Τα φαντάσματα των φετινών Χριστουγέννων: Ο συνεχιζόμενος εφιάλτης του Μακρόν με τα Κίτρινα Γιλέκα

p { margin-bottom: 0.25cm; line-height: 120%

Το κίνημα παραμένει ζωηρό και αποφασισμένο, ειδικά στις μεγάλες νότιες πόλεις όπως η Τουλούζ και το Μπορντό, και ο αντίκτυπός του είναι σημαντικός: η εμπορική κίνηση πριν τα Χριστούγεννα έχει χτυπηθεί βαριά, οι ιδιωτικές εταιρίες που διαχειρίζονται τις εθνικές οδούς έχουν χάσει δεκάδες εκατομμύρια ευρώ και οι εικόνες καμένων αυτοκινήτων και σπασμένων τζαμιών τραπεζών στα Ηλύσια Πεδία έχουν διαλύσει την εικόνα του Μακρόν ως του αγαπημένου παιδιού του ευρωπαϊκού καπιταλισμού στον 21ο αιώνα.

Σε πολλές διασταυρώσεις και διόδια που έχουν καταληφθεί από τα Κίτρινα Γιλέκα έχουν στηθεί χριστουγεννιάτικα δέντρα, συμβολίζοντας το γεγονός ότι δεν σκοπεύουν να τα παρατήσουν. Σε κάποια μπλόκα το κίνημα μαζεύει είδη για τράπεζες τροφίμων. Αλλού στήνουν ρέπλικες γκιλοτίνων. Μια βουλευτής του Μακρόν τις προάλλες πήγε για δουλειά και βρήκε τα γραφεία της βαμμένα κίτρινα.

Καθημερινά σημειώνονται νέες πρωτοβουλίες. Μια πικετοφορία έξω από τα γραφεία της Μονσάντο, μια άλλη έξω από το σπίτι του προέδρου του MEDEF (ΣτΜ: ο γαλλικός ΣΕΒ) κι ένα μπλόκο έξω από μια υπεραγορά τροφίμων έξω από το Παρίσι είναι μόνο τρία παραδείγματα. Όταν Κίτρινα Γιλέκα απέκλεισαν τα γραφεία της εφορίας στο Figeac, κάποιοι από τους εργαζόμενους της υπηρεσίας κατέβηκαν σε απεργία για να τους υποστηρίξουν. Για το επόμενο σαββατοκύριακο υπάρχει πρόθεση να αποκλειστούν τα σύνορα Γαλλίας-Ισπανίας.

Σε αρκετές περιοχές (όπως η Τουλούζ ή στη Clermont-Ferrand) διεξάγονται για πρώτη φορά ως τα τώρα μεγάλες γενικές συνελεύσεις για να συζητήσουν αιτήματα. Όποιος επιχειρεί να μιλήσει εκ μέρους κόμματος ή συνδικάτου δεν είναι πάντα ευπρόσδεκτος, αλλά οι σχολιαστές που είχαν πιστέψει τις υπερβολές για το μέγεθος της επιρροής της ακροδεξιάς αιφνιδιάστηκαν όταν είδαν ότι στην Τουλούζ δεν υπήρξε κανένα ρατσιστικό αίτημα -ούτε καν να τεθεί προς συζήτηση- ενώ στην Κλερμόντ το μοναδικό αντιμεταναστευτικό αίτημα που προτάθηκε καταρρίφθηκε πανηγυρικά και μέσα σε φωνές. Από τα περίπου 30 διαφορετικά συνθήματα που είδα προσωπικά σε γιλέκα και σε πικέτες στο Παρίσι στις 15 Δεκέμβρη, ούτε ένα δεν ανέφερε τη μετανάστευση.

Οι επεμβάσεις της αστυνομίας ενάντια στα μπλόκα αυξάνονται -γίνονται πλέον δεκάδες καθημερινά, αλλά τα Κίτρινα Γιλέκα που διώχνονται συχνά επιστρέφουν και ξαναστήνουν τα μπλόκα την άλλη μέρα. Κάποιοι δήμαρχοι υποστηρίζουν το κίνημα, και η οργή στις γραμμές του παραμένει πολύ μεγάλη (αυτή τη βδομάδα κάηκαν πολλοί σταθμοί διοδίων στις εθνικές οδούς). Εξακολουθούν να λειτουργούν περίπου 200 μπλόκα.

Οι παραχωρήσεις του Μακρόν

Μετά την Τέταρτη Πράξη και την κινητοποίηση των φοιτητών και μαθητών, ο Μακρόν έβγαλε τηλε-διάγγελμα στις 10 Δεκέμβρη. Προσπάθησε να εμφανιστεί απολογητικός για την ως τότε στάση του κι έκανε μια σειρά παραχωρήσεις (ενώ την περασμένη βδομάδα είχε ήδη υποχωρήσει μια φορά ακυρώνοντας την αύξηση στο φόρο στα καύσιμα). Οι παραχωρήσεις είναι μικρές αλλά εξαιρετικά σημαντικές, καθώς διέλυσαν την εικόνα του Θατσερικού Αγοριού από Σίδερο. Ελπίζει απεγνωσμένα ότι αυτές οι μικρές παραχωρήσεις και οι γιορτές των χριστουγέννων θα αρκέσουν για να θαφτεί το κίνημα.

Η πρώτη παραχώρηση αφορούσε περισσότερα χρήματα για τους εργαζόμενους που παίρνουν τον κατώτατο μισθό. Προφανώς αυτά τα χρήματα είναι χρήσιμα, αλλά ο μηχανισμός της πρότασης είναι πέρα για πέρα σάπιος. Αντί να αυξήσει τον κατώτατο μισθό, κάτι το οποίο λειτουργεί ως ώθηση και για τις άλλες μισθολογικές κατηγορίες, ο Μακρόν αποφάσισε μια αύξηση σε ένα επίδομα που παίρνουν οι χαμηλόμισθοι εργάτες από την κυβέρνηση. Αυτό σημαίνει ότι δεν θα κοστίσει τίποτα στους εργοδότες (και υπάρχει η πρόθεση τα χρήματα να βρεθούν από περικοπές στις δημόσιες υπηρεσίες).



Το ακριβές ποσό της αύξησης, περίπου 100 ευρώ, ήταν κατανοητό ότι αφορούσε μια ήδη αποφασισμένη αύξηση που ήταν καθοδόν. Αλλά την επόμενη μέρα, όταν έγινε σαφές ότι τα Κίτρινα Γιλέκα δεν εντυπωσιάστηκαν καθόλου από τις παραχωρήσεις, βγήκε μια νέα ανακοίνωση που διευκρίνιζε ότι θα ερχόταν ως επιπλέον από αυτό που είχε ήδη σχεδιαστεί, ένα μικρό επιπλέον κέρδος 20 περίπου ευρώ. Η κυβέρνηση επίσης έσπευσε να διαβεβαιώσει ότι η αύξηση θα εφαρμοστεί μέσα σε λίγες βδομάδες, αφού οι πρώτες διαρροές μιλούσαν για 6 μήνες.

Η δεύτερη παραχώρηση ήταν η ακύρωση ενός νέου φόρου που επιβλήθηκε πρόσφατα στους συνταξιούχους, για όσων το οικογενειακό εισόδημα είναι κάτω από 2.000 ευρώ.



Τρίτη ήταν η επανεισαγωγή ενός μέτρου που είχε ξεκινήσει επί Σαρκοζί: οι υπερωρίες δεν θα υπόκεινται πλέον στο φόρο εισοδήματος. Αυτό μπορεί να εξοικονομήσει χρήματα για περίπου 1 στους 3 Γάλλους εργάτες. Αλλά πάρα πολλοί άνθρωποι εργάζονται σε θέσεις όπου δεν υπάρχουν υπερωρίες έτσι κι αλλιώς. Και πάνω από όλα, η κατάσταση της ανεργίας απαιτεί μια πολιτική όπου θα υπάρχει μικρότερο ωράριο εργασίας κι όχι περισσότερες υπερωρίες, προκειμένου να δημιουργηθούν θέσεις εργασίας. Η κατάργηση της φορολόγησης της υπερωριακής εργασίας λειτουργεί και ως προσπάθεια εξαγορασμού όσων είναι πρόθυμοι να εξαντληθούν προκειμένου να ξεφύγουν ατομικά από τον χαμηλό μισθό.

Τέταρτον, ο Μακρόν ανακοίνωσε ότι η κυβέρνηση θα ενθαρρύνει τους εργοδότες “που μπορούν να το κάνουν”, να πληρώσουν ένα μπόνους Χριστουγέννων στους εργαζόμενούς τους. Αυτό, αν είναι κάτω από 1.000 ευρώ, θα είναι αφορολόγητο. Καλεσμένοι για κοκτέιλ στο προεδρικό μέγαρο, μια σειρά μεγάλοι εργοδότες, όπως Total, Orange και Publicis, ανακοίνωσαν ότι θα καταβάλουν τέτοια μπόνους. Σύμφωνα με ένα αριστερό ενημερωτικό περιοδικό, η αποστολή τους ήταν “Η Διάσωση του Στρατιώτη Μακρόν”.

Στο τηλε-διάγγελμα του Μακρόν, υπήρξαν κάποια ανησυχητικά υπονοούμενα. Ανακοίνωσε ότι χρειάζεται ένας “εθνικός διάλογος” για μια σειρά ζητήματα, περιλαμβάνοντας την “βαθιά ταυτότητα” των Γάλλων, τη μετανάστευση και τις απειλές στην κοσμικότητα. Ο Μακρόν ήταν γνωστός ως πολιτικός που χρησιμοποιούσε πολύ λιγότερο την ισλαμοφοβία και το ρατσισμό σε σχέση με άλλους δεξιούς ηγέτες. Για παράδειγμα τον περασμένο Ιούλη είχε πει ότι “Δεν υπάρχει κανένας λόγος για τη Ρεπουμπλίκ να έχει οποιαδήποτε δυσκολία με το Ισλάμ” και έχει υπάρξει πολύ επικριτικός απέναντι στον ακραίο σεκουλαρισμό (την φανατική υπεράσπιση της κοσμικότητας με ακραίο τρόπο). Φαίνεται όμως ότι αυτήν την φορά ήταν πολύ μεγάλος ο πειρασμός να στρέψει την προσοχή σε κάποιους αποδιοπομπαίους τράγους. Ο “εθνικός διάλογος” που ανακοινώθηκε λίγες μέρες μετά, δεν περιλαμβάνει τελικά το ζήτημα της μετανάστευσης, αλλά αυτές οι ρητορικές αναφορές ίσως αποδειχθούν σκοτεινά σημάδια για το μέλλον.

Ο Μακρόν είναι πολύ φοβισμένος, δεν υπάρχει αμφιβολία για αυτό. Αυτός και οι φίλοι του ξεφυλλίζουν μανιωδώς αντίτυπα της “Νεοφιλελεύθερης Διακυβέρνησης για Αρχάριους”, αναζητώντας ιδέες. Ξαφνικά οι εθνικοποιημένες εταιρίες σιδηροδρόμων και του Παρισινού Μετρό, όπως και τα Ταχυδρομεία, ανακοίνωσαν την πρόθεσή τους να πληρώσουν ένα χριστουγεννιάτικο μπόνους 200 ευρώ στους 300.000 συνολικά εργαζόμενούς τους. Ένας από τους υπουργούς του Μακρόν δήλωσε προσφατα ότι η κυβέρνηση θα επιβάλει έναν νέο φόρο στους ιντερνετικούς κολοσσούς Google, Facebook, Amazon κλπ, που είχαν στοχοποιηθεί από τα Κίτρινα Γιλέκα για την φοροαποφυγή τους. Ενώ 400 εκατομμύρια ευρώ για τον προϋπολογισμό των νοσοκομείων τα οποία ήταν γραφειοκρατικά μπλοκαρισμένα εδώ και 5 χρόνια, ξαφνικά “αποδεσμεύτηκαν” κι έγιναν διαθέσιμα, όπως ανακοίνωσε την περασμένη βδομάδα το υπουργείο Υγείας.



Προπαγάνδα

Όταν, στις 11 Δεκέμβρη, υπήρξε το τραγικό περιστατικό με τους πυροβολισμούς στο Στρασβούργο, η Δεξιά άρπαξε την ευκαιρία να επιχειρήσει να κλείσει το κίνημα. Ολημερίς τα κανάλια και οι υπουργοί επέμεναν ότι “τα πιο λογικά από τα Κίτρινα Γιλέκα” καλούσαν να σταματήσουν οι διαδηλώσεις κι ότι η ηρωική αστυνομία είχε εξαντληθεί κι έπρεπε να αφοσιωθεί στην τρομοκρατία. Υπήρξε επίσης η διαρκής προσπάθεια να δυσφημιστεί η ριζοσπαστική Αριστερά μέσα από το τσουβάλιασμά της με τους φασίστες. “Ο Μελανσόν και η Λεπέν καλούν για νέες βίαιες διαδηλώσεις” ήταν η μόνιμη επωδός της περασμένης βδομάδας. Όλα τα κανάλια προσκαλούσαν τους πιο καλοντυμένους κι ευφυείς ναζί της χώρας για να εκφράσουν τις απόψεις τους για το κίνημα. Οι θεατές υποτίθεται ότι έτσι θα καταλήξουν στο ότι ο Μακρόν είναι η μόνη εναλλακτική στο φασισμό. Εν τω μεταξύ, η αστυνομική βία κλιμακώθηκε σε ένταση. Πολλοί διαδηλωτές έχουν χάσει τα μάτια τους από πλαστικές σφαίρες. Η Διεθνής Αμνηστία έχει καταγγείλει την αστυνομική βία ως υπερβολική, και μετρά 1.500 τραυματίες, ανάμεσά τους οι 47 σε κρίσιμη κατάσταση.

Οι συνδικαλιστικές ηγεσίες

Ένα από τα πλεονεκτήματα που έχει ένα κίνημα χωρίς αναγνωρισμένη ηγεσία είναι ότι δεν υπάρχουν ηγέτες που να μπορούν να κλείσουν το κίνημα με αντάλλαγμα μικρές αλλά σύνθετες παραχωρήσεις. Ο ρόλος των επικεφαλών των συνδικάτων τις τελευταίες εβδομάδες υπήρξε γενικά καταστροφικός, την ίδια ακριβώς στιγμή που η συντριπτική λαϊκή υποστήριξη προς το κίνημα έκανε απολύτως δίκαιο κι εφικτό το κάλεσμα σε μια γενική απεργία.

Πρώτα, στις 6 Δεκέμβρη, μια κοινή δήλωση όλων των συνομοσπονδιών εκτός από μια, δήλωνε προθυμία να διαπραγματευτεί με την κυβέρνηση. Η δήλωση δεν καταδίκαζε την αστυνομική βία και δεν καλούσε σε στήριξη του κινήματος των Κίτρινων Γιλέκων. Μετά, υπό πίεση από τα κάτω, η μεγαλύτερη αριστερή συνομοσπονδία, η CGT, κάλεσε σε απεργιακή δράση την Παρασκευή 14 Δεκέμβρη. Αλλή η έκκληση βγήκε με μισή καρδιά και ρουτινιάρικα, με ελάχιστη αναφορά στα Κίτρινα Γιλέκα. Αυτό συνέβαλε στο ότι οι απεργίες της Παρασκευής ήταν σχετικά αδύναμες. Επιπλέον, πολλοί εργάτες είναι αποθαρυμμένοι μετά την αποτυχία των μαζικών απεργιών της περασμένης Άνοιξης κι ελπίζουν ότι θα λύσουν τα προβλήματα τα Κίτρινα Γιλέκα χωρίς να χρειαστούν νέες μαζικές απεργίες, οπότε δείχνουν μόνο παθητική υποστήριξη. Παρόλα αυτά, αυτή τη βδομάδα υπήρξε μια σειρά από κλαδικές απεργίες (για παράδειγμα στο εμπόριο), με κάποιες να απαιτούν χριστουγεννιάτικα μπόνους όπως αυτό στο οποίο συμφώνησαν οι μεγάλες εταιρίες που αναφέρθηκαν παραπάνω.

Το κίνημα φοιτητών και μαθητών είναι ισχυρό αλλά δεν έχει ακόμα καταφέρει να αναπτυχθεί στην πλειοψηφία των ιδρυμάτων. Μετά τις διακοπές των γιορτών θα μπορέσουμε να εκτιμήσουμε πώς διαθέσιμη ενέργεια έχει το νεολαιίστικο κίνημα. Εν τω μεταξύ εμφανίστηκε μια άλλη αιτία αποσταθεροποίησης της κυβέρνησης, από μια πρώτη κινητικότητα στις γραμμές της αστυνομίας που ζητά περισσότερους πόρους και τη διευθέτηση του ζητήματος των απλήρωτων υπερωριών. Στις 19 Δεκέμβρη, η αστυνομία στον έλεγχο διαβατηρίων “επιβράδυνε” το ρυθμό εργασίας της και κάποια τμήματα έμειναν κλειστά. Η αστυνομία βέβαια κατέκτησε μισθολογική αύξηση 150 ευρώ μέσα σε 12 ώρες!

Η Αριστερά

Στη Βουλή, ο Ζαν Λικ Μελανσόν, ηγέτης της Ανυπότακτης Γαλλίας, απαίτησε ενός λεπτού σιγή για τα Κίτρινα Γιλέκα που πέθαναν στη διάρκεια του κινήματος (ο τελευταίος χτυπήθηκε από ένα λεωφορείο που επιχείρησε να σπάσει ένα μπλόκο). Η κυβέρνηση αρνήθηκε να συμμετέχει σε αυτή τη συμβολική κίνηση σεβασμού. Οι βουλευτές της Ανυπότακτης Γαλλίας είναι πολύ καλοί στην υπεράσπιση του κινήματος και στην τηλεόραση και στους δρόμους. Παρόλα αυτά, η μεταρρυθμιστική αντίληψη της Α.Γ. για καταμέρισμο εργασίας μεταξύ συνδικάτων και πολιτικών κομμάτων σημαίνει ότι ο Μελανσόν δεν θα καλέσει σε γενική απεργία. Το Νέο Αντικαπιταλιστικό Κόμμα καλεί σε γενικά απεργία, αλλά έχει πολύ μικρότερη επιρροή και παραμένει στο περιθώριο, παρότι οι αγωνιστές του παλεύουν μαζί με τους αγωνιστές της ΑΓ σε πολλές ομάδες Κίτρινων Γιλέκων.

Aιτήματα που αλλάζουν

Αυτή τη βδομάδα στα πρωτοσέλιδα βρέθηκε ένα συγκεκριμένο αίτημα των Κίτρινων Γιλέκων. Αφορά μια συνταγματική αλλαγή που θα επιτρέπει τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος μετά από λαϊκή πρωτοβουλία. Τέτοια δημοψηφίσματα θα μπορούσαν να αποφασίσουν την κατάργηση ενός νόμου ήν την απόλυση ενός βουλευτή, για παράδειγμα. Η συνταταγματική μεταρρύθμιση υπήρξε συχνά σημαντική πρόταση για τη γαλλική Αριστερά και αυτή η πρόταση υπήρχε ήδη στο πρόγραμμα της Ανυπότακτης Γαλλίας από τις περασμένες εκλογές. Είναι ένα πολύ δημοφιλές αίτημα που αντικατοπτρίζει την δυσπιστία απέναντι στους υπαρκτούς θεσμούς της γαλλικής δημοκρατίας, αλλά είναι μόνο ένα ζήτημα ανάμεσα σε πολλά άλλα. Μια μεγάλη αύξηση στον κατώτατο μισθό, η επαναφορά του πρόσφατα καταργημένου φόρου στις μεγάλες περιουσίες και η παραίτηση του Μακρόν είναι όλα τους εξίσου δημοφιλή. Δείχνει να υπάρχει μια προσπάθεια των μεγάλων ΜΜΕ να αναδείξουν στο κέντρο της συζήτησης την πρόταση για δημοψηφίσματα. Αυτό δεν θα είναι θετική εξέλιξη για την Αριστερά, καθώς πρόκειται για ζήτημα από αυτά που μπορούν εύκολα να θαφτούν μέσα από μια υπόσχεση να στηθεί μια επιτροπή που θα διερευνήσει τα διάφορα είδη δημοψηφισμάτων που θα μπορούσαν να βελτιώσουν τη δημοκρατία. Το “επαναφέρτε τον φόρο στις μεγάλες περιουσίες” και το “περισσότερα χρήματα για μισθούς και συντάξεις” είναι καλύτερα αιτήματα για να ιεραρχηθούν ψηλά, καθώς είναι δυσκολότερο να τα αποφύγει η κυβέρνηση με κάποιο ελιγμό. Ένας από τους λόγους που είναι τόσο δημοφιλές το αίτημα για δημοψηφίσματα στα Κίτρινα Γιλέκα είναι γιατί εμφανίζεται ως “ούτε αριστερό ούτε δεξιό” οπότε επιτρέπει στους ανθρώπους να αποφύγουν τα πιο δύσκολα πολιτικά ερωτήματα. Δεν είναι ακόμα σαφές αν αυτό το αίτημα θα παραμείνει στο επίκεντρο, αν και οι υπουργοί του Μακρόν κάνουν το σχετικό θόρυβο ότι είναι ανοιχτοί στο να το συζητήσουν το συγκεκριμένο. Κυκλοφορούν κι άλλες προτάσεις. Κάποιοι έχουν προτείνει να δημιουργηθεί ευρωψηφοδέλτιο των Κίτρινων Γιλέκων τον επόμενο Μάη.

Το μέλλον του Μακρόν

Τα περιοδικά κυκλοφορούν με τίτλους όπως “Ξόφλησε ο Μακρόν;”. Η δημοφιλία του βρίσκεται στο 23%, σε σύγκριση με το 50% στις αρχές του 2018, παρότι διαθέτει άνετη πλειοψηφία στο κοινοβούλιο. Ανήσυχοι δεξιοί σχολιαστές ισχυρίζονται ότι είναι σε τόσο αδύναμη θέση που ίσως αποδειχθεί ανίκανος να προωθήσει την άγρια επίθεση στις συντάξεις την οποία σχεδίαζε.

Εν τω μεταξύ, το κούφιο κόμμα του πολλαπλασιάζει τις γκάφες του. Ένα από τα ηγετικά στελέχη του εξήγησε την περασμένη βδομάδα ότι το πρόβλημα είναι πως το κόμμα ως τώρα υπήρξε πολύ διακριτικό και πολύ ευφυές! Η άρχουσα τάξη καταβάλει ακραίες προσπάθειες να υποστηρίξει τον Μακρόν, καθώς οι προηγούμενοι ακραίοι νεοφιλελεύθεροι Σαρκοζί (Δεξιά) και Ολάντ (Αριστερά) δεν αποδυνάμωσαν τις εργατικές κατακτήσεις όσο επιθυμούσαν οι καπιταλιστές και ο Μακρόν γίνεται αντιληπτός ως το τελευταίο τους χαρτί. Αλλά αν και περνάνε από τη Βουλή μια σειρά από τεράστια δώρα για τους πλουσιότερους, η δημοφιλία του Μακρόν έχει πέσει κάτω από το 30% ακόμα και στις γραμμές των ιδιοκτητών επιχειρήσεων.

Κανείς δεν μπορεί να προβλέψει πώς θα προχωρήσει το κίνημα των Κίτρινων Γιλέκων τις ερχόμενες βδομάδες, αλλά ίσως μας περιμένουν πολλές ακόμα εκπλήξεις. Η φτώχεια των εργαζομένων βρίσκεται πλέον στο επίκεντρο της δημόσιας συζήτησης. Και δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι της εργατικής τάξης που μέχρι πρότινος δεν κινητοποιούνταν, ανακάλυψαν τη ριζοσπαστική συλλογική δράση. Αυτό είναι ένα βήμα μπροστά που θα παράξει καρπούς.

*Ο John Mullen είναι μέλος του αντικαπιταλιστικού δικτύου Ensemble, στο Παρίσι, και υποστηρικτής της Ανυπότακτης Γαλλίας