Μέχρι σήμερα, η ανάπτυξη των ΑΠΕ γίνεται ανεξέλεγκτα χωρίς κανόνες και αρχές. Στην πραγματικότητα, ο μη σχεδιασμός σε συνδυασμό με την περιβαλλοντοκτόνα νομοθεσία, είναι ο «σχεδιασμός» που επιτρέπει στις εταιρείες να χωροθετούν οι ίδιες, με αποκλειστικό κριτήριο το μέγιστο κέρδος.
Αυτό, είχε ως φυσική συνέπεια, την ανάδυση σημαντικών αντιστάσεων από τα κινήματα και τις τοπικές κοινωνίες, όπως συνέβη, με την ανάπτυξη του Παγκρήτιου κινήματος κατά των ΒΑΠΕ. Η παραγωγή ενέργειας από ΑΠΕ στη Κρήτη, με τα σημερινά δεδομένα, πρακτικά, έχει φτάσει στο όριο της. Στη μελέτη διασύνδεσης, ένας από τους βασικούς λόγους υπέρ της διασύνδεσης είναι η μέγιστη αξιοποίηση του πλούσιου δυναμικού ΑΠΕ του νησιού. Δηλαδή, ποσοστό της παραγωγής από ΑΠΕ που δεν είναι δυνατόν να απορροφηθεί από το σύστημα της Κρήτης, θα διοχετεύεται μέσω του καλωδίου για την κάλυψη των αναγκών του Διασυνδεδεμένου Συστήματος. Η ροή ενέργειας θα είναι διπλή, το καλώδιο θα συνδέεται αποκλειστικά με την υλοποίηση ενεργειακών εγκαταστάσεων ΒΑΠΕ, που έχουν εγκριθεί με διαδικασίες fast track, στην κατεύθυνση της παράκαμψης εµποδίων περιβαλλοντικού και κοινωνικού χαρακτήρα. Η τρέχουσα πρόταση, όπως περιγράφεται στο σχέδιο χωροταξικού σχεδιασμού, προβλέπει μίγμα Α.Π.Ε. και εισαγόμενων υδρογονανθράκων, καλώδιο διασύνδεσης με την υπόλοιπη Ελλάδα, και εγκαταστάσεις στην Κρήτη πολλαπλάσιες από τις ανάγκες της. Η πρόταση αυτή έχει ελάχιστο τοπικό όφελος, τεράστιο μέγεθος, βαριές επιπτώσεις στο περιβάλλον κ.ά. Είναι ορατός ο κίνδυνος να βρεθούμε σε λίγα χρόνια με «πράσινες Πτολεμαϊδες». Σήμερα, με κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, ο αρμόδιος υπουργός για θέματα ενέργειας, κ. Π. Λαφαζάνης, τάχθηκε υπέρ της διασύνδεσης υπό το όρο της χρηματοδότησης του έργου από ευρωπαϊκούς πόρους. Βέβαια οι θέσεις του κ. Λαφαζάνη, ότι η ηλεκτρική ενέργεια πρέπει να είναι και να παραμείνει δημόσιο αγαθό, τα ηλεκτρικά δίκτυα πρέπει να είναι δημόσια περιουσία στρατηγικής σημασίας, απομακρύνει ουσιαστικά την υλοποίηση του έργου. Παράλληλα, η θέση του συναρμοδίου υπουργείου Ανάπτυξης, φέρεται να είναι η άμεση υλοποίηση του έργου με ΣΔΙΤ στα πλαίσια του «πακέτου Γιουνκερ». Συναφής και επεξηγηματική ήταν η άποψη – πρόταση του ΣΕΒ, που προβλέπει τα εξής:
- Διασύνδεση της Κρήτης με την Αττική με δύο υποβρύχια καλώδια, συνολικής ικανότητας 1000 MW, με εκτιμώμενο κόστος της επένδυσης 850 εκατομμύρια ευρώ.
- Δημιουργία κοινοπρακτικού σχήματος με μειοψηφική συμμετοχή του ΑΔΜΗΕ και πλειοψηφική συμμετοχή των ιδιωτών επενδυτών.
Μέχρι τα μέσα του καλοκαιριού, σχεδιάζει η ελληνική κυβέρνηση να έχει ολοκληρώσει τις προτάσεις της για τα έργα της χώρας μας που θα ενταχθούν στο λεγόμενο πακέτο Γιούνκερ. Όλα αυτά συνηγορούν, κατά τη γνώμη μου, στην ανάγκη να υιοθετηθεί από τη κρητική κοινωνία, ένα καθαρό ΟΧΙ στο καλώδιο, γιατί ταυτίζεται με την υλοποίηση έργων ΒΑΠΕ, που πρέπει να εκφραστεί, τόσο με τη ρητή αντίθεση σε ότι ”νομιμοποιεί” τη διασύνδεση, και δημιουργεί τετελεσμένα γεγονότα πχ χωροταξικό, όσο και με την άσκηση πίεσης στη κυβέρνηση να μη συμπεριληφθεί η καλωδίωση στο «πακέτο Γιουνκερ». Επίσης, χρειάζεται η άσκηση πίεσης στη κυβέρνηση για την εφαρμογή του προεκλογικού της προγράμματος, με την υιοθέτηση μεσοπρόθεσμων πολιτικών όπως:
- Άμεση ανακοπή όλων των προωθούμενων σχεδίων ενεργειακών εγκαταστάσεων και παρεμβάσεων που υποβαθμίζουν το περιβάλλον, με προτεραιότητα στα έργα fast track, στις επεμβάσεις σε δάση, σε υγροτόπους και συνολικά σε ευαίσθητα οικοσυστήματα.
- Υιοθέτηση κατά προτεραιότητα, στα μη διασυνδεμένα νησιά, πολιτικών εξοικονόμησης ενέργειας που θα υπερβαίνουν κατά πολύ τα όρια του κορεσμένου «εξοικονομώ».
- Ταχεία εκπόνηση ενός πλέγματος μέτρων και κανόνων προστασίας και του αντίστοιχου θεσμικού-νομοθετικού πλαισίου, επαναφοράς, επέκτασης και ισχυροποίησης της περιβαλλοντικής προστασίας.
- Σεβασμό στη φέρουσα ικανότητα των οικοσυστημάτων με στόχο τη διατήρηση - αποκατάσταση του φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος.
- Θέσπιση αυστηρών κανόνων στη χωροθέτηση των Α.Π.Ε, αποκλειστικά μικρής & μεσαίας κλίμακας, με ζώνες προτεραιότητας αλλά και ζώνες αποκλεισμού.
- Επιδότηση της μαζικής εγκατάστασης μικρής κλίμακας ΑΠΕ από αυτοπαραγωγούς, συνεταιρισμούς, τοπικά συμβούλια και δήμους, με σκοπό την κάλυψη τοπικών αναγκών.
Τελευταίο, αναφέρω την ανάγκη συνδιαμόρφωσης, από τη πολιτεία, τους φορείς και τη κοινωνία, εναλλακτικής πρότασης - αντιπρότασης για το ενεργειακό της Κρήτης. Οφείλουμε, δηλαδή, να αναζητήσουμε εναλλακτική λύση, που θα ενισχύει την ισόρροπη ανάπτυξη της Κρήτης, την διατήρηση των ανθρώπων στην ενδοχώρα, την εξασφάλιση της διατροφικής μας επάρκειας και ασφάλειας και θα προβάλει τις εναλλακτικές μορφές τουρισμού. Πιο συγκεκριμένα, θεωρώ, ότι είναι πιθανό να εξελιχτεί η διασύνδεση, σε συνδυασμό με τις ΒΑΠΕ, στις δικές μας «Σκουριές». Σήμερα, παγκόσμια, βρίσκεται σε εξέλιξη μια τεχνολογική επανάσταση στο τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας, με την εισαγωγή των τεχνολογιών των «έξυπνων» δικτύων, των μικροδικτύων, της διεσπαρμένης παραγωγής, των εξελίξεων στις τηλεπικοινωνίες και τη πληροφορική, που οδηγούν σε μια ψηφιοποίηση, πρακτικά, του ηλεκτρικού δικτύου. Οι παραπάνω λύσεις προωθούνται πιλοτικά στην Ευρώπη με γενναία χρηματοδότηση. Μια στοχευμένη πολιτική προώθησης των ΑΠΕ σε συνδυασμό με την αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών, από τη ΔΕΗ, με ευρωπαϊκούς πόρους, ουσιαστικά, μπορεί να αναβάλλει το έργο της διασύνδεσης για αρκετά χρόνια. Το παράδειγμα τουριστικού νησιού στη Σουηδία, νησιών στη Σκωτία αλλά και της Τήλου στην Ελλάδα δεν πρέπει να μας αφήνει αδιάφορους.
*M.Sc. Ηλεκτρολόγος Μηχανικός ΕΜΠ-Υποψήφιος Διδάκτορας
