Η επανεκλογή κυβέρνησης που εφάρμοσε μνημόνιο είναι μια πρωτοφανής, άσχημη εξέλιξη. Ωστόσο η νίκη της Δεξιάς ήταν «πύρρειος», ενώ η Αριστερά βγαίνει ενισχυμένη.

Αντι­φα­τι­κό ήταν το μή­νυ­μα της κάλ­πης στις εκλο­γές στην Πορ­το­γα­λία, καθώς η Δεξιά δια­τη­ρεί την πρω­τιά ύστε­ρα από 4 χρό­νια μνη­μο­νί­ων, αλλά πα­ράλ­λη­λα η Αρι­στε­ρά ανα­δει­κνύ­ε­ται σε ισχυ­ρή κοι­νο­βου­λευ­τι­κή δύ­να­μη. Τη ρευ­στό­τη­τα συ­μπλη­ρώ­νει η νέα αύ­ξη­ση της απο­χής, που έφτα­σε στο 43%. 
Το δεξιό (μην ξε­γε­λά το όνομα) Σο­σιαλ­δη­μο­κρα­τι­κό Κόμμα και το χρι­στια­νο­δη­μο­κρα­τι­κό συ­ντη­ρη­τι­κό CDS-PP (Δη­μο­κρα­τι­κό και Κοι­νω­νι­κό Κέ­ντρο – Λαϊκό Κόμμα), που συ­γκυ­βέρ­νη­σαν από το 2011, κα­τέ­βη­καν από κοι­νού στις φε­τι­νές εκλο­γές, με το συ­να­σπι­σμό «Πορ­το­γα­λία Μπρο­στά». Η εκλο­γι­κή τους λίστα κα­τέ­κτη­σε την πρώτη θέση.

Ο απερ­χό­με­νος πρω­θυ­πουρ­γός, Πάσος Κο­έ­λιο, είχε κά­ποια ισχυ­ρά βέλη στην προ­ε­κλο­γι­κή του φα­ρέ­τρα:

Η ΕΚΤ λίγο πριν από τις κάλ­πες «αγό­ρα­σε» πορ­το­γα­λι­κό χρέος, επι­τρέ­πο­ντας στην πορ­το­γα­λι­κή κυ­βέρ­νη­ση να πιά­σει τους στό­χους της τρόι­κας και να ισχυ­ρι­στεί ότι δεν θα χρεια­στεί άλλο πα­κέ­το διά­σω­σης (άλλη μια κα­τε­ξο­χήν πο­λι­τι­κή πα­ρέμ­βα­ση αυτού του αξιο­σέ­βα­στου ευ­ρω­παϊ­κού θε­σμού, ιδιαί­τε­ρα αν τη συ­γκρί­νει κα­νείς με τη στάση της απέ­να­ντι στην κυ­βέρ­νη­ση ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ-ΑΝΕΛ μετά τις εκλο­γές του Γε­νά­ρη του 2015). Αυτό επέ­τρε­ψε και την «επι­στρο­φή στις αγο­ρές» (παρά το γε­γο­νός ότι το χρέος ως πο­σο­στό του ΑΕΠ αυ­ξή­θη­κε επί μνη­μο­νί­ου από το 80% στο 120% του ΑΕΠ). Αυτοί οι πα­ρά­γο­ντες, σε συν­δυα­σμό με τις προ­βλέ­ψεις για επι­στρο­φή σε μια –έστω εύ­θραυ­στη– ανά­πτυ­ξη, διευ­κό­λυ­ναν τον Κο­έ­λιο να ισχυ­ρί­ζε­ται ότι «οι θυ­σί­ες έπια­σαν τόπο, μην τις δια­κιν­δυ­νεύ­σου­με, να συ­νε­χί­σου­με έτσι για να μην επι­στρέ­ψου­με στα μνη­μό­νια». Αξί­ζει να ση­μειω­θεί ότι ο δε­ξιός ηγέ­της βρήκε την ευ­και­ρία να αξιο­ποι­ή­σει και τη συν­θη­κο­λό­γη­ση του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ –«η Ελ­λά­δα κα­τέ­λη­ξε με νέο σκλη­ρό μνη­μό­νιο, ενώ εμείς βγαί­νου­με από αυτό»– για να χτυ­πή­σει την αξιο­πι­στία όσων πά­σχι­ζαν να απο­δεί­ξουν ότι «υπάρ­χει άλλος δρό­μος». 

Το νέο δεν είναι καλό. Είναι ίσως η πρώτη φορά από το ξέ­σπα­σμα της κρί­σης κι έπει­τα που κυ­βέρ­νη­ση που εφαρ­μό­ζει πο­λι­τι­κές σκλη­ρής λι­τό­τη­τας δεν γκρε­μί­ζε­ται από την πρώτη θέση. Μένει να φανεί αν αυτό το φαι­νό­με­νο ση­μα­το­δο­τεί μια νέα (δύ­σκο­λη) φάση στο πο­λι­τι­κό εποι­κο­δό­μη­μα, μια τάση απο­δο­χής της ΤΙΝΑ.

Μένει να φανεί, γιατί το πο­τή­ρι μπο­ρεί να είναι είτε μι­σο­γε­μά­το είτε μι­σο­ά­δειο. Μια πιο προ­σε­κτι­κή ανά­λυ­ση των απο­τε­λε­σμά­των δεί­χνει ότι η νίκη της Δε­ξιάς είναι «πύρ­ρειος»:

Το 2011, τα δύο κόμ­μα­τα του κυ­βερ­νη­τι­κού συ­να­σπι­σμού είχαν κερ­δί­σει αθροι­στι­κά 2.813.000 ψή­φους και πο­σο­στό 50,7%. Σή­με­ρα το κοινό τους κα­τέ­βα­σμα χάνει πε­ρί­που 700.000 ψή­φους (παίρ­νουν 1.979.000) και πέ­φτει στο 36,83%, απο­τέ­λε­σμα που τους στε­ρεί πλέον και την κοι­νο­βου­λευ­τι­κή πλειο­ψη­φία.

Άλ­λω­στε, πίσω από την όμορ­φη ει­κό­να «εξό­δου από την κρίση», η ανερ­γία στην Πορ­το­γα­λία βρί­σκε­ται στο 12% (30% στους νέους), η χώρα πα­ρα­μέ­νει η πιο φτωχή της Δυ­τι­κής Ευ­ρώ­πης με τα επί­πε­δα δια­βί­ω­σης να έχουν κα­τρα­κυ­λή­σει και το κοι­νω­νι­κό κρά­τος να έχει συρ­ρι­κνω­θεί δρα­μα­τι­κά, ενώ βιώ­νει το με­γα­λύ­τε­ρο με­τα­να­στευ­τι­κό κύμα εδώ και 50 χρό­νια (500.000 άν­θρω­ποι έφυ­γαν το 2011-14 σε μια χώρα με πλη­θυ­σμό 10 εκα­τομ­μυ­ρί­ων, ένα δυ­να­μι­κό εφά­μιλ­λο της με­τα­νά­στευ­σης της δε­κα­ε­τί­ας του ’60, και -ση­μειώ­νου­με- ένα δυ­να­μι­κό που δεν ψή­φι­σε στη φε­τι­νή κάλπη). 

Σε αυτό το φόντο, ξε­χω­ρί­ζει η απο­τυ­χία των Σο­σια­λι­στών να κερ­δί­σουν την πρω­τιά. Ανέ­βα­σαν τις ψή­φους τους κατά 200.000 (από 1.566.000 σε 1.740.000) και είδαν το πο­σο­στό τους να ανε­βαί­νει από το 28% στο 32,4%. Αλλά διέ­ψευ­σαν τις προσ­δο­κί­ες για νίκη και απέ­τυ­χαν πα­τα­γω­δώς να εκ­φρά­σουν τη δυ­σα­ρέ­σκεια. Η εμπλο­κή του πρώην ηγέτη τους Ζοσέ Σό­κρα­τες σε σκάν­δα­λα, το γε­γο­νός ότι ήταν το Σο­σια­λι­στι­κό Κόμμα που υπέ­γρα­ψε το μνη­μό­νιο (πριν «δρα­πε­τεύ­σει» από την εφαρ­μο­γή του προ­κη­ρύσ­σο­ντας εκλο­γές το 2011) αλλά και η αδυ­να­μία του να προ­βά­λει μια σαφή εναλ­λα­κτι­κή στη λι­τό­τη­τα (δεν αμ­φι­σβή­τη­σε ποτέ το πρό­γραμ­μα της τρόι­κας, αρ­κού­με­νο να κα­ταγ­γεί­λει τον Κο­έ­λιο ότι είναι «μνη­μο­νια­κό­τε­ρος του μνη­μο­νί­ου») λει­τούρ­γη­σαν εις βάρος της Κε­ντρο­α­ρι­στε­ράς.

Τα ευ­χά­ρι­στα νέα αφο­ρούν τα απο­τε­λέ­σμα­τα των αρι­στε­ρών δυ­νά­με­ων, που αθροί­ζουν πλέον ένα 18,5%. 

Συ­γκε­κρι­μέ­να, η συμ­μα­χία του ΚΚ Πορ­το­γα­λί­ας δια­τη­ρεί τις ση­μα­ντι­κές δυ­νά­μεις του (από 441.000 ψή­φους στις 444.000) και πη­γαί­νει από το 7,9% στο 8,27%. Το ΚΚ έχει πάντα ισχυ­ρή βάση και για ιστο­ρι­κούς λό­γους (που φτά­νουν πίσω στην Επα­νά­στα­ση των Γα­ρυ­φάλ­λων) αλλά και λόγω της ορ­γα­νω­μέ­νης του δύ­να­μης (κυ­ριαρ­χεί στη με­γα­λύ­τε­ρη ερ­γα­τι­κή συ­νο­μο­σπον­δία της χώρας), ενώ δια­τη­ρεί μια πιο ενω­τι­κή πο­λι­τι­κή από το «αδελ­φό» του κόμμα στην Ελ­λά­δα.

Η «αντο­χή» του ΚΚ συ­νο­δεύ­ε­ται από την επι­τυ­χία που είχε το Μπλό­κο της Αρι­στε­ράς: Σχε­δόν δι­πλα­σιά­ζει τις ψή­φους του (550.000 από 288.000) και τα πο­σο­στά του (10,22% από 5,17%). Φυ­σι­κά δεν πρό­κει­ται για «τομή» στην πο­ρεία του (και της αθροι­στι­κής δύ­να­μης της πορ­το­γα­λι­κής Αρι­στε­ράς), αλλά για επι­στρο­φή στη δύ­να­μη που είχε κα­τα­γρα­φεί το 2009, πριν από το κα­τα­στρο­φι­κό απο­τέ­λε­σμα του 2011 (όταν το ΚΚ και πάλι «άντε­ξε» αλλά το Μπλό­κο έχασε τη μισή του εκλο­γι­κή δύ­να­μη).

Σύμ­φω­να με στε­λέ­χη του κόμ­μα­τος, ση­μα­ντι­κό ρόλο στην ανά­καμ­ψη (ύστε­ρα από μια σο­βα­ρή κρίση) έπαι­ξε ο δη­μό­σιος λόγος του (με τους εκ­προ­σώ­πους του να πε­τυ­χαί­νουν «νίκες» στα ντι­μπέιτ) αλλά και η επι­τυ­χη­μέ­νη «άμυνα» του κόμ­μα­τος απέ­να­ντι στην πίεση που του άσκη­σε η συν­θη­κο­λό­γη­ση του ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ: Το Μπλό­κο ερ­μή­νευ­σε τις εξε­λί­ξεις στην Ελ­λά­δα ανα­δει­κνύ­ο­ντας τον αντι­δη­μο­κρα­τι­κό εγκλη­μα­τι­κό ρόλο των ευ­ρω­η­γε­σιών, ενώ πα­ράλ­λη­λα ανα­βάθ­μι­σε την κρι­τι­κή του στην ΕΕ και το ευρώ, δη­λώ­νο­ντας κα­θα­ρά ότι αυτό δεν θα κάνει «άλλες θυ­σί­ες για το ευρώ». 

Μένει να φανεί αν το πο­τή­ρι είναι μι­σο­γε­μά­το ή μι­σο­ά­δειο. Σε μια ακόμη χώρα φαί­νε­ται πως –ύστε­ρα από χρό­νια κρί­σης και λι­τό­τη­τας– κο­ρυ­φώ­νε­ται η πάλη ανά­με­σα στην απο­δο­χή της TINA και την ανα­ζή­τη­ση κάθε χα­ρα­μά­δας για να εκ­φρα­στεί η αντί­στα­ση. Οι ει­δή­σεις από την Πορ­το­γα­λία δεν ση­κώ­νουν ούτε πα­νη­γυ­ρι­σμούς ούτε αφο­ρι­σμούς. Δεί­χνουν και τους κιν­δύ­νους και τις ευ­και­ρί­ες αυτής της ρευ­στής πε­ριό­δου. Οι εξε­λί­ξεις θα κρι­θούν ξανά στους δρό­μους. Η απου­σία αυτού του πα­ρά­γο­ντα, τα τε­λευ­ταία δύο χρό­νια, έπαι­ξε κομ­βι­κό ρόλο στο να μην είναι το απο­τέ­λε­σμα στην Πορ­το­γα­λία ακόμα κα­λύ­τε­ρο. Η επι­στρο­φή αυτού του πα­ρά­γο­ντα θα κρί­νει τε­λι­κά «πού θα κά­τσει η μπί­λια». Και στην Πορ­το­γα­λία, αλλά και σε όλη την Ευ­ρώ­πη...

Ετικέτες