου­νι­στές από το Νομό Κο­ζά­νης. Ο 38χρο­νος οι­κο­δό­μος Νι­κό­λα­ος Πλα­κο­πί­της από την Κο­ζά­νη, ο Γιάν­νης Στά­θης (ο Γιαν­νά­κος) από τα Σέρ­βια, ο Βα­σί­λης Πα­πα­βα­σι­λεί­ου από το Βελ­βε­ντό, ο Μι­χά­λης Βού­γιας από τον Πε­ντά­λο­φο, και ο Κώ­στας Δη­μη­τριά­δης από την Πτο­λε­μα­ΐ­δα.

Ο Νίκος Πλα­κο­πί­της γεν­νή­θη­κε το 1906 στην Κο­ζά­νη. Μέλος και στέ­λε­χος του ΚΚΕ, υπήρ­ξε αντα­πο­κρι­τής του Ρι­ζο­σπά­στη και εκ­δό­της της εφη­με­ρί­δας «Παλ­λαϊ­κό Μέ­τω­πο», πα­ρό­τι τε­λειό­φοι­τος Δη­μο­τι­κού.

Στις 25/3/1933 συμ­με­τέ­χει στις εκλο­γές ως υπο­ψή­φιος του ΚΚΕ με το ψη­φο­δέλ­τιο Ε.Μ.Ε.Α (Ενιαίο Μέ­τω­πο Ερ­γα­τών Αγρο­τών). Δεν εκλέ­γε­ται βου­λευ­τής αλλά κάνει πολύ ση­μα­ντι­κή δου­λειά, σπά­ζο­ντας την τρο­μο­κρα­τία και το φόβο, με ομι­λί­ες σε ανοι­χτές συ­γκε­ντρώ­σεις στην Κο­ζά­νη, στα Σέρ­βια, στην Πο­ντο­κώ­μη κλπ. Το θάρ­ρος του ανα­στά­τω­σε τους αστούς στην Κο­ζά­νη οι οποί­οι ορ­γα­νώ­νο­νται για να αντι­με­τω­πί­σουν τον Μπολ­σε­βί­κι­κο Κίν­δυ­νο σε συ­νερ­γα­σία πάντα με την αστυ­νο­μία. Γι αυτό και στέλ­νε­ται εξο­ρία (η πρώτη φορά το 33) μαζί με άλ­λους κο­μου­νι­στές στα νησιά Φο­λέ­γαν­δρο, Ανάφη κλπ.

Το 1934 ξα­να­στέλ­νε­ται στην εξο­ρία. Βγήκε τον Φλε­βά­ρη του 1936 έπει­τα από γε­νι­κή πο­λι­τι­κή αμνη­στία που δό­θη­κε. Ξα­να­πιά­στη­κε με τη δι­κτα­το­ρία του Με­τα­ξά το 1936 στη Έκ­θε­ση της Θεσ­σα­λο­νί­κης.

Τον Μάρτη του 1936 ο Νίκος Πλα­κο­πί­της ξα­να­κα­τε­βαί­νει με το ΚΚΕ, υπο­ψή­φιος του Παλ­λαϊ­κού Με­τώ­που, που βγά­ζει 16 έδρες. Οι «φι­λε­λευ­θε­ρό­φρω­νες» του Ιω­άν­νη Με­τα­ξά εκλέ­γουν 7 βου­λευ­τές αλλά αυτό δεν εμπο­δί­ζει τον «Να­ζι­στό­φρω­να» Με­τα­ξά, σε λί­γους μήνες να γίνει πρω­θυ­πουρ­γός με τις ψή­φους των αστι­κών κομ­μά­των και λίγο αρ­γό­τε­ρα να κάνει το πρα­ξι­κό­πη­μα και να οδη­γή­σει στις εξο­ρί­ες και στις φυ­λα­κές χι­λιά­δες Κο­μου­νι­στές (μαζί και τον Πλα­κο­πί­τη), αλλά και άλ­λους αγω­νι­στές και δη­μο­κρά­τες και τους πε­ρισ­σό­τε­ρους να τους πα­ρα­δώ­σει σι­δη­ρο­δέ­σμιους στους ΝΑΖΙ κα­τα­χτη­τές.

Ο Νίκος Πλα­κο­πί­της διε­τέ­λε­σε πρό­ε­δρος του Συν­δι­κά­του οι­κο­δό­μων Κο­ζά­νης, αφού κα­τά­φε­ρε μαζί με τους συ­ντρό­φους του να το απο­σπά­σει από τα χέρια της ερ­γο­δο­σί­ας, που το ήλεγ­χε από την ίδρυ­σή του, μέσα από Δ.Σ που προ­έ­κυ­ψε από τις εκλο­γές που έγι­ναν στο Συν­δι­κά­το στις 6/5/1934.

Είναι πρω­τερ­γά­της και συ­νι­δρυ­τής του Ερ­γα­τι­κού Κέ­ντρου Νομού Κο­ζά­νης. Το Ερ­γα­τι­κό Κέ­ντρο ιδρύ­ε­ται το 1929 από τα σω­μα­τεία κα­πνερ­γα­τών (το δυ­να­τό­τε­ρο, μα­ζι­κό­τε­ρο και αξιό­λο­γο Συν­δι­κά­το τότε), βυρ­σο­δε­ψερ­γα­τών και ρα­πτερ­γα­τών Κο­ζά­νης. Πρω­τερ­γά­της είναι ο Ν. Πλα­κο­πί­της μαζί με τους συ­ντρό­φους του κα­πνερ­γά­τες Μαυ­ρου­δή και Κου­κου­λιό.

Από τον Σε­πτέμ­βρη του 1936 και μετά έμει­νε χρό­νια σε εξο­ρία, στα νησιά και στις φυ­λα­κές, ιδιαί­τε­ρα στην Ακρο­ναυ­πλία  και ο οι­κο­δό­μος από την Κο­ζά­νη, εκτε­λέ­στη­κε στο Σκο­πευ­τή­ριο της Και­σα­ρια­νής, μαζί με άλ­λους 200 Κο­μου­νι­στές, την Πρω­το­μα­γιά του 44,τρα­βώ­ντας μπρο­στά το χορό και τρα­γου­δώ­ντας!   

Γιάν­νης Ρί­τσος, "Σκο­πευ­τή­ριο Και­σα­ρια­νής".

Εδώ πέ­σα­με . Παι­διά του λαού . Γνω­ρί­ζε­τε γιατί .

Γυ­μνοί , κα­τά­σαρ­κα φο­ρώ­ντας τις ση­μαί­ες ,

-η Ελ­λά­δα τις έρ­ρα­ψε με ου­ρα­νό και άσπρο κά­μπο­το -.

Ακού­σα­τε τις ομο­βρο­ντί­ες στα μυ­στι­κό­φω­τα ατ­τι­κά χα­ρά­μα­τα .

Εί­δα­τε τα που­λιά , που πέ­τα­ξαν αντί­θε­τα στις σφαί­ρες

αγ­γί­ζο­ντας με τα φτερά τους ,τον ανα­τέλ­λο­ντα πυρ­φό­ρον .

Εί­δα­τε τα πα­ρά­θυ­ρα της γει­το­νιάς ν'α­νοί­γου­νε στο μέλ­λον .

Εμείς , μερ­τι­κό δε ζη­τή­σα­με ..Τί­πο­τα .Μόνον

θυ­μη­θεί­τε το : αν η ελευ­θε­ρία

δεν βα­δί­σει στα χνά­ρια του αί­μα­τός μας ,

εδώ θα μας σκο­τώ­νουν κάθε μέρα . Γεια σας .

Ο Σκλη­ρός Κο­ζα­νί­της οι­κο­δό­μος

που τάιζε στη χού­φτα του αγριο­πε­ρί­στε­ρα

Να δούμε πως πε­ρι­γρά­φει τον Νι­κό­λα Πλα­κο­πί­τη ο σύ­ντρο­φος και συ­ντο­πί­της του, Σκ’ρ­κιώ­της,  Ζήσης Τσα­μπού­ρης (*1)

«Μας μί­λη­σε αρ­κε­τή ώρα πάνω στον Αϊ Λιά. Μας είπε ότι η λευ­τε­ριά δε δω­ρί­ζε­ται ούτε χα­ρί­ζε­ται, αλλά κα­τα­χτιέ­ται. Άμα ενω­θού­με όλοι μαζί θα τους φάμε τους κοι­λα­ρά­δες. Ο Νι­κό­λας τέ­τοιος ήταν και έτσι μι­λού­σε, βρο­ντε­ρά και με κι­νή­σεις των χε­ριών. Ήταν πολύ απο­φα­σι­στι­κός, πολύ γερός και αλύ­γι­στος σ’ εκεί­να που υπο­στή­ρι­ζε. Άντρας κα­νο­νι­κού ανα­στή­μα­τος, με πλα­τιά στήθη, ώμους σαν βρά­χια και χέρια σαν ατσά­λια, που αν θύ­μω­νε, αλί­μο­νο, αν σ έβαζε στα χέρια του. Οι εχθροί του τον σέ­βο­νταν πε­ρισ­σό­τε­ρο από εμάς που τον αγα­πού­σα­με.»  

Τα αγριο­πε­ρί­στε­ρα του Πλα­κο­πί­τη

Ο Κώ­στας Βάρ­να­λης στο βι­βλίο του «Αι Στρά­της -Θυ­μή­μα­τα εξο­ρί­ας» ανα­φέ­ρει για τον συ­νε­ξό­ρι­στό του, Νι­κό­λα Πλα­κο­πί­τη (*2):

«….. Τα αγριο­πε­ρί­στε­ρά μας είναι κι αυτά από τα πιο αγα­πη­μέ­να μας όντα. Την ημέρα είναι στο μα­γει­ρείο. Το βράδυ έρ­χο­νται στο θά­λα­μο και κοι­μού­νται. Δη­λα­δή όπου πάμε κι αυτά μαζί. Όταν συ­νε­δριά­ζει η Κο­λε­χτί­βα, λα­βαί­νου­νε κι αυτά μέρος. Πε­τά­νε μέσα στο θά­λα­μο και πη­δά­νε από κε­φά­λι σε κε­φά­λι. Οι σύ­ντρο­φοι δεν τα διώ­χνου­νε. Ο φρο­ντι­στής τους ο αξέ­χα­στος Πλα­κο­πί­της τα τα­γί­ζει στο χέρι του. Δεν τρώνε άλλο από λα­θού­ρι. Κι η κο­λε­χτί­βα τους άνοι­ξε πί­στω­ση!..... Επει­δή με την πολύ τους οι­κειό­τη­τα γε­νή­κα­νε στο τέλος ενο­χλη­τι­κά  «ελή­φθη από­φα­σις» να κλει­στού­νε στο κο­τέ­τσι. Και για να ζευ­γα­ρώ­σου­νε. Τα λυ­πό­μου­να γιατί τα αγα­πού­σα πολύ! Όπου να μια μέρα ο Πλα­κο­πί­της τους άνοι­ξε την πόρτα και τ’ άφησε λεύ­τε­ρα να πε­τά­ξουν στον ήλιο!

-Σας δίνω…. αμνη­στία τους είπε.»

Όμως αυτή η ιστο­ρία του Πλα­κο­πί­τη με τα πε­ρι­στέ­ρια δε στα­μα­τά εδώ, έχει και συ­νέ­χεια όπως μας δι­η­γεί­ται ο Ζήσης Τσα­μπού­ρης στα «τε­τρά­δια της μνή­μης»: Ήταν αρχές του 1936 όταν ο Ζήσης Τσα­μπού­ρης υπη­ρε­τεί τη θη­τεία του στο στρα­τό­πε­δο Παύ­λου Μελά, στη Θεσ­σα­λο­νί­κη όπου μια Κυ­ρια­κή από­γευ­μα ήταν ελεύ­θε­ρος και βγήκε πε­ρί­πα­το στην Πόλη. Στην Εγνα­τί­ας ακού­ει μια φωνή, Ζήση… ήταν ο Νι­κό­λας, ο Πλα­κο­πί­της, μόλις είχε επι­στρέ­ψει από την εξο­ρία λόγω αμνη­στί­ας.

(Τον Δε­κέμ­βριο του ‘35 είχαν ξε­σπά­σει απερ­γί­ες πεί­νας σε όλα τα νησιά εξο­ρί­ας και φυ­λα­κών. Τους συ­μπα­ρα­στά­θη­κε και ο λαός με απερ­γί­ες, δια­δη­λώ­σεις και υπο­μνή­μα­τα στον βα­σι­λιά και τα κόμ­μα­τα. Τε­λι­κά και με την πίεση της πα­γκό­σμιας κοι­νής γνώ­μης ανα­γκά­ζο­νται να δώ­σουν αμνη­στία).

Αφού αγκα­λιά­στη­καν, φι­λή­θη­καν και κλά­ψα­νε από συ­γκί­νη­ση κι οι δυο πή­γα­νε σ ένα κα­φε­νείο να τα πούνε και να πιούν κάνα τσί­που­ρο. Μόλις κά­θι­σαν στο τρα­πέ­ζι ο Νι­κό­λας ανοί­γει ένα κλου­βί που κου­βα­λού­σε μαζί του και βγαί­νουν δυο πε­ρι­στέ­ρια που αφού κά­νουν έναν κύκλο ανε­βαί­νουν και κά­θο­νται στους ώμους του.

Όπως του δι­η­γή­θη­κε, όταν άνοι­ξε την πόρτα κι έφυ­γαν λεύ­τε­ρα τα πε­ρι­στέ­ρια, δυο απ αυτά έμει­ναν και κά­θι­σαν στους ώμους του Πλα­κο­πί­τη!

-Τους έδωσα αμνη­στία, του είπε, αλλά αυτά τα δυο δεν την ήθε­λαν και ήρθαν μαζί μου.

Όμως υπάρ­χει και κάτι άλλο που το δι­η­γή­θη­κε στον Ζήση, εκεί στο κα­φε­νείο ένας συ­νε­ξό­ρι­στος του Πλα­κο­πί­τη, ο Στέρ­γιος:

-Όταν δό­θη­κε αμνη­στία ο Νι­κό­λας έδωσε αμνη­στία και στα πε­ρι­στέ­ρια αλλά οι άλλοι εξό­ρι­στοι που δεν το γνώ­ρι­ζαν είχαν κα­νο­νί­σει να πά­ρουν από ένα πε­ρι­στέ­ρι για να το φάνε στο δρόμο. Όταν έμα­θαν ότι ο Πλα­κο­πί­της τα άφησε λεύ­τε­ρα κά­λε­σαν αμέ­σως έκτα­κτη συ­νέ­λευ­ση και επι­τέ­θη­καν όλοι στον Νι­κό­λα για το κακό που έκανε.

-Τι θα πά­ρουν τώρα στο δρόμο για τροφή; Τι έχει να πει γι αυτό ο σύ­ντρο­φος Νι­κό­λας; Ρω­τά­ει ο γραμ­μα­τέ­ας του Γρα­φεί­ου

Και ο Νι­κό­λας ση­κώ­νε­ται όρ­θιος ατά­ρα­χος και με δυ­να­τή φωνή τους λέει:

• Ε! σύ­ντρο­φοι. Εμάς μας έδω­σαν αμνη­στία! Ε έδωσα κι εγώ αμνη­στία στα πε­ρι­στέ­ρια! Όπως εμείς εί­μα­στε λεύ­τε­ροι να πάμε σπί­τια μας έτσι και τα πε­ρι­στέ­ρια είναι λεύ­τε­ρα να γυ­ρί­σουν στις φω­λιές τους.

Κα­νείς δε μί­λη­σε αλλά οι πε­ρισ­σό­τε­ροι που ήξε­ραν τον Νι­κό­λα από την Κό­ζια­νη άρ­χι­σαν να γε­λούν. Ο Νι­κό­λας αθω­ώ­θη­κε!!!

Αυτός ήταν ο Νι­κό­λας Πλα­κο­πί­της. Αυτοί ήταν οι κο­μου­νι­στές. Αυτοί πρέ­πει να είναι και σή­με­ρα οι κο­μου­νι­στές, σκλη­ροί στην τα­ξι­κή πάλη και αν­θρώ­πι­νοι με τους ερ­γά­τες, το λαό, τη φύση και τα πλά­σμα­τά της.

Ο Νι­κό­λας Πλα­κο­πί­της και οι άλλοι 4 από το Νομό Κο­ζά­νης που έχυ­σαν το αίμα τους στο Σκο­πευ­τή­ριο της Και­σα­ρια­νής πρέ­πει να βρουν τη θέση που τους ανή­κει και στον τόπο τους, ανά­με­σα στους άλ­λους ήρωες της ερ­γα­τι­κής τάξης και του λαού.

(*1) Οι πλη­ρο­φο­ρί­ες προ­έρ­χο­νται από το βι­βλίο του Ζήση Τσα­μπού­ρη, «Τα τε­τρά­δια της μνή­μης» εκ­δό­σεις του ΙΝΒΑ. Ο Ζήσης Τσα­μπού­ρης, Κο­ζα­νί­της Κο­μου­νι­στής, μέλος του ΚΚΕ, έδρα­σε τις δε­κα­ε­τί­ες του 30 και του 40 στην Κο­ζά­νη, πο­λέ­μη­σε στον ΕΛΑΣ και στο ΔΣΕ και πέ­θα­νε εξό­ρι­στος, πο­λι­τι­κός πρό­σφυ­γας στην Πο­λω­νία το 1973

(*2) Ο Κώ­στας Βάρ­να­λης εξαι­τί­ας των αρι­στε­ρών του φρο­νη­μά­των υπέ­στη διώ­ξεις· παύ­τη­κε από το λει­τούρ­γη­μα του εκ­παι­δευ­τι­κού και εξο­ρί­στη­κε. Τις εμπει­ρί­ες του από τη δί­μη­νη εκτό­πι­ση στον Αϊ-Στρά­τη (20 Οκτώ­βρη 1935 έως 25 Δε­κέμ­βρη 1935) κα­τέ­γρα­ψε, αμέ­σως μετά την από­λυ­σή του, σε δη­μο­σιεύ­μα­τα στην εφη­με­ρί­δα Ανε­ξάρ­τη­τος και λίγο αρ­γό­τε­ρα στον Ρι­ζο­σπά­στη.