Συνέντευξη με τη Δ. Χαραλαμπίδου για το Συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ

1.      Το Συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ γίνεται ένα χρόνο μετά τις εκλογές που απογείωσαν το ποσοστό του και τον έφεραν στην θέση της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Κάνοντας ένα σύντομο απολογισμό, ποιες επιλογές του πιστεύετε ότι δικαιώθηκαν, ποιες ήταν οι «δυνατές» στιγμές του και ποιες ήταν οι «αδύνατες», που οδηγούν σε συμπεράσματα για ενδεχόμενες διορθώσεις;

Τον περασμένο Ιούνιο ο ελληνικός λαός έκανε ένα τεράστιο πολιτικό βήμα που συμπύκνωνε τις αντιστάσεις και τους αγώνες των τελευταίων ετών ενάντια στην άγρια επίθεση που δέχεται από το ντόπιο και διεθνές κεφάλαιο. Διέλυσε τον δικομματισμό, ανατρέποντας ένα πολιτικό σύστημα δεκαετιών και έκανε την επιλογή της κυβέρνησης της Αριστεράς που εξέφραζε ο ΣΥΡΙΖΑ. Παρόλο που αυτό το βήμα δεν κατάφερε να ολοκληρωθεί – εν μέρει λόγω της τεράστιας εκστρατείας τρομοκράτησης που επιστράτευσε το μπλοκ των αστικών δυνάμεων και εν μέρει λόγω αδυναμιών από την πλευρά όλων των οργανωμένων δυνάμεων της Αριστεράς – είναι αδιαμφισβήτητο ότι άλλαξε τα πολιτικά δεδομένα και έδωσε ένα πάτημα ελπίδας στην πάλη των εργαζομένων.

Από τότε μεσολάβησε ένα διάστημα με σημαντικά γεγονότα, σφοδρή πολιτική αντιπαράθεση, αλλά κυρίως ακόμη μεγαλύτερη ένταση της κοινωνικής εξαθλίωσης. Η θέση μας ότι μόνο κορύφωση της λιτότητας, της ανεργίας, πλήρη κατάργηση των εργασιακών δικαιωμάτων και συρρίκνωση της δημοκρατίας μπορεί να προέλθει από την μνημονιακή συγκυβέρνηση, δυστυχώς, επιβεβαιώθηκε με τον πιο καταστροφικό για την κοινωνία τρόπο. Το ίδιο και η άποψή μας ότι η συνέχιση αυτής της πορείας θα φέρει αύξηση της καταστολής, περιστολή της ίδιας της δημοκρατίας και άνοδο του φασιστικού κινδύνου, διοχετεύοντας την κοινωνική απελπισία σε αναζήτηση λύσεων στα σκουπίδια του νεοναζισμού.

Δικαιώθηκε, όμως, και η επιμονή του ΣΥΡΙΖΑ για την ανάγκη πολιτικής ανατροπής της Κυβέρνησης, των Μνημονίων, του νεοφιλελευθερισμού και μια νέας πορείας για την έξοδο της χώρας από την κρίση προς όφελος του λαού.

Δυστυχώς, υπήρξαν και επιλογές προβληματικές που, κατά την εκτίμησή μου, μπορεί να στοίχισαν τόσο στο ΣΥΡΙΖΑ, όσο και στην ίδια την πάλη της εργατικής τάξης. Η αντίληψη  του ώριμου φρούτου που επικράτησε σε μέρος του κόμματος μετά τις εκλογές, μια υπερεκτίμηση, πιθανόν, των δυνατοτήτων που έδινε η αναβαθμισμένη θεσμική θέση που για πρώτη φορά κατέκτησε η ριζοσπαστική Αριστερά, αλλά και ενίοτε μια εσωστρέφεια που άμβλυνε τα αντανακλαστικά  απέναντι στις απαιτήσεις των αγώνων δεν βοήθησαν στην ενίσχυση της κινηματικής δυναμικής. Ταυτόχρονα, αντί να δοθεί μια σκληρή μάχη για την αποσαφήνιση των θέσεών μας απέναντι στον πόλεμο που από την πρώτη στιγμή κήρυξε το αστικό κατεστημένο μέσω της ελεγχόμενης ενημέρωσης, πολλές φορές εμφανίστηκαν αμφισημίες στον λόγο, κυρίως κεντρικών στελεχών, κινήσεις ή επαφές αμφίβολης σκοπιμότητας, αμφιταλαντεύσεις και θολές τοποθετήσεις σε κεντρικά ζητήματα που έδωσαν όπλα στα χέρια της τρικομματικής και έδωσαν στον κόσμο την εικόνα μιας υποχώρησης του ΣΥΡΙΖΑ. Τέτοιες κινήσεις δεν μπορούν φυσικά να συντελέσουν στην αξιοπιστία της Αριστεράς, με αποκορύφωμα την απεργία των εκπαιδευτικών, μια μάχη που αναδείχθηκε σε κατεξοχήν πολιτική, όπου η στάση του ΣΥΡΙΖΑ έδειξε καθυστερήσεις και αμφιταλαντεύσεις να σταθεί στην προμετωπίδα του αγώνα και να οδηγήσει την κοινωνική σύγκρουση ως το τέλος.

Τέτοιου είδους αδυναμίες αναδεικνύουν την ανάγκη ο ΣΥΡΙΖΑ να επαναβεβαιώσει την ταξική και κινηματική τοποθέτησή του και την ανατρεπτική επιλογή που έκαναν οι εργαζόμενοι και τα λαϊκά στρώματα τον περασμένο Ιούνιο, αναθερμαίνοντας ξανά την ελπίδα και την προοπτική.

2.       Διατυπώνεται η άποψη σε σχέση με το κίνημα πως «ο κόσμος δεν τραβάει», διαμορφώνοντας έτσι μια συνθήκη αρνητική για τις προσπάθειες και την πολιτική του ΣΥΡΙΖΑ. Συμμερίζεστε την άποψη αυτή; Ποιες πρέπει να είναι οι προτεραιότητες του ΣΥΡΙΖΑ και οι ενδεχόμενες πρωτοβουλίες του, σχετικά με την γενική κοινωνική αλλά και κινηματική κατάσταση;

Οι νωπές ακόμη αναμνήσεις από το μέτωπο της ΟΛΜΕ θεωρώ ότι διαψεύδουν ένα τέτοιο συμπέρασμα. Παρά τις προσπάθειες της Κυβέρνησης και των ΜΜΕ να τρομοκρατήσουν και να εγείρουν τον κοινωνικό αυτοματισμό, οι εργαζόμενοι του κλάδου έδειξαν ότι υπάρχει μια ισχυρότατη αγωνιστική διαθεσιμότητα, ενώ οι πρώτες αντιδράσεις από τα υπόλοιπα στρώματα ήταν μάλλον ενθαρρυντικές.

Ο ΣΥΡΙΖΑ οφείλει άμεσα να αναλάβει μεγάλες σταθερές πρωτοβουλίες για την ανάταση των αγώνων των εργαζομένων, ανοίγοντας μια σειρά από μέτωπα απέναντι στην πολιτική της Κυβέρνησης και της Τρόικας, όπως η μάχη ενάντια στην ιδιωτικοποίηση του Νερού, οι απολύσεις χιλιάδων δημοσίων υπαλλήλων, οι συλλογικές συμβάσεις και η δημοκρατία στους χώρους δουλειάς. Ο κόσμος ρωτάει «Που είναι ο ΣΥΡΙΖΑ; Πότε θα τους διώξουμε επιτέλους;» Πρέπει να ανακτήσουμε ξανά την πολιτική πρωτοβουλία και μάλιστα όχι μόνο αμυντικά, απέναντι στα καινούρια μέτρα που έρχονται κάθε φορά, αλλά επιθετικά, να επιβάλουμε την δική μας ατζέντα.

Χρειάζεται σε όλα τα επίπεδα, από τις τοπικές οργανώσεις ως τα ανώτερα στελέχη να αναλάβουμε μια σειρά πρωτοβουλιών, που θα ανοίξουν το έδαφος για να βγει ξανά ο κόσμος, οι εργαζόμενοι στον δρόμο. Χρειάζεται, ταυτόχρονα,  να πάρει ο ΣΥΡΙΖΑ τις κατάλληλες πρωτοβουλίες για την κινηματική συμπόρευση και τον συντονισμό στην δράση όλων των πολιτικών δυνάμεων της Αριστεράς και των ανένταχτων κοινωνικών αγωνιστών ώστε να δημιουργηθεί μια νέα δυναμική στις αντιστάσεις και την αποτελεσματικότητα του κινήματος, αλλά και για να ξεκινήσει μια αναγκαία συμπαράταξη , με απόλυτο σεβασμό στις διαφορετικές αντιλήψεις και θέσεις, στον χώρο τον διάσπαρτων ακόμα δυνάμεων της ελληνικής Αριστεράς που επιβάλλεται από τα τεράστια καθήκοντα της πάλης του λαού.

Όλα τα μέτωπα αυτά θα πρέπει να κατευθύνονται σε ένα μεγάλο, ταξικό και πολιτικό κίνημα ανατροπής. Το Συνέδριό μας, στις 14 Ιουλίου, μπορεί να  πάρει τις αποφάσεις, μέσα από έναν ευρύ διάλογο, με συμμετοχή όσο γίνεται περισσότερων μελών του Κόμματος, ώστε από την επόμενη μέρα να ξεκινήσει μια ανάλογη διαδικασία συμβολής του οργανωμένου δυναμικού του ΣΥΡΙΖΑ σε μια νέα φάση ανασυγκρότησης του εργατικού κινήματος και των κοινωνικών κινημάτων.

3.       Ο ΣΥΡΙΖΑ, στις εκλογές του Μάη και του Ιούνη 2012 κατάφερε να πολλαπλασιάσει εντυπωσιακά το ποσοστό του και να διεκδικήσει ακόμη και την κυβέρνηση με αιχμή τα συνθήματα για ανατροπή του μνημονίου και για κυβέρνηση της Αριστεράς. Έκτοτε ανέπτυξε θέσεις, προτάσεις, πρωτοβουλίες μέσω των κομματικών αποφάσεων που καταγράφονται στα κείμενα αλλά και του δημόσιου λόγου και της εικόνας του. Ωστόσο η χρονιά αυτή ήταν γεμάτη από γεγονότα και πολιτικές εξελίξεις στην Ελλάδα, την Ευρώπη και διεθνώς. Τα συμπεράσματα και ο απολογισμός των επιλογών του ΣΥΡΙΖΑ αποτελούν το αντικείμενο της συζήτησης του προσυνεδριακού διαλόγου και του επερχόμενου Συνεδρίου στο πεδίο των πολιτικών θέσεων. Ποια είναι κατά την γνώμη σας τα κεντρικά ζητήματα και οι συνακόλουθες απαντήσεις  που πρέπει να καθορίσουν την πορεία του ΣΥΡΙΖΑ στο εξής;

Στην χρονιά αυτή, που μεσολάβησε, είχαμε σημαντικά γεγονότα τα οποία οδηγούν σε συγκεκριμένα πολιτικά συμπεράσματα και πρέπει οπωσδήποτε να εξεταστούν από τον ΣΥΡΙΖΑ.

Πρώτον, στο διεθνές επίπεδο, έχουμε την τραγωδία του κυπριακού λαού και την ωμή αποικιοκρατικού τύπου στάση των συντηρητικών διευθυντηρίων της Ευρωζώνης απέναντι στην κυπριακή οικονομία. Έχουμε την διαρκή και ταχύτατη μετάλλαξη της Ε.Ε. και της Ευρωζώνης σε μια όλο και πιο αντιδραστική, αντιδημοκρατική και νεοφιλελεύθερη ολοκλήρωση, πράγμα που αποδεικνύεται και με την υιοθέτηση του Δημοσιονομικού Συμφώνου, αποδεικνύοντας ότι αποτελεί το ισχυρότερο εργαλείο του Ευρωπαϊκού χρηματιστικού και βιομηχανικού κεφαλαίου απέναντι στην λαϊκή κυριαρχία. Έχουμε και την εμφάνιση των αψιμαχιών μεταξύ των ιμπεριαλιστικών κέντρων (ΔΝΤ – Ευρωζώνη υπό Γερμανική καθοδήγηση) για το ποια συνταγή είναι καταλληλότερη για την ανάκαμψη της κερδοφορίας.

Όλα αυτά θέτουν τρανταχτά ερωτήματα και απαιτούν σαφείς απαντήσεις από την πλευρά του ΣΥΡΙΖΑ που θέλει να εφαρμόσει ένα πρόγραμμα ριζοσπαστικό στον αντίποδα των συμφερόντων που εκπροσωπούν τα διεθνή ιμπεριαλιστικά κέντρα. Οφείλουμε να είμαστε έτοιμοι για όλα τα ενδεχόμενα, έχοντας προετοιμάσει και την ελληνική εργατική τάξη, ότι η Κυβέρνηση της Αριστεράς είναι μια ριζοσπαστική, ανατρεπτική επιλογή, που δεν θα ακολουθήσει έναν εύκολο δρόμο αλλά και που θα υπερασπιστεί πρωτίστως τα δικά της συμφέροντα και που μπορεί να ανοίξει πολύ αισιόδοξες προοπτικές. Εξάλλου, η έντονη κινηματική ανάταξη στον ευρωπαϊκό Νότο, οι αγώνες στην Τουρκία, η δημοσκοπική άνοδος της Αριστεράς στην Ισπανία και οι διεργασίες για συμπαράταξη του Μπλόκο της Αριστεράς με το ΚΚ στην Πορτογαλία, δημιουργούν νέες δυνατότητες για ευρύτερες διεθνείς και ευρωπαϊκές συνεργασίες, για δημιουργία νέων ισορροπιών σε σύγκρουση με τις νεοφιλελεύθερες και ιμπεριαλιστικές επιλογές των Κυβερνήσεων του ευρωπαϊκού Βορρά. Οι πολιτικές και κινηματικές διεργασίες αυτές σίγουρα θα ενισχυθούν εάν η Ελλάδα καταφέρει να οδηγηθεί σε μια τροχιά ρήξης και ανατροπής, καταλήγοντας σε ένα ντόμινο των χωρών του Νότου.

Όσον αφορά το εθνικό επίπεδο, νομίζω ότι το κύριο γεγονός ήταν η ολοκλήρωση της κατεδάφισης των εργασιακών και κοινωνικών κεκτημένων και μια άνευ προηγουμένου σκλήρυνση της στάσης τόσο της Κυβέρνησης όσο και του ντόπιου κεφαλαίου απέναντι στους εργαζομένους. Η κατάργηση των συλλογικών διαπραγματεύσεων, οι επιστρατεύσεις, οι δικαστικές απαγορεύσεις των απεργιών, οι εκατοντάδες χιλιάδες απολύσεις και προσφάτως ο χουντικού τύπου περιορισμός των διαδηλώσεων, συνθέτουν ένα εφιαλτικό τοπίο που θυμίζει συνθήκες ζωής και εργασίας 19ου αιώνα.

Η Αριστερά οφείλει να δώσει ξεκάθαρες απαντήσεις εδώ. Όπως και στο διεθνές και Ευρωπαϊκό επίπεδο, αποδεικνύεται ότι δεν είναι δυνατό να εφαρμόσεις ένα ριζοσπαστικό πρόγραμμα που να θέλει να ανατρέψει αυτήν την κατάσταση με όρους κοινωνικού συμβολαίου προηγούμενων δεκαετιών, δηλαδή με την συναίνεση των αστικών δυνάμεων. Υπ' αυτήν την έννοια ο ΣΥΡΙΖΑ οφείλει να επιβεβαιώσει ότι ανώτατο κριτήριο είναι μονάχα το πρόγραμμά του και ότι δεν θα διστάσει να το εφαρμόσει όσες ενέργειες και αν χρειαστεί να ακολουθήσει μονομερώς.

4.      Έχει προταθεί να αποφασιστεί στο συνέδριο η άμεση αυτοδιάλυση των συνιστωσών  του καθώς και να απαγορευτεί η δυνατότητα-αναλογικής με τα εσωκομματικά τους ποσοστά-εκπροσώπησης των όποιων τάσεων στα όργανα του ΣΥΡΙΖΑ μέσω της απαγόρευσης των χωριστών λιστών. Είναι μέτρο ενίσχυσης ή περιστολής της δημοκρατίας; Θα ωφελήσει ή  όχι τον ΣΥΡΙΖΑ μία τέτοια επιλογή;

Το συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ οφείλει να αποτελέσει ένα μεγάλο πολιτικό γεγονός για την ελληνική κοινωνία που περιμένει πολλά από αυτόν. Υπάρχουν πολλά και ιδιαίτερα σημαντικά θέματα που πρέπει να συζητηθούν και αν θέλουμε να ελπίζουμε στην επιτυχία του θα πρέπει να περιμένουμε έναν βαθύ και γόνιμο διάλογο, εξωστρεφή, που θα αφήσει ένα σαφές στίγμα στην ελληνική κοινωνία και στο διεθνές κίνημα που κοιτάει με ελπίδα τον ΣΥΡΙΖΑ. Επομένως, δεν υπάρχει κανένας λόγο να αναλωθούμε σε άκαιρες, οργανωτικίστικες συζητήσεις περί λιστών και συνιστωσών.

Ο ΣΥΡΙΖΑ είναι ένα σύγχρονο αριστερό, ριζοσπαστικό, δημοκρατικό και πολυτασικό κόμμα, ως τέτοιο εξελίχθηκε και έφτασε ως εδώ, την στιγμή που τα αστικά αρχηγικά κόμματα καταποντίστηκαν και θα συνεχίσει ως ενιαίο Κόμμα, με κοινό δημόσιο λόγο και απόλυτο σεβασμό στις πολιτικές αποφάσεις, χωρίς να χάσει τα δημοκρατικά και ριζοσπαστικά χαρακτηριστικά του.

Η διαδικασία της αυτοδιάλυσης μπορεί να προκύψει μέσα από συντροφική πολιτική συνεννόηση, με το καθορισμό μιας ικανής μεταβατικής περιόδου. Άλλωστε, τα πιο ουσιαστικά βήματα ενιαιοποίησης, με την απεμπόληση των προνομίων από τις συνιστώσες, ήδη έχουν γίνει.

Όσον αφορά την δυνατότητα αναλογικής εκπροσώπησης στα όργανα των πολιτικών αντιλήψεων και των ιδεολογικών ρευμάτων μέσω λίστας είναι μια δημοκρατική κατάκτηση και ένα από τα πιο προοδευτικά στοιχεία στο ελληνικό κομματικό σύστημα. Είναι η εφαρμογή στην πράξη της θεμελιώδους αρχής της ενότητας στην διαφορετικότητα. Πρόκειται για μια κομβική απάντηση που δόθηκε στην ανάγκη συμπαράταξης και ανασύνθεσης της Αριστεράς με την δημιουργία του Συνασπισμού και η υπαναχώρηση από αυτό θα συνιστά πισωγύρισμα για την Αριστερά. Εξάλλου, ο κοινός δημόσιος λόγος και η διατύπωση των θέσεων του κόμματος, δεν εξαρτάται από την απαγόρευση αναλογικής συμμετοχής στα όργανα των ρευμάτων ενός κόμματος που περιέχει διαφορετικές ιδεολογικές καταβολές, αλλά από την δέσμευση στις συλλογικές αποφάσεις, όπως έχει δείξει και πάρα πολλές φορές η ως τώρα εμπειρία.