Η διπλωματική κινητικότητα γύρω από τον ουκρανικό πόλεμο ξαναπήρε φωτιά στα τέλη του Νοέμβρη και κορυφωνόταν τη στιγμή που γράφονταν αυτές οι γραμμές.
Η επανεκκίνηση της διαδικασίας εξεύρεσης «λύσης» για τον τερματισμό του πολέμου είχε ως αφετηρία μια ακόμα «βόμβα» του Ντόναλντ Τραμπ. Λίγο καιρό μετά την επιβολή κυρώσεων σε δύο μεγάλες ρωσικές πετρελαϊκές εταιρίες και την πρόταση να «παγώσει» η σύρραξη στις υπάρχουσες γραμμές, διέρρευσε ένα «σχέδιο 28 σημείων» με σημαντικές παραχωρήσεις προς τη Ρωσία, με τελεσίγραφο στο Κίεβο να το αποδεχτεί μέχρι τις 27 Νοέμβρη. Ο Ζελένσκι έκανε ένα δραματικό διάγγελμα προς τον ουκρανικό λαό, δηλώνοντας ότι η χώρα καλείται να επιλέξει «ανάμεσα στην αξιοπρέπειά της και έναν πολύτιμο σύμμαχο», ενώ οι μεγάλες ευρωπαϊκές δυνάμεις (Αγγλία-Γαλλία-Γερμανία) έσπευσαν να παρουσιάσουν ένα δικό τους σχέδιο, «τροπολογώντας» τα 28 σημεία.
Το κλίμα αντιστράφηκε μέσα σε ελάχιστες ώρες. Ο Τραμπ ανακοίνωσε ότι δεν υπάρχουν προθεσμίες, ενώ ακολούθησε μια συνάντηση Αμερικανών-Ευρωπαίων-Ουκρανών στη Γενεύη. Εκεί τα σημεία έγιναν 19 και ο Ζελένσκι δήλωσε ότι η νέα εκδοχή «αποτελεί καλή βάση συζήτησης», αν και «τα πιο κρίσιμα ζητήματα απαιτούν διευκρίνηση».
Η αλληλουχία των γεγονότων θυμίζει τις μέρες της συνάντησης Τραμπ-Πούτιν στην Αλάσκα, την οποία διαδέχτηκε η σύσκεψη Τραμπ-ευρωηγεσιών-Ζελένσκι στο Λευκό Οίκο.
Ο στρατηγικός προσανατολισμός του Τραμπ είναι δεδομένος και αφορά μια αποκατάσταση των σχέσεων με τη Ρωσία του Πούτιν. Αυτό ήταν προφανές στο αρχικό σχέδιο που επεκτεινόταν πέρα από το ουκρανικό ζήτημα και περιλάμβανε αρκετές αναφορές στις σχέσεις ΗΠΑ-Ρωσίας. Αλλά το πώς ακριβώς θα κλείσει η «πληγή» σε αυτές τις σχέσεις αποδεικνύεται ένα δύσκολο ερώτημα που έχει κάνει θρύψαλα τον υπερφίαλο ισχυρισμό του Τραμπ ότι μπορεί να τερματίσει αυτόν τον πόλεμο «σε 24 ώρες», καθώς οδεύουμε προς τη συμπλήρωση του πρώτου χρόνου της θητείας του.
Η δυσκολία αφορά καταρχήν τους… ξενοδόχους. Η απόσταση Κιέβου και Μόσχας δεν μπορεί να γεφυρωθεί εύκολα, με «πολιτική απόφαση» της Ουάσινγκτον. Αφορά επίσης τις ευρωηγεσίες που επιμένουν σε μια γραμμή «αποφασιστικότητας απέναντι στη Μόσχα», την οποία αντιμετωπίζουν πλέον ανοιχτά ως «απειλή» για όλη την Ευρώπη, για να προωθήσουν τον επανεξοπλισμό τους. Παρόλη την «μονομερή» ωμότητα του Τραμπ και την τάση του να αμφισβητεί τα θεμέλια της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής, ο «ευρωατλαντισμός» παραμένει μια πραγματικότητα και η Ουάσινγκτον εξακολουθεί να παίρνει υπόψη τον αντίκτυπο των ενεργειών της στις άλλες δυτικές πρωτεύουσες.
Μαζί με αυτά (και σε συνάρτηση με αυτά), οι παλινωδίες στην αμερικανική γραμμή τον τελευταίο ένα χρόνο αφορούν και τη διχογνωμία μέσα στον στενό κύκλο του Αμερικανού προέδρου. Σημειώναμε στο προηγούμενο φύλλο αυτό που αποτελεί κοινό τόπο στη δημόσια συζήτηση στη Ρωσία: «όταν [ο Τραμπ] ακούει τον Γουίτκοφ, λέει σωστά πράγματα, όταν ακούει τον Ρούμπιο, κάνει λάθη».
Μέσα στον καταιγισμό εξελίξεων και τη συζήτηση που πυροδότησε το «σχέδιο 28 σημείων», αυτή η απόκλιση έγινε δημόσια γνωστή διεθνώς, μέσω των «διαρροών» που παρουσιάζουν τον Γουίτκοφ να συμβουλεύει τη ρωσική πλευρά για το πώς πρέπει να μιλά στον Τραμπ για να τον πείσει, τον Ρούμπιο να χαρακτηρίζει το σχέδιο Τραμπ ως «λίστα επιθυμιών της Ρωσίας» κ.ο.κ.
Η επίσημη ρωσική θέση παραμένει σταθερή κι εδράζεται στην αυτοπεποίθηση ότι -σε βάθος χρόνου- μπορεί να επιβάλει με στρατιωτικά μέσα τις αξιώσεις που προβάλει στις διαπραγματεύσεις. Αλλά κατά καιρούς το Κρεμλίνο αφήνει «διαρροές» που δείχνουν μεγαλύτερη ευελιξία. Ο ένας λόγος αφορά την επίγνωση ότι η κατάσταση στο μέτωπο είναι ευνοϊκή για το ρωσικό στρατό αλλά δεν είναι τόσο «θριαμβευτική» όσο την παρουσιάζουν οι προπαγανδιστές του Κρεμλίνου. Ενώ μπορούν να εντοπιστούν και διαφορές στο ύφος των αξιωματούχων της που αναδεικνύουν μια σχετική «διχογνωμία» και στις γραμμές της ρωσικής κυβέρνησης. Ενώ ο Μεντβέντεφ κάνει το μπουλντόγκ που γαυγίζει «καμία διαπραγμάτευση μέχρι τη συντριβή του εχθρού!» και απειλεί τη «συλλογική Δύση», ο Κίριλ Ντμίτριεφ δηλώνει μονίμως «πολύ αισιόδοξος» για την πορεία των διαπραγματεύσεων με τις ΗΠΑ. Ως CEO του Ταμείου Άμεσων Επενδύσεων, βρίσκει πιο εύκολα κοινή γλώσσα με τον μεγαλομεσίτη Γουίτκοφ.
Αυτά έχουν δημιουργήσει ένα «σίριαλ» που η παρακολούθησή του προκαλεί ζαλάδα. Η νέα εκδοχή που προέκυψε στη Γενεύη (μετά τις παρεμβάσεις Ουκρανών και Ευρωπαίων) δεν έχει διαρρεύσει, ούτε είναι (ακόμα) γνωστή η ρωσική αντίδραση σε αυτή. Αλλά θεωρείται δεδομένο ότι τα «κρίσιμα ζητήματα» που ανέφερε ο Ζελένσκι ως ανοιχτά σε νέες συναντήσεις, αφορούν το εδαφικό και τις εγγυήσεις ασφαλείας, δηλαδή τα δύο μεγαλύτερα αγκάθια.
Σε αυτό το πεδίο κορυφώνονταν οι επαφές καθώς γράφονταν αυτές οι γραμμές. Μια ουκρανική αντιπροσωπεία βρισκόταν στις ΗΠΑ για επαφές με την αμερικανική κυβέρνηση, ο Ζελένσκι συνομιλούσε με τον Μακρόν στο Παρίσι, ενώ στη Ρωσία ετοιμάζονταν να υποδεχτούν τον Στίβεν Γουίτκοφ.
Αυτό που μπορεί να πιέσει προς υποχωρήσεις είναι η εξάντληση. Έχουν γραφτεί πολλά και για την λειψανδρία της Ουκρανίας και για την οικονομική της εξάρτηση από το εξωτερικό. Σε αυτά προστίθεται το σκάνδαλο που συγκλονίζει τον στενό κύκλο του Ζελένσκι την ώρα που ο ουκρανικός λαός ζει έναν ακόμα σκληρό χειμώνα με τη ρωσική αεροπορία να καταστρέφει τις υποδομές ηλεκτροδότησης της χώρας. Αλλά και η ρωσική οικονομία αρχίζει να «ασθμαίνει», ενώ πυκνώνουν οι ενδείξεις ότι η Μόσχα έχει πλέον σοβαρό πρόβλημα στην αναπλήρωση των απωλειών της με τη μέθοδο «εθελοντικών» συμβάσεων, ενώ εξακολουθεί να θέλει να αποφύγει την κοινωνική αναστάτωση μιας γενικευμένης πολεμικής κινητοποίησης (και υποχρεωτικής στρατολόγησης).
Πλησιάζουμε στην συμπλήρωση 4 χρόνων από την μέρα της ρωσικής εισβολής. Αν φτάσουμε εκεί, ο ουκρανικός πόλεμος θα έχει ξεπεράσει σε διάρκεια τη συμμετοχή της Ρωσίας (ΕΣΣΔ) στον Β Παγκόσμιο Πόλεμο, με τον ρωσικό στρατό να πασχίζει ακόμα να ολοκληρώσει την… κατάληψη του Ντονιέτσκ! Όσο κι αν η Μόσχα έχει το πλεονέκτημα στον «Μαραθώνιο αντοχής», αυτή η σκληρή πραγματικότητα σίγουρα απασχολεί τις κορυφές του κράτους και της κοινωνίας στη Ρωσία…
*Αναδημοσίευση από την Εργατική Αριστερά
