Το μεγάλο στοίχημα για το δημόσιο δωρεάν πανεπιστήμιο
Με την παρουσίαση του προπλάσματος του νέου νόμου-πλαίσιο, η κυβέρνηση έκανε το πρώτο βήμα, παρουσιάζοντας ένα σχέδιο – νεοφιλελεύθερο οδοστρωτήρα για το πανεπιστήμιο. Το σχέδιο που παρουσιάστηκε μετατρέπει τα πανεπιστήμια σε επιχειρήσεις επιβάλλοντας ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια στη λειτουργία τους (βλέπε μάνατζερ αντί για πρυτάνεις και εξωπανεπιστημιακά συμβούλια ιδρύματος), καταργεί τύποις και ουσιαστικά το δημόσιο και δωρεάν χαρακτήρα του ενώ θα σταματήσει να προσφέρει στοιχειώδη συλλογικά επαγγελματικά και εργασιακά δικαιώματα στους αποφοίτους του.
Μετά τον «πρόλογο» των παρουσιάσεων, η κυβέρνηση και το Υπουργείο έχουν ξεκινήσει να κάνουν τα πρώτα βήματα για την υλοποίηση του σχεδίου που μπορεί να αποδειχθεί ταφόπλακα για το δημόσιο και δωρεάν πανεπιστήμιο όπως το έχουμε γνωρίσει. Εκεί αρχίζει και να βρίσκει τα πρώτα εμπόδια, αρχής γενομένης της συνόδου Πρυτάνεων που έγινε στο Λαύριο στις 18 Δεκέμβρη. Οι πρυτάνεις διαμαρτυρήθηκαν για δύο βασικά ζητήματα, την υποχρηματοδότηση των πανεπιστημίων και την υποστελέχωση σε εκπαιδευτικό και λοιπό διοικητικό προσωπικό, που έχει φτάσει τα ιδρύματα στα όρια τους. Με βάση (και) αυτά τα κριτήρια ζητάει η Κεραμέως να παρουσιάσουν τα ιδρύματα στην Εθνική Αρχή για την Ανώτατη Εκπαίδευση τα «δικά τους» σχέδια για συγχωνεύσεις τμημάτων και σχολών. Η Κεραμέως ρίχνει «στάχτη στα μάτια» με την έκτακτη χρηματοδότηση των 20 εκατομμυρίων ευρώ, τα μισά εκ των οποίων πηγαίνουν στην ασφάλεια των ιδρυμάτων, δηλαδή προορίζονται για εξοπλισμό παρακολούθησης και ελεγχόμενης εισόδου, όπως τα περίφημα τουρνικέ (μεταλλικές είσοδοι ασφαλείας), λες και τα πανεπιστημιακά ιδρύματα είναι φυλακές υψίστης ασφαλείας.
Πολλές φορές οι Πρυτάνεις έχουν αντιτεθεί σε κινήσεις ή νομοσχέδια του Υπουργείου (όπως συνέβη με κάποιους στο ζήτημα της πανεπιστημιακής αστυνομίας την προηγούμενη χρονιά), πάντα όμως αυτά τα εμπόδια ήταν και είναι αναποτελεσματικά από μόνα τους. Ο μόνος τρόπος να μπλοκαριστεί ο νεοφιλελεύθερος οδοστρωτήρας είναι η μαζική αντίσταση φοιτητικού κινήματος, εργαζομένων και εκπαιδευτικού προσωπικού μέσα στις σχολές. Είμαστε εν μέσω «πολεμικών προετοιμασιών» για το πανεπιστήμιο. Η πρόθεση της κυβέρνησης έιναι μέσα στο 2022 και πριν τελειώσει η ακαδημαϊκή χρονιά- να φέρει για ψήφιση το νέο νόμο-πλαίσιο, ο οποίος δε θα είναι άλλη μία αντιμεταρρύθμιση αλλά ένας σαρωτικός νόμος. Αυτή την πρόθεση ξεκινάει να υλοποιεί, πιέζοντας τους πρυτάνεις σε πρώτη φάση ενώ γνωστοί νεοφιλελεύθεροι κονδυλοφόροι του αστικού τύπου ξοδεύουν ήδη μελάνι για την ανάγκη οι αντιμεταρρυθμίσεις του Υπουργείου να προχωρήσουν με ταχύτητα και χωρίς δισταγμό.
Δυνατότητες νίκης
Από αυτή τη σκοπιά είναι απαραίτητη και η προετοιμασία του «δικού μας» στρατοπέδου μπροστά στη μάχη που έρχεται και η οποία δε θα ήταν υπερβολή αν κάποιος τη χαρακτήριζε ως μάχη ζωής και θανάτου για το δημόσιο πανεπιστήμιο. Εάν η μάχη ενάντια στον επερχόμενο νόμο-πλαίσιο γίνεται αντιληπτή ως τέτοια, χρειάζεται να είναι επίσης κατανοητό ότι αυτή η μάχη δε θα αφορά μόνο την υπεράσπιση της δημόσιας και δωρεάν παιδείας για όλους και όλες αλλά θα αναγκαστεί να έρθει σε σύγκρουση με τη συνολική κυβερνητική πολιτική και τις νεοφιλελεύθερες κορώνες της αριστείας, της ανάπτυξης, του ανταγωνισμού, της ευελιξίας κοκ.
Το βασικό ερώτημα λοιπόν είναι εάν υπάρχει δυνατότητα μπλοκαρίσματος ενός τέτοιου νόμου και με ποιον τρόπο. Την προηγούμενη χρονιά, εν μέσω πανδημίας και με τα πανεπιστήμια κλειστά επί ένα χρόνο, η κυβέρνηση επιχείρησε να θεσμοθετήσει την πανεπιστημιακή αστυνομία με τη συνοδεία κατασταλτικών/πειθαρχικών μέτρων σε συνδυασμό με το βάθεμα της νεοφιλελεύθερης ατζέντας. Παρά τις αντικειμενικές δυσκολίες της κατάστασης, γεννήθηκαν πολύ μαζικές φοιτητικές κινητοποιήσεις με διάρκεια ενάντια στην πανεπιστημιακή αστυνομία αλλά και στις γενικότερες επιλογές της κυβέρνησης τόσο στην τριτοβάθμια εκπαίδευση όσο και στην αντιμετώπιση της πανδημίας. Αυτή η δυναμική σίγουρα υπάρχει ακόμα μέσα στα πανεπιστήμια, δεν εξαφανίστηκε. Το ζητούμενο για τις δυνάμεις της ριζοσπαστικής-αντικαπιταλιστικής Αριστεράς είναι να μπορέσουν να οργανώσουν ξανά αυτή τη δυναμική, να την ξαναχτίσουν και να την προετοιμάσουν για την επερχόμενη αντιπαράθεση.
Υπάρχουν πραγματικές δυνατότητες νίκης και το προηγούμενο διάστημα έχει να μας δώσει χρήσιμα συμπεράσματα, γιατί υπήρξαν νίκες. Η αποφασιστικότητα της απεργίας των διανομέων στην e-food, η ενότητα των εργαζομένων στον αγώνα (μέσα από τη συμμαχία διαφορετικών σωματείων) και η πλατιά αλληλεγγύη κατάφεραν να κερδίσουν. Η απεργία-αποχή από την αξιολόγηση πάλι κατάφερε να μπλοκάρει σε ένα βαθμό τις νεοφιλελεύθερες πολιτικές της κυβέρνησης για το δημόσιο σχολείο και στην οποία η συμμετοχή των εκπαιδευτικών ήταν μαζική. Οι πιο μαζικές και δυναμικές φοιτητικές κινητοποιήσεις της προηγούμενης χρονιάς, ήταν αυτές που κατάφεραν να συνδεθούν με τις κινητοποιήσεις των εκπαιδευτικών και όταν, οι δυνάμεις της φοιτητικής Αριστεράς (ΜΑΣ, ΕΑΑΚ, ΑΡΕΝ και λοιπές δυνάμεις) λειτούργησαν με ενωτικό και μετωπικό τρόπο, συσπειρώνοντας μαζικά ένα πολύ σημαντικό τμήμα των φοιτητών/τριών.
Ανάγκη μετώπου
Αφενός, χρειάζεται η μέγιστη δυνατή ενότητα της φοιτητικής Αριστεράς στην οργάνωση της μάχης, ο κατακερματισμός των δυνάμεων αλλά και οι μικροπολιτικές αντιπαραθέσεις για το ποια δύναμη θα φαίνεται πιο «πρωτοπόρα» ή πιο «μαχητική» είναι άχρηστες για το κίνημα. Αυτή η μετωπική πολιτική χρειάζεται να ξεδιπλωθεί. Χρειάζεται να εξηγηθεί με επιχειρήματα το σχέδιο της κυβέρνησης για την παράδοση του πανεπιστημίου στις ορέξεις της αγοράς. Αυτό το σχέδιο χρειάζεται να συνδεθεί με τις κεντρικές επιλογές της κυβέρνησης για την κατανομή πόρων, ξεφεύγοντας από μία στενή συνδικαλιστική αντίληψη. Από τη μία διευκολύνσεις για κεφάλαιο και εργοδοσία, υπέρογκες δαπάνες για εξοπλισμούς και πολεμικές προετοιμασίες και από την άλλη διαρκής μείωση των δαπανών για υγεία, παιδεία και κοινωνικές ανάγκες. Το ζήτημα της αντίθεσης στους πολεμικούς εξοπλισμούς θα έπρεπε να είναι από τα κυρίαρχα συνθήματα. Το «όχι λεφτά για φρεγάτες και ραφάλ αλλά για μαζικές προσλήψεις εκπαιδευτικού και διοικητικού προσωπικού» και «καμία έρευνα από τα πανεπιστήμια για την ενίσχυση της στρατιωτικής βιομηχανίας» θα έπρεπε να είναι θέμα σε κάθε φοιτητικό αμφιθέατρο. Παράλληλα, αυτή η διαδικασία ευνοεί και τη συνολικότερη πολιτικοποίηση του φοιτητικού κινήματος και τη σύνδεσή του με κινήματα όπως το φεμινιστικό και αντίστοιχες κινηματικές πρωτοβουλίες που μπορούν να ανθίσουν μέσα στις σχολές.
Αφετέρου, το φοιτητικό κίνημα από μόνο του δεν μπορεί να κερδίσει, όσο και αν ο ρόλος του είναι κομβικός. Όλες οι νικηφόρες εμπειρίες φοιτητικών αγώνων τα τελευταία είκοσι χρόνια ήταν αποτέλεσμα «δημιουργίας» πανεκπαιδευτικού μετώπου. Η ανάγκη μαζικής, ενωτικής, πανεκπαιδευτικής αντίστασης αποκτάει ακόμα μεγαλύτερη βαρύτητα σε μία συγκυρία που η κυβέρνηση επιδιώκει να ανατρέψει συνολικά το δημόσιο εκπαιδευτικό σύστημα και όχι μόνο το πανεπιστήμιο. Η σύνδεση με εκπαιδευτικούς μέσα στις σχολές, με το διοικητικό προσωπικό αλλά και με τις υπόλοιπες βαθμίδες της εκπαίδευσης (καθηγητές, δάσκαλοι, μαθητές/τριες) είναι αναγκαία για τη μαζικοποίηση του «δικού μας» στρατοπέδου.
Έτσι ο αγώνας για την υπεράσπιση του δημόσιου και δωρεάν πανεπιστημίου μπορεί να κινητοποιήσει και άλλα τμήματα του εκπαιδευτικού και εργατικού κινήματος, μπορεί να κερδίσει την πλατιά αλληλεγγύη που χρειάζεται ένας τέτοιος αγώνας για να είναι νικηφόρος. Το επόμενο διάστημα οι δυνάμεις της ριζοσπαστικής-αντικαπιταλιστικής αριστεράς μέσα στα Πανεπιστήμια θα αναμετρηθούν με αυτές τις προκλήσεις.
*Αναδημοσίευση από την Εργατική Αριστερά
