Οριακή νίκη του Μαντούρο, σκέψεις ανταρσίας από τη Δεξιά: Η «μπολιβαριανή διαδικασία» σε κρίσιμο σταυροδρόμι

Ωστό­σο ήταν μια νίκη ορια­κή, μετά από μια ανα­μέ­τρη­ση θρί­λερ. Ο Μα­ντού­ρο κέρ­δι­σε 7,5 εκα­τομ­μύ­ρια ψή­φους και το 50,7%, ενώ ο αντί­πα­λός του, Κα­πρί­λες, κέρ­δι­σε 7.270.000 ψή­φους και το 49,1%. Τη νύχτα των απο­τε­λε­σμά­των, οι «τσα­βί­στας» πα­νη­γύ­ρι­σαν, αλλά δεν ήταν το λαϊκό γλέ­ντι προη­γού­με­νων επι­τυ­χιών. Κυ­ριαρ­χού­σε η ανα­κού­φι­ση, αλλά και ο προ­βλη­μα­τι­σμός, η από­το­μη συ­νει­δη­το­ποί­η­ση ότι θα μπο­ρού­σαν να ητ­τη­θούν.

Σε σύ­γκρι­ση με τον Οκτώ­βρη του 2012, πε­ρί­που 700.000 ψη­φο­φό­ροι «με­τα­κι­νή­θη­καν» από το PSUV στην αντι­πο­λί­τευ­ση. Με τη συμ­με­το­χή σχε­δόν στα ίδια επί­πε­δα, αυτό με­τα­φρά­στη­κε σε συρ­ρί­κνω­ση της δια­φο­ράς (τον Οκτώ­βρη το «σκορ» ήταν 55%-45%).

Ο Οκτώ­βρης του 2012, ήταν η πιο δύ­σκο­λη νίκη του Τσά­βες από το 1998, με την αντι­πο­λί­τευ­ση να αυ­ξά­νει την επιρ­ροή της πολύ πε­ρισ­σό­τε­ρο από την αύ­ξη­ση της επιρ­ρο­ής του Τσά­βες. Στις εκλο­γές της 14ης Απρί­λη αυτή η τάση ενί­σχυ­σης της αντι­πο­λί­τευ­σης συ­νε­χί­στη­κε, αλλά με νέο στοι­χείο την πτώση των «τσα­βι­κών» ψήφων σε συν­θή­κες αυ­ξη­μέ­νης συμ­με­το­χής.

Οι αι­τί­ες της στα­θε­ρής αύ­ξη­σης των ψήφων της αντι­πο­λί­τευ­σης δεν είναι και­νούρ­γιες. Η αντι­πο­λί­τευ­ση έχει κα­τορ­θώ­σει να ενώ­σει τις γραμ­μές της από την κε­ντρο­α­ρι­στε­ρά έως την άκρα δεξιά και έχει συ­νέλ­θει από την πα­ρά­λυ­ση της ήττας του πρα­ξι­κο­πή­μα­τος και του λο­κά­ουτ το 2002-2003.

Τα με­σαία και μι­κρο­α­στι­κά στρώ­μα­τα έχουν στοι­χι­στεί πίσω από την άρ­χου­σα τάξη, που προ­ω­θεί μια ατζέ­ντα «ελ­κυ­στι­κή» σε αυτά τα ακρο­α­τή­ρια (εγκλη­μα­τι­κό­τη­τα, πλη­θω­ρι­σμός, «επερ­χό­με­νη οι­κο­νο­μι­κή κα­τάρ­ρευ­ση», «κομ­μου­νι­στι­κή απει­λή» κλπ).

Ωστό­σο αυτό που πά­ντο­τε έκρι­νε το απο­τέ­λε­σμα ήταν το κατά πόσο η φτωχή και ερ­γα­ζό­με­νη πλειο­ψη­φία πει­θό­ταν ότι αξί­ζει τον κόπο να συ­νε­χί­σει να στη­ρί­ζει την «μπο­λι­βα­ρια­νή δια­δι­κα­σία» ή απο­γοη­τευό­ταν από τα συ­νε­χή εμπό­δια που βάζει η ηγε­σία του PSUV και του κρά­τους (η «μπο­λι­μπουρ­ζουα­ζία») στη ρι­ζο­σπα­στι­κο­ποί­η­ση της «δια­δι­κα­σί­ας».

Σε αυτές τις μό­νι­μες αι­τί­ες προ­στέ­θη­καν δύο πα­ρά­γο­ντες τους τε­λευ­ταί­ους μήνες, στους οποί­ους μπο­ρεί να απο­δο­θεί η μικρή «ανα­τρο­πή» στον εκλο­γι­κό συ­σχε­τι­σμό. Η αντι­πο­λί­τευ­ση έχει απο­κτή­σει αδιαμ­φι­σβή­τη­το ηγέτη: Η καλή εκλο­γι­κή επί­δο­ση του Κα­πρί­λες, σε σχέση με το πα­ρελ­θόν, απέ­να­ντι στον Τσά­βες τον Οκτώ­βρη του έδωσε τε­ρά­στια ώθηση. Από την άλλη ο Μα­ντού­ρο δίνει ακόμα εξε­τά­σεις στο «μπο­λι­βα­ρια­νό» στρα­τό­πε­δο, όπως φά­νη­κε από την επι­μο­νή του να εμ­φα­νί­ζε­ται ως «πο­λι­τι­κός γιος του Τσά­βες».  

Η προ­ε­κλο­γι­κή εκ­στρα­τεία του Κα­πρί­λες πά­τη­σε στις αδυ­να­μί­ες του τσα­βι­κού στρα­το­πέ­δου. Δεν εμ­φα­νί­στη­κε ως εχθρός της «δια­δι­κα­σί­ας» που θα την αντι­στρέ­ψει, αλλά το­πο­θέ­τη­σε τον εαυτό του λα­θραία εντός του «μπο­λι­βα­ρια­νού» πλαι­σί­ου, με την ελ­πί­δα να διεκ­δι­κή­σει και τους –δί­καια– δυ­σα­ρε­στη­μέ­νους από την «μπο­λι­μπουρ­ζουα­ζία»: Αφε­νός, κα­τήγ­γει­λε τον Μα­ντού­ρο ότι δεν είναι… Τσά­βες. Αφε­τέ­ρου, συ­να­γω­νί­στη­κε (και κά­ποιες φορές πλειο­δό­τη­σε) τον Μα­ντού­ρο σε φι­λο­λαϊ­κές υπο­σχέ­σεις, δη­λώ­νο­ντας πως θα βρει τα λεφτά «αξιο­ποιώ­ντας τους εθνι­κούς πό­ρους» που «κα­κο­δια­χει­ρί­ζε­ται» και «σκορ­πά­ει» το PSUV.

Προ­φα­νώς πρό­κει­ται για δη­μα­γω­γία. Ο Κα­πρί­λες οι­κο­νο­μι­κά είναι παιδί της ελίτ, μέλος μιας από τις ισχυ­ρό­τε­ρες οι­κο­γέ­νειες της Βε­νε­ζου­έ­λας. Πο­λι­τι­κά συμ­με­τεί­χε ενερ­γά στο πρα­ξι­κό­πη­μα του 2002 και ήταν ο ενορ­χη­στρω­τής της ένο­πλης επί­θε­σης στην κου­βα­νι­κή πρε­σβεία. Αυτό αρ­κού­σε για να μην πεί­σει ικανό αριθ­μό ψη­φο­φό­ρων για την ει­λι­κρί­νειά του.

Αλλά όσο η «μπο­λι­βα­ρια­νή δια­δι­κα­σία» αντι­με­τω­πί­ζει «τρι­κλο­πο­διές» από μέσα, θα γί­νε­ται όλο και πιο απει­λη­τι­κός. Η αργή αλλά στα­θε­ρή ανά­καμ­ψη της Δε­ξιάς αυτά τα χρό­νια είναι η με­γα­λύ­τε­ρη από­δει­ξη ότι, αν η «δια­δι­κα­σία» δεν ρι­ζο­σπα­στι­κο­ποι­η­θεί, μπο­ρεί να ητ­τη­θεί και μά­λι­στα «χωρίς να πέσει του­φε­κιά».

Αυτά είναι ζη­τή­μα­τα που θα πρέ­πει έτσι κι αλ­λιώς να απα­σχο­λή­σουν τους «τσα­βί­στας». Αλλά σή­με­ρα υπάρ­χουν πιο άμεσα ζη­τή­μα­τα. Ο Κα­πρί­λες δεν ανα­γνω­ρί­ζει το απο­τέ­λε­σμα και ζητά επα­να­κα­τα­μέ­τρη­ση όλων των ψήφων. Οι «δη­μο­κρα­τι­κές ευαι­σθη­σί­ες» του είναι σκέτη απάτη, γιατί ήταν εκ των προ­τέ­ρων γνω­στό ότι η αντι­πο­λί­τευ­ση δεν επρό­κει­το να ανα­γνω­ρί­σει το απο­τέ­λε­σμα.

Ήταν μια ει­λημ­μέ­νη από­φα­ση που ήρθε στο φως τόσο με στοι­χεία που διέρ­ρευ­σαν για σχε­δια­σμούς με­τα­ξύ Κα­πρί­λες-Ουά­σινγ­κτον και στε­λε­χών της Κε­ντρι­κής Εκλο­γι­κής Επι­τρο­πής, όσο και δη­μό­σια με την άρ­νη­ση του Κα­πρί­λες να υπο­γρά­ψει προ­ε­κλο­γι­κά δή­λω­ση ότι θα σε­βα­στεί το απο­τέ­λε­σμα.

Το ερώ­τη­μα είναι πόσο μα­κριά θα τρα­βή­ξει τη σύ­γκρου­ση η αντι­πο­λί­τευ­ση, καθώς πλέον η ορια­κή δια­φο­ρά διευ­κο­λύ­νει το «έργο» της. Η ομι­λία του Κα­πρί­λες ήταν κα­τη­γο­ρη­μα­τι­κή για την «πα­ρα­νο­μία» της προ­ε­δρί­ας Μα­ντού­ρο και προϊ­δε­ά­ζει για εν­δε­χό­με­νο «ανέν­δο­του» αγώνα της Δε­ξιάς.

Ήταν δε­δο­μέ­νο ότι μετά το θά­να­το του Τσά­βες η Βε­νε­ζου­έ­λα θα έμπαι­νε σε μια νέα πε­ρί­ο­δο με πολλά εν­δε­χό­με­να ανοι­χτά. Το ορια­κό εκλο­γι­κό απο­τέ­λε­σμα μπο­ρεί να επι­τα­χύ­νει από­το­μα τις εξε­λί­ξεις.

Η «ανυ­πα­κοή» στο απο­τέ­λε­σμα μπο­ρεί να συ­νο­δευ­τεί από επι­θε­τι­κές ενέρ­γειες απο­στα­θε­ρο­ποί­η­σης. Η λαϊκή αντί­δρα­ση σε εν­δε­χό­με­νη ανταρ­σία της Δε­ξιάς μπο­ρεί να οδη­γή­σει σε ανα­με­τρή­σεις αντί­στοι­χες με αυτές του 2002-2003.

Τέλος, το σε­νά­ριο μιας «εθνι­κής συμ­φι­λί­ω­σης» που θα μα­χαι­ρώ­νει πι­σώ­πλα­τα τη «δια­δι­κα­σία», δεν μπο­ρεί να απο­κλει­στεί. Για τους «από πάνω» αυτό το σε­νά­ριο υπάρ­χει ήδη. Απο­κα­λυ­πτι­κή είναι η δή­λω­ση του Μα­ντού­ρο ότι, πριν ανα­κοι­νω­θούν τα απο­τε­λέ­σμα­τα, ο Κα­πρί­λες του ζή­τη­σε να κά­νουν μια «συμ­φω­νία», την οποία απέρ­ρι­ψε. Προ­φα­νώς ήταν μια τε­λευ­ταία προ­σπά­θεια «εν­σω­μά­τω­σης» της ηγε­σί­ας του PSUV, πριν επι­λε­γεί η σύ­γκρου­ση.

Το «κα­ρό­το και μα­στί­γιο» μπο­ρεί να συ­νε­χι­στεί και, με τον Μα­ντού­ρο απο­δυ­να­μω­μέ­νο εκλο­γι­κά, είναι ένα ζή­τη­μα το κατά πόσο θα βρε­θούν «πρό­θυ­μοι» στην ηγε­σία του PSUV ή στο κρά­τος να προ­τι­μή­σουν το «κα­ρό­το».

Άμεσα το εν­δια­φέ­ρον στρέ­φε­ται στην επα­να­κα­τα­μέ­τρη­ση. Σε μια τόσο πο­λω­μέ­νη χώρα, ζη­τή­μα­τα όπως το πώς θα γίνει, από ποιους θα γίνει, τι απο­τέ­λε­σμα θα βγά­λει, πόσο αξιό­πι­στο θα είναι και αν θα γίνει και αυτό απο­δε­κτό δεν είναι λυ­μέ­να. Όλοι οι «με­γά­λοι παί­κτες» θα παί­ξουν το ρόλο τους (κρά­τος, κομ­μα­τι­κές ηγε­σί­ες, πρε­σβεί­ες, επι­χει­ρή­σεις). Γι’ αυτό και μόνη εγ­γύ­η­ση πα­ρα­μέ­νει η δύ­να­μη που «έκοψε» και προη­γού­με­νους «γόρ­διους δε­σμούς», όπως αυτή του 2002-2003: η δράση των εκα­τομ­μυ­ρί­ων «τσα­βί­στας», το ανε­ξάρ­τη­το κί­νη­μα των «από κάτω».

Από το πρα­ξι­κό­πη­μα στις 11 Απρί­λη του 2002 και το τσά­κι­σμά του με τη λαϊκή κι­νη­το­ποί­η­ση στις 13 Απρί­λη, εμ­φα­νί­στη­κε άλ­λω­στε ένα δια­χρο­νι­κό στη Βε­νε­ζου­έ­λα σύν­θη­μα: «Αν ξα­νάρ­θουν όπως στις 11, θα ξα­νάρ­θου­με όπως στις 13».

ΥΓ: Κλεί­νο­ντας θα θέ­λα­με να το­νί­σου­με ότι τόσο «εν­δια­φέ­ρον» πα­γκό­σμια από τα ΜΜΕ για τη «δι­χα­σμέ­νη χώρα» και τόση «αγω­νία» για το «πώς θα κυ­βερ­νή­σει ο Μα­ντού­ρο» δεν εί­δα­με ούτε για τον Μπους το 2000 και το 2004, ούτε για τη με­ξι­κα­νι­κή Δεξιά το 2006 και το 2012, ούτε για την πλειο­ψη­φία των πο­λι­τι­κών ηγε­τών του δυ­τι­κού κό­σμου που έχουν εκλε­γεί με ορια­κή δια­φο­ρά ή βλέ­πουν το 50% μόνο στον ύπνο τους…

*Τις τε­λευ­ταί­ες ώρες, και αφού είχε γρα­φτεί αυτό το άρθρο, έχει ξε­σπά­σει ένα κύμα δια­δη­λώ­σε­ων και βί­αιων επι­θέ­σε­ων σε γρα­φεία του PSUV, ια­τρι­κά κέ­ντρα, κρα­τι­κά σου­περ­μάρ­κετ κ.ά. Η φωτό είναι από τις ση­με­ρι­νές συ­γκρού­σεις.