Το Rp συζητά με καλλιτέχνες της αντιρατσιστικής πρωτοβουλίας Unity

Στόχος ήταν τα έσοδα από το καλλιτεχνικό αυτό πρότζεκτ να διατεθούν για τις ανάγκες των προσφύγων. 160 μουσικοί από όλα τα είδη, μαζί και δεκάδες σκιτσογράφοι και digital artists που πλαισίωσαν το πρότζεκτ με τις δημιουργίες τους δημιούργησαν μια μουσική –και όχι μόνο- συλλογή που διατίθεται στο bandcamp, ενώ ταυτόχρονα διαθέτουν και άλλα αντικείμενα όπως αυτοκόλλητα και μπλουζάκια για την ενίσχυση του σκοπού. Το πρότζεκτ αυτό αγκαλιάστηκε από τον κόσμο και η συμμετοχή ήταν τεράστια.

Επισκεφτείτε και στηρίξτε την πρωτοβουλία εδώ: https://unitygr.bandcamp.com/

Με αφορμή το Unity μιλήσαμε με κάποιους από τους καλλιτέχνες που συμμετείχαν στην πρωτοβουλία αυτή, τον Μιχάλη Βαρβέλη (SXO) μέλος των Rationalistas που συμμετείχαν στο πρότζεκτ με το τραγούδι τους «Ο Φόβος των Νεκρών» και τον Ρέυ από τους Twinsanity, δύο ανθρώπους από ραπ συγκρoτήματα που έχουν βρεθεί πολύ κοντά στους κινηματικούς αγώνες, ενώ οι στίχοι τους εμπνέονται από την ζωή στην Αθήνα, την φτώχεια, την προσφυγιά και την πολιτική συνθήκη, αλλά και τον σκιτσογράφο Τάσο Μαραγκό (Τasmar). Τις συνεντεύξεις πήρε η Κατερίνα Καλλέργη.

Συζητώντας για το πρότζεκτ ο Ρέυ μας είπε για την αλληλεγγύη στην εποχή των social media: «Η δυναμική του unity ξεπέρασε τις προσδοκίες όλων, κάτι που προφανώς είναι πολύ ευχάριστο. Ένα από τα πιο θετικά στοιχεία για εμάς είναι ότι ανοίγει δρόμο για συζήτηση και για άλλα τέτοιου είδους εγχειρήματα, κάτι που θα μπορούσε να εμπλουτίσει και να δώσει μια καινούρια διάσταση στον χώρο της αλληλεγγύης. Καλώς η κακώς έχουμε εισχωρήσει σε μια εποχή που τα κοινωνικά δίκτυα και οι μουσικές πλατφόρμες πρωταγωνιστούν στην κοινωνικοποίηση, και η εφαρμογή τους είναι κατά κανόνα ατομική και με βάση την κυρίαρχη δομή τους αποξενωτική. Το να υπάρξει μια νότα συλλογικής δράσης σε έναν κόσμο που γίνεται ολοένα πιο τεχνοκρατικός θα μπορούσε να αποφέρει καρπούς.»  Ενώ ο Μιχάλης μίλησε για την δύναμη της πρωτοβουλίας: «Το Unity είναι μια εξαιρετική πρωτοβουλία που έδειξε ότι υπάρχουν φωνές που θέλουν να ακουστούν. Φωνές θέλουν να βοηθήσουν όσους είναι εγκλωβισμένοι σε φυλακές, όσους βρίσκονται στριμωγμένοι ως αποδιοπομπαίοι τράγοι, γιατί έτσι αντιμετωπίζονται οι πρόσφυγες. Η μαγιά υπήρχε, απλά δόθηκε ο τρόπος και το μέσον, γιατί σε αυτές τις συνθήκες η πρακτική βοήθεια είναι συχνά δύσκολη».

Και συνέχισε μιλώντας για το αγκάλιασμα του κόσμου και την ανάγκη για ταύτιση με αυτό που παρουσιάζεται ως ξένο: «Πήγε πολύ καλά από άποψης ανταπόκρισης. Ο κόσμος το αγκάλιασε και είμαστε πολύ χαρούμενοι για αυτό, δείχνει ότι υπάρχει ενδιαφέρον από τον κόσμο για τέτοιες πρωτοβουλίες. Ως καλλιτέχνες είναι σημαντικό να φαίνεται ότι ο κόσμος εκτιμάει το έργο μας. Θέλουμε να βγει προς τα έξω ότι υπάρχουν άνθρωποι που νοιάζονται. Όμως πρέπει να μην μείνουμε μόνο εκεί. Χρειάζεται να ξεκινήσουμε να επηρεάζουμε τον μικρόκοσμο μας. Πρέπει να θυμίζουμε στον κόσμο ότι αυτοί που δεν θέλουν πρόσφυγες είναι αυτοί που τους δημιουργούν. Η συμμαχία του ΝΑΤΟ, δηλαδή, με τους βομβαρδισμούς για να κλέψει τα πλούτη των χωρών. Πρέπει να θυμίζουμε στον κόσμο ότι από τύχη δεν είμαστε εμείς στην θέση τους. Αυτό. Θα μπορούσαμε να είμαστε εμείς. Πόσο πολιτισμένοι θα ήταν οι περισσότεροι από εμάς σε αυτές τις συνθήκες; Το μόνο που μας χωρίζει από αυτούς τους ανθρώπους είναι ότι έχουμε ένα σπίτι, ρεύμα και ένα γεμάτο ψυγείο. Αυτό πρέπει να καταλάβει ο κόσμος, ότι αν μας τα αφαιρέσουν αυτά θα είμαστε και εμείς σαν τους πρόσφυγες.»

Ο Tasmar εστίασε στην δύναμη της αλληλεγγύης: «Με το Unity δεν συναντήθηκα ακριβώς. Με πλησίασε ένα από τα παιδιά που το οργανώνουν –δεν έχει σημασία ποιος, και οι ίδιοι δεν ήθελαν να εστιάσει ο κόσμος στο ποιος το κάνει, μπορεί αν είναι και πολύ γνωστά ονόματα της μουσικής, σημασία όμως έχει η όλη πρωτοβουλία. Επικοινώνησε μαζί μου, και με ρώτησε αν με ενδιαφέρει να κάνω εθελοντικά μια εικονογράφηση. Τελικά δημιούργησα ένα print το οποίο διατίθεται προς πώληση και στο bandcamp για την ενίσχυση του σκοπού. Εγώ ούτε καν το σκέφτηκα. Καλώς ή κακώς στις μέρες μας χρειάζεται αλληλεγγύη από όλους προς όλους όσους την έχουν ανάγκη. Και αυτοί που την έχουν ανάγκη πιο πολύ αυτή τη στιγμή σε αυτή τη χώρα –και σε άλλες φυσικά- είναι οι πρόσφυγες. Δηλαδή, αυτοί οι άνθρωποι, σε αυτοί την κατάσταση έχουν βρεθεί, τους έχουν πετάξει τέρμα στον πάτο. Δεν χρειάζεται καν να το σκεφτόμαστε, όπως μπορεί ο καθένας, με όποιον τρόπο μπορεί, είτε οικονομικά είτε με την τέχνη του, είτε με τα χέρια του, είτε με την δύναμη του και την παρουσία του, όπως μπορεί ο καθένας να το κάνει. Το πιο σημαντικό είναι η αλληλεγγύη, αυτό είναι το νόημα του πρότζεκτ. Έγινε πολύ μεγάλο μπαμ, βρέθηκε πολύς κόσμος να το στηρίξει, ήδη από την πρώτη μέρα. Και καλό είναι να γίνει κι άλλο να συνεχίσει, να γίνει και vol2, και vol3 και άλλοι να εμπνευστούν από αυτό το πράγμα και να κάνουν κάτι παρόμοιο, είτε για τους πρόσφυγες, είτε για τους άστεγους, είτε για τον καθένα»

Στην συνέχεια με τον Μιχάλη και τον Tasmar συζητήσαμε και για ζητήματα τέχνης, πολιτικής και αλληλεγγύης. Με τον Μιχάλη η συζήτηση εστίασε στην πολιτική δύναμη της τέχνης, τις ρίζες και την κουλτούρα της ραπ και τον αντιρατσισμό.

Ε: Υπάρχει μια τάση τα τελευταία χρόνια για ένα no politica στην μουσική και στην τέχνη γενικότερα. Πως το αντιμετωπίζεις αυτό;

Μιχάλης: Κοίτα. Ο καλλιτέχνης είναι κομμάτι του πολιτικού και κοινωνικού συνόλου. Υπάρχει χρόνια μια προσπάθεια για να μην συζητάμε πολιτικά σε όλη την κοινωνία, για χρόνια δομούταν μια κουλτούρα του κοίτα μόνο την πάρτη σου. Αυτό φυσικά έχει προεκτάσεις και στον καλλιτέχνη. Μετά την κρίση του 2008 άλλαξαν όμως τα πράγματα. Ο κόσμος δεν είχε σκεφτεί ποτέ όρτι αυτό μπορούσε να συμβεί, δεν είχε μάθει να σκέφτεται συνολικά και πολιτικά. Και επειδή οι καλλιτέχνες είμαστε κομμάτι αυτού του κόσμου, μας χτύπησε και εμάς την πόρτα η κρίση και οι αλλαγές που έφερε.

Ε: Θεωρείς ότι υπάρχει αλληλεγγύη μέσα στην καλλιτεχνική κοινότητα;

Μιχάλης:Δεν υπάρχει σύνολο στην τέχνη, και έτσι δεν υπάρχει και κοινότητα. Υπάρχουν άνθρωποι με τους οποίους εμείς τουλάχιστον σαν γκρουπ δεν θέλουμε να έχουμε κανένα πάρε δώσε και ξέρω ότι υπάρχουνε και άλλοι, άνθρωποι παρά έξω που σκέφτονται όπως εμείς. Δηλαδή με κάποια άτομα δεν νομίζουμε ότι είμαστε κοινότητα.

Ε: Το χιπ χοπ όμως και η χιπ χοπ κοινότητα έχουν τις ρίζες τους στην πολιτική. Θεωρείτε ότι εκτός από το κομμάτι το καλλιτεχνικό- αισθητικό είναι και μία ευχέρεια που σας δίνει να απευθύνεται στον κόσμο αυτές τις σκέψεις; 

Μιχάλης: Κοίταξε να δεις. Το χιπ χοπ σαν μουσική, σαν ρίζα του δεν ξέρω κατά πόσο έχει την πολιτική όσο την καταπίεση περισσότερο. Είναι μια μουσική που προέρχεται από ανθρώπους οι οποίοι είναι γκετοποιημένοι, ανθρώπους οι οποίοι για αιώνες γνωρίσανε την σκλαβιά, κυριολεκτικά και τυπικά, και πλέον, ακόμα και ας μην υπάρχει στα χαρτιά εξακολουθούν να βιώνουν τον ρατσισμό και τον φυλετικό διαχωρισμό στις ΗΠΑ. Ήταν η μουσική των καταπιεσμένων. Αυτό έκανε την χιπ χοπ ένα είδος που εκφέρει οργή, εκφέρει  και πολιτικές δηλώσεις. Από την άλλη όμως έχει και άλλα στοιχεία. Επειδή ήταν μια μουσική τόσο άμεση υπήρχε κόσμος που ασχολήθηκε μαζί της επειδή εντός πολλών εισαγωγικών είναι εύκολη. Προέρχεται από την λαϊκή μάζα και αυτό από μόνο του προσέλκυσε και πολλά στοιχεία λούμπεντο χιπ χοπ ήταν πολύ σεξιστικό, και ακόμα είναι, έχει πάρα πολύ μέσα του την ναρκοκουλτούρα. Όλα αυτά να τα πάρεις και τα βάλεις σε έναν άνθρωπο που έχει γερές βάσεις και πατάει καλά στα πόδια του και σκέφτεται λίγο παραπάνω είναι κομμάτια του χιπ χοπ που αποβάλει από μέσα του και κρατάει ότι είναι μια μουσική καταπιεσμένων. Και προς Θεού, δεν λέω όλα σου τα κομμάτια και όλη σου η μουσική ύπαρξη να είναι μόνο αχ τι τραβάμε και πως θα τα φέρουμε τούμπα, αλλά σίγουρα θεωρώ εγώ, και εμείς σαν γκρουπ ότι θα πρέπει να υπάρχουν κομμάτια που να έχουν μια αναφορά στην ρίζα, η μουσική σου έχει ρίζα αλλά διαλέγεις ποια κομμάτια της ρίζας της θα κρατήσεις. Μπορείς να είσαι ο σεξιστής λούμπεν νεόπλουτος με τέτοιους στίχους ή να είσαι ο τύπος ο οποίος αντιλαμβάνεται αυτήν την καταπίεση και προσπαθεί αν πει δυο λόγια παραπάνω στους ανθρώπους που θέλει να είναι μαζί του.

Ε: Στην Ελλάδα μπορεί να μην έχουμε την καταπίεση της μαύρης κοινότητας αλλά έχουμε το μεταναστευτικό ως ζήτημα. Αυτά που τώρα περνάνε οι άνθρωποι από την Συρία, το Αφγανιστάν, την Μέση Ανατολή το πέρναγαν με άλλους τρόπους οι μετανάστες από την Αλβανία και πιο πριν άλλοι….

Μιχάλης: Προφανώς, προφανώς. Και όχι μόνο. Ακόμα και Έλληνες. Αυτό που λένε, που επίσης μου ακούγεται πολιτικό, αλλά είναι πραγματικότητα 100 τοις 100 είναι ότι ο πόλεμος είναι ταξικός. Ότι ο διαχωρισμός είναι ανάμεσα σε κάστες, είναι ανάμεσα σε οικονομικές τάξεις. Δεν είναι μόνο ανάμεσα σε φυλές και χρώματα οπότε ουσιαστικέ το βιώνανε πάντα οι άνθρωποι που ήταν περιθωριοποιημένοι οικονομικά. Και εντάξει ο εύκολος στόχος και ούτε πρόκειται.

Ε: Φυσικά, για αυτό κανένας δεν είχε πρόβλημα με τα κρουαζιερόπλοια από την Σαουδική Αραβία…

Μιχάλης: Κανένας και ούτε πρόκειται. Και σε διαβεβαιώνω ότι αν οι αλβανοί ερχόντουσαν ως επενδυτές θα τους υποδεχόμασταν με ανοιχτές αγκάλες και θα τους φιλούσαμε τα χέρια είναι δεδομένο αυτό.

Ε: Σε ευχαριστώ πολύ. Δεν  ξέρω αν έχεις να προσθέσεις κάτι άλλο.

Μιχάλης: Φαντάζομαι θα έχει βγει μέχρι τότε αλλά αύριο είναι μια τεράστια μέρα (σ.σ. η απόφαση της δίκης της ΧΑ) . Ευελπιστώ η Ιστορία να μας δικαιώσει, να δικαιώσει τον Παύλο, αυτοί οι συμμορίτες να πάρουν την ανώτατη ποινή, αυτή που τους αρμόζει και ακόμα περισσότερο αν γίνεται. Να δείξουμε την αλληλεγγύη μας αύριο, και ούτε σπιθαμή γης στους νεοναζί.

Η συζήτηση με τον Tasmar κέντρο είχε την σημασία των πρωτοβουλιών για την αλληλεγγύη, την πολιτική θέση στα σκίτσα αλλά και τον κορωνοϊό.

Ε:Κατά πόσο υπάρχει για εσένα αλληλεγγύη μέσα από την τέχνη, αυτό που λέμε καλλιτεχνική αλληλεγγύη, ή μέσα από την τέχνη;

Τasmar: Και υπάρχει και δεν υπάρχει. Υπάρχει κόσμος που είναι ευαισθητοποιημένος, είναι πολιτικοποιημένος, είτε λίγο είτε πολύ και το κάνει. Υπάρχουν και οι άλλοι βέβαια. Η τέχνη έχει πολύ κόσμο είτε είναι η μουσική, είτε είναι τα κόμιξ που κάνω εγώ, η εικονογράφηση. Θα βρεις πολιτικοποιημένους και από τις δύο πλευρές. Ευτυχώς στα κόμιξ δεν θα βρεις κανέναν φασίστα. Φιλελεύθερους θα βρεις πολλούς και στο κόμιξ και στην πολιτική γελοιογραφία. Φασίστες όμως να φαίνονται, δεν υπάρχουν. Τώρα αν είναι σε ένα υπόγειο και σχεδιάζουν, ε τι να κάνουμε, να μείνουν εκεί. Αντίθετα με την μουσική, που βλέπεις ότι στην πανκ πχ υπήρχε νεοναζιστικό πανκ. Οι δεσμοί δημιουργούνται με κινήσεις όπως το Unity. Βλέπουμε ότι υπάρχει πολύς κόσμος κοντά μας. Με το Unity πχ, στην αρχή ζήτησαν μουσικές από μπάντες ελληνικές, από όλο το φάσμα της μουσικής, από χιπ χοπ, μέταλ, πανκ, οτιδήποτε. Και μου είπαν εμένα να κάνω αυτό το artwork. Και μετά, πολύς κόσμος τους πλησίασε και έστειλε δικά του artworks, χωρίς να υπάρξει κάποιο κάλεσμα. Στείλανε ένας δύο πρώτοι και μετά είπαν, όσοι θέλετε στείλτε. Έτσι δημιουργούνται οι δεσμοί, ξεκινάνε ένας δύο μια πρωτοβουλία, και μετά κάνουν άλλοι δέκα κάτι. Και με αυτές τις πρωτοβουλίες δημιουργούνται όλοι αυτοί οι δεσμοί και ανάμεσα στους καλλιτέχνες, και στο αναγνωστικό κοινό ή  τους ακροατές.

Ε: Υπάρχει μια τάση τα τελευταία χρόνια για ένα no politica στην καλλιτεχνική σκηνή. Εσένα όμως η δουλειά σου είχε πάντα το πολιτικό στίγμα. Γιατί ήταν σημαντικό αυτό για εσένα;

Tasmar: Καταρχάς, δεν συμφωνώ καθόλου με το να μην παίρνει κάποιος θέση πολιτικά, όποια κι αν είναι αυτή. Απ’ την άλλη ούτε εμένα μ’ αρέσει προσωπικά ότι κάνω να είναι πολιτικό. Δεν είναι στρατευμένη η τέχνη μου. Παρ’ όλα αυτά, πολλές φορές, ειδικά στα κόμιξ που έκανα στις εφημερίδες έπαιρνα θέση. Αυθόρμητα όμως, επειδή ήθελα να το πω. Όταν είδα να γιγαντώνεται ο φασισμός και η Χρυσή Αυγή το ’12 και το ’13 έπρεπε να μιλήσω για αυτό το πράγμα. Πολλοί δεν μιλάνε μέσω της τέχνης τους για τα πολιτικά, ειδικά αν είναι αρκετά δημοφιλείς γιατί φοβούνται μην χάσουν πελατεία ή followers στην σημερινή εποχή. Γιατί θέλουν να τους έχουν όλους χαρούμενους. Να περνάνε μια εικόνα ότι είμαστε γαμάτοι, σκιτσάρουμε κάθε μέρα, δεν μας ενδιαφέρουν τα άλλα. Κακώς. Πρέπει να μιλάμε. Τώρα αν στεναχωρηθούν κάποιοι, ξυδάκι. Και μάλιστα υπήρχε μια συζήτηση σε μια παρέα, μαζί με τον Αντώνη που κάνει τα Κουραφέλκυθρα, που είναι πολύ δημοφιλής και παίρνει θέση, πχ για την Χρυσή Αυγή. Και σε κάποιους αυτό μπορεί να μην αρέσει και να μην αγοράσουν το επόμενο του βιβλίο. Δεν κολλάει όμως σε αυτό το πράγμα, μιλάει. Πολιτική όμως δεν είναι μόνο μέσα από την τέχνη, κάθε κίνηση μας έχει να κάνει με την πολιτική. Επομένως αυτό το δεν ασχολούμαι με την πολιτική και τέτοια, είναι βλακείες. Απλά φοβούνται να πούνε την άποψη τους

Ε: Συνήθως είναι και ένα επικάλυμα της δεξιάς…

Tasmar: Συνήθως ναι. Και μάλιστα έβλεπα πρόσφατα ένα σκίτσο νομίζω που είχε να κάνει με αυτό. Όποιος λέει «ααα εγώ δεν λέω για τέτοια» είναι δεξιός.

Ε: Τέλος, έχω μια ερώτηση για τα δικά σου σκίτσα. Φαίνεται από αυτά που ανεβάζεις στα social media ότι σε απασχολεί το ζήτημα του κορωνοϊού, έχεις κάνει κάποια πολύ όμορφα σκίτσα με τον Χάρο να λέει για τα κρούσματα. Υπήρχε και μια κίνηση με όλο αυτό το κομμάτι με τους καλλιτέχνες με τον κορωνοϊό, τι σημαίνει όλο αυτό για εσένα ως καλλιτέχνη;

Tasmar: Κοίτα, είναι κάτι που υπάρχει γύρω μας. Υπάρχει τους τελευταίους δέκα μήνες και θα υπάρχει και για αρκετό καιρό ακόμα. Επομένως, θέλοντας και μη θα ασχοληθούμε και με αυτό. Αυτό με τον Χάρο μου έσκασε εντελώς άκυρα. Δεν ασχολούμουν πολύ με τα κρούσματα, δεν πιστεύω ότι είναι οι αριθμοί μια πανάκεια, απλώς είχα σκεφτεί όταν ανέβηκαν τα κρούσματα μετά το καλοκαίρι ότι θα πρέπει να βγαίνει για την ανακοίνωση των κρουσμάτων κάποιος ντυμένος χάρος με ένα καμπανάκι και να φωνάζει «Τόσα και σήμερα».

Τώρα εντάξει, για τους καλλιτέχνες όλων των ειδών, και θέατρό και μουσική είναι παντού μεγάλο το πρόβλημα. Προσπαθούμε να επιβιώσουμε και να βοηθάμε όσο μπορούμε. Μας έκατσε αυτή η φάση με την πανδημία με αυτήν την κυβέρνηση. Όχι ότι με οποιαδήποτε άλλη θα ήταν πολύ καλύτερα. Αυτοί τώρα θα μας αφήσουν να πεθάνουμε ενώ σκάνε 10 εκατομμύρια στο Μέγκα και το Σκάι. Ας επιβιώσουν οι δικοί μας και εσείς στην μοίρα σας. Θα την παλέψουμε όμως πιστεύω.