Πρώτες σκέψεις για το μετεκλογικό σκηνικό στο Ισπανικό Κράτος

Για την πλειο­ψη­φία του κό­σμου των κι­νη­μά­των και της Αρι­στε­ράς, για τους αν­θρώ­πους που ψή­φι­σαν με την ελ­πί­δα «της αλ­λα­γής» (por el cambio), το απο­τέ­λε­σμα των εκλο­γών της 26ης Ιούνη ήταν απο­γοη­τευ­τι­κό. Η πραγ­μα­τι­κό­τη­τα είναι ότι το τε­λι­κό απο­τέ­λε­σμα ήταν πολύ μα­κρυά από ό,τι είχαν προ­βλέ­ψει οι δη­μο­σκο­πή­σεις. Είχε καλ­λιερ­γη­θεί η εντύ­πω­ση από όλες τις δυ­νά­μεις ότι το Podemos, με πολύ μικρή δια­φο­ρά από το κόμμα του Ραχόι, θα εκλε­γό­ταν στη δεύ­τε­ρη θέση. Αντί γι αυτό η συμ­μα­χία  Unidos Podemos, έμει­νε στην τρίτη θέση, με ένα 21,6% και ένα εκα­τομ­μύ­ριο λι­γό­τε­ρες ψή­φους από όσο είχαν πάρει  ξε­χω­ρι­στά στις εκλο­γές της 20ης Δε­κέμ­βρη το Podemos και η Ενω­μέ­νη Αρι­στε­ρά. Θα πρέ­πει να ση­μειω­θεί ωστό­σο ότι  η συμ­μα­χία Unidos Podemos, βγήκε πρώτη δύ­να­μη στην Κα­τα­λο­νία, τη Χώρα των Βά­σκων και τη Να­βά­ρα καθώς και πρώτη στους ψη­φο­φό­ρους μέχρι 30 χρο­νών.

Το συ­στη­μι­κό μπλοκ δια­τή­ρη­σε δυ­νά­μεις. Το δεξιό κόμμα (PP)  κα­τά­φε­ρε όχι μόνο να μην πέσει αλλά να αυ­ξή­σει τις δυ­νά­μεις του πη­γαί­νο­ντας από το 28,7% στο 33 % και από τις 123 έδρες στις 137, λαμ­βά­νο­ντας 600.000 ψή­φους πε­ρισ­σό­τε­ρες. Στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα το κόμμα του Ραχόι συ­γκέ­ντρω­σε τις συ­ντη­ρη­τι­κές ψή­φους των φο­βι­σμέ­νων ψη­φο­φό­ρων συ­μπε­ρι­λαμ­βα­νο­μέ­νου και αυτών των Ciudadanos, που έχα­σαν 400.000 ψή­φους και 8 έδρες, μέ­νο­ντας μόνο στις 32 και στην τέ­ταρ­τη θέση. Όσο για τους  Σο­σια­λι­στές (PSOE), πα­ρό­λο που έχα­σαν 100.000 ψή­φους και 5 έδρες, με το 22,7% κα­τα­φέρ­νουν να δια­τη­ρή­σουν τη δεύ­τε­ρη θέση.

Εντυ­πω­σια­κή επί­σης ήταν και η αποχή αφού από το 73,20% της συμ­με­το­χής των ψη­φο­φό­ρων το 2015,  έφτα­σε τώρα  να συμ­με­τά­σχει μόνο το 69,84%. Το 30,16% κα­τα­γρά­φε­ται ως ένα από τα με­γα­λύ­τε­ρα πο­σο­στά  εκλο­γι­κής απο­χής των τε­λευ­ταί­ων 40 χρό­νων. Πρό­κει­ται για μια αποχή που επη­ρέ­α­σε πρώτα από όλα τη συμ­μα­χία Unidos Podemos, αφού ένας στους πέντε ψη­φο­φό­ρους που ήταν δια­τε­θει­μέ­νοι να την ψη­φί­σουν  τε­λι­κά δεν έφτα­σαν μέχρι την κάλπη.

Το συ­στη­μι­κό μπλοκ

Παρ όλα τα γνω­στά επι­χει­ρή­μα­τα περί λαού που βρί­σκε­ται σε ύπνω­ση, περί δε­ξιάς στρο­φής της κοι­νω­νί­ας κ.α οι αι­τί­ες της δια­τή­ρη­σης των δύο κομ­μά­των θα πρέ­πει να ανα­ζη­τη­θούν στο φόβο και στη συ­σπεί­ρω­ση που κα­τά­φε­ρε να έχει το υπαρ­κτό συ­ντη­ρη­τι­κό μπλοκ. Επι­βε­βαιώ­νε­ται επί­σης  ότι υπάρ­χει ένας συ­μπα­γής δε­ξιός πυ­ρή­νας στην ισπα­νι­κή κοι­νω­νία που παρά τα σκάν­δα­λα και τη δια­φθο­ρά, δια­τη­ρεί τις δυ­νά­μείς του. Σε αυτό μπο­ρού­με να προ­σθέ­σου­με και το κλίμα φόβου που δη­μιουρ­γή­θη­κε από το Brexit. Πα­ρό­λα αυτά το PP δεν κα­τα­φέρ­νει να έχει την από­λυ­τη πλειο­ψη­φία που χρειά­ζε­ται στο κοι­νο­βού­λιο  όπως έγινε το 2011. Ακόμα και με τη συμ­με­το­χή των Ciudadanos, το κόμμα του Ραχόι δεν κα­τα­φέρ­νει να απο­κτή­σει τις 176 έδρες που χρειά­ζο­νται για την πλειο­ψη­φία στο κοι­νο­βού­λιο.  

Όσον αφορά το PSOE, παρά τη δια­τή­ρη­ση των δυ­νά­με­ών του βρί­σκε­ται μπρο­στά σε δύ­σκο­λες απο­φά­σεις αφού το δί­λημ­μα που μπαί­νει από το σύ­στη­μα, ιδιαί­τε­ρα μέσα σε ένα αστα­θές ευ­ρω­παι­κό σκη­νι­κό, είναι να υπάρ­ξει κυ­βέρ­νη­ση πάση θυσία. Με αυτή την έν­νοια η πίεση  στους Σο­σια­λι­στές να  στη­ρί­ξουν  την κυ­βέρ­νη­ση του PP είτε με κα­τευ­θεί­αν συμ­με­το­χή σε έναν με­γά­λο συ­να­σπι­σμό, είτε δί­νο­ντας ψήφο ανο­χής, θα είναι τε­ρά­στια, πράγ­μα που θα δη­μιουρ­γή­σει νέα εσω­κομ­μα­τι­κά προ­βλή­μα­τα. Ήδη η εφη­με­ρί­δα El Pais, (27/6) καλεί τους σο­σια­λι­στές να δώ­σουν ψήφο ανο­χής σε αυτόν που έχει τις απα­ραί­τη­τες ψή­φους για να κυ­βερ­νή­σει.

Γιατί η συμ­μα­χία Unidos Podemos έμει­νε στην τρίτη θέση

Η συ­ζή­τη­ση μέσα στη συμ­μα­χία Unidos Podemos, τα δη­μο­τι­κά σχή­μα­τα και τα κι­νή­μα­τα για το τι έφται­ξε είναι πολύ έντο­νη και κα­θό­λου ομό­φω­νη. Η δεξιά πτέ­ρυ­γα του Podemos κα­τη­γο­ρεί τη ρι­ζο­σπα­στι­κή πτέ­ρυ­γα για υπο­χώ­ρη­ση σε ανού­σιες συμ­μα­χί­ες με την Ενω­μέ­νη Αρι­στε­ρά και για την υιο­θέ­τη­ση αρι­στε­ρών συν­θη­μά­των που πια δε λένε τί­πο­τα στην κοι­νω­νία. Για τον Ερε­χόν δη­λα­δή η κα­μπά­νια ήταν αρ­κε­τά αρι­στε­ρή. Ο Πά­μπλο Ιγλέ­σιας προς το παρόν θέτει το ζή­τη­μα του χρό­νου. Χρεια­ζό­μα­στε πε­ρισ­σό­τε­ρο χρόνο για να ανέ­βου­με ψηλά, όμως κάθε φορά κα­τα­κτού­με πε­ρισ­σό­τε­ρες θέ­σεις, στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα υπάρ­χου­με μόλις δύο χρό­νια και έχου­με κάνει ήδη τόσα πολλά. 

Είναι προ­φα­νές ότι είχε καλ­λιερ­γη­θεί η εντύ­πω­ση ότι η δεύ­τε­ρη θέση είναι τε­λειω­μέ­νη υπό­θε­ση. Είναι επί­σης προ­φα­νές ότι η κα­μπά­νια των Unidos Podemos, ήταν σχε­δια­σμέ­νη με πολλή φα­ντα­σία, με με­γά­λη προ­σβα­σι­μό­τη­τα στα ΜΜΕ, έξυ­πνα συν­θή­μα­τα και ευ­φά­ντα­στα προ­ε­κλο­γι­κά σπο­τά­κια. Όμως όλα αυτά δεν ήταν αρ­κε­τά. Γιατί η πραγ­μα­τι­κό­τη­τα είναι πως το σήμα του Podemos κυ­ρί­ως και δευ­τε­ρευό­ντως της Ενω­μέ­νης Αρι­στε­ράς, είχε θο­λώ­σει, και ο λόγος του ήταν αρ­κε­τά  αντι­φα­τι­κός. Τα εθνι­κά-λαϊ­κι­στι­κά συν­θή­μα­τα και οι  ανα­φο­ρές στην πα­τρί­δα-«Το χα­μό­γε­λο μιας χώρας»-δεν μπό­ρε­σαν τε­λι­κά να κι­νη­το­ποι­ή­σουν και να συ­γκι­νή­σουν τον Ισπα­νι­κό λαό. Το γε­γο­νός ότι οι θέ­σεις για το χρέος, την τρόϊ­κα, η απου­σία κι­νη­το­ποι­ή­σε­ων και κυ­ρί­ως η απου­σία σχέ­σε­ων με πραγ­μα­τι­κές κοι­νω­νι­κές δυ­νά­μεις (κι­νή­μα­τα, συν­δι­κά­τα κλπ), με­τέ­τρε­ψαν το Podemos, σε μια εκλο­γι­κή μη­χα­νή, που ανά­λο­γα με τη συ­γκυ­ρία, ανά­λο­γα με τον αντί­πα­λο, άλ­λα­ζε την ρη­το­ρι­κή του προ­σπα­θώ­ντας να απευ­θυν­θεί στο κέ­ντρο, στους ψη­φο­φό­ρους του PSOE, στη με­γά­λη πλειο­ψη­φία. Έτσι ακόμα και οι ονο­μα­σί­ες κάστα και λαός, εμπνευ­σμέ­νες από πιο λαϊ­κί­στι­κες θε­ω­ρί­ες, απο­σύρ­θη­καν, όπως επί­σης απο­σύρ­θη­κε και η δια­χω­ρι­στι­κή δε­ξιά-αρι­στε­ρά. Την πε­ρί­ο­δο με­τα­ξύ των δύο εκλο­γι­κών ανα­με­τρή­σε­ων, το Podemos, πε­ρι­γρά­φο­ντας ένα μέ­τω­πο των «προ­ο­δευ­τι­κών δυ­νά­με­ων» νο­μι­μο­ποί­η­σε τον διά­λο­γο με το  PSOE και δη­μιούρ­γη­σε την αί­σθη­ση ότι είναι ένα ακόμα κόμμα σαν όλα τα άλλα, που διεκ­δι­κεί απλά μια θέση στην κυ­βέρ­νη­ση. Αρ­νη­τι­κά λει­τούρ­γη­σε και η ελ­λη­νι­κή εμπει­ρία της προ­δο­σί­ας του ΟΧΙ και του γε­γο­νό­τος ότι το Podemos, παρ όλο που το απέ­φυ­γε στα μάτια του κό­σμου, είχε συν­δε­θεί με τον ΣΥ­ΡΙ­ΖΑ.

Έτσι το βα­σι­κό πρό­βλη­μα δεν είναι μόνο σε αυτά που έκανε αλλά κυ­ρί­ως σε αυτά που δεν έκανε το Podemos, και κατά προ­έ­κτα­ση η συμ­μα­χία Unidos Podemos. Το 2011 το κί­νη­μα 15Μ, με το θρυ­λι­κό σύν­θη­μα «Δεν μας αντι­προ­σω­πεύ­ουν» άνοι­ξε έναν πο­λι­τι­κό κύκλο που τώρα δεί­χνει να κλεί­νει. Ένα βαθύ αί­τη­μα για δη­μο­κρα­τία και δι­καιο­σύ­νη συ­ντά­ρα­ξε την ισπα­νι­κή κοι­νω­νία. Ένα κί­νη­μα που διεκ­δι­κού­σε την πτώση της μο­ναρ­χί­ας, την ανε­ξαρ­τη­σία της Κα­τα­λο­νί­ας, την αλ­λα­γή του συ­ντάγ­μα­τος. Ένα κί­νη­μα που με τα ερ­γα­τι­κά mareas, τη νε­ο­λαία, τις γυ­ναί­κες, διεκ­δι­κού­σε λόγο και χώρο. Από αυτό το κί­νη­μα γεν­νή­θη­κε το Podemos, δί­νο­ντας υπό­σχε­ση ότι το πρό­γραμ­μά του θα υπη­ρε­τεί όλους αυ­τούς, επι­χει­ρώ­ντας τα συν­θή­μα­τά του και οι δομές του να μην είναι «μια από τα ίδια».

Η απου­σία δη­μο­κρα­τι­κών δια­δι­κα­σιών, η προ­σπά­θεια φί­μω­σης των ρι­ζο­σπα­στι­κών φωνών, ο απο­κλει­σμός της αντι­κα­πι­τα­λι­στι­κής αρι­στε­ράς από τα ψη­φο­δέλ­τια και τα σε­νά­ρια συ­νερ­γα­σί­ας με τους Σο­σια­λι­στές δεν πρό­σθε­σαν κά­ποια άλλη –φα­ντα­στι­κή- βάση κε­ντρώ­ων ψη­φο­φό­ρων. Απλά απο­γο­ή­τευ­σαν (προς το παρόν) την υπαρ­κτή βάση των αν­θρώ­πων που ήθε­λαν κάτι δια­φο­ρε­τι­κό, που επει­δή ήθε­λαν κάτι δια­φο­ρε­τι­κό επέ­βα­λαν τη δη­μιουρ­γία ενός και­νού­ριου σχη­μα­τι­σμού, συ­μπί­πτο­ντας με την επι­θυ­μία των ρι­ζο­σπα­στι­κών δυ­νά­με­ων και της ομά­δας των δια­νο­ού­με­νων να δη­μιουρ­γή­σουν το Podemos. Το απο­τέ­λε­σμα των εκλο­γών έδει­ξε ότι χρειά­ζο­νται πολύ πε­ρισ­σό­τε­ρα από έξυ­πνες τα­χτι­κές και εντυ­πω­σια­κές επι­κοι­νω­νια­κές κα­μπά­νιες για να κερ­δη­θεί ο αντί­πα­λος και να ηγε­μο­νεύ­σουν οι ρι­ζο­σπα­στι­κές δυ­νά­μεις στην κοι­νω­νία.

Η κρίση και η αστά­θεια θα συ­νε­χι­στούν και θα βα­θύ­νουν. Τα αδιέ­ξο­δα των συ­στη­μι­κών δυ­νά­με­ων είναι εδώ, αφού ζη­τεί­ται κυ­βέρ­νη­ση για να υλο­ποι­ή­σει ένα αυ­στη­ρό πρό­γραμ­μα λι­τό­τη­τας με πολ­λές πε­ρι­κο­πές. Όλες οι ευ­και­ρί­ες για την αρι­στε­ρά του Ισπα­νι­κού Κρά­τους είναι ανοι­χτές. Η τρίτη θέση στο κοι­νο­βού­λιο είναι ένα καλό ση­μείο εκ­κί­νη­σης, όπως πολύ πε­ρισ­σό­τε­ρο οι εκα­το­ντά­δες δήμοι, τα ενω­τι­κά σχή­μα­τα σε πό­λεις και χωριά, οι εκα­το­ντά­δες βου­λευ­τές στις το­πι­κές κυ­βερ­νή­σεις. Η συμ­μα­χία με την Ενω­μέ­νη Αρι­στε­ρά χρειά­ζε­ται να συ­νε­χι­στεί, τα σε­νά­ρια συμ­μα­χιών με τις συ­στη­μι­κές δυ­νά­μεις πρέ­πει να δια­ψευ­σθούν και να γί­νουν όλες οι προ­σπά­θειες που θα χτί­ζουν πραγ­μα­τι­κούς δε­σμούς με την κοι­νω­νία έτσι ώστε να ανοί­ξει ένας και­νού­ριος κύ­κλος κι­νη­το­ποι­ή­σε­ων που θα ολο­κλη­ρώ­σει τη ρήξη με το κα­θε­στώς του 78. Ένα αί­τη­μα για ένα κύμα ρι­ζο­σπα­στι­κο­ποί­η­σης και εκ­δη­μο­κρα­τι­σμού του Podemos, έχει αρ­χί­σει να ακού­γε­ται εδώ και καιρό. Είναι ώρα να ακου­στεί πιο δυ­να­τά.